Michael Anti: Behind the Great Firewall of China

Translator: Thu-Huong Ha Reviewer: Jenny Zurawell

Translator: choegyal kyab Reviewer: trinley tenzin

In the past several days, I heard people talking about China.

འདས་བའི་ཉིན་ཤས་ཀྱི་རིང་ལ་ངས་མི་མང་ཚོས་རྒྱ་ནག་གི་སྐོར་བཤད་ཀྱི་ཡོད་པ་གོ་བྱུང་།

And also, I talked to friends about China and Chinese Internet.

མ་ཟད། ངས་གྲོགས་པོ་ཚོར་རྒྱ་ནག་དང་རྒྱ་ནག་གི་དྲ་རྒྱའི་སྐོར་གླེང་མོལ་བྱས་པ་ཡིན།

Something is very challenging to me.

གནད་དོན་གཅིག་ནི་ང་ལ་མཚོན་ན་ཧ་ཅང་ཁག་པོ་འདུག།

I want to make my friends understand:

དེ་ནི་ངས་ཁོང་ཚོར་རྒྱ་ནག་ནི་རྙོག་འཛིང་ཅན་ཞིག་ཡིན་པ་

China is complicated.

ཧ་གོ་འཇུག་དགོས་པ་དེ་རེད།

So I always want to tell the story, like,

དེར་བརྟེན། ངས་རྟག་པར་ཕྱོགས་གཅིག་ནས་འདི་འདྲ་ཡིན་པ་དང་།

one hand it is that, the other hand is that.

ཡང་ཕྱོགས་གཞན་ཞིག་ནས་དེ་འདྲ་ཡིན་པ་བརྗོད་ཀྱི་ཡོད།

You can't just tell a one sided story.

སྒྲུང་ངོས་གཅིག་ཅན་ཁོ་ན་ཞིག་བཤད་ནས་ཡོང་ཐབས་མེད།

I'll give an example. China is a BRIC country.

དཔེར་ན། རྒྱ་ནག་ནི་བྷི་རིས་ཁི་(BRIC)རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་རེད།

BRIC country means Brazil, Russia, India and China.

བྷི་རིས་ཁི་ཡིས་བྷི་ར་ཛིལ་(Brazil)དང་། ཨུ་རུ་སུ།(Russia) རྒྱ་གར།(India) རྒྱ་ནག(China)་བཅས་མཚོན་གྱི་ཡོད།

This emerging economy really is helping the revival of the world economy.

རྒྱལ་ཁབ་འདི་དག་གི་ཡར་རྒྱས་འགྲོ་བཞིན་པའི་དཔལ་འབྱོར་གྱིས་འཛམ་གླིང་ དཔལ་འབྱོར་བསྐྱར་གསོ་ལ་ཕན་ཐོགས་ཀྱི་ཡོད།

But at the same time, on the other hand,

འོན་ཀྱང་། ཕྱོགས་གཞན་ཞིག་ནས

China is a SICK country,

རྒྱ་ནག་ནི་སིག་ཁི་(SICK)རྒྱལ་ཁབ་ཞིག་རེད།

the terminology coined by Facebook IPO papers -- file.

བརྡ་ཆད་འདི་ངོ་དེབ་བཟོ་ཚོང་ཁང་གི་ཡིག་ཆའི་ནང་དུ་བཏོན་འདུག

He said the SICK country means Syria, Iran, China and North Korea.

ཁོང་གིས་སིག་ཁི་ཞེས་པ་འདིས་སིས་རི་ཡ་(Syria)དང་། ཨི་རན།(Iran) རྒྱ་ནག།(Chia) བྱང་ཀོ་རི་ཡ་(North korea)བཅས་མཚོན་གྱི་ཡོད།

The four countries have no access to Facebook.

རྒྱལ་ཁབ་འདི་བཞིའི་ནང་དུ་ངོ་དེབ་བེད་སྤྱོད་ཀྱི་འཇུག་སྒོ་མེད།

So basically, China is a SICK BRIC country.

དེར་བརྟེན། གཞི་རྩའི་ཆ་ནས་རྒྱ་ནག་ནི་ཞེན་པ་ལོག་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཞིག་རེད།

(Laughter)

(དགོད་སྒྲ།)

Another project was built up

ལས་འཆར་གཞན་པ་ཞིག་བཙུགས་ཏེ།

to watch China and Chinese Internet.

རྒྱ་ནག་དང་རྒྱ་ནག་གི་དྲ་རྒྱར་ལྟ་རྟོག་བྱེད་ཀྱི་ཡོད།

And now, today I want to tell you my personal

དེ་རིང་ངས་ཁྱེད་ཚོར་ལོ་ངོ་དུ་མའི་རིང་རྒྱ་ནག་གི་ཆ་འཕྲིན་

observation in the past several years, from that wall.

ལྕགས་རིའི་ནང་གི་སྒེར་གྱི་མཐོང་སྣང་དག་བརྗོད་འདོད་བྱུང་།

So, if you are a fan of the Game of Thrones,

གལ་ཏེ་ཁྱེད་རང་སྲིད་སྟེགས་ཀྱི་རྩེད་མོ(Game of Thrones)་ལ་དགའ་མཁན་ཞིག་ཡིན་ཚེ།

you definitely know how important a big wall is for an old kingdom.

རྒྱལ་གཞིས་རྙིང་པ་ཞིག་ལ་རྩིག་གྱང་ནི་ག་ཚོད་གལ་ཆེན་ཡིན་མིན་ཤེས་ངེས་རེད།

It prevents weird things from the north.

དེས་བྱང་གི་གནོད་འཚེ་དག་འགོག་གི་ཡོད།

Same was true for China.

རྒྱ་ནག་གི་གནས་བབ་ཀྱང་དེ་མཚུངས་རེད།

In the north, there was a great wall, Chang Cheng.

བྱང་རྒྱུད་དུ་རྒྱ་ནག་ལྕགས་རི་རིང་པོ་ཡོད།

It protected China from invaders for 2,000 years.

འདིས་ལོ་ངོ་༢༠༠༠ གི་རིང་ལ་རྒྱ་ནག་རྒྱལ་ཁབ་བཙན་འཛུལ་ བྱེད་པོ་དག་གི་སོ་ཁ་ནས་བསྐྱབས་ཡོད།

But China also has a great firewall.

ད་དུང་། རྒྱ་ནག་ལ་ཆ་འཕྲིན་འགོག་པའི་ལྕགས་རི་ཞིག་ཀྱང་ཡོད།

That's the biggest digital boundary in the whole world.

དེ་ནི་འཛམ་གླིང་གི་ཆེས་ཆེ་བའི་ཆ་འཕྲིན་ལྕགས་རི་ཡིན།

It's not only to defend the Chinese regime from overseas,

འདིས་རྒྱ་ནག་དམར་གཞུང་ཕྱི་ཕྱོགས་ལས་སྲུང་སྐྱོབ་དང་།

from the universal values, but also to prevent

ཡོངས་ཁྱབ་རིན་ཐང་བཀག་འགོག་བྱེད་རྒྱུ་ཙམ་མིན་པར།

China's own citizens to access the global free Internet,

རྒྱ་ནག་རང་གི་མི་སེར་རྣམས་འཛམ་གླིང་རང་དབང་དྲ་བར་འཛུལ་བཅུག་མེད།

and even separate themselves into blocks, not united.

ཐ་ན་ཁོང་ཚོ་དུམ་བགོ་བྱེད་པ་ལས་ཆིག་སྒྲིལ་བྱེད་འཇུག་གི་མེད།

So, basically the "Internet" has two Internets.

རྩ་བའི་ཆ་ནས་དྲ་རྒྱ་ལ་རིགས་གཉིས་ཡོད་པ་རེད།

One is the Internet, the other is the Chinanet.

དང་པོ་དེ་ཡོངས་ཁྱབ་ཀྱི་དྲ་རྒྱ་དང་། གཞན་པ་ནི་རྒྱ་ནག་གི་དྲ་རྒྱ་རེད།

But if you think the Chinanet is something

འོན་ཀྱང་། ཁྱེད་ཀྱིས་རྒྱ་ནག་གི་དྲ་རྒྱ་ནི་

like a deadland, wasteland, I think it's wrong.

ནུས་མེད་བེམ་རོ་ཞིག་རེད་སྙམ་ན་ནོར་འཁྲུལ་རེད།

But we also use a very simple metaphor, the cat and the mouse game,

ང་ཚོས་ཞི་མི་དང་ཙི་ཙི་ཡི་མཚུངས་བསྡུར་ཐབས་ལམ་སླ་བོ་ཞིག་གིས་

to describe in the past 15 years

འདས་བའི་ལོ་ངོ་བཅོ་ལྔའི་རིང་གི་

the continuing fight between Chinese

རྒྱུན་ཆད་མེད་པའི་འཐབ་རྩོད་དེ།

censorship, government censorship, the cat,

ཞི་མི་མཚོན་པའི་ཞིབ་བཤེར་དང་།

and the Chinese Internet users. That means us, the mouse.

ཙི་ཙི་མཚོན་པའི་དྲ་དམངས་དབར་གྱི་རྩོད་པ་འགྲེལ་གྱི་་ཡོད།

But sometimes this kind of a metaphor is too simple.

འོན་ཀྱང་། མཚམས་རེར་འདི་ལྟ་བུའི་མཚུངས་བསྡུར་ཏེ་ཆེས་སྤྱིར་བཏང་བ་ཞིག་ཡིན་པས།

So today I want to upgrade it to 2.0 version.

དེ་རིང་ངས་འདིར་རིམ་པ་གཉིས་བ་ཞིག་གི་ཐོག་ནས་འགྲེལ་གྱི་ཡིན།

In China, we have 500 million Internet users.

རྒྱ་ནག་ཏུ་དྲ་དམངས་ས་ཡ་༥༠༠་ཡོད།

That's the biggest population of Netizens, Internet users, in the whole world.

འཛམ་གླིང་གི་དྲ་རྒྱ་སྤྱོད་མཁན་གྱི་གྲངས་འབོར་མང་ཤོས་རེད།

So even though China's is a totally censored Internet,

རྒྱ་ནག་དྲ་རྒྱ་ནི་རྩ་བ་ནས་ཡོངས་སུ་ཞིབ་བཤེར་བྱེད་པ་ཞིག་ཡིན་ནའང་།

but still, Chinese Internet society is really booming.

རྒྱ་ནག་དྲ་རྒྱའི་སྤྱི་ཚོགས་དངོས་ཡོད་ཐོག་ཁ་ཡར་ལ་ཕྱོགས་ཀྱི་ཡོད།

How to make it? It's simple.

ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། ལས་སླ་བོ་རེད།

You have Google, we have Baidu.

ཁྱེད་ཚོར་གྷོས་གྷིལ་(Google)ཡོད་སར། ང་ཚོར་པེ་ཏོས་(Baidu)ཡོད།

You have Twitter, we have Weibo.

ཁྱེད་ཚོར་ཌིས་ཌིར་(Twitter)ཡོད་སར། ང་ཚོར་ཝེ་པོ་(Weibo)ཡོད།

You have Facebook, we have Renren.

ཁྱེད་ཚོར་ངོ་དེབ་(Facebook)ཡོད་སར། ང་ཚོར་རིན་རིན་(Renren)ཡོད།

You have YouTube, we have Youku and Tudou.

ཁྱེད་ཚོར་ཡོས་ཌོབ་(Youtube)ཡོད་སར། ང་ཚོར་ཡོས་ཁོས་(Youku)དང་ཐོས་ཏོས་(Tudou)ཡོད།

The Chinese government blocked every

རྒྱ་གཞུང་གིས་རྒྱལ་སྤྱིའི་དྲ་ལམ་

single international Web 2.0 service,

ཚད་རིམ་ ༢་༠ ཅན་ཆ་ཚང་བཀག་ཡོད་ཀྱང་།

and we Chinese copycat every one.

རེ་རེ་བྱས་ནས་འདྲ་བཟོ་བྱས་ཡོད།

(Laughter)

(དགོད་སྒྲ།)

So, that's the kind of the thing I call smart censorship.

ངས་འདི་ལ་ཐབས་མཁས་བའི་ཞིབ་བཤེར་ཞེས་འབོད་ཀྱི་ཡོད།

That's not only to censor you.

དེས་ཁྱེད་རང་གཅིག་པུར་ཞིབ་བཤེར་བྱེད་པ་ཁོ་ན་མ་རེད།

Sometimes this Chinese national Internet policy is very simple:

རྒྱ་ནག་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་དྲ་རྒྱ་སྟངས་འཛིན་སྲིད་ཇུས་འདི་སྟབས་བདེ་མོ་ཞིག་སྟེ།

Block and clone.

བཀག་འགོག་དང་འདྲ་བཟོ་བྱེད་རྒྱུ་ཙམ་རེད།

On the one hand, he wants to satisfy people's need of a social network,

ཕྱོགས་གཅིག་ནས་སྤྱི་ཚོགས་འབྲེལ་མཐུད་དྲ་བའི་དགོས་མཁོ་སྐོང་འདོད་ཡོད།

which is very important; people really love social networking.

མི་མང་ཚོ་དངོས་གནས་སྤྱི་ཚོགས་འབྲེལ་མཐུད་དྲ་བར་དགའ།

But on the other hand, they want to keep the server

འོན་ཀྱང་། ཕྱོགས་གཞནཞིག་ནས་ཁོང་ཚོས་འདོད་མོས་ལྟར་དྲ་རྒྱའི་ཨ་མ་དེ་

in Beijing so they can access the data any time they want.

དུས་ནམ་ཡིན་ཡང་ཞིབ་བཤེར་བྱེད་ཆེད་པེ་ཅིང་དུ་ཉར་དགོས་པ་དེ་རེད།

That's also the reason Google was pulled out from China,

གུ་གལ་རྒྱ་ནག་ནས་ཕྱིར་འཐེན་བྱས་བའི་རྒྱུ་རྐྱེན་ཀྱང་དེ་ལ་ཐུག་ཡོད།

because they can't accept the fact

ཁོང་ཚོས་རྒྱ་གཞུང་གིས་དྲ་རྒྱའི་ཨ་མ་དོ་དམ་

that Chinese government wants to keep the server.

བྱེད་རྒྱུ་དེ་དང་ལེན་བྱེད་མ་ཐུབ་པ་རེད།

Sometimes the Arab dictators didn't understand these two hands.

ཨ་རབ་ཀྱི་དབང་ཆ་གཅིག་སྡུད་པ་ཚོས་རྒྱ་ནག་གི་དྲ་རྒྱ་ སྟངས་འཛིན་གྱི་ཐབས་ལམ་གཉིས་ཆ་རྟོགས་མི་འདུག།

For example, Mubarak, he shut down the Internet.

དཔེར་ན། མོ་བྷ་ར་ཁས་(Mubarak)དྲ་ལམ་བཀག་པ་རེད།

He wanted to prevent the Netizens [from criticizing] him.

ཁོང་གིས་དྲ་དམངས་ཚོས་རང་ཉིད་ལ་སྐྱོན་བརྗོད་བྱེད་རྒྱུ་འགོག་འདོད་པ་རེད།

But once Netizens can't go online, they go in the street.

ཡིན་ཡང་། དྲ་དམངས་ཚོས་དྲ་རྒྱ་འགྲིམས་མ་ཐུབ་པས་་སྲང་ལམ་དུ་འཛོམས་པ་རེད།

And now the result is very simple.

དེའི་མཇུག་འབྲས་མངོན་གསལ་རེད།

We all know Mubarak is technically dead.

ང་ཚོས་ཤེས་གསལ་ལྟར་མོ་བྷ་ར་ཁི་དངོས་ཡོད་ལག་ལེན་ཐོག་ནས་ ཤི་བ་རེད།

But also, Ben Ali, Tunisian president,

ད་དུང་ཊ་ནེ་ཤི་ཡ་(Tunisia)ཡི་་སྲིད་འཛིན་བྷན་ཨ་ལས་(Ben Ali)ཀྱིས་

didn't follow the second rule.

དྲ་རྒྱ་སྟངས་འཛིན་གྱི་ཐབས་ལམ་གཉིས་པ་དེ་གཞིར་བཟུང་བྱས་མེད།

That means keep the server in your hands.

དེ་ནི་དྲ་རྒྱའི་ཨ་མ་རང་གི་ལག་ཏུ་ཉར་རྒྱུ་དེ་རེད།

He allowed Facebook, a U.S.-based service,

ཁོང་གིས་ཨ་རིར་རྟེན་གཞི་བྱས་བའི་ངོ་དེབ་

to continue to stay on inside of Tunisia.

ཊུ་ནེ་ཤེ་ཡའི་(Tunisia)ནང་དུ་བེད་སྤྱོད་བྱེད་བཅུག་པ་རེད།

So he can't prevent it, his own citizens to post

དེར་བརྟེན། ཁོང་གིས་ལྐོག་ཟ་རུལ་སུངས་བྱས་པར་རྒོལ་བའི་

critical videos against his corruption.

སྐྱོན་འཛུགས་གྱི་བརྙན་ཐུང་དག་བཀག་སྡོམ་བྱེད་ཐུབ་མེད།

The same thing happend. He was the first

གནས་ཚུལ་གཅིག་པ་བྱུང་བ་རེད། ཁོང་ནི་ཨ་རབ་

to topple during the Arab Spring.

དཔྱིད་ཀའི་ཡོ་ལངས་ཁྲོད་མགོ་རྟིང་སློག་པ་དང་པོ་རེད།

But those two very smart international censorship policies

འོན་ཀྱང་། རྒྱལ་སྤྱིའི་དྲ་རྒྱ་ཞིབ་བཤེར་གྱི་ཐབས་ལམ་དེ་གཉིས་ཀྱིས་

didn't prevent Chinese social media [from] becoming a really public sphere,

རྒྱ་ནག་གི་སྤྱི་ཚོགས་འབྲེལ་མཐུད་དྲ་རྒྱ་དེ་མི་མང་གི་གླེང་སྟེགས་ཤིག་དང་།

a pathway of public opinion and the nightmare of Chinese officials.

བསམ་འཆར་བརྒྱུད་ལམ། དཔོན་རིགས་ཚོའི་འཇིགས་སྣང་བྱེད་ཡུལ་ཆགས་པ་དེ་འགོག་ཐུབ་མེད།

Because we have 300 million microbloggers in China.

གང་ལགས་ཞེ་ན། རྒྱ་ནག་ཏུ་དྲ་ཐོག་ཟིན་བྲིས་བ་ས་ཡ་༣༠༠་ཙམ་ཡོད།

It's the entire population of the United States.

དེ་ནི་ཨ་རིའི་མི་འབོར་ཁ་གྲངས་དང་གཅིག་པ་རེད།

So when these 300 million people, microbloggers,

ཟིན་བྲིས་བ་ས་ཡ་༣༠༠་དེ་ཞིབ་བཤེར་གྱི་ར་བ་ནས་

even they block the tweet in our censored platform.

ཟིན་བྲིས་འདེབས་རྒྱུ་བཀག་ཀྱང་།

But itself -- the Chinanet -- but itself can create

རྒྱ་ནག་གི་དྲ་རྒྱས་ལོ་རྒྱུས་ནང་བྱུང་མ་མྱོང་བའི་

very powerful energy, which has never happened

ནུས་སྟོབས་ཆེན་པོ་ཞིག་

in the Chinese history.

བསྐྲུན་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད།

2011, in July, two [unclear] trains crashed,

༢༠༡༡ ལོའི་ཟླ་༧་པའི་ནང་ལྷོ་རྒྱུད་གྲོང་ཁྱེར་བིན་གྲོས་(Wenzhou)ནང་

in Wenzhou, a southern city.

གནས་ཚུལ་གསལ་ཁ་མེད་པའི་མེ་འཁོར་བརྡབ་སྐྱོན་གཉིས་བྱུང་བ་རེད།

Right after the train crash,

ཆག་སྒོ་དེ་བྱུང་མ་ཐག

authorities literally wanted to cover up the train, bury the train.

དབང་འཛིན་པ་ཚོས་དངོས་ཡོད་ཐོག་དོན་རྐྱེན་ཏེ་སྦས་འདོད་སྐྱེས་བ་རེད།

So it angered the Chinese Netizens.

གནད་དོན་དེས་རྒྱ་ནག་གི་དྲ་དམངས་ལ་ཁོང་ཁྲོ་བསླངས་ཡོད།

The first five days after the train crash,

ཆག་སྒོ་བྱུང་རྗེས་ཀྱི་ཉིན་ལྔའི་ནང་།

there were 10 million criticisms of the posting

དྲ་ཐོག་ཏུ་དོན་རྐྱེན་དེར་སྐྱོན་བརྗོད་བྱེད་མཁན་ས་ཡ་༡༠་བྱུང་བ་རེད།

on social media, which never happened in Chinese history.

དེ་འདྲ་རྒྱ་ནག་ལོ་རྒྱུས་ནང་དུ་བྱུང་མྱོང་མེད།

And later this year, the rail minister

ད་ལོའི་ལོ་མཇུག་ཏུ། མེ་འཁོར་བློན་ཆེན་གོ་གནས་ནས་

was sacked and sentenced to jail for 10 years.

ཕབ་སྟེ་ཁྲིམས་ཆད་བཙོན་འཇུག་ལོ་༡༠་བྱས་སོང་།

And also, recently, very funny debate between

ཉེ་ཆར་པེ་ཅིང་ཁོར་ཡུག་བློན་ཆེན་ལྷན་ཁང་དང་

the Beijing Environment Ministry

པེ་ཅིང་དུ་ཡོད་པའི་ཨ་རིའི་གཞུང་ཚབ་གཉིས་ཀྱི་དབར་ལ་

and the American Embassy in Beijing

དགོད་བྲོ་བའི་རྩོད་པ་ཞིག་བྱུང་བ་རེད།

because the Ministry blamed

གང་ལེགས་ཞེ་ན། བློན་ཆེན་ལྷན་ཁང་གིས་

the American Embassy for intervening in

ཨ་རིས་གཞུང་ཚབ་ལ་རྒྱ་ནག་ནང་སྲིད་ལ་ཇུས་གཏོགས་ཀྱིས་

Chinese internal politics by disclosing

མཁའ་དབུགས་གནས་བབས་ཀྱི་ཡིག་ཆ་

the air quality data of Beijing.

ཕྱིར་བསྒྲགས་བྱས་པར་སྐྱོན་བརྗོད་བྱས།

So, the up is the Embassy data, the PM 2.5.

ཨ་རིའི་གཞུང་ཚབ་ཀྱིས་བཏོན་པའི་ཡིག་ཆ་དེ་འགྲིག་ཡོད།

He showed 148, they showed it's dangerous for the sensitive group.

ཁོང་གིས་མཁའ་དབུགས་ཀྱི་ཚད་༡༤༨་ཡིན་པས་ཚོར་བ་སྐྱེན་པའི་མི་རྣམས་

So a suggestion, it's not good to go outside.

ཕྱི་ལ་མ་སོང་ན་ལེགས་པའི་བསམ་ཚུལ་བཏོན།

But that is the Ministry's data. He shows 50.

བློན་ཆེན་ལྷན་ཁང་གིས་མཁའ་དབུགས་གཙང་བཙོག་གི་ཚད་༥༠་ཡིན་པས།

He says it's good. It's good to go outside.

ཕྱི་ལ་སོང་ན་སྐྱོན་མེད་ཚུལ་བརྗོད།

But 99 percent of Chinese microbloggers

ཡིན་ན་འང་། རྒྱ་ནག་གི་ཟིན་བྲིས་བ་བརྒྱ་ཆ་༩༩

stand firmly on the Embassy's side.

ཨ་རིའི་གཞུང་ཚབ་ཀྱི་ཕྱོགས་སུ་ལངས་ཡོད།

I live in Beijing. Every day, I just watch

སྐབས་དེར་ང་པེ་ཅིང་དུ་ཡོད། ངས་རྟག་པར་ཨ་རིའི་གཞུང་ཚབ་ཁང་གི་ཡིག་ཆར་བལྟས་ཏེ།

the American Embassy's data to decide whether I should open my window.

སྒེའུ་ཁུང་ཕྱེ་ན་འགྲིག་མིན་གྱི་ཐག་་ཆོད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད།

Why is Chinese social networking, even within the censorship,

ཞིབ་བཤེར་གྱི་རྒྱ་ལས་ཀྱང་རྒྱ་ནག་དྲ་རྒྱ་ཇི་ལྟར་ཡར་རྒྱས་འགྲོ་གི་ཡོད་པ་རེད་ཅེ་ན།

so booming? Part of the reason is Chinese languages.

རྒྱུ་མཚན་གྱི་ཆ་ཤས་གཅིག་ནི་རྒྱའི་སྐད་ཡིག་རེད།

You know, Twitter and Twitter clones have a kind of

ཌིས་ཌིར་དང་ཌིས་ཌིར་འདྲ་བཟོ་བྱས་པ་གཉིས་ཀར་

a limitation of 140 characters.

ཡིག་འབྲུ་༡༤༠་ཙམ་འབྲི་བའི་ཚད་གཞི་ཡོད་པ་རེད།

But in English it's 20 words or a sentence with a short link.

འོན་ཀྱང་། དབྱིན་ཡིག་ནང་དུ་ཚིག་༢༠་འམ་ཡང་ན་འབྲེལ་ཐག་ཐུང་ཐུང་ཞིག་རེད།

Maybe in Germany, in German language, it may be just "Aha!"

ལྗར་མན་གྱི་སྐད་ཡིག་ནང་དུ་ཕལ་ཆེར་(Aha)ཞིག་ཡིན་རྒྱུ་རེད།

(Laughter)

(དགོད་སྒྲ།)

But in Chinese language, it's really about 140 characters,

འོན་ཀྱང་། རྒྱ་ཡིག་ནང་དུ་ཡིག་འབྲུ་༡༤༠་ནི་

means a paragraph, a story.

ཡིག་འབེབ་ཞིག་གམ་སྒྲུང་ཞིག་རེད།

You can almost have all the journalistic elements there.

དེའི་ནང་དུ་གསར་གནས་ཤིག་གི་རྒྱུ་ཆ་ཁག་ཀྱང་ཚང་ཡོད།

For example, this is Hamlet, of Shakespeare.

དཔེར་ན། འདི་ནི་ཤེག་སི་ཧྥིར་གྱི་ཧམ་ལེ་ཐི་རེད།

It's the same content. One, you can see exactly

ནང་དོན་འདི་རྒྱ་ཡིག་གི་ནང་ཏུ་ཌིས་ཌིར་ཐོག་འགོད་ཐེངས་གཅིག་ནི་

one Chinese tweet is equal to 3.5 English tweets.

དབྱིན་ཡིག་གི་འགོད་ཐེངས་གསུམ་དང་ཕྱེད་ཀ་ཙམ་རེད།

Chinese is always cheating, right?

རྒྱ་མི་ཚོས་དུས་རྟག་ཏུ་བསླུ་ཡི་མི་འདུག་གམ།

So because of this, the Chinese really regard this

དེར་བརྟེན། རྒྱ་མི་ཚོས་ཟིན་བྲིས་སྤེལ་བ་འདི་གསར་ལམ་ཞིག་ལས་

microblogging as a media, not only a headline to media.

གསར་འགྱུར་གྱི་མགོ་བརྗོད་ལྟ་བུ་ཞིག་ངོས་འཛིན་གྱི་མེད།

And also, the clone, Sina company is

མ་ཟད། སེ་ན་(Sina)བཟོ་ཚོང་ཁང་ནི་

the guy who cloned Twitter.

ཌིས་ཌིར་འདྲ་བཟོ་བྱེད་མཁན་རེད།

It even has its own name, with Weibo.

དེར་མིང་ཞིག་བཏགས་པ་ནི་ཝེ་པོ་(Weibo)རེད།

"Weibo" is the Chinese translation for "microblog".

ཝེ་པོ་ཞེས་བ་ནི་ཟིན་ཕྲན་ཞེས་བའི་རྒྱ་འགྱུར་དེ་ཡིན།

It has its own innovation.

དེ་ལ་རང་གི་གསར་གཏོད་ཀྱི་ཆ་ཡོད།

At the commenting area, [it makes] the Chinese Weibo

ཝེ་པོ་སྟེང་གི་མཆན་འདོགས་ས་དེ་ནི་ཌིས་ཌིར་ངོ་མ་དང་མི་འདྲ་བར་

more like Facebook, rather than the original Twitter.

ངོ་དེབ་དང་ཅུང་འདྲ་བོ་ཡོད།

So these innovations and clones, as the Weibo and microblogging,

ཝེ་པོ་(Weibo)དང་ཟིན་ཕྲན་སོགས་ཀྱི་གསར་གཏོད་དང་། འདྲ་བཟོ་འདི་དག

when it came to China in 2009,

༢༠༠༩་ལོར་རྒྱ་ནག་ཏུ་དར་ཁྱབ་ཕྱིན་སྐབས།

it immediately became a media platform itself.

གསར་ལམ་གླེང་སྟེགས་ཤིག་ཆགས་པ་རེད།

It became the media platform of 300 million readers.

ཀློག་པ་པོ་ས་ཡ་༣༠༠་ཅན་གྱི་གསར་ལམ་གླེང་སྟེགས་ཤིག་ཆགས་པ་རེད།

It became the media.

གསར་འགྱུར་བརྒྱུད་ལམ་ཞིག་ཆགས་པ་རེད།

Anything not mentioned in Weibo,

ཝེ་པོ་ནང་དུ་མ་གླེང་བའི་གནད་དོན་ཞིག

it does not appear to exist for the Chinese public.

རྒྱ་ནག་མི་མང་གིས་མི་ཤེས་བའི་ཚད་དུ་སླེབས་ཡོད།

But also, Chinese social media is

ད་དུང་། རྒྱ་ནག་གི་སྤྱི་ཚོགས་འབྲེལ་མཐུད་དྲ་རྒྱས་

really changing Chinese mindsets and Chinese life.

དངོས་གནས་མི་མང་གི་ལྟ་སྟངས་དང་འཚོ་བ་གཉིས་ལ་འགྱུར་བ་ཐེབས་བཅུག་ཡོད།

For example, they give the voiceless people

དཔེར་ན། མངོན་འདོད་གླེང་སའི་བརྒྱུད་ལམ་མེད་པའི་མི་མང་

a channel to make your voice heard.

ཚོར་རང་གི་མངོན་འདོད་གཞན་གྱིས་གོ་ཐུབ་པའི་བརྒྱུད་ལམ་ཞིག་བསྐྲུན་ཡོད།

We had a petition system. It's a remedy outside the judicial system,

རྒྱ་ནག་ལ་ཁྲིམས་ལུགས་དབང་ཆའི་ཁྱབ་ཁོངས་ཀྱི་ཕྱི་རོལ་ཏུ་ཞུ་གཏུག་ལམ་ལུགས་ཤིག་ཡོད།

because the Chinese central government wants to keep a myth:

གང་ལེགས་ཞེ་ན། དབུས་གཞུང་གིས་ལུགས་སྲོལ་རྙིང་པ་ཞིག་རྒྱུན་སྐྱོང་འདོད་ཡོད།

The emperor is good. The old local officials are thugs.

གོང་མ་ནི་སྐྱོན་མེད་དང་། ས་གནས་དཔོན་རིགས་ཚོ་ནི་ཇག་ཚོགས་ཤིག་ཡིན་པའི་ལྟ་སྟངས་རེད།

So that's why the petitioner, the victims, the peasants,

དེར་བརྟེན། ཞུ་གཏུག་བྱེད་མཁན་ཏེ་གནོད་ཐེབས་ཞིང་པ་ཚོ་

want to take the train to Beijing to petition to the central government,

མེ་འཁོར་ལ་བསྡད་དེ་པེ་ཅིང་དབུས་གཞུང་དུ་ཞུ་གཏུག་ལ་ཡོང་ཚེ།

they want the emperor to settle the problem.

ཁོང་ཚོས་དཀའ་རྙོག་དེ་གོང་མས་སེལ་བའི་རེ་བ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད།

But when more and more people go to Beijing,

ཡིན་ཡང་། པེ་ཅིང་དུ་ཞུ་གཏུག་པ་ཇེ་མང་དུ་ཕྱིན་ན།

they also cause the risk of a revolution.

གྱེན་ལངས་ཀྱི་ཉེན་ཁ་ཡང་ཡོད་པས།

So they send them back in recent years.

དབུས་གཞུང་གིས་ཁོང་ཚོ་ཕྱིར་ས་གནས་སུ་ལོག་བཏང་བ་དང་།

And even some of them were put into black jails.

ཐ་ན་མང་པོ་ཞིག་བཙོན་ཁང་དུ་བཅུགས་འདུག།

But now we have Weibo, so I call it the Weibo petition.

འོན་ཀྱང་། ད་ལྟ་ང་ཚོར་ཝེ་པོ་ཡོད། ངས་དེ་ལ་ཝེ་པོ་ཞུ་གཏུག་ཅེས་ལབ་ཀྱི་ཡོད།

People just use their cell phones to tweet.

མི་མང་གིས་ལག་འཁྱེར་ཁ་པར་ལ་བསྟེན་ནས་དྲ་ཞུགས་བྱེད།

So your sad stories, by some chance your story

སྐབས་རེར་སྟབས་ལེགས་ན་རང་ཉིད་ཀྱི་དཀའ་ངལ་གྱི་སྒྲུང་དེར་

will be picked up by reporters, professors or celebrities.

གསར་འགོད་པ་དང་། སློབ་དཔོན། མི་སྣ་གྲགས་ཅན་ཚོས་དོ་སྣང་སྤྲད་སྲིད།

One of them is Yao Chen,

ཡོ་ཁྲིན་ནི་ཁོང་ཚོའི་གྲས་ཀྱི་གཅིག་རེད།

she is the most popular microblogger in China,

ཁོ་མོ་རྒྱ་ནག་གི་ཆེས་སྐད་གྲགས་ཆེ་བའི་ཟིན་བྲིས་པ་ཞིག་རེད།

who has about 21 million followers.

ཁོ་མོའི་ཟིན་བྲིས་བལྟ་ཀློག་བྱེད་མཁན་མི་གྲངས་ས་ཡ་༢༡ ཙམ་ཡོད།

They're almost like a national TV station.

དེ་ནི་ཕལ་ཆེར་རྒྱལ་ཡོངས་བརྙན་འཕྲིན་ཁང་ཞིག་དང་འདྲ།

If you -- so a sad story will be picked up by her.

གལ་ཏེ། རང་གི་དཀའ་ངལ་གྱི་གནད་དོན་ཞིག་ལ་ཁོ་མོས་བདག་རྒྱག་སྲིད།

So this Weibo social media, even in the censorship,

དེར་བརྟེན། ཝེ་པོ་སྤྱི་ཚོགས་འབྲེལ་མཐུད་དྲ་བ་འདིས་ཞིབ་བཤེར་གྱི་རྒྱ་ལས་ཀྱང་

still gave the Chinese a real chance for 300 million people

རྒྱ་ནག་མི་མང་ས་ཡ་༣༠༠་ཙམ་ལ་མཉམ་དུ་གླེང་མོལ་དང་ཁ་བརྡ་

every day chatting together, talking together.

བྱེད་པའི་གོ་སྐབས་དཀོན་མོ་ཞིག་བསྐྲུན་ཡོད།

It's like a big TED, right?

དེ་ནི་ཌེ་ཌི་(TED)ཆེན་པོ་ཞིག་དང་འདྲ་པོ་རེད།

But also, it is like the first time a public sphere

མ་ཟད། འདི་ནི་རྒྱ་ནག་མི་མང་གི་ཁོར་ཡུག་ཏུ་

happened in China.

ཐོག་དང་པོར་བྱུང་བ་རེད།

Chinese people start to learn how to negotiate

རྒྱ་ནག་མི་མང་གིས་མི་རྣམས་ལ་གྲོས་མོལ་དང་

and talk to people.

ཁ་བརྡ་གང་འདྲ་བྱེད་དགོས་མིན་སློབ་ཀྱི་ཡོད།

But also, the cat, the censorship, is not sleeping.

ཡིན་ཡང་། ཞིབ་བཤེར་གྱི་ཞི་མི་གཉིད་ཁུག་མེད།

It's so hard to post some sensitive words on the Chinese Weibo.

རྒྱ་ནག་ཝེ་པོ་དྲ་ཐོག་ཏུ་ཚོར་བ་སྐྱེན་པའི་གནད་དོན་རིགས་བཀོལ་ཐབས་མེད།

For example, you can't post the name of the president,

དཔེར་ན། རྒྱ་ནག་སྲིད་འཛིན་ཧོས་ཅིན་ཐོ་ཡི་མིང་དང་།

Hu Jintao, and also you can't post the city of Chongqing, the name,

ཁྲོང་ཆིན་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་མིང་འགོད་མི་ཐུབ།

and until recently, you can't search the surname of top leaders.

ཉེ་ཆར་བར་དུ་ཁྱེད་ཀྱིས་མཐོ་རིམ་དཔོན་རིགས་ཚོས་རུས་མིང་འཚོལ་མི་ཐུབ།

So, the Chinese are very good at these puns

དེར་བརྟེན། རྒྱ་མི་ཚོ་དོན་གཅིག་མིང་གི་རྣམས་གྲངས་ཅན་གྱི་ཚིག་དང་།

and alternative wording and even memes.

ཚབ་མཚོན་གྱི་ཚིག ད་དུང་བརྒྱུད་སྤྲོད་ཀྱི་ཐབས་ལམ་སྤྱོད་པར་མཁས།

They even name themselves -- you know,

ཐ་ན་ཁོང་ཚོས་སོ་སོར་མིང་བཏགས་ཏེ་

use the name of this world-changing

འཛམ་གླིང་ཁ་ལོ་བསྒྱུར་བའི་འཐབ་རྩོད་ཅིག

battle between the grass-mud horse and the river crab.

འདམ་རྩའི་རྟ་དང་ཆུ་འབུ་དབར་དུ་བསླངས་ཡོད།

The grass-mud horse is caoníma,

རྩ་འདམ་རྟ་ཞེས་བ་ནི་

is the phonogram for motherfucker,

ཨ་མར་འཁྲིག་པ་སྤྱོད་པ་ཞེས་བ་དང་དོན་འདྲ།

the Netizens call themselves.

ཁོང་ཚོས་སོ་སོར་མིང་དེས་འབོད་ཀྱི་ཡོད།

River crab is héxiè, is the phonogram for

(hexie)ཆུ་འབུ་ཞེས་བ་ནི།

harmonization, for censorship.

འཆམ་མཐུན་དང་ཞིབ་བཤེར་གྱི་མཚོན་དོན་ཡིན།

So that's kind of a caoníma versus the héxiè, that's very good.

འདི་ལྟ་བུའི་ཚིག་དག་ཧ་ཅང་ཡག་པོ་ཡོད།

So, when some very political, exciting moments happened,

དེར་བརྟེན། ཆབ་སྲིད་དང་འབྲེལ་བའི་གནད་དོན་རེ་བྱུང་ཚེ་སྤྲོ་བ་འདྲེན་པའི་དུས་སྐབས་ཤིག་འབྱུང་གི་རེད།

you can see on Weibo, you see a lot of very weird stories happened.

ཝེ་པོ་དྲ་ཐོག་ཏུ་བློ་ཡུལ་ལས་འདས་བའི་སྒྲུང་རྐྱང་རྐྱང་མཐོང་།

Weird phrases and words, even if you have a PhD

ཡ་མ་ཟུང་གི་ཚིག་དང་བརྗོད་པ་དེ་ཚོ་རྒྱ་ཡིག་གི་འབུམ་རམས་པའི་

of Chinese language, you can't understand them.

ཤེས་ཚད་ཡོད་མཁན་ཞིག་ཡིན་ནའང་འགྲེལ་དཀའ།

But you can't even expand more, no, because

འོན་ཀྱང་། ཁྱེད་ཀྱིས་གནས་ཚུལ་ཁྱབ་རྒྱ་ཆེ་རུ་གཏོང་མི་ཐུབ།

Chinese Sina Weibo, when it was founded

གང་ལགས་ཞེ་ན། རྒྱ་ནག་གི་ཝེ་པོ་གསར་འཛུགས་བྱེད་སྐབས་ནི་

was exactly one month after the official blocking of Twitter.com.

གཞུང་ཕྱོགས་ནས་ཌིས་ཌིར་གཏན་འགོག་བྱས་བའི་ཟླ་གཅིག་ཙམ་གྱི་རྗེས་རེད།

That means from the very beginning,

དེས་ཝེ་པོ་བཟོ་ཚོང་ཁང་གིས་ཝེ་པོ་ནི་ཐོག་དང་པོ་ནས་

Weibo has already convinced the Chinese government,

རྒྱ་གཞུང་ལ་ཉེན་ཁ་འབྱུང་གཞིའི་གླེང་སྟེགས་

we will not become the stage for

ཤིག་མི་ཆགས་པའི་གོ་བསྐོན་བློ་འགུགས་

any kind of a threat to the regime.

བྱས་ཡོད་པ་མཚོན་ཐུབ།

For example, anything you want to post,

དཔེར་ན། མཉམ་འཛོམས་དང་ཐུག་འཕྲད།

like "get together" or "meet up" or "walk,"

སྤྲོ་འཆམ་ལྟ་བུའི་ཚིག་དག་འཁོད་ཚེ།

it is automatically recorded and data mined

རང་བཞིན་གྱིས་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་ལ།

and reported to a poll for further political analyzing.

ཆབ་སྲིད་ཀྱི་གནད་དོན་ཡོད་མིན་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་པར་གཏོང་གི་ཡོད།

Even if you want to have some gathering,

ཁྱེད་ཀྱིས་ཐུག་འཕྲད་དེ་འདྲ་བྱེད་དགོས་བའི་དབང་དུ་བཏང་ན།

before you go there, the police are already waiting for you.

ཁྱེད་རང་ས་གནས་སུ་མ་འབྱོར་སྔོན་དུ་ཉེན་རྟོག་པ་སླེབས་ཏེ་སྒུག་བསྡད་ཡོད།

Why? Because they have the data.

ག་རེ་བྱས་ནས། རྒྱུ་མཚན་ནི་ཁོང་ཚོར་ཡིག་ཆ་ཡོད་པས་རྐྱེན་གྱིས་རེད།

They have everything in their hands.

ཁོང་ཚོའི་ལག་ཏུ་ཆ་ཚང་ཡོད།

So they can use the 1984 scenario data mining of the dissident.

དེར་བརྟེན། ཁོང་ཚོས་༡༩༨༤་ལོའི་ངོ་ལོག་བ་དག་གི་ཡིག་ཆ་གསང་ཞིབ་བྱེད་པའི་རྣམ་པ་དེ་བཀོལ་ཐུབ།

So the crackdown is very serious.

དེར་བརྟེན་དྲག་གནོན་བྱས་པ་ཧ་ཅང་ཚབས་ཆེན་ཡིན།

But I want you to notice a very funny thing

འོན་ཀྱང་། ངས་ཁྱེད་ཚོར་ཞི་མི་དང་ཙི་ཙིའི་བརྒྱུད་རིམ་གྱི་

during the process of the cat-and-mouse.

གནད་དོན་དགོད་བྲོ་བ་ཞིག་ཤེས་འཇུག་འདོད།

The cat is the censorship, but Chinese is not only one cat,

ཞི་མི་ནི་ཞིབ་བཤེར་མཁན་རེད། རྒྱ་གཞུང་ལ་ཞི་མི་གཅིག་ལས་མེད་པ་མིན།

but also has local cats. Central cat and local cats.

ད་དུང་དབུས་དང་ས་གནས་ཀྱི་ཞི་མི་ཡོད།

(Laughter)

(དགོད་སྒྲ།)

You know, the server is in the [central] cats' hands,

དྲ་རྒྱའི་དོ་དམ་གྱི་ཨ་མ་དབུས་ཀྱི་ཞི་མིའི་ལག་ཏུ་ཡོད་པས་

so even that -- when the Netizens criticize the local government,

དྲ་དམངས་ཚོས་ས་གནས་གཞུང་ལ་སྐྱོན་བརྗོད་བྱེད་པའི་སྐབས་སུ།

the local government has not any access to the data in Beijing.

ས་གནས་གཞུང་ལ་པེ་ཅིང་དུ་ཡོད་པའི་སྐྱོན་བརྗོད་ཡིག་ཆ་རག་ཐབས་མེད།

Without bribing the central cats,

དབུས་གཞུང་ལ་ལྐོག་རྔན་མ་སྤྲད་པར་

he can do nothing, only apologize.

ས་གནས་གཞུང་གིས་དགོངས་དག་ཞུ་བ་ལས་ཅི་ཡང་བྱེད་མི་ཐུབ།

So these three years, in the past three years,

དེར་བརྟེན། འདས་བའི་ལོ་ངོ་གསུམ་གྱི་རིང་ལ།

social movements about microblogging

དྲ་རྒྱར་སྤེལ་བའི་སྤྱི་ཚོགས་ལས་འགུལ་གྱིས་

really changed local government,

ཁ་ཡོད་ལག་ཡོད་ཐོག་ས་གནས་སྲིད་གཞུང་ལ་འགྱུར་བ་བཏང་སོང་།

became more and more transparent,

ཁོང་ཚོས་ལག་ཏུ་ཡིག་ཆ་རག་ཐབས་མེད་པས་

because they can't access the data.

ཅུང་ཕྱི་གསལ་ནང་གསལ་ཆགས་བྱུང་།

The server is in Beijing.

དྲ་རྒྱའི་ཨ་མ་པེ་ཅིང་དུ་ཡོད་པ་རེད།

The story about the train crash,

མེ་འཁོར་བརྡབ་སྐྱོན་གྱི་གནད་དོན་ཐད་ནས།

maybe the question is not about why 10 million

ཅིའི་ཕྱིར་ཉིན་ལྔའི་ནང་སྐྱོན་བརྗོད་གྱི་གཏམ་ས་ཡ་༡༠་ཙམ་སྤེལ་བ་དེ་ཁོ་ན་མིན་པར་

criticisms in five days, but why the Chinese central government

ཅིའི་ཕྱིར་རྒྱ་ནག་དབུས་གཞུང་གིས་

allowed the five days of freedom of speech online.

དྲ་ཐོག་ཏུ་ཉིན་ལྔའི་རིང་ལ་སྨྲ་བརྗོད་རང་དབང་སྤྲད་པ་དེ་རེད།

It's never happened before.

དེ་འདྲ་སྔོན་ཆད་བྱུང་མྱོང་ཡོད་པ་མ་རེད།

And so it's very simple, because even the top leaders

གནད་དོན་ཆུང་ཆུང་རེད། གང་ལེགས་ཞེ་ན། ཐ་ན་དཔོན་རིགས་མཐོ་ཁག་དེ་ཚོ་ཡང་

were fed up with this guy, this independent kingdom.

ས་གནས་ཀྱི་དཔོན་རིགས་ཚོའི་བྱ་སྤྱོད་ལ་ཞེན་པ་ལོག་ཡོད།

So they want an excuse --

དེར་བརྟེན། ཁོང་ཚོར་ཁ་གཡར་ས་ཞིག་དགོས་པ་རེད།

public opinion is a very good excuse to punish him.

མི་མང་གི་བསམ་ཚུལ་ནི་ཁ་གཡར་ས་སྟབས་བདེ་ཤོས་ཏེ་རེད།

But also, the Bo Xilai case recently, very big news,

ད་དུང་། ཉེ་ཆར་བྱུང་བའི་པོ་ཤེས་ལེ་དོན་རྐྱེན་དེ་གསར་འགྱུར་ཆེན་པོ་ཆགས་པ་རེད།

he's a princeling.

ཁོང་ནི་རྒྱལ་སྲས་རེད།

But from February to April this year,

འོན་ཀྱང་། འདོ་ལོའི་ཕྱི་ཟླ་གཉིས་པ་དང་བཞི་བའི་བར་

Weibo really became a marketplace of rumors.

ཝེ་པོ་ནི་དཀྲོག་གཏམ་བཀྲམ་སའི་ཁྲོམ་ས་ཆེན་པོ་ཞིག་ཆགས་པ་རེད།

You can almost joke everything about these princelings,

ཁྱེད་ཀྱིས་རྒྱས་སྲས་དེའི་སྐོར་ལ་བསྟན་བཤིག་སློང་བའི་སྐད་ཆ་ག་རེ་བཤད་ཀྱང་ཆོག

everything! It's almost like you're living in the United States.

སྐབས་དེར་ཁྱེད་རང་ཨ་རིར་ཡོད་པ་དང་གཅིག་མཚུངས་ཡིན།

But if you dare to retweet or mention any fake coup

འོན་ཀྱང་། ཁྱེད་ཀྱིས་པེ་ཅིང་གི་དམག་མིའི་གྱེན་ལངས་སྐོར་གྱི་དཀྲོག་གཏམ་སྤེལ་ན།

about Beijing, you definitely will be arrested.

ཁྱེད་རང་འཛིན་བཟུང་བྱེད་ཁོ་ཐག་རེད།

So this kind of freedom is a targeted and precise window.

འདི་ལྟ་བུའི་རང་དབང་ནི་དམིགས་འབེན་བྱས་པ་ཞིག་རེད།

So Chinese in China, censorship is normal.

རྒྱ་ནག་ཏུ་ཞིབ་བཤེར་ནི་རྒྱུན་ལྡན་གྱི་བྱ་སྤྱོད་ཞིག་རེད།

Something you find is, freedom is weird.

ཁྱེད་ཀྱིས་རྒྱ་ནག་ཏུ་རང་དབང་འདུག་འདོད་པ་དེ་རྒྱུན་ལྡན་མ་རེད།

Something will happen behind it.

དེའི་རྒྱབ་ཏུ་གནས་ཚུལ་གཞན་ཞིག་འབྱུང་གི་རེད།

Because he was a very popular Leftist leader,

གང་ལགས་ཞེ་ན། ཁོང་ནི་གཡོན་ཐལ་ཆེ་བའི་དཔོན་རིགས་ཤིག་རེད།

so the central government wanted to purge him,

དབུས་གཞུང་གིས་ཁོང་ནི་དེ་སྔོན་ཧ་ཅང་མི་ཡག་པོ་ཞིག་དང་།

and he was very cute, he convinced all the Chinese people,

ད་ལྟ་མི་ངན་གཏེ་བོ་ཞིག་ཡིན་པའི་རྒྱུ་མཚན་

why he is so bad.

མི་མང་ལ་ཤེས་འཇུག་འདོད་པ་རེད།

So Weibo, the 300 million public sphere,

དེར་བརྟེན། དྲ་དམངས་ས་ཡ་༣༠༠་ཅན་གྱི་ཝེ་པོ་ནི་

became a very good, convenient tool for a political fight.

ཆབ་སྲིད་འཐབ་རྩོད་ཀྱི་ལག་ཆ་སྟབས་བདེ་ཞིག་ཆགས་པ་རེད།

But this technology is very new,

ལག་རྩལ་འདི་གསར་བ་ཡིན་ཀྱང་།

but technically is very old.

ལམ་ལུགས་རྙིང་བ་རེད།

It was made famous by Chairman Mao, Mao Zedong,

ལམ་ལུགས་འདི་མོ་ཙེ་ཏུང་གིས་སྐད་གྲགས་ཆེན་པོ་བཟོས་བ་རེད།

because he mobilized millions of Chinese people

གང་ལེགས་ཞེ་ན། ཁོང་གིས་མི་མང་ས་ཡ་མང་པོར་སྐུལ་སློང་བྱས་ཏེ་

in the Cultural Revolution to destroy every local government.

རིག་གནས་གསར་བརྗེ་ཆེན་པོའི་སྐབས་ས་གནས་གཞུང་རྩ་མེད་གཏོང་བཅུག་པ་རེད།

It's very simple, because Chinese central government

དེ་སྟབས་བདེ་རེད། གང་ལགས་ཞེ་ན། དབུས་གཞུང་གིས་

doesn't need to even lead the public opinion.

མི་མང་གི་བསམ་འཆར་གྱི་སྣེ་ཁྲིད་དགོས་ཀྱི་མེད།

They just give them a target window to not censor people.

ཁོང་ཚོས་མི་མང་ལ་དམིགས་འབེན་གྱི་ལམ་ཞིག་བསྟན་པ་ལས་ཞིབ་བཤེར་བྱེད་ཀྱི་མེད།

Not censoring in China has become a political tool.

ཞིབ་བཤེར་མི་བྱེད་པ་ནི་རྒྱ་ནག་ནང་དུ་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ལག་ཆ་ཞིག་ཆགས་པ་རེད།

So that's the update about this game, cat-and-mouse.

འདི་ནི་ཞི་མི་དང་ཙི་ཙིའི་རྩེད་མོ་ཡི་གནས་ཚུལ་གསར་ཤོས་ཏེ་ཡིན།

Social media changed Chinese mindset.

སྤྱི་ཚོགས་འབྲེལ་མཐུད་དྲ་བས་རྒྱ་རིགས་ཀྱི་བསམ་བློ་གཏོང་སྟངས་ལ་འགྱུར་བ་བཏང་བ་རེད།

More and more Chinese intend to embrace freedom of speech

སྨྲ་བརྗོད་རང་དབང་དང་། འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ནི་ཁོང་ཚོའི་ལྷན་སྐྱེས་ཀྱི་ཐོབ་ཐང་ཡིན་

and human rights as their birthright,

པ་ལས་ཨ་རི་ནས་ནང་འདྲེན་བྱས་བའི་ཆེ་མཐོང་ཞིག་མིན་པའི་

not some imported American privilege.

བསམ་བློ་གཏོང་མཁན་གྱི་རྒྱ་མི་ཇེ་མང་དུ་འགྲོ་བཞིན་ཡོད།

But also, it gave the Chinese a national public sphere

ད་དུང་། འདིས་རྒྱ་ནག་གི་མི་སེར་ཚོར་སྦྱོང་བརྡར་དང་།

for people to, it's like a training of their citizenship,

མང་གཙོ་ཅན་དུ་འགྱུར་བའི་གྲ་སྒྲིག་ཐད་ནས་

preparing for future democracy.

མི་མང་གི་ཁོར་ཡུག་ཅིག་བསྐྲུན་ཡོད་ཀྱང་།

But it didn't change the Chinese political system,

དེས་རྒྱ་ནག་གི་ཆབ་སྲིད་ལམ་ལུགས་ལ་བསྒྱུར་བཅོས་བཏང་མེད་པར།

and also the Chinese central government utilized this

རྒྱ་ནག་དབུས་གཞུང་གིས་གཅིག་སྡུད་བྱས་པའི་དྲ་རྒྱ་དོ་དམ་དེ་སྤྱད་ནས་

centralized server structure to strengthen its power

དབུས་གཞུང་གི་དབང་ཆ་སྲ་བརྟན་གཏོང་ཞིང་།

to counter the local government and the different factions.

ས་གནས་གཞུང་དང་ཤོག་ཁག་མ་འདྲ་བ་ཚོར་ཁ་གཏད་གཅོག་བྱེད་ཆགས་ཡོད།

So, what's the future?

དེས་ན། ང་ཚོའི་མ་འོངས་ཅི་འདྲ་ཞིག་ཡིན་རྒྱུ་རེད།

After all, we are the mouse.

ཅི་བཤད་ཀྱང་། ང་ཚོ་ནི་ཙི་ཙི་རེད།

Whatever the future is, we should fight against the [cat].

ང་ཚོའི་མ་འོངས་གང་འདྲ་ཞིག་ཡིན་ཀྱང་ཞི་མིར་འཐབ་རྩོད་བྱེད་དགོས།

There is not only in China, but also in the United States

རྒྱ་ནག་གཅིག་པུ་མིན་པར་ཨ་རིའི་ནང་དུའང་

there are some very small, cute but bad cats.

ཞི་མི་ངན་པ་ཆུང་ཆུང་དང་སྙིང་རྗེ་བོ་དེ་འདྲ་འདུག།

(Laughter)

(དགོད་སྒྲ།)

SOPA, PIPA, ACTA, TPP and ITU.

སོ་པ།(SOPA) པི་པ།(PIPA) ཨེ་ཁི་ཊ།(ACTA) ཊི་པས་པས་(TPP)དང་། ཨེ་ཊི་ཡོས།(ITU)

And also, like Facebook and Google, they claim they are friends of the mouse,

ད་དུང་། ངོ་དེབ་དང་གུ་གལ་གཉིས་ཀྱིས་ཙི་ཙི་ཡི་གྲོགས་པོ་ཡིན་མདོག་སྟོན་གྱི་ཡོད་ཀྱང་།

but sometimes we see them dating the cats.

མཚམས་མཚམས་ཞི་མི་དང་མཉམ་དུ་མཐུན་འགྲིག་ཡོང་ཐབས་བྱེད་ཀྱི་འདུག།

So my conclusion is very simple.

དེར་བརྟེན། ངའི་མཇུག་སྡོམ་ནི་སྟབས་བདེ་ཞིག་ཡིན།

We Chinese fight for our freedom,

ང་ཚོ་རྒྱ་མི་ཚོས་་རང་དབང་ཆེད་འཐབ་རྩོད་བྱེད།

you just watch your bad cats.

ཁྱེད་ཚོས་ཞི་མི་ངན་པ་ཚོར་ལྟ་རྟོག་བྱོས།

Don't let them hook [up] with the Chinese cats.

ཁོང་ཚོ་རྒྱ་ནག་གི་ཞི་མི་ཚོ་དང་མཉམ་སྦྲེལ་བྱེད་མ་འཇུག

Only in this way, in the future,

འདི་ལྟར། ང་ཚོས་མ་འོངས་པར་

we will achieve the dreams of the mouse:

ག་དུས་ཡིན་ཡང་། གང་དུ་ཡིན་ཡང་། ཞེད་སྣང་མེད་པར་

that we can tweet anytime, anywhere, without fear.

དྲ་རྒྱ་ལོངས་སྤྱོད་ཐུབ་པའི་ཙི་ཙིའི་རྨི་ལམ་དེ་མངོན་འགྱུར་བྱེད་འཇུག་གི་ཡིན།

(Applause)

(ཐལ་མོ་རྡེབ་སྒྲ།)

Thank you.

ཐུགས་རྗེ་ཆེ།

(Applause)

(ཐལ་མོ་རྡེབ་སྒྲ།)