What’s the best country to live in?

Translator: An Tran Reviewer: Ngoc Nguyen

What’s the best country in the world to live in?

Đâu là nước đáng sống nhất trên thế giới?

Is it the one with the best food? The longest life expectancy?

Nước có nhiều món ăn ngon? Nước có tuổi thọ cao nhất?

Hay nước có khí hậu ôn hòa?

The best weather?

For the past 70 years, most governments have relied heavily on a single number

70 năm qua, đa phần mọi chính phủ đều chủ yếu dựa vào một con số duy nhất

to answer that question.

để trả lời câu hỏi này.

This number influences elections, the stock market, and government policy.

Con số này ảnh hưởng đến bầu cử, chứng khoán, chính sách chính phủ.

But it was never intended for its current purpose;

Không ai nghĩ nó được sử dụng như hiện nay,

and some would argue that the world is addicted to making it grow... forever.

và một số người cho rằng

thế giới đắm chìm trong việc phát triển.. không ngừng.

This number is called the Gross Domestic Product, or GDP,

Con số này được gọi là Tổng sản phẩm quốc nội hay GDP,

and it was invented by the economist Simon Kuznets in the 1930s,

được nhà kinh tế học Simon Kuznets tạo ra vào những năm 1930,

to try and gauge the size of an economy in a single, easy to understand number.

tìm cách đánh giá quy mô một nền kinh tế bằng một con số duy nhất, dễ hiểu.

GDP is the total monetary value of everything a country

GDP là tổng các giá trị tiền tệ của một nước

produces and sells on the market.

sản xuất và bán ra thị trường.

To this day, GDP per capita,

Ngày nay, GDP bình quân đầu người,

which is just the total GDP divided by the number of people living in that country,

tổng GDP chia cho tổng số dân của nước đó,

is widely seen as a measure of well-being.

được nhiều người xem là thước đo hạnh phúc.

But GDP doesn’t actually say anything direct about well-being,

Nhưng GDP không trực tiếp chỉ ra các yếu tố mang lại hạnh phúc,

because it doesn't take into account what a country produces

vì nó không xem xét đến sản phẩm nước đó tạo ra

or who has access to it.

hay ai có khả năng tiếp cận nó.

A million dollars of weapons contributes the exact same amount to a country’s GDP

Một triệu đô vũ khí đóng góp vào GDP một nước tương đương với

as a million dollars of vaccines or food.

một triệu đô cho vắc-xin hay lương thực.

The value society derives from things like public school or firefighters

Giá trị xã hội bắt nguồn từ những thứ như trường học hay lính cứu hỏa

isn’t counted in GDP at all, because those services aren’t sold on the market.

không được tính vào GDP vì chúng không được bán trên thị trường.

And if a country has a lot of wealth,

Nếu một nước giàu

but most of it is controlled by relatively few people,

nhưng phần lớn của cải lại nằm trong tay một ít người,

GDP per capita gives a distorted picture of how much money a typical person has.

GDP đầu người sẽ tạo ra một bức tranh sai lệch

về số tiền một người bình thường sở hữu.

Despite all that, for a long time,

Dù vậy, trong một thời gian dài,

higher GDP did correlate closely to a higher quality of life

GDP liên quan mật thiết

với chất lượng cuộc sống của con người trong nhiều nước.

for people in many countries.

From 1945 to 1970, as GDP doubled, tripled or even quadrupled

Từ 1945 đến 1970, khi GDP tăng gấp đôi, gấp ba hay thậm chí bốn lần,

in some western economies,

ở một số nền kinh tế phương Tây,

people’s wages often grew proportionally.

mức lương thường tăng theo tương ứng.

By the 1980s, this changed.

Nhưng đến năm 1980, mọi thứ thay đổi.

Countries continued to grow richer,

Các nước ngày càng giàu,

but wages stopped keeping pace with GDP growth,

nhưng mức lương lại không theo kịp với tốc độ tăng trưởng GDP,

or in some cases, even declined,

đôi khi, còn giảm xuống,

and most of the benefits went to an ever-smaller percentage of the population.

và phần lớn lợi nhuận chảy vào túi một lượng nhỏ dân số.

Still, the idea of capturing a nation’s well-being in a single number

Tuy nhiên, ý tưởng quy hạnh phúc một nước

về một con số có sức hấp dẫn rất lớn.

had powerful appeal.

In 1972, King Jigme Singye Wangchuk of Bhutan

Năm 1972, Vua Jigme Singye Wangchuk của Butan

came up with the idea of Gross National Happiness

đưa ra ý tưởng Tổng Hạnh phúc Quốc gia

as an alternative to Gross Domestic Product.

thay cho Tổng sản phẩm quốc nội.

Gross National Happiness is a metric that factors in matters

Tổng hạnh phúc quốc gia là thước đo các yếu tố như:

like health, education, strong communities, and living standards,

y tế, giáo dục, liên kết cộng đồng và tiêu chuẩn sống

having citizens answer questions like,

yêu cầu công dân trả lời các câu hỏi như:

“How happy do you think your family members are at the moment?”

“Hiện tại, các thành viên trong gia đình có hạnh phúc nhiều không?”

“What is your knowledge of names of plants and wild animals in your area?”

“Bạn biết tên cây cỏ và các loài thú quanh mình không?”

and “What type of day was yesterday?”

và “Ngày hôm qua của bạn như thế nào?”

The United Nations’ Human Development Index is a more widely used metric;

Chỉ số phát triển con người của Liên Hợp Quốc được sử dụng rộng rãi,

it takes into account health and education,

xem xét đến vấn đề sức khỏe và giáo dục,

as well as income per capita to estimate overall well-being.

cũng như thu nhập bình quân đầu người để dự đoán mức độ hạnh phúc.

Meanwhile, a metric called the Sustainable Development Index

Trong khi đó, một thước đo gọi là chỉ số phát triển bền vững

factors in both well-being and the environmental burdens of economic growth,

xem xét hạnh phúc và ảnh hưởng của phát triển kinh tế lên môi trường,

again, boiling all this down to a single number.

lần nữa, quy tất cả về một con số.

Though no country has been able to meet

Tuy không nước nào có thể đáp ứng nhu cầu cơ bản của công dân,

the basic needs of its people while

also using resources fully sustainably,

và sử dụng tài nguyên bền vững,

Costa Rica currently comes the closest.

Costa Rica là nước thành công nhất.

Over the past few decades,

Trong vài thập kỉ qua,

it’s managed to grow its economy and improve living standards substantially

nó thành công phát triển kinh tế bền vững, nâng cao chất lượng sống,

without drastically increasing its emissions.

và không cho lượng khí thải tăng mạnh.

Other countries, like Colombia and Jordan,

Những nước khác như Colombia hay Jordan,

have made notable progress.

cũng đạt được những tiến bộ đáng kể.

Costa Rica nâng cao chất lượng ở các mặt như

Costa Rica now has better well-being outcomes like life expectancy

tuổi thọ trung bình cao hơn một số nước giàu nhất thế giới.

than some of the world’s richest countries.

Ultimately, there are limits to any approach that boils

Suy cho cùng, luôn có hạn chế

khi quy chất lượng cuộc sống của một nước về một con số.

the quality of life in a country down to a single number.

Increasingly, experts favor a dashboard approach that lays out all the factors

Các chuyên gia ngày càng chuộng cách đánh giá trên nhiều phương diện

a single number obscures.

hơn là dùng một con số tối nghĩa.

This approach makes even more sense given that people have different priorities,

Cách tiếp cận này hợp lý hơn vì mỗi người có những ưu tiên khác nhau

and the answer to which country is best to live in

và câu trả lời cho câu: nước nào đáng sống nhất

depends on who’s asking the question.

phụ thuộc vào người hỏi.

So what if that were you designing your countries well-being metric?

Nếu tự thiết lấp thước đo hạnh phúc cho nước mình,

What do you value, and what would you measure?

bạn đánh giá cao yếu tố nào và đo lường thứ gì?