Do schools kill creativity? | Sir Ken Robinson | TED

Translator: Papuna Bersenadze Reviewer: Lali Liparteliani

დილა მშვიდობის. როგორ ხართ?

Good morning. How are you?

(Audience) Good.

(სიცილი)

დიდებული კონფერენცია იყო არა?

It's been great, hasn't it?

I've been blown away by the whole thing.

უზარმაზარი შთაბეჭდილება მოახდინა ჩემზე ამ ყველაფერმა

In fact, I'm leaving.

ისე, მეც გტოვებთ ახლა.

(Laughter)

(სიცილი)

There have been three themes running through the conference,

სამი თემა ტრიალებდა კონფერენციის განმავლობაში,

which are relevant to what I want to talk about.

იმასთან დაკავშირებული რაზეც მინდა რომ გელაპარაკოთ.

One is the extraordinary evidence of human creativity

პირველი არის ადამიანური შემოქმედებითობის არაჩვეულებრივი მაგალითი,

in all of the presentations that we've had

ყველა პრეზენტაციაში რაც კი აქამდე გვქონდა

and in all of the people here;

და ყველა აქ მყოფ ადამიანში.

just the variety of it and the range of it.

უბრალოდ უდიდესი სხვადასხვაობა და სპექტრი ამ შემოქმედების.

მეორე არის ის, რომ ამან ყველაფერმა იქამდე მიგვიყვანა,

The second is that it's put us in a place

where we have no idea what's going to happen

რომ წარმოდგენა არ გვაქვს, თუ რა მოხდება მომავალში,

in terms of the future.

No idea how this may play out.

წარმოდგენა არ გვაქვს, როგორ გათამაშდება ეს ყველაფერი.

I have an interest in education.

მე დაინტერესუბული ვარ განათლებით.

Actually, what I find is, everybody has an interest in education.

სხვათაშორის, ჩემი დაკვირვებით ყველა დაინტერესებულია განათლებით

Don't you?

თქვენ არა?

I find this very interesting.

მე ეს ძალზედ საინტერესოდ მიმაჩნია.

თუ სადმე ვახშმის წვეულებაზე ხართ

If you're at a dinner party, and you say you work in education --

და იტყვით რომ განათლების სფეროში მუშაობთ...

პრინციპში სიმართლე რომ თქვათ არც ისე ხშირად ხართ წვეულებაზე.

actually, you're not often at dinner parties, frankly.

(Laughter)

(სიცილი)

If you work in education, you're not asked.

თუ განათლების სფეროში მუშაობთ, არავინ გპატიჟებთ.

(Laughter)

(სიცილი)

And you're never asked back, curiously. That's strange to me.

და თუ სადმე მაინც იყავით კიდევ მოსვლას არავინ გთავაზობთ. ჩემდა გასაკვირად.

მაგრამ თუ ხართ სადმე ასეთ გარემოში და ეტყვით ვინმეს...

But if you are, and you say to somebody,

you know, they say, "What do you do?"

რომ გკითხავენ: "რას საქმიანობთ?"

and you say you work in education,

და თქვენ ეტყვით, რომ განათლებაში მუშაობთ,

you can see the blood run from their face.

ნახავთ როგორ უფითრდება სახე.

They're like, "Oh my God. Why me?"

ფიქრობენ: "ღმერთო ჩემო," ხომ იცით, "რატომ მე?

(Laughter)

(სიცილი)

"ჩემი ერთადერთი საღამო კვირაში საზოგადოებაში."

"My one night out all week."

(Laughter)

(სიცილი)

But if you ask about their education, they pin you to the wall,

მაგრამ თუ მათ განათლებაზე შეეკითხეთ, მიგაკრავენ კედელზე.

because it's one of those things that goes deep with people, am I right?

რადგან ეს ერთ-ერთი ისეთი რამ არის რაც პირადულია, არა?

Like religion and money and other things.

როგორც რელიგია, და ფული, და ა.შ.

So I have a big interest in education, and I think we all do.

მაშ, მე განათლების სფეროს დიდი ინტერესი მაქვს და ვფიქრობ ასევე ყველას ჩვენ.

დიდი ინტერესი გვაქვს,

We have a huge vested interest in it,

partly because it's education that's meant to take us into this future

ნაწილობრივ იმიტომ რომ, განათლებაა რამაც უნდა წაგვიყვანოს იმ მომავლისკენ,

that we can't grasp.

რომელიც ჯერ მიუწვდომელია.

If you think of it,

თუ კარგად დაფიქრდებით, ბავშვები რომლებიც წელს შევლენ სკოლაში,

children starting school this year will be retiring in 2065.

პენსიაზე გავლენ 2065 წელს.

Nobody has a clue,

არავის აქვს წარმოდგენა...

despite all the expertise that's been on parade for the past four days,

მიუხედავად ბოლო ოთხი დღის განმავლობაში, გამოთქმული ექსპერტული მოსაზრებებისა,

what the world will look like in five years' time.

თუ როგორი იქნება მსოფლიო ხუთი წლის შემდეგ.

მიუხედავად ამისა, ჩვენ მათ განათლება უნდა მივაღებინოთ

And yet, we're meant to be educating them for it.

So the unpredictability, I think, is extraordinary.

ასე რომ, ჩემის აზრით არაპროგნოზირებადობა არაჩვეულებრივია.

And the third part of this is that we've all agreed, nonetheless,

და ამის მესამე ნაწილი არის ის,

რომ მიუხედავად თქმულისა ჩვენ ყველა ვთანხმდებით,

on the really extraordinary capacities that children have --

ბავშვების არაჩვეულებრივ შესაძლებლობებზე.

their capacities for innovation.

სიახლის შექმნის უნარებზე.

I mean, Sirena last night was a marvel, wasn't she?

მაგალითად. გუშინ საღამოს, სირენა საოცრება იყო, არა?

Just seeing what she could do.

იმის ხილვა, თუ რისი კეთება შეეძლო მას.

And she's exceptional, but I think she's not, so to speak,

და იგი განსაკუთრებულია, მაგრამ მგონი

არც ისეთი გამონაკლისი მთელს ბავშვებში.

exceptional in the whole of childhood.

ეს არის ადამიანი არაჩვეულებრივი თავდადებით,

What you have there is a person of extraordinary dedication

who found a talent.

ვინც საკუთარი ნიჭი იპოვა.

And my contention is, all kids have tremendous talents,

და ჩემი მტკიცებაა, რომ ყოველ ბავშვს აქვს უშველებელი ნიჭი.

and we squander them, pretty ruthlessly.

და ჩვენ საკმაოდ დაუნდობლად ვფლანგავთ მათ.

ამიტომ მინდა ვილაპარაკო განათლებაზე

So I want to talk about education,

and I want to talk about creativity.

და მინდა ვილაპარაკო შემოქმედებაზე.

My contention is that creativity now is as important in education as literacy,

ჩემი მტკიცებაა, რომ შემოქმედება განათლებაში ამჟამად ისევე მნიშვნელოვანია,

როგორც წერა-კითხვა და ჩვენ ორივეს თანაბარი სტატუსი უნდა მივანიჭოთ.

and we should treat it with the same status.

(Applause)

(აპლოდისმენტები) მადლობა.

Thank you.

(აპლოდისმენტები)

(Applause)

That was it, by the way. Thank you very much.

სულ ეს იყო, სხვათა შორის.

ძალიან დიდ მადლობა.

(Laughter)

(სიცილი)

So, 15 minutes left.

მაშ, 15 წუთი დამრჩა.

(Laughter)

(სიცილი)

"Well, I was born ... "

ესე იგი, მე დავიბადე... არა.

(Laughter)

(სიცილი)

ჩინებული ამბავი მოვისმინე ახლახან... მიყვარს მისი მოყოლა...

I heard a great story recently -- I love telling it --

of a little girl who was in a drawing lesson.

ერთ პატარა გოგოზე, რომელიც ხატვის გაკვეთილზე იყო.

She was six, and she was at the back, drawing,

ექვსი წლის. იჯდა საკლასო ოთახის ბოლოში და ხატავდა.

and the teacher said this girl hardly ever paid attention,

მასწავლებელმა თქვა, რომ ეს გოგო იშვიათად იყო ყურადღებით,

and in this drawing lesson, she did.

მაგრამ ამ გაკვეთილზე პირიქით.

The teacher was fascinated.

მასწავლებელი გაოგნდა,

She went over to her, and she said, "What are you drawing?"

მივიდა მასთან და ჰკითხა: "რას ხატავ?"

And the girl said, "I'm drawing a picture of God."

და გოგონამ უპასუხა: "მე ღმერთს ვხატავ."

And the teacher said, "But nobody knows what God looks like."

მასწავლებელმა უთხრა: "კი მაგრამ არავინ იცის ღმერთი როგორ გამოიყურება."

And the girl said, "They will in a minute."

და გოგნამ უპასუხა: "ერთ წუთში ეცოდინებათ."

(Laughter)

(სიცილი)

When my son was four in England --

ჩემი ბიჭი ოთხი წლის რომ იყო ინგლისში...

actually, he was four everywhere, to be honest.

მართალი გითხრათ, ყველგან ოთხი წლის იყო

(Laughter)

(სიცილი)

If we're being strict about it, wherever he went, he was four that year.

ზუსტად რომ ვთქვათ, სადაც არ წავიდა, ყველგან ოთხის იყო იმ წელს.

He was in the Nativity play. Do you remember the story?

იგი მონაწილეობდა ქრისტეშობის სპექტაკლში გახსოვთ ეს ამბავი?

(Laughter)

(სიცილი)

No, it was big, it was a big story.

არა, ძალიან ცნობილი, ცნობილი ისტორია იყო.

Mel Gibson did the sequel, you may have seen it.

მელ გიბსონმა გადაიღო გაგრძელობა შეიძლება ნანახი გქონდეთ:

(Laughter)

(სიცილი)

"Nativity II."

"ქრისტეშობა ორი."

But James got the part of Joseph, which we were thrilled about.

მაგრამ ჟეიმსი თამაშობდა იოსებს, რამაც ძალიან მოგვხიბლა.

We considered this to be one of the lead parts.

ჩვენ ეს ერთ-ერთ წამყვან როლად მიგვჩნდა.

We had the place crammed full of agents in T-shirts:

იქაურობა გავავსეთ ადამიანებით, მაისურებში წარწერით:

"ჟეიმს რობინსონი არის იოსები !" (სიცილი)

"James Robinson IS Joseph!"

(Laughter)

He didn't have to speak, but you know the bit where the three kings come in?

მას რამის თქმა არ ევალებოდა,

მაგრამ ხომ იცით ის ნაწილი სამი მეფე რომ შემოდის საჩუქრებით?

They come in bearing gifts, gold, frankincense and myrrh.

მათ მოაქვთ ოქრო, საკმეველი და მირონი

This really happened.

ეს მართლა მოხდა.

ჩვენ ვიჯექით ვუყურებდით და მგონი თანმიმდევრობა შეცვალეს,

We were sitting there, and I think they just went out of sequence,

რადგან ველაპარაკეთ პატარა ბიჭს, სპექტაკლის შემდეგ და ვკითხეთ:

because we talked to the little boy afterward and said,

"You OK with that?" They said, "Yeah, why? Was that wrong?"

"კმაყოფილი ხარ?" მან გვიპასუხა: "დიახ, რა არასწორი იყო?"

They just switched.

ისინი უბრალოდ გადანაცვლდნენ.

The three boys came in, four-year-olds with tea towels on their heads.

მოკლედ სამი ბიჭი შემოვიდა,

ოთხი-წლისები, თავზე მოხვეული ტილოებით

They put these boxes down, and the first boy said, "I bring you gold."

და დააწყვეს ეს ყუთები,

და პირველმა თქვა: "მე მომაქვს ოქრო."

And the second boy said, "I bring you myrrh."

მეორემ თქვა: "მე მომაქვს მირონი."

And the third boy said, "Frank sent this."

და მესამემ თქვა: "ეს ფრენკმა გამომატანა."

(Laughter)

(სიცილი)

What these things have in common is that kids will take a chance.

ამ ისტორიებს საერთო ის აქვთ, რომ ბავშვები რისკებზე მიდიან.

If they don't know, they'll have a go.

თუ არ იციან რამე, მაინც ცდილობენ.

მართალი ვარ? მათ შეცდომის არ ეშინიათ.

Am I right? They're not frightened of being wrong.

I don't mean to say that being wrong is the same thing as being creative.

იმას არ ვამბობ, რომ შეცდომა იგივეა რაც შემოქმედება.

What we do know is, if you're not prepared to be wrong,

რაც ჩვენ ვიცით არის, რომ თუ არ ხარ შეცდომის დასაშვებად მზად,

you'll never come up with anything original --

ვერასოდეს შექმნი რამე ორიგინალურს.

if you're not prepared to be wrong.

თუ არ ხარ მზად შეცდომის დასაშვებად.

And by the time they get to be adults, most kids have lost that capacity.

და ზრდასრული ასაკის მიღწევისას, ბავშვების უმრავლესობა კარგავს ამ უნარს.

They have become frightened of being wrong.

მათ შეცდომების დაშვების შიში უჩნდებათ.

And we run our companies like this.

და ჩვენ კომპანიებსაც ასე ვმართავთ.

We stigmatize mistakes.

ჩვენ შეცდომების სტიგმატიზებას ვახდენთ

And we're now running national education systems

და ჩვენ ახლა ვმართავთ ნაციონალურ განათლების სისტემებს

where mistakes are the worst thing you can make.

სადაც შეცდომის დაშვება ყველაზე უარესია.

And the result is that we are educating people

და შედეგი არის ის, რომ ჩვენი განათლება

out of their creative capacities.

ხალხს ართმევს მათ შემოქმედ უნარებს.

Picasso once said this, he said that all children are born artists.

პიკასომ ერთხელ თქვა, რომ ყველა ბავშვი შემოქმედად იბადება.

The problem is to remain an artist as we grow up.

პრობლემა ზრდის კვალობაზე შემოქმედად დარჩენაშია.

I believe this passionately, that we don't grow into creativity,

მე ამის მხურვალედ მჯერა, რომ ჩვენ შემოქმედებად კი არ ვიზრდებით

we grow out of it.

არამედ ზრდასთან ერთად ვკარგავთ ამ ნიჭს.

Or rather, we get educated out of it.

უფრო სწორად განათლების შედეგად ვკარგავთ.

So why is this?

და რატომ ხდება ეს?

მე ვცხოვრობდი სტრეტფორდ-ონ-ევონში დაახლოებით ხუთი წლის წინ

I lived in Stratford-on-Avon until about five years ago.

In fact, we moved from Stratford to Los Angeles.

სტრატფორდიდან გადმოვედით ლოს ანჯელესში.

So you can imagine what a seamless transition this was.

ასე რომ შეგიძლიათ წარმოიდგინოთ თუ რა შეუმჩნეველი ცვლილება იყო.

(Laughter)

(სიცილი)

Actually, we lived in a place called Snitterfield,

პრინციპში ვცხოვრობდით ადგილზე სახელად სნიტერფილდი,

just outside Stratford,

ზუსტად სტრატფორდის გარეთ,

which is where Shakespeare's father was born.

სადაც შეკსპირის მამა დაიბადა.

Are you struck by a new thought? I was.

უცნაური აზრი არ გაგიჩნდათ? მე კი.

You don't think of Shakespeare having a father, do you?

არ გეგონათ რომ შექსპირს მამა ჰყავდა, არა?

Do you?

რადგან ძნელი წარმოსადგენია შექსპირი ბავშვობაში, არა?

Because you don't think of Shakespeare being a child, do you?

Shakespeare being seven?

შექსპირი შვიდი წლის ასაკში?

I never thought of it.

არასდროს წარმომიდგენია,

I mean, he was seven at some point.

არადა იგი იყო შვიდის ერთ დროს.

He was in somebody's English class, wasn't he?

იგი იყო ვიღაცის ინგლისურის გაკვეთილზე, არა?

(Laughter)

(სიცილი)

How annoying would that be?

რამდენად გამაღიზიანებელი იქნებოდა?

(Laughter)

(სიცილი)

"Must try harder."

"უფრო უნდა ეცადო."

(სიცილი)

(Laughter)

დასაძინებლად რომ უშვებს მამა, წარმოიდგინეთ შექსპირს: "წადი დაიძინე, ახლავე"

Being sent to bed by his dad, to Shakespeare, "Go to bed, now!"

To William Shakespeare.

და დადე ფანქარი"

"And put the pencil down!"

(სიცილი)

(Laughter)

"და მორჩი ეგრე ლაპარაკს"

"And stop speaking like that."

(Laughter)

(სიცილი)

"It's confusing everybody."

"ყველას აბნევ"

(Laughter)

(სიცილი)

Anyway, we moved from Stratford to Los Angeles,

მოკლედ, გადავედით სტრატფორდიდან ლოს ანჯელესში,

and I just want to say a word about the transition.

და ორი სიტყვით მინდა ვთქვა ამ გადასვლის შესახებ.

Actually, my son didn't want to come.

ჩემ ვაჟს არ უნდოდა წამოსვლა.

I've got two kids; he's 21 now, my daughter's 16.

ორი შვილი მყავს. ბიჭი 21-საა, გოგო 16-ს.

He didn't want to come to Los Angeles.

მას არ უნდოდა წამოსვლა ლოს ანჯელესში.

He loved it, but he had a girlfriend in England.

კი მოსწონდა აქაურობა, მაგრამ შეუყვარებული ჰყავდა ინგლისში.

This was the love of his life, Sarah.

იგი იყო მისი ცხოვრების სიყვარული, სარა.

He'd known her for a month.

მას ერთი თვე იცნობდა.

(Laughter)

(სიცილი)

Mind you, they'd had their fourth anniversary,

შეგახსენებთ მეოთხე წლისთავი აღნიშნეს,

რადგან ეს დიდი დროა როცა 16 ხარ.

because it's a long time when you're 16.

He was really upset on the plane.

ის ძალიან ნაწყენი იყო თვითმფრინავში.

He said, "I'll never find another girl like Sarah."

ამბობდა: "ვეღარასდროს ვნახავ სარასნაირ გოგოს."

And we were rather pleased about that, frankly --

და სიმართლე გითხრათ ჩვენ ეს ძალიან გვესიამოვნა.

(Laughter)

(სიცილი)

because she was the main reason we were leaving the country.

რადგან ის გოგო იყო ჩვენი ქვეყნიდან წასვლის მთავარი მიზეზი.

(Laughter)

(სიცილი)

But something strikes you when you move to America

მაგრამ, რაღაც აზრი გიჩნდება ამერიკაში გადმოსვლისას

and travel around the world:

და როცა მოგზაურობთ მსოფლიოში:

every education system on earth has the same hierarchy of subjects.

ყველა განათლების სისტემას მსოფლიოში აქვს საგნების ერთნაირი იერარქია.

Every one. Doesn't matter where you go.

თითოეულ მათგანს. სადაც არ უნდა წახვიდეთ.

You'd think it would be otherwise, but it isn't.

იფიქრებდით რომ ასე არ უნდა იყოს, მაგრამ ასეა.

At the top are mathematics and languages, then the humanities.

უმაღლესია მათემატიკა და უცხო ენები,

შემდეგ ჰუმანიტარულები და ფსკერზე არის ხელოვნება.

At the bottom are the arts. Everywhere on earth.

ყველგან დედამიწაზე.

And in pretty much every system, too, there's a hierarchy within the arts.

და თითქმის ყველა სისტემაში, იერარქიაა ასევე ხელოვნების საგნებშიც.

Art and music are normally given a higher status in schools

ხატვას და მუსიკას ძირითადად აქვთ უფრო მაღალი სტატუსი სკოლებში,

than drama and dance.

ვიდრე თეატრს და ცეკვას.

There isn't an education system on the planet

პლანეტაზე არ არსებოფს განათლების სისტემა,

that teaches dance every day to children

რომელიც ბავშვებს ცეკვას ასწავლის ყოველ დღე.

the way we teach them mathematics.

როგორც ჩვენ ვასწავლით მათემატიკას. რატომ?

Why?

Why not?

რატომ არა? ჩემი აზრით ეს საკმაოდ მნიშვნელოვანია.

I think this is rather important.

I think math is very important, but so is dance.

ვფიქრობ მათემატიკა მნიშვნელოვანია, მაგრამ ასევეა ცეკვაც.

Children dance all the time if they're allowed to, we all do.

ბავშვები მუდამ ცეკვავენ თუ ნება დართეთ, ჩვენ ყველანი ასევე.

We all have bodies, don't we? Did I miss a meeting?

ჩვენ ყველას გვაქვს სხეული, არა? რამე ხომ არ მეშლება?

(Laughter)

(სიცილი)

Truthfully, what happens is, as children grow up,

სინამდვილეში ხდება ის, რომ როცა ბავშვები იზრდებიან,

we start to educate them progressively from the waist up.

ჩვენ ვიწყებთ მათ განათლებას წელს ზემოდან

And then we focus on their heads.

და შემდეგ, ვკონცენტრირდებით მათ თავებზე

And slightly to one side.

და ცოტათი ერთ მხარეს.

თუ მოინახულებთ განათლების სისტემას როგორც უცხოპლანეტელი

If you were to visit education as an alien

and say "What's it for, public education?"

I think you'd have to conclude, if you look at the output,

მგონი თუ ნაყოფს შეხედავთ უნდა დაასკვნათ,

who really succeeds by this,

რომ ვინც მართლა წარმატებულია ამით,

who does everything they should,

ვინც ყველაფერს სწორად აკეთებს ამ მხრივ,

who gets all the brownie points, who are the winners --

ვინც იღებს ყველაზე მეტ ქულებს, ვინც გამარჯვებულია

I think you'd have to conclude the whole purpose of public education

მგონი უნდა დაასკვნათ, რომ საჯარო განათლების მტელი მიზანი

throughout the world

მთელ მსოფლიოში

is to produce university professors.

უნივერსიტეტის პროფესორების შექმნაა.

Isn't it?

არა?

They're the people who come out the top.

ეგენი არიან ხალხი ვინც სათავეში ექცევა.

And I used to be one, so there.

და აი მე ვიყავი ერთ-ერთი მათგანი.

(Laughter)

(სიცილი)

და მე მიყვარს უნივერსიტეტის პროფესორები, მაგრამ იცით რა,

And I like university professors,

but, you know, we shouldn't hold them up

ჩვენ ისინი არ უნდა გვეგონოს

as the high-water mark of all human achievement.

მთელი კაცობირიობის მიღწევების აპოთეოზი.

They're just a form of life.

ისინი უბრალოდ სიცოცხლის ფორმა არიან,

Another form of life.

ერთ-ერთი სიცოცხლის ფორმა.

But they're rather curious.

მაგრამ ისინი საკმაოდ უცნაურები არიან და ამას სიყვარულით ვამბობ.

And I say this out of affection for them:

there's something curious about professors.

არის რაღაც უცნაური პროფესორებში ჩემს გამოცდილებაში.

In my experience -- not all of them, but typically -- they live in their heads.

ყველა არა, მაგრამ როგორ წესი ისინი ცხოვრობენ თავიანთ თავებში.

They live up there and slightly to one side.

ცხოვრობენ იქ ზევით და ოდნავ ერთ მხარეს.

They're disembodied, you know, in a kind of literal way.

გეგონებათ რომ უსხეულოები არიან, ხომ იცით, პირდაპირი გაგებით.

They look upon their body as a form of transport for their heads.

ისინი თავიანთ სხეულს უყურებენ, როგორც თავისთვის გადაადგილების საშუალებას

(Laughter)

(სიცილი)

Don't they?

არა?

It's a way of getting their head to meetings.

ეს არის მათი თავების შეხვედრებზე მიტანის საშუალება.

(Laughter)

(სიცილი)

If you want real evidence of out-of-body experiences, by the way,

თუ ნამდვილი სხეულს გარეთ ყოფნის განცდა გინდათ,

get yourself along to a residential conference of senior academics

მიდით სადმე უფროსი აკადემოკოსების კონფერენციაზე

and pop into the discotheque on the final night.

და მიდით ბოლო საღამოს დისკოტეკაზე.

(Laughter)

(სიცილი)

And there, you will see it.

და იქ ნახავთ.

Grown men and women writhing uncontrollably, off the beat.

ზრდასრულ მამაკაცებს და ქალბატონებს რომლებიც ურითმოდ იკლაკნებიან.

(Laughter)

(სიცილი)

Waiting until it ends, so they can go home and write a paper about it.

ელოდებიან როდის დამთავრდება ეს ყველაფერი, რომ წავიდნენ სახლში და დაწერონ ამაზე.

(Laughter)

(სიცილი)

Our education system is predicated on the idea of academic ability.

ჩვენი განათლების სისტემა დაფუძნებულია აკადემიური უნარის იდეაზე.

და არსებობს ამის საფუძველი.

And there's a reason.

Around the world, there were no public systems of education,

მსოფლიოში, მართლა არ არსებობდა საჯარო განათლების სისტემა

really, before the 19th century.

მეცხრამეტე საუკუნემდე.

They all came into being to meet the needs of industrialism.

ყველა მათგანი ინდუსტრიალიზაციის მოთხოვნების დასაკმაყოფილებლად შეიქმნა.

So the hierarchy is rooted on two ideas.

ასე რომ იერარქია ეფუძნება ორ იდეას.

Number one, that the most useful subjects for work are at the top.

პირველი, სამსახურისთვის ყველაზე გამოსადეგარი საგნები ზემოთაა.

So you were probably steered benignly away from things at school

თქვენ ალბათ ბავშვობაში სკოლაში უწყინრად გაშორებდნენ ისეთ რამეებს

when you were a kid,

რაც მოგწონდათ, რადგან მისი კეთებით

things you liked,

on the grounds you would never get a job doing that.

სამსახურს ვერასდროს იშოვიდით არა?

Is that right?

არ გინდა მუსიკა. მუსიკოსი ხომ არ გამოხვალ;

"Don't do music, you're not going to be a musician;

არ გინდა ხატვა. მხატვარი ხომ არ იქნები.

don't do art, you won't be an artist."

უწყინარი რჩევა... აწმყოში, ღრმად მცდარი.

Benign advice -- now, profoundly mistaken.

The whole world is engulfed in a revolution.

მთელი მსოფლიო ჩართულია რევოლუციაში.

And the second is academic ability,

მეორე არის აკადემიური უნარი,

which has really come to dominate our view of intelligence,

რომელიც გვიქმნის წარმოდგენას ინტელექტზე.

because the universities design the system in their image.

რადგან უნივერსიტეტბმა ეს სისტემა საკუთარ ანალოგიად შექმნეს.

If you think of it,

თუ დაფიქრდებით, საჯარო განათლების სისტემა მთელ მსოფლიოში,

the whole system of public education around the world is a protracted process

უნივერსიტეტში მოხვედრის გაწელილი პროცესი

of university entrance.

And the consequence is that many highly talented,

და შედეგი ისაა რომ ბევრი ძალიან ნიჭიერი,

brilliant, creative people think they're not,

ბრწყინვალე, შემოქმედი ადამიანი ფიქრობს რომ ის არაა ასეთი,

because the thing they were good at at school

რადგან ის რაშიც ძლიერები იყვნენ სკოლაში,

wasn't valued, or was actually stigmatized.

არ ფასდება, მეტიც, ცუდ ტონად ითვლება.

And I think we can't afford to go on that way.

ვფიქრობ არ გვაქვს ფუფუნება ასე განვაგრძოთ.

In the next 30 years, according to UNESCO,

შემდეგ 30 წლის განმავლობაში, UNESCO-ს თანახმად,

more people worldwide will be graduating through education

უფრო მეტი ადამიანი დაამთავრებს უნივერსიტეტს,

than since the beginning of history.

ვიდრე მთელს ისტორიაში.

More people.

მეტი ხალხი და ეს იმ ყველაფრის კომბინაციაა რაზეც ვილაპარაკეთ.

And it's the combination of all the things we've talked about:

technology and its transformational effect on work,

ტექნოლოგია და მისი ტრანსფორმაციული გავლენა მუშაობაზე, დემოგრაფია

and demography and the huge explosion in population.

და მოსახლეობის უზარმაზარი მყისიერი ზრდა.

Suddenly, degrees aren't worth anything.

დიპლომებს ერთბაშად ფასი დაეკარგა.

Isn't that true?

ასე არ არის?

When I was a student, if you had a degree, you had a job.

მე რომ სტუდენტი ვიყავი, დილომი თუ გქონდა, სამსახურიც გქონდა.

If you didn't have a job, it's because you didn't want one.

თუ არ გქონდა სამსახური, ეს იმიტომ რომ არ გინდოდა მუშაობა.

And I didn't want one, frankly.

და გულახდილად რომ გითხრათ, მე არც მინდოდა. (სიცილი)

(Laughter)

მაგრამ დღეს-დღეობით, ახალგაზრდები დიპლომებით

But now kids with degrees are often heading home

ხშირად სახლში სხდებიან კომპიუტერზე სათამაშოდ,

to carry on playing video games,

რადგან დღეს მაგისტრის დიპლომი გჭირდებათ, სადაც ბაკალავრი საკმარისი იყო

because you need an MA where the previous job required a BA,

და მაგისტრისაზე კი უკვე დოქტორის ხარისხი გჭირდებათ.

and now you need a PhD for the other.

It's a process of academic inflation.

ეს არის აკადემიური გაუფასურების პროცესი.

And it indicates the whole structure of education is shifting beneath our feet.

და ის აჩვენებს, რომ მთელი განათლების სტრუქტურა

ჩვენ ფეხქვეშ იძვრის.

We need to radically rethink our view of intelligence.

საჭიროა ჩვენი წარმოდგენა ინტელექტზე რადიკალურად გადავიაზროთ.

We know three things about intelligence.

სამი რამ ვიცით ინტლექტზე.

One, it's diverse.

პირველი, ის მრავალფეროვანია.

We think about the world in all the ways that we experience it.

ჩვენ ვიაზრებთ მსოფლიოს იმდენნაირად რამდენნაირადაც ვგრძნობთ მას.

We think visually, we think in sound, we think kinesthetically.

ვიაზრებთ ვიზუალურად, ვიაზრებთ ხმით, ვიაზრებთ კინესტეტიურად.

We think in abstract terms, we think in movement.

ვიაზრებთ აბსტრაქტულ ტერმინებში, ვიაზრებთ მოძრაობაში.

Secondly, intelligence is dynamic.

მეორე, ინტელექტი არის დინამიური.

If you look at the interactions of a human brain,

თუ ადამიანის ტვინის ურთიერთქმედებას შეხედავთ

as we heard yesterday from a number of presentations,

როგორც გუშინ რომდენიმე პრეზენტაციაში მოვისმინეთ,

intelligence is wonderfully interactive.

ინტელექტი საოცრად ინტერაქტიულია.

The brain isn't divided into compartments.

ტვინი არაა დაყოფილი განყოფილებებად.

In fact, creativity --

ფაქტიურად, შემოქმედება... რასაც მე განვმარტავ როგორც

which I define as the process of having original ideas that have value --

ფასეულობის მქონე, ორიგინალური იდეების ქონა...

more often than not comes about

მეტწილად განსხვავებული ხედვების

through the interaction of different disciplinary ways of seeing things.

ინტერაქტიული აქტივობის შედეგად ჩნდება.

By the way, there's a shaft of nerves that joins the two halves of the brain,

სხვათაშორის, ნერვების გროვას, რომელიც ტვინის ორ ნახევარსფეროს აკავშირებს

called the corpus callosum.

კოჟრიანი სხეული ჰქვია.

It's thicker in women.

ის ქალებში უფრო სქელია.

Following off from Helen yesterday,

ელენეს გუშინდელი თემის გაგრძელებად,

ესაა ალბათ რატომაც არიან ქალები უფრო ძლიერები ბევრი საქმის ერთდროულად კეთებაში

this is probably why women are better at multitasking.

Because you are, aren't you?

რადგან ასეც ხართ, არა?

ამაზე კვლევების დასტა არსებობს, მაგრამ მე პირადი ცხოვრებიდან ვიცი.

There's a raft of research, but I know it from my personal life.

If my wife is cooking a meal at home, which is not often ...

თუ ჩემი მეუღლე საჭმელს აკეთებს სახლში... რაც საბედნიეროდ ხშირად არ ხდება.

thankfully.

(Laughter)

(სიცილი)

არა, ის ძლიერია ბევრ რამეში, მაგრამ თუ საჭმელს ამზადებს,

No, she's good at some things.

But if she's cooking, she's dealing with people on the phone,

ხალხთან საუბრობს ტელეფონზე,

she's talking to the kids, she's painting the ceiling --

ბავშვებს ელაპარაკება, ჭერს ღებავს,

გულის ოპერაციას აკეთებს აქეთ.

(Laughter)

she's doing open-heart surgery over here.

If I'm cooking, the door is shut, the kids are out,

თუ მე ვამზადებ, კარები მიხურულია, ბავშვები გარეთ არიან,

the phone's on the hook,

ტელეფონი გათიშულია, ცოლი თუ შემოვა ვღიზიანდები.

if she comes in, I get annoyed.

I say, "Terry, please, I'm trying to fry an egg in here."

ვეუბნები: "ტერი, გთხოვ, ხომ ხედავ კვერცხის შეწვას ვცდილობ"

(Laughter)

(სიცილი)

"Give me a break."

"დამაცადე"

(Laughter)

(სიცილი)

Actually, do you know that old philosophical thing,

სხვათა შორის, გახსოვთ ეს ძველი ფილოსოფიური კითხვა,

"If a tree falls in a forest, and nobody hears it, did it happen?"

ხე თუ წაიქცა ტყეში და ხმა ვერავინ გაიგო, მოხდა ეს თუ არა?

Remember that old chestnut?

გახსოვთ ეს ძველი გამოცანა?

I saw a great T-shirt recently, which said,

ახლახან ვნახე მაისური წარწერით:

"If a man speaks his mind in a forest, and no woman hears him,

"თუ კაცი ტყეში საკუთარ აზრს გამოთქვამს და არც ერთ ქალს არ ესმის,

is he still wrong?"

მაინც ცდება?"

(Laughter)

(სიცილი)

და მესამე რამ ინტელექტის შესახებ არის,

And the third thing about intelligence is,

it's distinct.

რომ ის ყველასთვის განსხვავებულია.

ამჟამად ვმუშაობ ახალ წიგნზე სახელად: "Epiphany"

I'm doing a new book at the moment called "Epiphany,"

which is based on a series of interviews with people

რომელიც ეფუძნება ინტერვიუების სერიას ხალხთან,

იმის შესახებ, თუ როგორ აღმოაჩინეს საკუთარი ნიჭი.

about how they discovered their talent.

I'm fascinated by how people got to be there.

მოხიბლული ვარ იმით, თუ როგორ აღწევს ხალხი ამას.

It's really prompted by a conversation I had with a wonderful woman

ამ ყველაფერზე ერთმა დიალოგმა მიბიძგა რომელიც ერთ შესანიშნავ ქალთან მქონდა,

who maybe most people have never heard of, Gillian Lynne.

ვიზეც ბევრ ადამიანს შეიძლება არაფერი სმენია: ჯილიან ლინი.

Have you heard of her? Some have.

გსმენიათ მასზე? ზოგიერთს.

She's a choreographer, and everybody knows her work.

ის ქორეოგრაფია და ყველამ იცის მისი ნამუშევრები.

She did "Cats" and "Phantom of the Opera."

"კატები" და "ოპერის მოჩვენება" მისი შექმნილია.

She's wonderful.

საოცარია.

I used to be on the board of The Royal Ballet, as you can see.

მე სამეფო ბალეტის საბჭოს წევრი ვიყავი

როგორც მატყობთ.

(Laughter)

ერთი სიტყვით, მე და ჯილიანმა ერთად ვისადილეთ და მე ვკითხე:

Gillian and I had lunch one day. I said, "How did you get to be a dancer?"

"ჯილიან, როგორ გახდი მოცეკვავე?"

მან თქვა, რომ ეს საინტერესოა.

It was interesting.

როდესაც სკოლაში სწავლობდა, ძალიან უიმედო იყო

When she was at school, she was really hopeless.

და 30-იან წლებში სკოლამ მის მშობლებს მისწერა:

And the school, in the '30s, wrote to her parents and said,

"ჩვენი აზრით ჯილიანს სწავლის აშლილობა აქვს"

"We think Gillian has a learning disorder."

მას არ შეეძლო კონცენტრირება, მოუსვენარი ბავშვი იყო.

She couldn't concentrate; she was fidgeting.

I think now they'd say she had ADHD.

მგონი ახლა იტყოდნენ, რომ მას ყურადღების დეფიციტის სინდრომი აქვს. არა?

Wouldn't you?

But this was the 1930s, and ADHD hadn't been invented at this point.

მაგრამ ეს 30-იანები იყო და ტერმინი ყურადღების დეფიციტის სინდრომი არ არსებობდა

It wasn't an available condition.

ის ჯერ არ იყო არსებული დაავადება.

(Laughter)

(სიცილი)

ხალხმა არ იცოდა, რომ შეიძლება ეს სჭირდეთ.

People weren't aware they could have that.

(სიცილი)

(Laughter)

Anyway, she went to see this specialist.

მოკლედ, მან მიმართა სპეციალისტს.

So, this oak-paneled room, and she was there with her mother,

ანუ აღმოჩნდა ამ მუხით მორთულ ოთახში დედამისთან ერთად

and she was led and sat on this chair at the end,

და მიიყვანეს და დასვეს სკამზე ოთახის ბოლოს,

and she sat on her hands for 20 minutes,

ის იჯდა ხელებ დაწყობილი 20 წუთი სანამ ის კაცი დედამისს ელაპარაკებოდა

while this man talked to her mother

about all the problems Gillian was having at school,

იმ პრობლემებზე, რაც ჯილიანს ჰქონდა სკოლაში.

because she was disturbing people, her homework was always late, and so on.

რომ ის აწუხებდა ხალხს, ამიტომ დავალების შესრულებას მუდამ აგვიანებდა და ა.შ.

Little kid of eight.

რვა წლის ბავშვი.

In the end, the doctor went and sat next to Gillian and said,

ბოლოს, ექიმი მივიდა და მიუჯდა ჯილიანს და უთხრა:

"I've listened to all these things your mother's told me.

"მოვუსმინე ყველაფერს რაც დედაშენმა მომიყვა

I need to speak to her privately.

მას უნდა დაველაპარაკო ცალკე ოთახში.

დაგველოდე, მალე დავბრუნდებით, დიდი ხანს არ მოგიწევს."

Wait here. We'll be back. We won't be very long,"

and they went and left her.

გავიდნენ და დატოვეს მარტო.

მაგრამ ოთახიდან გასვლისას,

But as they went out of the room,

he turned on the radio that was sitting on his desk.

ექიმმა ჩართო რადიო რომელიც იქვე მაგიდაზე იდო

And when they got out of the room,

და რომ გავიდნენ, მან უთხრა დედას: "დადექით და უყურეთ მას."

he said to her mother, "Just stand and watch her."

And the minute they left the room,

და როგორც კი გავიდნენ ოთახიდან,

she was on her feet, moving to the music.

მაშინვე ფეხზე წამოხტა და აჰყვა მუსიკას.

And they watched for a few minutes, and he turned to her mother and said,

მათ უყურეს რამოდენიმე წუთი და ექიმმა დედამისს და უთხრა:

"Mrs. Lynne, Gillian isn't sick.

"ქალბატონო ლინ, ჯილიანი არ არის ავად, ის მოცეკვავეა.

She's a dancer.

წაიყვანეთ საცეკვაო აკადემიაში."

Take her to a dance school."

I said, "What happened?"

მე ვკითხე: "მერე რა მოხდა?"

She said, "She did. I can't tell you how wonderful it was.

მან მიპასუხა: "წამიყვანა და ვერ აღგიწერ რა შესანიშნავი იყო.

We walked in this room, and it was full of people like me --

შევედით ოთახში, რომელიც სავსე იყო ჩემნაირი ხალხით.

people who couldn't sit still,

ხალხით რომელსაც არ შეეძლო წყნარად ჯდომა.

people who had to move to think."

ვისაც ფიქრისთვის მოძრაობა სჭირდებოდა" ვისაც უნდა ემოძრავათ რო ეფიქრათ.

Who had to move to think.

They did ballet, they did tap, jazz; they did modern; they did contemporary.

ისინი ცეკვავდნენ ბალეტს, ტაპს, ჯაზს, ცეკვავდნენ ახალ და თანამედროვე სტილს.

She was eventually auditioned for the Royal Ballet School.

საბოლოოდ იგი სამეფო ბალეტის სკოლისთვის გამოსცადეს.

She became a soloist; she had a wonderful career at the Royal Ballet.

სოლისტი გახდა. საოცარი კარიერა ჰქონდა სამეფო ბალეტში.

She eventually graduated from the Royal Ballet School,

ბოლო-ბოლო დაამთავრა სამეფო ბალეტის სკოლა,

founded the Gillian Lynne Dance Company,

დააარსა ჯილიან ლინ საცეკვაო კომპანია,

met Andrew Lloyd Webber.

შეხვდა ანდრიუ ლოიდ ვებერს.

She's been responsible for

მან შექმნა რამდენიმე ყველაზე წარმატებული მუსიკალური თეატრის პროდუქცია ისტორიაში.

some of the most successful musical theater productions in history,

she's given pleasure to millions,

მილიონობით ხალხს მიანიჭა სიამოვნება, და ის მულტიმილიონერია.

and she's a multimillionaire.

Somebody else might have put her on medication and told her to calm down.

ვინმე სხვას შეიძლება ის წამლებზე დაესვა და ეთქვა რომ დაწყნარებულიყო.

(Applause)

(აპლოდისმენტები)

What I think it comes to is this:

ვფიქრობ დასკვნა შემდეგშია:

Al Gore spoke the other night

ელ გორმა ერთ საღამოს ილაპარაკა

about ecology and the revolution that was triggered by Rachel Carson.

ეკოლოგიაზე და რევოლუციაზე, რომელიც რეიჩელ კარსონმა წამოიწყო.

მე მჯერა, რომ ჩვენი ერთადერთი იმედი მომავლისთვის

I believe our only hope for the future

is to adopt a new conception of human ecology,

არის ახალი ადამიანური ეკოლოგიის კონცეფციის ათვისება,

one in which we start to reconstitute our conception

რომელშიც ჩვენ დავიწყებთ მდიდარი ადამიანური უნარების

of the richness of human capacity.

კონცეპციის გადააზრეებას.

Our education system has mined our minds

ჩვენი განათლების სისტემა ძირს უთხრის ჩვენ გონებას

in the way that we strip-mine the earth for a particular commodity.

ისევე როგორც ჩვენ ვთხრით ძირს დედამიწას: კონკრეტული პროდუქტის ძიებაში.

And for the future, it won't serve us.

და მომავლისთვის, ჩვენ ეს არ დაგვეხმარება.

We have to rethink the fundamental principles

ჩვენ უნდა გადავიაზროთ ის ფუნდამენტალური პრინციპები

on which we're educating our children.

რომლებზეც ვანათლებთ ჩვენს შვილებს.

There was a wonderful quote by Jonas Salk, who said,

ჯონას სალკის ერთი შესანიშნავი ციტატაა:

"If all the insects were to disappear from the Earth,

"თუ დედამიწაზე ყველა მწერი გაქრა,

within 50 years, all life on Earth would end.

50 წელში მთელი სიცოცხლე გაქრება.

If all human beings disappeared from the Earth,

თუ დედამიწაზე ყველა ადამიანი გაქრა,

within 50 years, all forms of life would flourish."

50 წელში სიცოცხლის ყველა ფორმა აყვავდება"

And he's right.

და ის მართალია.

What TED celebrates is the gift of the human imagination.

TED-ი ადამიანის წარმოსახვის ზეიმია.

We have to be careful now that we use this gift wisely,

ახლა ფრთხილად უნდა ვიყოთ,

რომ ეს საჩუქარი ბრძნულად მოვიხმაროთ

and that we avert some of the scenarios that we've talked about.

და თავიდან ავიცილოთ ზოგიერთი ის სცენარი, რომლებზეც ვისაუბრეთ

And the only way we'll do it is by seeing our creative capacities

და ამის ერთადერთი გზა, ჩვენი შემოქმედებითი უნარების დანახვაა

for the richness they are

მთელი იმ სიმდიდრით რაც მასშია

and seeing our children for the hope that they are.

და ჩვენი ბავშვების იმ იმედით დანახვა რანიც ისინი მართლაც არიან.

And our task is to educate their whole being,

ჩვენი ამოცანაა, რომ მათი მთელი არსება გავანათლოთ,

so they can face this future.

რათა მათ შეძლონ შეეგებნონ მომავალს.

By the way -- we may not see this future,

სხვათაშორის, ჩვენ ვერც ვნახოთ ეს მომავალი,

but they will.

მაგრამ ისინი ნახავენ.

And our job is to help them make something of it.

და ჩვენი საქმეა რომ დავეხმაროთ მათ მომავლში რამე შექმნან.

Thank you very much.

ძალიან დიდი მადლობა.

(Applause)

(აპლოდისმენტები)