What’s the best country to live in?

Tłumaczenie: Patrycja Lecter Korekta: Ola Królikowska

What’s the best country in the world to live in?

W którym kraju żyje się najlepiej?

Is it the one with the best food? The longest life expectancy?

Tam, gdzie jedzenie jest najlepsze? Albo ludzie żyją najdłużej?

The best weather?

Pogoda jest najlepsza?

For the past 70 years, most governments have relied heavily on a single number

Od 70 lat większość krajów wskazuje jedną liczbę

dającą na to odpowiedź.

to answer that question.

This number influences elections, the stock market, and government policy.

Ten wskaźnik wpływa na wyniki wyborów, giełdę i politykę rządową.

But it was never intended for its current purpose;

Nie powstał jednak w tym celu,

and some would argue that the world is addicted to making it grow... forever.

a niektórzy twierdzą, że świat jest uzależniony od ciągłego powiększania.

This number is called the Gross Domestic Product, or GDP,

Ten wskaźnik to PKB, czyli Produkt Krajowy Brutto.

and it was invented by the economist Simon Kuznets in the 1930s,

Został wynaleziony przez ekonomistę Simona Kuznetsa w latach 30.

to try and gauge the size of an economy in a single, easy to understand number.

Miał określać wielkość gospodarki w jednej, łatwej do zrozumienia liczbie.

GDP is the total monetary value of everything a country

PKB to całkowita wartość pieniężna

produces and sells on the market.

wszystkiego, co dany kraj produkuje.

To this day, GDP per capita,

Do dzisiaj PKB na osobę, czyli całkowite PKB,

which is just the total GDP divided by the number of people living in that country,

podzielone przez liczbę ludności zamieszkującą dany kraj

is widely seen as a measure of well-being.

jest postrzegane jako wskaźnik dobrobytu.

But GDP doesn’t actually say anything direct about well-being,

Jednak PKB nie mówi nic konkretnego o dobrobycie,

because it doesn't take into account what a country produces

bo nie bierze pod uwagę, co produkuje dany kraj

or who has access to it.

i kto ma do tego dostęp.

A million dollars of weapons contributes the exact same amount to a country’s GDP

Broń warta milion dolarów to taka sama wartość według PKB,

as a million dollars of vaccines or food.

co warte milion dolarów szczepionki czy jedzenie.

The value society derives from things like public school or firefighters

Dostęp do publicznego szkolnictwa czy straży pożarnej

isn’t counted in GDP at all, because those services aren’t sold on the market.

nie jest uwzględniany w PKB, bo te usługi nie są sprzedawane.

And if a country has a lot of wealth,

Nawet jeśli dany kraj jest bogaty,

but most of it is controlled by relatively few people,

ale większość dóbr jest kontrolowana przez kilka osób,

GDP per capita gives a distorted picture of how much money a typical person has.

PKB pokazuje skrzywiony obraz tego, ile pieniędzy ma dany obywatel tego kraju.

Despite all that, for a long time,

Mimo to przez długi czas

higher GDP did correlate closely to a higher quality of life

wyższe PKB miało ścisły związek z wyższą jakością życia

for people in many countries.

dla ludzi w wielu krajach.

From 1945 to 1970, as GDP doubled, tripled or even quadrupled

Od 1945 do 1970, gdy PKB zwiększało się dwu-, trzy-, a nawet czterokrotnie

in some western economies,

w niektórych krajach zachodnich,

people’s wages often grew proportionally.

pensje osób pracujących wzrastały proporcjonalnie.

By the 1980s, this changed.

Aż do lat 80.

Countries continued to grow richer,

Kraje wciąż się bogaciły,

but wages stopped keeping pace with GDP growth,

ale pensje przestały rosnąć wraz ze wzrostem PKB.

or in some cases, even declined,

W niektórych przypadkach zaczęły nawet maleć,

and most of the benefits went to an ever-smaller percentage of the population.

a korzystał na tym malutki procent całej populacji.

Still, the idea of capturing a nation’s well-being in a single number

Jednak pomysł, żeby ująć cały dobrobyt kraju w jednym wskaźniku,

had powerful appeal.

był niezwykle kuszący.

In 1972, King Jigme Singye Wangchuk of Bhutan

W 1972 roku Jigme Singye Wangchuk, władca królestwa Bhutanu,

came up with the idea of Gross National Happiness

wymyślił Szczęście Krajowe Brutto

as an alternative to Gross Domestic Product.

jako alternatywę dla PKB.

Gross National Happiness is a metric that factors in matters

Szczęście Krajowe Brutto to wskaźnik uwzględniający

like health, education, strong communities, and living standards,

edukację, społeczności oraz jakość życia.

having citizens answer questions like,

Zadaje też obywatelom pytania typu

“How happy do you think your family members are at the moment?”

“Czy uważasz, że członkowie twojej rodziny są teraz szczęśliwi?”

“What is your knowledge of names of plants and wild animals in your area?”

“Czy znasz gatunki roślin i zwierząt, które żyją w twojej okolicy?”

and “What type of day was yesterday?”

i “Jaki był wczorajszy dzień?”.

The United Nations’ Human Development Index is a more widely used metric;

Wskaźnik Rozwoju Społecznego ONZ jest szerszy,

it takes into account health and education,

bo uwzględnia zdrowie oraz edukację,

as well as income per capita to estimate overall well-being.

a także przychód na osobę, żeby oszacować ogólny dobrobyt.

Meanwhile, a metric called the Sustainable Development Index

Istnieje również Wskaźnik Zrównoważonego Rozwoju,

factors in both well-being and the environmental burdens of economic growth,

który bierze pod uwagę dobrobyt i cenę, jaką płaci za niego środowisko,

again, boiling all this down to a single number.

znów sprowadzając wszystko do jednej liczby.

Though no country has been able to meet

Niestety, żaden z krajów na świecie

the basic needs of its people while

nie zaspokaja potrzeb obywateli,

also using resources fully sustainably,

jednocześnie dbając o środowisko.

Costa Rica currently comes the closest.

Na razie najlepiej radzi sobie Kostaryka.

Over the past few decades,

Przez ostatnie dekady

it’s managed to grow its economy and improve living standards substantially

Kostaryka rozwijała swoją gospodarkę, jednocześnie podnosząc komfort życia

without drastically increasing its emissions.

bez drastycznego zwiększania emisji.

Other countries, like Colombia and Jordan,

Kraje takie jak Kolumbia czy Jordania

have made notable progress.

również radzą sobie coraz lepiej.

Costa Rica now has better well-being outcomes like life expectancy

W Kostaryce obecnie żyje się dłużej

than some of the world’s richest countries.

niż w wielu najbogatszych krajach świata.

Ultimately, there are limits to any approach that boils

Jednak jedną liczbą

the quality of life in a country down to a single number.

nie ujmiemy jakości życia w danym kraju.

Increasingly, experts favor a dashboard approach that lays out all the factors

Eksperci coraz częściej wybierają metodę pokazującą wszystkie czynniki,

a single number obscures.

których nie pokaże jedna liczba.

This approach makes even more sense given that people have different priorities,

Takie podejście ma więcej sensu.

W końcu ludzie mają różne wartości,

and the answer to which country is best to live in

a odpowiedź na pytanie “gdzie żyje się najlepiej?”

depends on who’s asking the question.

zależy od tego, kto zadaje to pytanie.

So what if that were you designing your countries well-being metric?

A jeśli wy mielibyście wskazać wskaźniki dobrobytu w swoim kraju?

What do you value, and what would you measure?

Co jest dla was ważne? Co byście zmierzyli?