What’s the best country to live in?

Translator: Nisini P Reviewer: Dulini Mudunkotuwa

What’s the best country in the world to live in?

මොකක්ද මේ ලෝකේ ජීවත්වෙන්න හොඳම රට?

Is it the one with the best food? The longest life expectancy?

හොඳම කෑම තියන රටද? දීර්ඝතම ආයු අපේක්ෂාව ඇති රටද?

The best weather?

හොඳම කාලගුණය ඇති රටද?

For the past 70 years, most governments have relied heavily on a single number

පහුගිය අවුරුදු70 තුළ,ඒකට පිළිතුරක් විදිහට බොහෝ ආණ්ඩු තනි අංකයක්

to answer that question.

මත දැඩි ලෙස විශ්වාසය තබා ඇත.

This number influences elections, the stock market, and government policy.

මෙම සංඛ්‍යාව මැතිවරණ වලට කොටස් වෙළෙඳපොළට

But it was never intended for its current purpose;

සහ රජයේ ප්‍රතිපත්තිවල බලපායි නමුත් එය

and some would argue that the world is addicted to making it grow... forever.

කිසි විටෙක එහි වත්මන් අරමුණ සඳහා අපේක්ෂා

This number is called the Gross Domestic Product, or GDP,

නොකළේය සහ ඇතැමුන් තර්ක කරන්නේ එය සදහටම

and it was invented by the economist Simon Kuznets in the 1930s,

වර්ධනය කිරීමට ලෝකය ඇබ්බැහිවී කියාය. එම අංකය දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය හෝ GDP වේ.

to try and gauge the size of an economy in a single, easy to understand number.

1930 ආර්ථික විද්යාඥය සයිමන් කුස්නෙට්ස් විසින් තනි, තේරුම් ගැනීමට පහසු අංකයකින්

GDP is the total monetary value of everything a country

ආර්ථිකයක ප්‍රමාණය මැන බැලීමට උත්සාහ කරන්න සෑදූ අංකයකි.GPD නම් රටක

produces and sells on the market.

නිෂ්පාදනය කර වෙළෙඳපොළේ විකුණන සෑම දෙයකම මුළු

To this day, GDP per capita,

මුදල් වටිනාකම.අද දක්වා ඒක පුද්ගල GDP,එනම්

which is just the total GDP divided by the number of people living in that country,

සමස්ත දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් බෙදීම පමණි එම රටේ ජීවත් වන මිනිසුන් සංඛ්යාව,

is widely seen as a measure of well-being.

යහපැවැත්මේ මිනුමක් ලෙස බහුලව දක්නට ලැබේ. නමුත් දළ

But GDP doesn’t actually say anything direct about well-being,

දේශීය නිෂ්පාදිතය ඇත්ත වශයෙන්ම යහපැවැත්ම ගැන සෘජුව,රටක්

because it doesn't take into account what a country produces

නිෂ්පාදනය කරන දේ නැතහොත් එයට ප්‍රවේශය ඇත්තේ කාටද යන්න එය

or who has access to it.

එය සැලකිල්ලට නොගන්නා බැවින්

A million dollars of weapons contributes the exact same amount to a country’s GDP

කිසිවක් නොකියයි.රටක දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයට හරියටම සමාන මුදලක එන්නත් හෝ ආහාර ඩෝලර්

as a million dollars of vaccines or food.

මිලියනයක් ඩොලර් මිලියනයක ආයුධ ලෙස දායක වේ. රජයේ පාසල හෝ

The value society derives from things like public school or firefighters

ගිනි නිවන භටයින් වැනිසමාජයට වටිනාකමක් ලැබෙන දේවල් GDP හි කිසිසේත් ගණන්

isn’t counted in GDP at all, because those services aren’t sold on the market.

නොගනී, මන්ද ඒ සේවාවන් වෙළඳපොලේ විකුණනු නොලැබේ.රටකට විශාල ධනයක්

And if a country has a lot of wealth,

තිබුන නමුත් එය බොහෝ දුරට පාලනය වන්නේ

but most of it is controlled by relatively few people,

සාපේක්ෂව සුළු පිරිසක් විසින් නම්, සාමාන්‍ය පුද්ගලයෙකුට

GDP per capita gives a distorted picture of how much money a typical person has.

කොපමණ මුදලක් තිබේද යන්න ගැන ඒක පුද්ගල දළ දේශීය නිෂ්පාදිතය විකෘති

Despite all that, for a long time,

විකෘති චිත්‍රයක් ලබා දෙයි.ඒ සියල්ල

higher GDP did correlate closely to a higher quality of life

තිබියදීත්, දිගු කලක් තිස්සේ,උසස් ජීවන තත්ත්වයකට

for people in many countries.

බොහෝ රටවල මිනිසුන් සඳහා ඉහළ දළ

From 1945 to 1970, as GDP doubled, tripled or even quadrupled

දේශීය නිෂ්පාදිතය සමීපව සම්බන්ධ විය.1945 සිට 1970 දක්වා දළ දේශීය නිෂ්පාදනය

in some western economies,

දෙගුණ, තුන් ගුණ හෝ හතර ගුණයකින් වැඩි

people’s wages often grew proportionally.

විය. මිනිසුන්ගේ වැටුප් බොහෝ විට සමානුපාතිකව වර්ධනය විය.

By the 1980s, this changed.

1980 ගණන් වන විට මෙය වෙනස් විය.රටවල්

Countries continued to grow richer,

පොහොසත් ලෙස වර්ධනය විය,දළ දේශීය

but wages stopped keeping pace with GDP growth,

නිෂ්පාදිතයේ වර්ධනය සමඟ,වැටුප් වැඩිවීම නතර වියහෝ සමහර

or in some cases, even declined,

ප්රතික්ෂේප පවා විය, බොහෝ ප්‍රතිලාභ ගියේ

and most of the benefits went to an ever-smaller percentage of the population.

ජනගහනයෙන් කුඩා ප්‍රතිශතයකට.තවමත්, ජාතියේ යහපැවැත්ම තනි අංකයකින් අල්ලා ගැනීමේ

Still, the idea of capturing a nation’s well-being in a single number

අදහස බලවත් ආයාචනයක්.භූතානයේ ජිග්මේ සිංගේ වංචුක් රජු දළ දේශීය

had powerful appeal.

නිෂ්පාදිතයට විකල්පයක් ලෙස දළ ජාතික සතුට යන

In 1972, King Jigme Singye Wangchuk of Bhutan

අදහස ඉදිරිපත් කළා. දළ ජාතික සතුට සෞඛ්‍ය, අධ්‍යාපනය වගේ

came up with the idea of Gross National Happiness

ශක්තිමත් ප්‍රජාවෙන් සහ ජීවන තත්වයන්

as an alternative to Gross Domestic Product.

යන කරුණු වලට බලපාන මෙට්‍රික් එකකි,“ඔබේ පවුල

Gross National Happiness is a metric that factors in matters

කොතරම් සතුටින් සිටිනවාද කියා ඔබ සිතනවාද? සාමාජිකයන් මේ මොහොතේ

like health, education, strong communities, and living standards,

සිටින්නේද?“ සහ ඔබේ ප්‍රදේශයේ වන

having citizens answer questions like,

සතුන් ගැන ඔබේ දැනුම කුමක්ද? සහ “ඊයේ

“How happy do you think your family members are at the moment?”

මොන වගේ දවසක්ද?”එක්සත් ජාතීන්ගේ

“What is your knowledge of names of plants and wild animals in your area?”

මානව සංවර්ධනය දර්ශකය යනු වඩාත්

and “What type of day was yesterday?”

බහුලව භාවිතා වන මෙට්‍රික් එකකි;එය සෞඛ්‍යය,අධ්‍යාපනය,

The United Nations’ Human Development Index is a more widely used metric;

ඒ වගේම ඒක පුද්ගල ආදායම සමස්ත යහපැවැත්ම

it takes into account health and education,

තක්සේරු කිරීමට සැලකිල්ලට ගනී.ඒ අතරේ තිරසාර

as well as income per capita to estimate overall well-being.

සංවර්ධන දර්ශකය නම් මෙට්‍රික් එක යහපැවැත්ම සහ ආර්ථික වර්ධනයේ

Meanwhile, a metric called the Sustainable Development Index

පාරිසරික බර යන දෙකෙහිම සාධක වී මේ සියල්ල තනි

factors in both well-being and the environmental burdens of economic growth,

අංකයකට ගනී.කිසිම රටකට සම්පූර්ණයෙන්ම තිරසාර සම්පත් ද භාවිතා කර

again, boiling all this down to a single number.

එහි ජනතාවගේ මූලික අවශ්‍යතා

Though no country has been able to meet

හමුවීමට නොහැකි වූවද කොස්තා රීකාව

the basic needs of its people while

දැනට ආසන්නතම පැමිණේ.පසුගිය දශක

also using resources fully sustainably,

කිහිපය තුළ දැඩි ලෙස විමෝචනය වැඩි නොවී ජීවන තත්ත්වය

Costa Rica currently comes the closest.

සැලකිය යුතු ලෙස වැඩිදියුණු කිරමින්

Over the past few decades,

ආර්ථිකය වර්ධනය

it’s managed to grow its economy and improve living standards substantially

කිරීමට සමත් වේ.කොලොම්බියාව සහ ජෝර්දානයේ වැනි,වෙනත් රටවල් කැපී පෙනෙන

without drastically increasing its emissions.

දියුණුවක් ලබා ඇත.කොස්ටාරිකාව

Other countries, like Colombia and Jordan,

දැන්ව ආයු අපේක්ෂා වැනි ප්‍රතිඵල

have made notable progress.

ලෝකයේ සමහර ඒවාට වඩා පොහොසත්ම

Costa Rica now has better well-being outcomes like life expectancy

රටවල් වලට වඩා හොඳ යහපැවැත්මක් ඇත.

than some of the world’s richest countries.

අවසාන වශයෙන්, සීමාවන් තිබේ ඕනෑම ප්රවේශයකට

Ultimately, there are limits to any approach that boils

රටක ජීවන තත්ත්වය තනි අංකයක් දක්වා පොඩි කරන.

the quality of life in a country down to a single number.

වැඩි වැඩියෙන්, ප්‍රවීණයන් උපකරණ පුවරුවකට අනුග්‍රහය දක්වයි

Increasingly, experts favor a dashboard approach that lays out all the factors

සියලු සාධක ඉදිරිපත් කරන ප්රවේශ තනි අංකයකට අඳුරු වන. මෙම ප්‍රවේශය

a single number obscures.

ලබා දීම මිනිස්සුන්ට විවිධ

This approach makes even more sense given that people have different priorities,

ප්‍රමුඛතා ඇති බව වඩාත් අර්ථවත් කරයි.එතකොට ජීවත් වීමට හොඳම කුමන

and the answer to which country is best to live in

රටකටද යන ප්‍රශ්නය අසන්නේ කවුරුන්ද යන්න

depends on who’s asking the question.

මත රඳා පවතී.ඉතින් ඔබ ඔබේ රටේ යහපැවැත්මේ

So what if that were you designing your countries well-being metric?

මිනුම නිර්මාණය කරන්නේ නම් කුමක් කළ යුතුද?

What do you value, and what would you measure?

ඔබ අගය කරන්නේ කුමක්ද? ඔබ මනින්නේ කුමක් ද?