Murray Gell-Mann: Do all languages have a common ancestor?

Vertaald door: Erik Mulder Nagekeken door: Maarten Hofman

Well, I'm involved in other things, besides physics.

Nou, ik ben nog bij meer onderwerpen betrokken dan natuurkunde.

In fact, mostly now in other things.

Tegenwoordig zelfs meer bij andere dingen.

One thing is distant relationships among human languages.

Eén van die dingen is de verre verwantschap tussen menselijke talen.

And the professional, historical linguists in the U.S.

En de professionele, historische taalkundigen in de VS

and in Western Europe mostly try to stay away

en in West Europa proberen zich verre te houden

from any long-distance relationships, big groupings,

van lange afstand relaties, grote groeperingen,

groupings that go back a long time,

groeperingen die ver terug gaan,

longer than the familiar families.

verder dan de bekende (taal)families.

They don't like that. They think it's crank. I don't think it's crank.

Daar houden ze niet van, ze denken dat het onzin is. Ik denk niet dat het onzin in.

And there are some brilliant linguists, mostly Russians,

En er zijn enkele briljante taalkundigen, overwegend Russen,

who are working on that, at Santa Fe Institute and in Moscow,

die hieraan werken in het Santa Fe Instituut en in Moscow,

and I would love to see where that leads.

en ik ben erg benieuwd waar dat toe zal leiden.

Does it really lead to a single ancestor

Zal het werkelijk leiden tot één enkele voorouder

some 20, 25,000 years ago?

van 20, 25.000 jaar geleden?

And what if we go back beyond that single ancestor,

En als we nog verder teruggaan dan die enkele voorouder,

when there was presumably a competition among many languages?

toen er waarschijnlijk een competitie was tussen talen?

How far back does that go? How far back does modern language go?

Hoe ver gaat dat terug? Hoe ver gaat de moderne taal terug?

How many tens of thousands of years does it go back?

Hoe veel tienduizenden jaren gaat dat terug?

Chris Anderson: Do you have a hunch or a hope for what the answer to that is?

Chris Anderson: Heeft u een idee wat het antwoord kan zijn?

Murray Gell-Mann: Well, I would guess that modern language must be older

Murray Gell-Mann: Nou, ik denk dat de moderne taal ouder moet zijn

than the cave paintings and cave engravings and cave sculptures

dan de grottekeningen en grotgravures en grotbeeldhouwwerken

and dance steps in the soft clay in the caves in Western Europe,

en de danspassen in de zachte klei in de grotten van West Europa

in the Aurignacian Period some 35,000 years ago, or earlier.

in de Aurignacian periode, ongeveer 35.000 jaar geleden, of nog vroeger.

I can't believe they did all those things and didn't also have a modern language.

Ik kan niet geloven dat ze al deze dingen konden doen zonder moderne taal.

So, I would guess that the actual origin goes back at least that far and maybe further.

Dus ik denk dat de daadwerkelijke herkomst zo ver terug gaat, of nog verder.

But that doesn't mean that all, or many, or most

Maar dat betekent niet dat alle, of veel, of de meeste

of today's attested languages couldn't descend perhaps

van de hedendaagse talen niet misschien afgeleid zijn van

from one that's much younger than that, like say 20,000 years,

één taal, die veel jonger is, zeg 20.000 jaar,

or something of that kind. It's what we call a bottleneck.

of iets dergelijks. Dat is wat we een flessenhals noemen.

CA: Well, Philip Anderson may have been right.

CA: Nou, Philip Anderson zou wel eens gelijk kunnen hebben.

You may just know more about everything than anyone.

U weet gewoon meer over wat dan ook dan wie dan ook.

So, it's been an honor. Thank you Murray Gell-Mann.

Het was een eer. Dank u, Murray Gell-Mann.

(Applause)

(Applaus)