Do schools kill creativity? | Sir Ken Robinson | TED

Vertaald door: Martien van Steenbergen Nagekeken door: Tamar van Steenbergen

Goedemorgen. Hoe gaat het?

Good morning. How are you?

(Audience) Good.

Geweldig hier, vind je niet?

It's been great, hasn't it?

I've been blown away by the whole thing.

Ik ben overdonderd.

In fact, I'm leaving.

Weet je wat? Ik vertrek. (Gelach)

(Laughter)

Er kwamen drie thema's

There have been three themes running through the conference,

in deze conferentie aan bod

which are relevant to what I want to talk about.

die relevant zijn voor wat ik wil vertellen.

One is the extraordinary evidence of human creativity

Eén is het buitengewone bewijs van de menselijke creativiteit

in all of the presentations that we've had

in alle presentaties die we zagen

and in all of the people here;

en in alle mensen hier.

just the variety of it and the range of it.

Alleen al de verscheidenheid en het bereik ervan.

The second is that it's put us in a place

Een tweede is dat het ons op een plek zet

where we have no idea what's going to happen

waar we geen idee hebben wat de toekomst brengt.

in terms of the future.

Geen idee op wat dit zal uitdraaien.

No idea how this may play out.

I have an interest in education.

Mijn interesse ligt bij onderwijs --

Actually, what I find is, everybody has an interest in education.

in feite merk ik dat iedereen interesse heeft in onderwijs.

Don't you?

Vind je niet? Ik vind dit zeer interessant.

I find this very interesting.

Als je op een etentje vertelt dat je in het onderwijs werkt --

If you're at a dinner party, and you say you work in education --

Hoewel, dat gebeurt niet zo vaak als je in het onderwijs werkt ...

actually, you're not often at dinner parties, frankly.

(Laughter)

(Gelach)

If you work in education, you're not asked.

... je wordt niet uitgenodigd.

(Laughter)

En je wordt vreemd genoeg nooit teruggevraagd.

And you're never asked back, curiously. That's strange to me.

Maar als je wel teruggevraagd wordt

But if you are, and you say to somebody,

en ze vragen je: “Wat doe je?”

you know, they say, "What do you do?"

en je zegt dat je in het onderwijs werkt

and you say you work in education,

dan zie je hun gezichten wit wegtrekken:

you can see the blood run from their face.

“Oh mijn God, waarom ik? (Gelach) Mijn enig avondje uit deze week.”

They're like, "Oh my God. Why me?"

(Laughter)

"My one night out all week."

(Laughter)

(Gelach)

But if you ask about their education, they pin you to the wall,

Vraag hen niet over hún onderwijs,

dan nágelen ze je aan de muur.

because it's one of those things that goes deep with people, am I right?

Het is iets dat mensen raakt. Heb ik gelijk?

Like religion and money and other things.

Zoals religie en geld en andere dingen.

So I have a big interest in education, and I think we all do.

Ik ben erg geïnteresseerd in onderwijs en ik denk wij allemaal.

We hebben er enorm veel belang bij.

We have a huge vested interest in it,

partly because it's education that's meant to take us into this future

Deels omdat onderwijs ons naar een ongrijpbare toekomst moet brengen.

that we can't grasp.

If you think of it,

Als je erover nadenkt: kinderen die dit jaar met school beginnen

children starting school this year will be retiring in 2065.

gaan in 2065 met pensioen.

Niemand heeft een idee—

Nobody has a clue,

despite all the expertise that's been on parade for the past four days,

ondanks alle expertise die we de afgelopen vier dagen hebben gezien—

what the world will look like in five years' time.

hoe de wereld eruit ziet over vijf jaar.

Toch moeten wij hen daarvoor opleiden.

And yet, we're meant to be educating them for it.

So the unpredictability, I think, is extraordinary.

De onvoorspelbaarheid is buitengewoon.

And the third part of this is that we've all agreed, nonetheless,

Het derde deel is

dat we het allen toch eens zijn

on the really extraordinary capacities that children have --

over de werkelijk bijzondere capaciteiten van kinderen,

their capacities for innovation.

hun vermogen voor innovatie.

Sirena gisteravond was een wonder.

I mean, Sirena last night was a marvel, wasn't she?

Just seeing what she could do.

Om te zien wat ze klaarspeelde.

And she's exceptional, but I think she's not, so to speak,

Ze is uitzonderlijk, maar voor mij

niet uitzonderlijk voor een kind.

exceptional in the whole of childhood.

Ze is een persoon met bijzondere toewijding

What you have there is a person of extraordinary dedication

who found a talent.

die een talent heeft gevonden.

Volgens mij hebben álle kinderen fantastische talenten

And my contention is, all kids have tremendous talents,

and we squander them, pretty ruthlessly.

en wij verkwanselen ze. Behoorlijk genadeloos.

So I want to talk about education,

Ik wil het dus hebben over onderwijs

and I want to talk about creativity.

en ik wil het hebben over creativiteit.

My contention is that creativity now is as important in education as literacy,

Ik vind dat creativiteit in het onderwijs net zo belangrijk is als leren lezen

en we moeten het met dezelfde status behandelen.

and we should treat it with the same status.

(Applause)

(Applaus) Dank je.

Thank you.

(Applause)

That was it, by the way. Thank you very much.

Trouwens, dat was het.

Heel erg bedankt. (Gelach)

(Laughter)

So, 15 minutes left.

Zo, nog 15 minuten over.

(Laughter)

(Gelach)

"Well, I was born ... "

Ik werd geboren… Nee. (Gelach)

(Laughter)

Laatst hoorde ik een goed verhaal

I heard a great story recently -- I love telling it --

of a little girl who was in a drawing lesson.

over een meisje van zes dat tekenles kreeg.

Ze zat achterin en tekende.

She was six, and she was at the back, drawing,

De lerares zei dat dit kleine meisje bijna nooit oplette…

and the teacher said this girl hardly ever paid attention,

maar in de tekenles deed ze dat wel.

and in this drawing lesson, she did.

The teacher was fascinated.

De lerares was gefascineerd en ging naar haar toe

She went over to her, and she said, "What are you drawing?"

en ze vroeg: “Wat teken je?”

And the girl said, "I'm drawing a picture of God."

Het meisje antwoordde: “Ik maak een tekening van God.”

And the teacher said, "But nobody knows what God looks like."

De lerares zei: “Maar niemand weet hoe God eruit ziet.”

And the girl said, "They will in a minute."

Het meisje antwoordde: “Zometeen wel.”

(Laughter)

(Gelach)

Toen mijn zoon vier was, in Engeland—

When my son was four in England --

eigenlijk was hij overal vier, om eerlijk te zijn. (Gelach)

actually, he was four everywhere, to be honest.

(Laughter)

Om precies te zijn: waar hij ook ging, hij was vier dat jaar.

If we're being strict about it, wherever he went, he was four that year.

He was in the Nativity play. Do you remember the story?

Hij zat in het kerst-toneelstuk.

Herinner je je het verhaal? (Gelach)

(Laughter)

No, it was big, it was a big story.

Nee echt, enorm verhaal.

Mel Gibson did the sequel, you may have seen it.

Mel Gibson deed het vervolg.

Dat heb je misschien gezien: Nativity II.

(Laughter)

"Nativity II."

But James got the part of Joseph, which we were thrilled about.

James speelde Jozef en daar waren we opgewonden over.

We considered this to be one of the lead parts.

Wij zagen dit als een van de belangrijkste rollen.

We had the place crammed full of agents in T-shirts:

We hadden de zaal tjokvol met aanhangers in T-shirts:

'James Robinson ís Jozef!' (Gelach)

"James Robinson IS Joseph!"

(Laughter)

He didn't have to speak, but you know the bit where the three kings come in?

Hij hoefde niets te zeggen.

Je weet dat de drie wijzen binnenkomen met geschenken:

They come in bearing gifts, gold, frankincense and myrrh.

goud, wierook en mirre.

This really happened.

Dit is waar gebeurd. We zaten daar

We were sitting there, and I think they just went out of sequence,

en ik denk dat ze gewoon de volgorde kwijt raakten.

because we talked to the little boy afterward and said,

We spraken het jongetje na afloop:

"You OK with that?" They said, "Yeah, why? Was that wrong?"

“Was het oké voor jou?” Hij zei: “Ja. Waarom? Was het fout?”

They just switched.

De drie jongens kwamen binnen,

The three boys came in, four-year-olds with tea towels on their heads.

vierjarigen met theedoeken op hun hoofden,

en zetten die dozen neer.

They put these boxes down, and the first boy said, "I bring you gold."

De eerste jongen zei: “Ik breng u goud.”

And the second boy said, "I bring you myrrh."

De tweede jongen zei: “Ik breng u mirre.”

And the third boy said, "Frank sent this."

De derde jongen zei: “Frank stuurde dit.” [frankincense=wierook]

(Laughter)

(Gelach)

What these things have in common is that kids will take a chance.

Wat was er gemeenschappelijk? Kinderen nemen risico's.

If they don't know, they'll have a go.

Als ze het niet weten, gaan ze er gewoon voor.

Am I right? They're not frightened of being wrong.

Heb ik gelijk? Ze zijn niet bang om fouten te maken.

I don't mean to say that being wrong is the same thing as being creative.

Ik bedoel niet dat fout zijn hetzelfde is als creatief zijn.

What we do know is, if you're not prepared to be wrong,

Wat we wel weten is dat

als je niet bereid bent fouten te maken,

you'll never come up with anything original --

je nooit met iets origineels komt. Als je geen fouten durft te maken.

if you're not prepared to be wrong.

And by the time they get to be adults, most kids have lost that capacity.

Tegen de tijd dat ze volwassenen zijn,

hebben de meeste kinderen dat vermogen verloren.

They have become frightened of being wrong.

Ze zijn bang geworden om fouten te maken.

And we run our companies like this.

Zo leiden we ook onze bedrijven.

We stigmatize mistakes.

Wij stigmatiseren fouten.

And we're now running national education systems

Nu leiden we nationale onderwijssystemen

where mistakes are the worst thing you can make.

waar fouten de ergste dingen zijn die je kunt maken.

And the result is that we are educating people

Het resultaat is dat we mensen uit hun creatieve vermogen onderwijzen.

out of their creative capacities.

Picasso once said this, he said that all children are born artists.

Picasso zei ooit

dat alle kinderen als artiest worden geboren.

The problem is to remain an artist as we grow up.

De kunst is artiest te blijven als we opgroeien.

I believe this passionately, that we don't grow into creativity,

Ik geloof dit met passie: we groeien niet naar creativiteit toe,

we grow out of it.

we groeien er uit.

Or rather, we get educated out of it.

Of liever, we worden er uit onderwezen.

So why is this?

Waarom is dit?

Ik woonde in Stratford-on-Avon tot ongeveer vijf jaar geleden.

I lived in Stratford-on-Avon until about five years ago.

In fact, we moved from Stratford to Los Angeles.

In feite verhuisden we van Stratford naar Los Angeles.

So you can imagine what a seamless transition this was.

Kun je je voorstellen wat een naadloze overgang dat was?

(Laughter)

(Gelach)

Actually, we lived in a place called Snitterfield,

We woonden in Snitterfield,

just outside Stratford,

net buiten Stratford,

which is where Shakespeare's father was born.

waar Shakespeares vader geboren werd.

Are you struck by a new thought? I was.

Voor mij was dat een nieuwe gedachte:

You don't think of Shakespeare having a father, do you?

ik dacht er nooit aan dat Shakespeare een vader had.

Do you?

Jij wel? We denken nooit aan Shakespeare als kind.

Because you don't think of Shakespeare being a child, do you?

Shakespeare als zevenjarige? Ik heb er nooit over nagedacht.

Shakespeare being seven?

I never thought of it.

I mean, he was seven at some point.

Hij is ooit zeven geweest en iemand moest hem taalles geven.

He was in somebody's English class, wasn't he?

(Laughter)

(Gelach)

How annoying would that be?

Hoe vervelend zou dát zijn?

(Laughter)

(Gelach)

"Must try harder."

“Beter je best doen!”

(Laughter)

(Gelach)

Being sent to bed by his dad, to Shakespeare, "Go to bed, now!"

Naar bed gestuurd worden door zijn vader:

“Ga naar bed, nú",

To William Shakespeare.

"And put the pencil down!"

Tegen William Shakespeare: "En leg het potlood neer.

(Laughter)

"And stop speaking like that."

Stop met zo te praten. Het verwart iedereen.”

(Laughter)

"It's confusing everybody."

(Laughter)

(Gelach)

Anyway, we moved from Stratford to Los Angeles,

We verhuisden dus van Stratford naar Los Angeles.

Ik wil iets zeggen over de overgang.

and I just want to say a word about the transition.

Actually, my son didn't want to come.

Mijn zoon wilde niet meekomen.

I've got two kids; he's 21 now, my daughter's 16.

Ik heb twee kinderen. Hij is nu 21, mijn dochter is 16.

He didn't want to come to Los Angeles.

Hij wilde niet naar Los Angeles komen.

He loved it, but he had a girlfriend in England.

Hij hield ervan, maar hij had een vriendin in Engeland.

This was the love of his life, Sarah.

Ze was de liefde van zijn leven, Sarah.

He'd known her for a month.

Hij kende haar een maand.

(Laughter)

(Gelach)

Mind you, they'd had their fourth anniversary,

Ze vierden hun relatie al een vierde keer,

het is een lange tijd als je 16 bent.

because it's a long time when you're 16.

He was really upset on the plane.

Hij was echt van streek in het vliegtuig:

He said, "I'll never find another girl like Sarah."

“Ik zal nooit een ander meisje zoals Sarah vinden.”

And we were rather pleased about that, frankly --

Daar waren we behoorlijk blij mee, eerlijk gezegd,

(Laughter)

(Gelach)

because she was the main reason we were leaving the country.

…zij was de belangrijkste reden dat we het land verlieten.

(Laughter)

(Gelach)

Wat opvalt als je naar Amerika verhuist

But something strikes you when you move to America

of de wereld over reist:

and travel around the world:

every education system on earth has the same hierarchy of subjects.

elk onderwijssysteem op aarde heeft dezelfde hiërarchie van onderwerpen.

Every one. Doesn't matter where you go.

Het maakt niet uit waar je heen gaat.

You'd think it would be otherwise, but it isn't.

Je zou iets anders verwachten.

Bovenaan staan wiskunde en talen,

At the top are mathematics and languages, then the humanities.

dan de geesteswetenschappen en onderaan staan de kunsten.

At the bottom are the arts. Everywhere on earth.

Overal op aarde.

And in pretty much every system, too, there's a hierarchy within the arts.

En in bijna elk systeem

is er een hiërarchie binnen de kunsten.

Art and music are normally given a higher status in schools

Kunst en muziek krijgen normaal een hogere status op scholen

than drama and dance.

dan drama en dans.

There isn't an education system on the planet

In geen enkel onderwijssysteem op de planeet

that teaches dance every day to children

leren kinderen elke dag dans zoals we ze wiskunde leren.

the way we teach them mathematics.

Why?

Waarom?

Why not?

Waarom niet?

I think this is rather important.

Ik denk dat dit belangrijk is.

I think math is very important, but so is dance.

Wiskunde is belangrijk, maar dans ook.

Children dance all the time if they're allowed to, we all do.

Kinderen dansen als ze de kans krijgen. Dat doen we allemaal.

We all have bodies, don't we? Did I miss a meeting?

We hebben allemaal lichamen, nietwaar? Heb ik iets gemist?

(Laughter)

(Gelach)

In realiteit beginnen we opgroeiende kinderen op te leiden

Truthfully, what happens is, as children grow up,

we start to educate them progressively from the waist up.

van hun middel af omhoog. Dan richten we ons op hun hoofden.

And then we focus on their heads.

And slightly to one side.

Lichtjes naar één kant.

Als een buitenaards wezen een opleiding bezoekt en vraagt:

If you were to visit education as an alien

and say "What's it for, public education?"

“Waartoe dient openbare scholing?”

I think you'd have to conclude, if you look at the output,

Als je kijkt naar de resultaten:

who really succeeds by this,

wie is er echt succesvol?

who does everything they should,

Wie doet alles wat ze behoren te doen?

who gets all the brownie points, who are the winners --

Wie krijgt de beloning? Wie zijn de winnaars?

I think you'd have to conclude the whole purpose of public education

Dan moet je concluderen dat het hele doel

van openbare scholing wereldwijd is:

throughout the world

is to produce university professors.

universitaire professoren produceren.

Isn't it?

Nietwaar?

They're the people who come out the top.

Zij komen er als de toppers uit.

And I used to be one, so there.

Ik was er zelf een, dus je ziet…

(Laughter)

(Gelach)

Ik mag de universitaire professoren,

And I like university professors,

maar je moet ze niet zien als het summum van wat de mens kan bereiken.

but, you know, we shouldn't hold them up

as the high-water mark of all human achievement.

Ze zijn gewoon een levensvorm.

They're just a form of life.

Een andere vorm van leven.

Another form of life.

But they're rather curious.

Ze zijn nogal vreemd en dat zeg ik uit genegenheid.

And I say this out of affection for them:

there's something curious about professors.

Er is iets opmerkelijks aan professoren

niet allemaal, maar typisch: ze leven in hun hoofden.

In my experience -- not all of them, but typically -- they live in their heads.

Ze leven hierboven en licht naar één kant.

They live up there and slightly to one side.

Ze hebben, haast letterlijk, geen lichaam.

They're disembodied, you know, in a kind of literal way.

They look upon their body as a form of transport for their heads.

Ze zien hun lichaam als een manier van transport voor hun hoofden.

(Laughter)

(Gelach)

Don't they?

It's a way of getting their head to meetings.

Het dient om hun hoofden naar vergaderingen te brengen.

(Laughter)

(Gelach)

Als je echt bewijs zoekt van buitenlichamelijke ervaringen,

If you want real evidence of out-of-body experiences, by the way,

get yourself along to a residential conference of senior academics

ga dan eens naar een plaatselijke conferentie van oudere academici,

and pop into the discotheque on the final night.

en bezoek de discotheek op de laatste avond.

(Laughter)

(Gelach)

Daar zul je het zien:

And there, you will see it.

Grown men and women writhing uncontrollably, off the beat.

volwassen mannen en vrouwen die ongecontroleerd kronkelen,

uit de maat,

(Laughter)

(Gelach)

Waiting until it ends, so they can go home and write a paper about it.

wachtend tot het ophoudt zodat ze er thuis een rapport over kunnen schrijven.

(Gelach)

(Laughter)

Ons onderwijssysteem is gebaseerd op het idee van academisch vermogen.

Our education system is predicated on the idea of academic ability.

Daar is een reden voor.

And there's a reason.

Around the world, there were no public systems of education,

Het hele systeem was uitgevonden— over de hele wereld waren er

really, before the 19th century.

voor de 19e eeuw geen openbare systemen voor onderwijs.

Ze ontstonden allemaal ten behoeve van de industrialisatie.

They all came into being to meet the needs of industrialism.

So the hierarchy is rooted on two ideas.

De hiërarchie wortelt in twee ideeën.

Number one, that the most useful subjects for work are at the top.

Ten eerste: de meest bruikbare vakken voor werk bovenaan staan.

Je werd waarschijnlijk vriendelijk weggeleid

So you were probably steered benignly away from things at school

van zaken op school die je leuk vond toen je jong was,

when you were a kid,

things you liked,

omdat je toch nooit een baan zou krijgen om dat te doen.

on the grounds you would never get a job doing that.

Is that right?

Klopt dat?

Doe geen muziek, je wordt toch geen muzikant;

"Don't do music, you're not going to be a musician;

doe geen kunst, je wordt toch geen kunstenaar.

don't do art, you won't be an artist."

Goedbedoeld advies maar een zware vergissing.

Benign advice -- now, profoundly mistaken.

De hele wereld zit middenin een revolutie.

The whole world is engulfed in a revolution.

And the second is academic ability,

Het tweede is academisch vermogen

which has really come to dominate our view of intelligence,

dat nu echt onze kijk op intelligentie domineert.

Universiteiten schiepen het systeem naar hun evenbeeld.

because the universities design the system in their image.

Het hele systeem van openbaar onderwijs in de wereld

If you think of it,

the whole system of public education around the world is a protracted process

is een langdurig proces van toegang tot de universiteit.

of university entrance.

Het gevolg is dat veel hoogbegaafde,

And the consequence is that many highly talented,

briljante, creatieve mensen denken dat ze dat niet zijn.

brilliant, creative people think they're not,

because the thing they were good at at school

Waar ze goed in waren op school

werd niet gewaardeerd of zelfs gestigmatiseerd.

wasn't valued, or was actually stigmatized.

And I think we can't afford to go on that way.

Ik denk dat we ons dat niet langer kunnen veroorloven.

In the next 30 years, according to UNESCO,

Volgens UNESCO halen in de komende 30 jaar

more people worldwide will be graduating through education

wereldwijd meer mensen hun diploma

than since the beginning of history.

dan sinds het begin van de geschiedenis.

More people.

En het is de combinatie van alle zaken waarover we gesproken hebben—

And it's the combination of all the things we've talked about:

technologie en haar transformationeel effect op werk

technology and its transformational effect on work,

en demografie en de enorme bevolkingsexplosie.

and demography and the huge explosion in population.

Suddenly, degrees aren't worth anything.

Opeens zijn diploma's niets meer waard.

Isn't that true?

Toen ik student was betekende een diploma een baan.

When I was a student, if you had a degree, you had a job.

If you didn't have a job, it's because you didn't want one.

Als je geen baan had, was dat omdat je er geen wilde.

And I didn't want one, frankly.

En ik wilde er geen.

(Gelach)

(Laughter)

Maar nu zitten jongeren met diploma's

But now kids with degrees are often heading home

vaak thuis videospelletjes te spelen,

to carry on playing video games,

want je hebt een Master of Arts nodig waar dat vroeger een Bachelor of Arts was,

because you need an MA where the previous job required a BA,

and now you need a PhD for the other.

of je moet gepromoveerd zijn.

It's a process of academic inflation.

Het is een proces van academische inflatie.

And it indicates the whole structure of education is shifting beneath our feet.

De hele onderwijsstructuur verschuift onder onze voeten.

We moeten ons idee van intelligentie radicaal herzien.

We need to radically rethink our view of intelligence.

We weten drie dingen over intelligentie.

We know three things about intelligence.

Ten eerste is het divers.

One, it's diverse.

Ons denken over de wereld is zo breed als onze ervaring ervan.

We think about the world in all the ways that we experience it.

We think visually, we think in sound, we think kinesthetically.

We denken visueel, auditief, kinesthetisch,

we denken in abstracte termen, we denken in beweging.

We think in abstract terms, we think in movement.

Secondly, intelligence is dynamic.

Ten tweede is intelligentie dynamisch.

If you look at the interactions of a human brain,

Als je naar de interacties van een menselijk brein kijkt --

as we heard yesterday from a number of presentations,

We hoorden gisteren in een aantal presentaties

intelligence is wonderfully interactive.

dat intelligentie wonderlijk interactief is.

The brain isn't divided into compartments.

Het brein is niet verdeeld in compartimenten.

In fact, creativity --

In feite komt creativiteit—

which I define as the process of having original ideas that have value --

dat ik definieer als het hebben van originele ideeën met waarde—

more often than not comes about

vaker wel dan niet door de interactie

through the interaction of different disciplinary ways of seeing things.

van op verschillende disciplines gestoelde zienswijzen.

Het brein is intentioneel -- overigens...

By the way, there's a shaft of nerves that joins the two halves of the brain,

er is een zenuwbundel die beide hersenhelften verbindt:

called the corpus callosum.

het corpus callosum. Bij vrouwen is die dikker.

It's thicker in women.

Following off from Helen yesterday,

Dat lijkt wel zo te zijn

this is probably why women are better at multitasking.

dat vrouwen daarom beter zijn in meerdere dingen tegelijk doen.

Because you are, aren't you?

Want dat zijn jullie.

There's a raft of research, but I know it from my personal life.

Er is een hele bak onderzoek, maar ik ken het vanuit mijn eigen leven.

If my wife is cooking a meal at home, which is not often ...

Als mijn vrouw een maaltijd bereidt thuis—

en dat is niet zo vaak ... gelukkig.

thankfully.

(Gelach)

(Laughter)

No, she's good at some things.

Ze is goed in sommige dingen—

But if she's cooking, she's dealing with people on the phone,

maar als ze kookt

dan telefoneert ze met mensen,

she's talking to the kids, she's painting the ceiling --

ze praat met de kinderen, schildert het plafond (Gelach)

(Laughter)

en ze doet openhartchirurgie. (Gelach)

she's doing open-heart surgery over here.

If I'm cooking, the door is shut, the kids are out,

Als ik kook, is de deur dicht, de kinderen naar buiten,

the phone's on the hook,

de telefoon van de haak, als ze binnenkomt, word ik kribbig:

if she comes in, I get annoyed.

I say, "Terry, please, I'm trying to fry an egg in here."

“Terry, alsjeblieft, ik probeer hier een ei te bakken.

(Gelach)

(Laughter)

"Give me a break."

Laat me nou even.” (Gelach)

(Laughter)

Actually, do you know that old philosophical thing,

Ken je die oude filosofische uitspraak:

"If a tree falls in a forest, and nobody hears it, did it happen?"

als een boom valt in een bos en niemand hoort het,

is het dan gebeurd?

Remember that old chestnut?

Weet je nog?

I saw a great T-shirt recently, which said,

Ik zag laatst een geweldige T-shirt: 'Als een man zijn mening geeft in een bos

"If a man speaks his mind in a forest, and no woman hears him,

en geen vrouw hoort hem,

is he still wrong?"

heeft hij dan nog steeds ongelijk?'

(Laughter)

(Gelach)

And the third thing about intelligence is,

Het derde over intelligentie is:

it's distinct.

het is onderscheidend.

Momenteel ben ik bezig met een nieuw boek, 'Epiphany',

I'm doing a new book at the moment called "Epiphany,"

which is based on a series of interviews with people

gebaseerd op een serie interviews met mensen

over hoe zij hun talent ontdekten.

about how they discovered their talent.

I'm fascinated by how people got to be there.

Mij fascineert hoe mensen iets bereiken.

De aanleiding was een gesprek met een schitterende vrouw.

It's really prompted by a conversation I had with a wonderful woman

Vrij onbekend. Ze heet Gillian Lynne.

who maybe most people have never heard of, Gillian Lynne.

Kennen jullie haar?

Sommigen wel.

Have you heard of her? Some have.

She's a choreographer, and everybody knows her work.

Ze is choreografe. Iedereen kent haar werk.

Ze deed 'Cats' en 'Phantom of the Opera'.

She did "Cats" and "Phantom of the Opera."

Ze is fantastisch.

She's wonderful.

Ik zat in het bestuur van de Royal Ballet in Engeland,

I used to be on the board of The Royal Ballet, as you can see.

zoals je kan zien. (Gelach)

(Laughter)

We lunchten samen en ik vroeg: “Hoe word je een danser?”

Gillian and I had lunch one day. I said, "How did you get to be a dancer?"

Ze zei: dat was interessant. Op school was ze echt hopeloos.

It was interesting.

When she was at school, she was really hopeless.

De school -- in de jaren 30 -- schreef een brief aan haar ouders:

And the school, in the '30s, wrote to her parents and said,

“We denken dat Gillian een leerstoornis heeft.”

"We think Gillian has a learning disorder."

Kan niet concentreren of stilzitten.

She couldn't concentrate; she was fidgeting.

Nu zouden ze zeggen dat ze ADHD had.

I think now they'd say she had ADHD.

Ja toch?

Wouldn't you?

Maar dit waren de jaren 30, ADHD was nog niet uitgevonden.

But this was the 1930s, and ADHD hadn't been invented at this point.

It wasn't an available condition.

Het was nog geen beschikbare stoornis.

(Laughter)

(Gelach)

Mensen wisten nog niet dat ze dat konden hebben.

People weren't aware they could have that.

(Gelach)

(Laughter)

Anyway, she went to see this specialist.

Ze ging naar een specialist in een kamer met eiken panelen.

So, this oak-paneled room, and she was there with her mother,

Ze was daar met haar moeder

and she was led and sat on this chair at the end,

en moest op een stoel gaan zitten.

and she sat on her hands for 20 minutes,

Ze zat 20 minuten op haar handen

while this man talked to her mother

terwijl deze man met haar moeder sprak over Gillians problemen op school:

about all the problems Gillian was having at school,

want ze stoorde anderen,

because she was disturbing people, her homework was always late, and so on.

haar huiswerk altijd te laat af.

Een klein meisje van acht.

Little kid of eight.

Uiteindelijk ging de dokter naast Gillian zitten en zei:

In the end, the doctor went and sat next to Gillian and said,

"I've listened to all these things your mother's told me.

"Ik heb geluisterd naar je moeder,

en ik moet haar nu even alleen spreken.”

I need to speak to her privately.

Hij zei: “Wacht hier maar even, we komen zo terug.”

Wait here. We'll be back. We won't be very long,"

and they went and left her.

Ze vertrokken en lieten haar achter.

Maar voordat ze de kamer verlieten,

But as they went out of the room,

he turned on the radio that was sitting on his desk.

zette hij de radio aan die op zijn bureau stond.

Buiten zegt hij tegen de moeder:

And when they got out of the room,

he said to her mother, "Just stand and watch her."

"Observeer haar even.”

Zodra ze de kamer uit waren

And the minute they left the room,

stond ze op en bewoog mee met de muziek.

she was on her feet, moving to the music.

And they watched for a few minutes, and he turned to her mother and said,

Na een paar minuten draaide zich naar de moeder en zei:

“Mevrouw Lynne, Gillian is niet ziek, ze is een danseres...

"Mrs. Lynne, Gillian isn't sick.

She's a dancer.

(Gelach)

Neem haar mee naar een dansschool.”

Take her to a dance school."

I said, "What happened?"

Ik vroeg: “En toen?” Ze zei: “Dat deed ze.

She said, "She did. I can't tell you how wonderful it was.

Ik kan je niet vertellen hoe prachtig dat was.

We walked in this room, and it was full of people like me --

We liepen een ruimte in vol mensen zoals ik.

people who couldn't sit still,

Mensen die niet stil konden zitten.

people who had to move to think."

Mensen die moesten bewegen om te denken. Bewegen om te kunnen denken”

Who had to move to think.

They did ballet, they did tap, jazz; they did modern; they did contemporary.

Ze deden ballet, tapdansen en jazz,

ze deden modern en hedendaags.

She was eventually auditioned for the Royal Ballet School.

Uiteindelijk deed ze auditie voor de Royal Ballet School,

werd solist met een schitterende carrière.

She became a soloist; she had a wonderful career at the Royal Ballet.

Uiteindelijk slaagde ze voor de Royal Ballet School

She eventually graduated from the Royal Ballet School,

richtte haar eigen bedrijf op, de Gillian Lynne Dance Company,

founded the Gillian Lynne Dance Company,

met Andrew Lloyd Webber.

ontmoette Andrew Lloyd Webber.

She's been responsible for

Ze maakte de meest succesvolle theaterproducties ooit.

some of the most successful musical theater productions in history,

Ze gaf aan miljoenen mensen plezier en ze is een multimiljonaire.

she's given pleasure to millions,

and she's a multimillionaire.

Iemand anders had haar wellicht medicatie gegeven

Somebody else might have put her on medication and told her to calm down.

en verteld rustig aan te doen.

(Applaus)

(Applause)

What I think it comes to is this:

Ik denk dat het hierop neerkomt:

Al Gore spoke the other night

Al Gore sprak gisteravond

over ecologie en de revolutie veroorzaakt door Rachel Carson.

about ecology and the revolution that was triggered by Rachel Carson.

Ik geloof dat onze enige hoop voor de toekomst

I believe our only hope for the future

is to adopt a new conception of human ecology,

de adoptie is van een nieuwe opvatting van menselijke ecologie.

Eén waarbij we onze opvatting vernieuwen

one in which we start to reconstitute our conception

of the richness of human capacity.

van de rijkdom van menselijk vermogen.

Our education system has mined our minds

Ons opleidingssysteem heeft gedolven in onze geesten

zoals we roofbouw plegen op de aarde voor een bepaalde grondstof.

in the way that we strip-mine the earth for a particular commodity.

And for the future, it won't serve us.

In de toekomst voldoet dit niet meer.

We have to rethink the fundamental principles

We moeten herbepalen op welke fundamentele beginselen

on which we're educating our children.

we onze kinderen onderwijzen.

There was a wonderful quote by Jonas Salk, who said,

Een prachtige uitspraak van Jonas Salki:

"If all the insects were to disappear from the Earth,

“Als alle insecten zouden verdwijnen van de aarde,

eindigt al het leven op aarde binnen 50 jaar.

within 50 years, all life on Earth would end.

If all human beings disappeared from the Earth,

Als alle menselijke wezens verdwijnen van de aarde,

within 50 years, all forms of life would flourish."

dan floreren alle levensvormen binnen 50 jaar.”

And he's right.

Hij heeft gelijk.

TED viert het geschenk van de menselijke verbeelding.

What TED celebrates is the gift of the human imagination.

We have to be careful now that we use this gift wisely,

We moeten voorzichtig zijn dat we wijs met dit geschenk omgaan,

and that we avert some of the scenarios that we've talked about.

en sommige scenario's voorkomen, waarover we gesproken hebben.

And the only way we'll do it is by seeing our creative capacities

Dat kan alleen als we onze creatieve vermogens zien

for the richness they are

als de rijkdom die ze zijn,

and seeing our children for the hope that they are.

en onze kinderen zien als de hoop die ze zijn.

And our task is to educate their whole being,

Onze taak is om hun hele wezen te onderwijzen

zodat ze deze toekomst aankunnen.

so they can face this future.

By the way -- we may not see this future,

Wij zien deze toekomst misschien niet,

but they will.

maar zij wel.

And our job is to help them make something of it.

Het is onze plicht hen te helpen er iets van te maken.

Thank you very much.

Hartelijk dank.

(Applause)

(Applaus)