Weird, or just different? | Derek Sivers

Translator: trinley tenzin Reviewer: Bhuchung Tsering

So, imagine you're standing on a street anywhere in America

ཁྱེད་རང་ཨ་རིའི་ས་ཆ་གང་ཡང་རུང་བའི་ཁྲོམ་ལམ་ཞིག་ལ་ལང་ནས་ཡོད་པ་ཆ་བཞག

and a Japanese man comes up to you and says,

སྐབས་དེར་ཉེ་ཧོང་གི་མི་ཞིག་ཁྱེད་ཀྱི་མདུན་དུ་ཡོང་ནས་འདི་འདྲ་བཤད།

"Excuse me, what is the name of this block?"

དགོངས་པ་མ་འཚོམས། གྲོང་གླིང་འདིའི་མིང་གང་རེད་དམ།

And you say, "I'm sorry, well, this is Oak Street, that's Elm Street.

ཁྱེ་རང་གི་ལན་དུ་ "ད་འདི་་་་་་་ འདི་ཨོག་ཁྲོམ་ལམ་དང་དེ་ཨེམ་ཁྲོམ་ལམ་རེད།

This is 26th, that's 27th."

འདི་༢༦པ་དང་། དེ་༢༧ པ་རེད།"

He says, "OK, but what is the name of that block?"

མི་དེས། "ལགས་སོ་ འོན་ཀྱང་གྲོང་གླིང་དེའི་མིང་གང་རེད་དམ།"

You say, "Well, blocks don't have names.

ཁྱེད་རང་གིས་ལན་དུ།"གྲོང་གླིང་ལ་མིང་ཡོད་མ་རེད།

Streets have names; blocks are just the

ཁྲོམ་ལམ་ལ་མིང་ཡོད། གྲོང་གླིང་དེ་ཚོ་ནི་

unnamed spaces in between streets."

ཁྲོམ་ལམ་དབར་གྱི་མིང་མེད་པའི་ས་རེད།"

He leaves, a little confused and disappointed.

དེའི་རྗེས་ཁོང་ཐེ་ཚོམ་དང་བློ་ཕམ་ཕྲན་བུའི་ངང་བསྐྱོད།

So, now imagine you're standing on a street, anywhere in Japan,

ད་ཁྱེད་རང་ཉེ་ཧོང་གི་ས་ཆ་གང་ཡང་རུང་བའི་ཁྲོམ་ལམ་ཐོག་ལང་ནས་ཡོད་པར་ཆ་བཞག

you turn to a person next to you and say,

ཁྱེད་རང་གི་འཁྲིས་སུ་ཡོད་པའི་མི་ཞིག་ལ་འདི་བཤད།

"Excuse me, what is the name of this street?"

"དགོངས་པ་མ་འཚོམས་ཁྲོམ་གཞུང་འདིའི་མིང་གང་རེད་དམ"

They say, "Oh, well that's Block 17 and this is Block 16."

ཁོང་ཚོས་ "འདི་གྲོང་གླིང་༡༧པ་དང་། ཕ་གི་གྲོང་གླིང་༡༦པ་རེད།"

And you say, "OK, but what is the name of this street?"

དེ་ནས་ཁྱེད་ཀྱིས། "ལགས་སོ། འོན་ཀྱང་ཁྲོམ་གཞུང་འདིའི་མིང་གང་རེད་དམ།"

And they say, "Well, streets don't have names.

ཁོང་ཚོས་ "ཁྲོམ་གཞུང་ལ་མིང་མེད་

Blocks have names.

གྲོང་གླེང་ལ་མིང་ཡོད།

Just look at Google Maps here. There's Block 14, 15, 16, 17, 18, 19.

གུ་གལ་ས་ཁྲ་འདིར་གཟིགས་དང་། དེ་གར་གྲོང་གླིང་་༡༤། ༡༥། ༡༦། ༡༧། ༡༨། ༡༩ ཞེས་

All of these blocks have names,

གྲོང་གླིང་ཚང་མར་མིང་ཡོད།

and the streets are just the unnamed spaces in between the blocks.

ཁྲོམ་གཞུང་དེ་ཚོ་གྲོང་གླིང་དབར་གྱི་མིང་མེད་ས་ཆ་དག་རེད་"

And you say then, "OK, then how do you know your home address?"

དེ་ནས་ཁྱད་རང་གིས་འདི་དྲིས། "བྱས་ན་ཁྱེད་ནས་ཁྱེད་རང་གི་ནང་གི་ཁ་བྱང་ཇི་ལྟར་ཤེས་ཐུབ་བམ།"

He said, "Well, easy, this is District Eight.

ཁོང་གིས། "ལས་སླ་མོ་རེད། འདི་ནི་རྫོང་ཁག་བརྒྱད་པ་རེད།

There's Block 17, house number one."

ཕ་གི་གྲོང་གླིང་༡༧ ཁང་པ་ཨང་གྲངས་དང་པོ་རེད།"

You say, "OK, but walking around the neighborhood,

ཁྱེད་ཀྱིས་ "ལགས་སོ། འོན་ཀྱང་ས་ཁུལ་གཡས་གཡོན་ལ་གོམ་འགྲོས་བྱེད་སྐབས་

I noticed that the house numbers don't go in order."

ངས་དོ་སྣང་བྱུང་ཡག་ལ་ཁང་པའི་ཨང་གྲངས་རྣམས་གོ་རིམ་བཞིན་འགྲོ་ཡི་མིན་འདུག"

He says, "Of course they do. They go in the order in which they were built.

ཁོང་གིས། "འགྲོ་དང་འགྲོ ཁང་པ་དེ་དག་འཛུགས་བསྐྲུན་བྱས་པའི་གོ་རིམ་གྱི་སྔ་ཕྱི་ལྟར་འགྲོ་ཡི་ཡོད།

The first house ever built on a block is house number one.

གྲོང་གླིང་དེར་བཟོས་པའི་ཆེས་ཐོག་མའོ་ཁང་པ་དེ་ཁང་པ་ཨང་་གྲངས་དང་པོ་རེད།

The second house ever built is house number two.

ཁང་པ་གཉིས་པ་བརྒྱབས་པ་དེ་ཁང་པ་ཨང་་གྲངས་གཉིས་པ་རེད།

Third is house number three. It's easy. It's obvious."

གསུམ་པ་བརྒྱབས་པ་དེ་ཁང་པ་ཨང་གྲངས་གསུམ་པ་རེད། དེ་ལས་སླ་པོ་རེད། དེ་གསལ་པོ་རེད་"

So, I love that sometimes we need to

དེར་བརྟེན་ང་རང་དགའ་འོས་པ་ཞིག་ལ་སྐབས་རེ་ང་ཚོས་

go to the opposite side of the world

འཛམ་གླིང་གི་རྒྱབ་སྤྲོད་ཀྱི་ཕྱོགས་ལ་བསྐྱོད་ནས་

to realize assumptions we didn't even know we had,

ང་ཚོས་ང་རང་ཚོར་ཡོད་པ་མ་རྟོགས་པའི་ཡིན་ཤག་བྱེད་པའི་གནས་ཚུལ་ངོས་འཛིན་བྱེད་དགོས་བྱུང་གི་ཡོད་པ་དང་།

and realize that the opposite of them may also be true.

དེ་ཚོའི་ལྡོག་ཕྱོགས་ཡང་དངོས་བདེན་ཡིན་པ་རྟོགས་ཀྱི་ཡོད།

So, for example, there are doctors in China

དཔེར་ན། རྒྱ་ནག་ནང་གི་སྨན་པ་འགས།

who believe that it's their job to keep you healthy.

རང་ཉིད་ཀྱི་ལས་འགན་ནི་མི་རྣམས་ནད་མེད་པར་ཐང་པོར་གནས་ཐུབ་པ་བྱེད་རྒྱུ་ཡིན་པར་ཡིད་ཆེད་ཡོད།

So, any month you are healthy you pay them,

དེར་བརྟེན། ཟླ་བ་ནམ་མིན་ལ་ཁྱེད་རང་ནད་མེད་བདེ་ཐང་ཡིན་ཚེ་་སྨན་པར་དངུལ་སྤྲོད་དགོས།

and when you're sick you don't have to pay them because they failed

གལ་སྲིད་ན་བའི་ཚེ་དངུལ་སྤྲོད་མི་དགོས། གང་ཡིན་ཟེར་ན་སྨན་པས་རང་གི་ལས་དོན་གོ་མ་ཆོད་པ་རེད།

at their job. They get rich when you're healthy, not sick.

དེ་འདྲ་སོང་ཙང་ཁོང་ཚོ་ནི་ཁྱེད་རང་ནད་མེད་དུས་ཕྱུག་པོ་ཆགས་པ་ལས་ནད་ཡོད་དུས་མིན

(Applause)

(དགའ་བསུའི་ཐལ་སྒྲ།)

In most music, we think of the "one"

རོལ་དབྱངས་ཕལ་མོ་ཆེ་བའི་ནང་དུ་ "གཅིག་"་ནི་

as the downbeat, the beginning of the musical phrase: one, two, three, four.

དབྱངས་མགོ་ལྟ་བུར་བསམ་བཞིན་ཡོད། རོལ་དབྱངས་ཀྱི་ཕུར་ཚིག་བགོ་བཙུགས་དུས། གཅིག་ གཉིས། གསུམ།་ཞེས་ལབ་ཀྱི་ཡོད།

But in West African music, the "one"

འོན་ཀྱང་ནུབ་ཨ་ཕི་རི་ཁ་ནང་དུ་ "གཅིག་"ནི་

is thought of as the end of the phrase,

ཆེས་མཐའ་མ་དེར་བཞག་སྲོལ་ཡོད།

like the period at the end of a sentence.

ཚིག་སྒྲུབ་ཀྱི་ཚེག་རྟགས་ལྟ་བུ་

So, you can hear it not just in the phrasing, but the way they count off their music:

དེར་བརྟེན་ཁེད་རང་གིས་དེ་ལྟར་ཚིག་འགྲོས་ཁོ་ནའི་ནང་གོ་བ་མིནཔར། དབྱངས་རྟ་གྲངས་སུ་རྩིས་དུས་ཀྱང་གོ

two, three, four, one.

གཉིས། གསུམ། བཞི། གཅིག་

And this map is also accurate.

ས་ཁྲ་འདི་ཡང་ཏག་ཏག་ཞིག་ཡིན།

(Laughter)

༼དགོད་སྒྲ།༽

There's a saying that whatever true thing you can say about India,

བཤད་སྲོལ་ཞིག་ལ། ཁྱེད་རང་གི་རྒྱ་གར་ཐོག་བདེན་པ་གང་ཞིག་ལབ་པ་དེའི

the opposite is also true.

ལྡོགས་ཕྱོགས་ཀྱང་བདེན་པ་རེད།

So, let's never forget, whether at TED, or anywhere else,

དེར་བརྟེན་ང་ཚོས་དྲན་དགོས་པ་ཞིག་ལ། ཊེ་ཌི་ཡིན་ནའང་འདྲ་གང་དུ་ཡིན་ཡང་

that whatever brilliant ideas you have or hear,

ཁྱད་དུ་འཕགས་པའི་བསམ་ཚུལ་གང་འདྲ་ཞིག་ཁྱེད་རང་ལ་ཡོད་པའམ་ཐོས་པ་

that the opposite may also be true.

དེའི་ལྡོགས་ཕྱོགས་དེའང་དངོས་བདེན་ཞིག་ཡིན་སྲིད་པ་རེད།

Domo arigato gozaimashita.

ཐུགས་རྗེ་ཆེ།