What’s the best country to live in?

Translator: Nirajan Thapa Reviewer: Rupesh Gautam

What’s the best country in the world to live in?

संसारमा बस्नका लागि सबभन्दा उपयुक्त देश कुन हो ?

Is it the one with the best food? The longest life expectancy?

के यो उत्कृष्ट खाना भएको देश हो ? लामो औषत आयू भएको ?

The best weather?

उत्कृष्ट हावापानी ?

For the past 70 years, most governments have relied heavily on a single number

पछिल्लो ७० बर्ष, धेरैजसो सरकारहरू ज्यादातर एक अंकमा विश्वास गर्दै आएका छन्

to answer that question.

त्यो प्रश्नको जवाफका लागि ।

This number influences elections, the stock market, and government policy.

त्यो अंक जसले निर्वाचन, सट्टाबजार र सरकारी नीतिमा प्रभाव पार्दछ ।

But it was never intended for its current purpose;

तर त्यो कदापी यो उद्देश्यकालागि तयार पारिएको थिएन

and some would argue that the world is addicted to making it grow... forever.

र, केहि यस्तो तर्क गर्न सक्छन् कि विश्व यसको वृद्विको आदतमा छ, सधैंभरि

This number is called the Gross Domestic Product, or GDP,

यो अंकलाई कुल ग्राहस्थ उत्पादन, वा जिडिपी भनिन्छ,

and it was invented by the economist Simon Kuznets in the 1930s,

र, यो सन् १९३० मा, अर्थशास्त्री साइमन कजनेट्सले पत्ता लगाएका थिए

to try and gauge the size of an economy in a single, easy to understand number.

ताकि अर्थतन्त्रको आकारलाई एकै अंकमा सजिलै नाप्न र बुझ्न सकियोस्

GDP is the total monetary value of everything a country

जिडिपी एउटा देशको सम्पूर्ण चिजको आर्थिक मूल्य हो

produces and sells on the market.

जुन उत्पादन हुन्छ र बजारमा बिक्छ

To this day, GDP per capita,

यो दिनसम्म, प्रतिब्यक्ति जिडिपी

which is just the total GDP divided by the number of people living in that country,

जुन जिडिपीको कुल योगलाई त्यस देशमा बस्ने मानिसहरूको जम्मा संख्याले भाग गरिन्छ

is widely seen as a measure of well-being.

त्यसैलाई सुखको मापनको रूपमा हेरिन्छ

But GDP doesn’t actually say anything direct about well-being,

तर जिडिपीले वास्तवमै सुखानुभूतिकाबारे सिधै केही बताउँदैन

because it doesn't take into account what a country produces

किनकी यसले एक देशले के उत्पादन गर्छ वा त्यसमा कसको पहुँच छ

or who has access to it.

भन्नेबारे केहि बताउँदैन।

A million dollars of weapons contributes the exact same amount to a country’s GDP

एक देशको जिडिपीमा जति दशौं लाख डलरका हतियारको योगदान हुन्छ

as a million dollars of vaccines or food.

त्यति नै दशौंलाख डलरको खोप र खानाको हुन्छ।

The value society derives from things like public school or firefighters

सार्वजनिक विद्यालय वा अग्निनियन्त्रण सेवा मार्फत समाजलाई प्राप्त हुने मूल्य

isn’t counted in GDP at all, because those services aren’t sold on the market.

जिडिपीमा गणनै हुँदैन, किनभने ती सेवाहरु बजारमा बिक्री गरिँदैनन्।

And if a country has a lot of wealth,

र यदि एक देशसँग धेरै सम्पत्ति छ,

but most of it is controlled by relatively few people,

तर धेरैजसो तुलनात्मकरूपमा थोरै मानिसहरूबाट नियन्त्रित हुन्छ,

GDP per capita gives a distorted picture of how much money a typical person has.

प्रति ब्यक्ति जिडिपीले एउटा मानिससँग कति पैसा छ भन्ने कुराको विकृत चित्र देखाउँछ।

Despite all that, for a long time,

त्यसका बाबजुद, लामो कालदेखि

higher GDP did correlate closely to a higher quality of life

उच्च जिडिपी र समृद्द जीवनशैली अन्तरसम्बन्धित पनि देखिए

for people in many countries.

धेरै जसो देशका मानिसहरूका लागि ।

From 1945 to 1970, as GDP doubled, tripled or even quadrupled

१९४५ देखि १९७० सम्म, जिडिपी दोब्बर, तेब्बर वा चौब्बलसम्म भयो

in some western economies,

केहि पश्चिमा अर्थतन्त्रहरूमा

people’s wages often grew proportionally.

समानुपातिक रूपमा मानिसहरूको ज्याला बढ्यो।

By the 1980s, this changed.

१९८० को दशकमा यो फेरियो ।

Countries continued to grow richer,

देशहरू निरन्तर धनी हुँदै गए,

but wages stopped keeping pace with GDP growth,

तर जिडिपी वृद्दिको गतिमा ज्याला बढेनन्

or in some cases, even declined,

वा, केहि अवस्थामा, घटे पनि

and most of the benefits went to an ever-smaller percentage of the population.

र, फाइदाको ज्यादातार हिस्सा जनसंख्याको केहि सिमीत प्रतिशतका हातमा पुग्यो ।

Still, the idea of capturing a nation’s well-being in a single number

अझैपनि, एक देशको सुखलाई एउटै अंकमा प्रतिबिम्बित गर्न चाहने विचारसँग

had powerful appeal.

बलियो आव्हान थियो ।

In 1972, King Jigme Singye Wangchuk of Bhutan

१९७२ मा, भुटानीराजा जिग्मेसिंग्ये वाङचुकले

came up with the idea of Gross National Happiness

कुल राष्ट्रिय खुशिको बिचारलाई अगाडि सारे

as an alternative to Gross Domestic Product.

कुल ग्राहर्स्थ उत्पादनका विकल्पका रूपमा

Gross National Happiness is a metric that factors in matters

कुल राष्ट्रिय खुशि एक मेट्रिक हो जसले सरोकार राख्छ

like health, education, strong communities, and living standards,

जस्तै स्वास्थ्य, शिक्षा, सबल समुदायहरू र जिवनयापनका स्तरहरू

having citizens answer questions like,

यस्ता प्रश्नहरूमा नागरिकको जवाफ खोज्छ,

“How happy do you think your family members are at the moment?”

“तपाईंको विचारमा तपाईंको परिवार यो क्षणमा कति खुशी छ?”

“What is your knowledge of names of plants and wild animals in your area?”

“तपाईंको क्षेत्रमा के कस्ता वनस्पति अनि वन्यजन्तुहरू छन् ?”

and “What type of day was yesterday?”

र “हिजो कस्तो प्रकारको दिन थियो ?”

The United Nations’ Human Development Index is a more widely used metric;

संयुक्त राष्ट्रसंघको मानव विकास सूचकाङ्क धेरै प्रयोगमा रहेको मेट्रिक हो,

it takes into account health and education,

यसले स्वास्थ्य र शिक्षा

as well as income per capita to estimate overall well-being.

साथै प्रति ब्यक्ति आम्दानीलाई समेत सुख मापनको आधार मान्छ ।

Meanwhile, a metric called the Sustainable Development Index

यसैबिच, दिगो विकासको सूचकांक भनिने मेट्रिकले

factors in both well-being and the environmental burdens of economic growth,

सुखानुभूति र आर्थिक विकासको पर्यावरणीय बोझ दुबैलाई प्रभावित गर्छ

again, boiling all this down to a single number.

फेरि, ती सबैलाई एउटै डालोमा राखेर ।

Though no country has been able to meet

कुनै पनि देशले स्रोतसाधनको दिगो उपयोग

the basic needs of its people while

गर्दै आफ्ना जनताहरूको आधारभूत

also using resources fully sustainably,

आवश्यकता पूरा गर्न सकेको छैन,

Costa Rica currently comes the closest.

हालै कोस्टारिकाले करिब त्यसो गर्न सक्दैछ।

Over the past few decades,

विगत केही दशकहरूमा,

it’s managed to grow its economy and improve living standards substantially

यसले अर्थतन्त्र र जीवनयापनको स्तरवृद्वि उत्सर्जनमा अधिक वृद्विबिना समेत

without drastically increasing its emissions.

व्यवस्थित गर्न सक्षम भएको छ ।

Other countries, like Colombia and Jordan,

अरू देशहरू, जस्तै कोलोम्बिया र जोर्डनले

have made notable progress.

उल्लेखनीय प्रगति गरेका छन् ।

Costa Rica now has better well-being outcomes like life expectancy

सुखानुभूतिका परिणामहरू जस्तै दीर्घजीवनका मामलामा हाल कोस्टारिकाले

than some of the world’s richest countries.

अरू धनी देशका तुलानामा राम्रो गरेको छ।

Ultimately, there are limits to any approach that boils

अन्त्यमा, देशको जीवन गुणस्तरियता एउटै अंकमा मापन गर्ने

the quality of life in a country down to a single number.

जुनकुनै दृष्ट्रिकोणको पनि सिमितताहरू छन् ।

Increasingly, experts favor a dashboard approach that lays out all the factors

अधिक विज्ञहरू एक अग्र दृष्टिकोणको समर्थन गर्छन् जसले एक अंकले

a single number obscures.

ल्याउने अस्पष्टताहरू कम गर्छ ।

This approach makes even more sense given that people have different priorities,

यो दृष्टिकोणले अझै स्पष्टता ल्याउँछ कि मानिसहरूका फरक प्राथमिकता हुन्छन्,

and the answer to which country is best to live in

र सबभन्दा उपयुक्त बस्नयोग्य देशको प्रश्नको जवाफ

depends on who’s asking the question.

प्रश्नकर्तामा निर्भर गर्दछ ।

So what if that were you designing your countries well-being metric?

अतः तपाईंले तपाईंको देशको सुखानुभूतिको मेट्रिक तयार पारेको भए

What do you value, and what would you measure?

केलाई महत्व दिनुहुन्थ्यो, र के मापन गर्नुहुन्थ्यो ?