Murray Gell-Mann: Do all languages have a common ancestor?

Μετάφραση: Nicholas Koutris Επιμέλεια: Yanni Arvanitis

Λοιπόν, ασχολούμαι και με άλλα πράγματα εκτός της φυσικής.

Well, I'm involved in other things, besides physics.

Βασικά, τώρα ασχολούμαι κυρίως με άλλα πράγματα.

In fact, mostly now in other things.

One thing is distant relationships among human languages.

Ένα πράγμα είναι οι μακρινές σχέσεις μεταξύ των ανθρώπινων γλωσσών.

Και οι επαγγελματίες, ιστορικοί γλωσσολόγοι στις ΗΠΑ και στη Δυτική Ευρώπη

And the professional, historical linguists in the U.S.

and in Western Europe mostly try to stay away

προσπαθούν να αποστασιοποιηθούν

from any long-distance relationships, big groupings,

από οποιεσδήποτε μακρινές σχέσεις,

μεγάλες ομαδοποιήσεις, ομαδοποιήσεις πολύ πίσω στο χρόνο,

groupings that go back a long time,

longer than the familiar families.

παλαιότερες και από τις γνωστές οικογένειες γλωσσών.

Δεν τους αρέσει αυτό, νομίζουν ότι είναι ασταθές. Δεν νομίζω ότι είναι ασταθές.

They don't like that. They think it's crank. I don't think it's crank.

Και υπάρχουν κάποιοι υπέροχοι γλωσσολόγοι, οι περισσότεροι Ρώσοι,

And there are some brilliant linguists, mostly Russians,

who are working on that, at Santa Fe Institute and in Moscow,

που εργάζονται πάνω σε αυτό στο Ινστιτούτο του Σάντα Φε και στη Μόσχα,

and I would love to see where that leads.

και θα μου άρεσε να δω πού θα οδηγήσει κάτι τέτοιο.

Είναι αλήθεια όντως ότι οδηγεί σε ένα μοναδικό πρόγονο

Does it really lead to a single ancestor

περίπου 20, 25.000 χρόνια πίσω;

some 20, 25,000 years ago?

Και τι γίνεται αν πάμε πιο παλιά απ' αυτόν τον μοναδικό πρόγονο,

And what if we go back beyond that single ancestor,

when there was presumably a competition among many languages?

όπου υποθετικά υπήρχε ανταγωνισμός μεταξύ πολλών γλωσσών;

Πόσο πίσω μπορεί να υπήρχε αυτό; Πόσο παλιά ήταν η σύγχρονη γλώσσα;

How far back does that go? How far back does modern language go?

Για πόσες δεκάδες χιλιάδες χρόνια μιλάμε;

How many tens of thousands of years does it go back?

Κρις Άντερσον: Έχετε κάποια διαίσθηση ή ελπίδα για ποια μπορεί να είναι η απάντηση;

Chris Anderson: Do you have a hunch or a hope for what the answer to that is?

Murray Gell-Mann: Well, I would guess that modern language must be older

Μάρευ Γκελ-Μαν: Θα έλεγα ότι η σύγχρονη γλώσσα πρέπει να είναι παλαιότερη

than the cave paintings and cave engravings and cave sculptures

από τις ζωγραφιές των σπηλαίων και τα ανάγλυφα των σπηλαίων

και τα αγάλματα των σπηλαίων

and dance steps in the soft clay in the caves in Western Europe,

και τα πατήματα χορού στον μαλακό άργιλο των σπηλαίων της Δυτικής Ευρώπης

in the Aurignacian Period some 35,000 years ago, or earlier.

στην Παλαιολιθική Εποχή, περίπου 35.000 χρόνια πριν ή νωρίτερα.

Δεν μπορώ να πιστέψω ότι έκαναν όλα αυτά και δεν είχαν μια σύγχρονη γλώσσα.

I can't believe they did all those things and didn't also have a modern language.

So, I would guess that the actual origin goes back at least that far and maybe further.

Οπότε θα φανταζόμουν ότι η ουσιαστική καταγωγή της γλώσσας ήταν τουλάχιστον τότε

και μπορεί και παλαιότερα.

But that doesn't mean that all, or many, or most

Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι όλες, ή πολλές, ή οι περισσότερες

of today's attested languages couldn't descend perhaps

από τις σημερινές ελεγμένες γλώσσες δεν θα μπορούσαν να προέρχονται πιθανόν

from one that's much younger than that, like say 20,000 years,

από μία πολύ νεότερη, ας πούμε 20.000 χρόνια,

or something of that kind. It's what we call a bottleneck.

ή κάτι τέτοιο. Είναι αυτό που λέμε δυσχέρεια.

ΚΑ: Ο Φίλιπ Άντερσον μπορεί να έχει δίκιο.

CA: Well, Philip Anderson may have been right.

You may just know more about everything than anyone.

Μπορεί απλά να ξέρετε περισσότερα για τα πάντα από οποιονδήποτε.

So, it's been an honor. Thank you Murray Gell-Mann.

Οπότε, ήταν τιμή μας. Σας ευχαριστώ Μάρευ Γκελ Μαν.

(Applause)

(Χειροκρότημα)