Murray Gell-Mann: Do all languages have a common ancestor?

Translator: Siluni Chandrasekara Reviewer: Sanjalee Chandrasekara

හොඳයි, මම භෞතික විද්‍යාවට අමතරව වෙනත් දේවල්වලට සම්බන්ධයි.

ඇත්ත වශයෙන්ම, බොහෝ විට දැන් වෙනත් දේවල

ඒවායින් එකක් වන්නේ මිනිස් භාෂා අතර දුරස්ථ සබඳතායි.

Well, I'm involved in other things, besides physics.

එක්සත් ජනපදයේ සහ බටහිර යුරෝපයේ වෘත්තීය, ඓතිහාසික වාග් විද්‍යාඥයින්

In fact, mostly now in other things.

One thing is distant relationships among human languages.

බොහෝ දුරට උත්සාහ කරන්නේ

දුරස්ථ සබඳතා, විශාල කණ්ඩායම් කිරීම් හා

And the professional, historical linguists in the U.S.

හුරු පවුල්වලටත් වඩා දිගු කණ්ඩායම් කිරීම්වලින්

and in Western Europe mostly try to stay away

ඈත්ව සිටීමට ය.

from any long-distance relationships, big groupings,

ඔවුන් එයට අකමැතියි,

මම හිතන්නේ නැහැ ඒක විකාරයක් කියලා.

groupings that go back a long time,

සමහර දක්ෂ වාග් විද්‍යාඥයන් ඉන්නවා, බොහෝ දුරට රුසියානුවන්,

longer than the familiar families.

ඔවුන් ඒ සඳහා සැන්ටා ෆේ ආයතනයේ සහ මොස්කව්හි වැඩ කරමින් සිටිනවා.

They don't like that. They think it's crank. I don't think it's crank.

මම ඔවුන්ගේ වැඩ බලන්න කැමතියි

And there are some brilliant linguists, mostly Russians,

එය ඇත්ත වශයෙන්ම වසර 20, 25,000 කට පෙර ජීවත් වූ

who are working on that, at Santa Fe Institute and in Moscow,

එක් මුතුන් මිත්තෙකුට මඟ පෙන්වනවා ද?

and I would love to see where that leads.

අපි ඒ මුතුන් මිත්තෙකුගෙන් ඔබ්බට ගියහොත් කුමක් කළ යුතුද?

Does it really lead to a single ancestor

බොහෝ භාෂා අතර තරඟයක් පැවතියේ කවදාද?

some 20, 25,000 years ago?

ඒක කොච්චර ආපස්සට යනවද? නූතන භාෂාව කොතරම් ඈතට යනවාද?

And what if we go back beyond that single ancestor,

එය වසර දස දහස් ගනනක් පසුපසට යනවද?

when there was presumably a competition among many languages?

ක්‍රිස් ඇන්ඩර්සන්: එයට පිළිතුර කුමක් දැයි ඔබට අදහසක් තිබේද?

How far back does that go? How far back does modern language go?

මුරේ ගෙල්-මන්: හොඳයි, නූතන භාෂාව ලෙන් සිතුවම්,

How many tens of thousands of years does it go back?

ලෙන් කැටයම් සහ ගුහා මූර්තිවලට වඩා පැරණි විය යුතු යැයි මම අනුමාන කරමි.

Chris Anderson: Do you have a hunch or a hope for what the answer to that is?

බටහිර යුරෝපයේ ගුහාවල මෘදු මැටිවලට වඩා පැරණි විය යුතු යැයි මම අනුමාන කරමි.

Murray Gell-Mann: Well, I would guess that modern language must be older

than the cave paintings and cave engravings and cave sculptures

එනම් වසර 35,000 කට පමණ පෙර හෝ ඊට පෙර ඕරිග්නේසියානු යුගයේදී.

and dance steps in the soft clay in the caves in Western Europe,

මට විශ්වාස කරන්න බැහැ ඔවුන්ට නවීන භාෂාවක් තිබුණේ නැහැ කියලා.

in the Aurignacian Period some 35,000 years ago, or earlier.

එබැවින්, සත්‍ය සම්භවය අවම වශයෙන් ඒ දුර හෝ සමහර විට තවත් ඈතට යන බව මම අනුමාන කරමි.

නමුත් මින් අදහස් වන්නේ සියලුම, හෝ සහතික කළ භාෂා

I can't believe they did all those things and didn't also have a modern language.

So, I would guess that the actual origin goes back at least that far and maybe further.

අවුරුදු 20,000 කට වඩා ගොඩක් අඩුවෙන් පැවතෙන්න නැත.

But that doesn't mean that all, or many, or most

ඒකට අපි කියන්නේ බාධකයක් කියලා.

of today's attested languages couldn't descend perhaps

පිලිප් ඇන්ඩර්සන් හරි

from one that's much younger than that, like say 20,000 years,

ඔබ ඕනෑම කෙනෙකුට වඩා සෑම දෙයක් ගැනම දන්නවා විය හැකිය.

ඉතින්, එය ගෞරවයකි. ස්තුතියි මුරේ ගෙල්-මන්.

or something of that kind. It's what we call a bottleneck.

(අත්පොළසන්)

CA: Well, Philip Anderson may have been right.

You may just know more about everything than anyone.

So, it's been an honor. Thank you Murray Gell-Mann.

(Applause)