Do schools kill creativity? | Sir Ken Robinson | TED

23,835,546 views ・ 2007-01-07

TED


भिडियो प्ले गर्नको लागि तलको अंग्रेजी उपशीर्षकहरूमा डबल-क्लिक गर्नुहोस्।

Translator: Anantha Swami Reviewer:
सुभप्रभात। के छ त? सब ठिकठाक, हैन त?
00:27
Good morning. How are you?
0
27103
2575
00:29
(Audience) Good.
1
29702
1403
00:31
It's been great, hasn't it?
2
31129
1668
यी सबै कुराहरूले मलाई अचम्म र हैरान् तुल्यायो।
00:33
I've been blown away by the whole thing.
3
33408
2321
00:35
In fact, I'm leaving.
4
35753
1492
वास्तवमा, म छोडेर जाँदैछु। (हाँसो)©
00:37
(Laughter)
5
37269
3906
यहाँ तीन बिषयहरू छन, हैन त,♫
00:43
There have been three themes running through the conference,
6
43096
3567
सम्मेलनको तयारी, र यी प्रासङ्गिक पनि छन्
00:46
which are relevant to what I want to talk about.
7
46687
2286
00:48
One is the extraordinary evidence of human creativity
8
48997
4470
मैले भन्न चाहेका कुरासित।¼
एउटा चाहिँ मानव सिर्जनशीलताको असाधारण प्रमाण
00:53
in all of the presentations that we've had
9
53491
2413
हाम्रामा भएका सबै प्रस्तुतिहरूमा देखिएको छ
00:55
and in all of the people here;
10
55928
1952
00:57
just the variety of it and the range of it.
11
57904
2651
र यहाँ उपस्थित सबै व्यक्तिहरूमा। मात्र यसको विविधता
र यसको प्रकार। दोस्रो चाहिँ
01:01
The second is that it's put us in a place
12
61158
2143
01:03
where we have no idea what's going to happen
13
63325
2497
यसले हामीलाई एउटा यस्तो ठाउँमा पुर्र्याएको छ जहाँ अब अगाडि भविष्यमा के हुँदैछ भन्ने,
01:05
in terms of the future.
14
65846
1391
हामीलाई केहि थाहा छैन। अनि यो
01:07
No idea how this may play out.
15
67261
2985
कसरी सकिएला भन्ने केहि थाहा छैन।
01:10
I have an interest in education.
16
70270
1622
मलाई शिक्षामा रुचि छ --
01:11
Actually, what I find is, everybody has an interest in education.
17
71916
4412
वास्तवमा, मलाई के लाग्छ भने सबैलाई शिक्षामा रुचि हुन्छ।
01:16
Don't you?
18
76352
1317
तपाईँलाई छैन त? मलाई चाहिँ यो खुब रमाईलो लाग्छ।€
01:17
I find this very interesting.
19
77693
1402
यदि तपाईँ कुनै रात्रिभोजमा हुनुहुन्छ, र तपाईँले भन्नुभयो कि
01:19
If you're at a dinner party, and you say you work in education --
20
79119
3958
तपाईँ शिक्षा क्षेत्रमा काम गर्नुहुन्छ --
01:23
actually, you're not often at dinner parties, frankly.
21
83101
2745
वास्तवमा, प्रष्टै छ, यदि तपाईँ शिक्षामा काम गर्नुहुन्छ भने, तपाईं प्राय: भोजमै भेटिनुहुन्न।
01:25
(Laughter)
22
85870
3796
01:29
If you work in education, you're not asked.
23
89690
2428
(हाँसो) तपाईंलाई कसैले सोध्दैन।
01:32
(Laughter)
24
92142
3179
अनि तपाईँलाई फेरि कसैले सोध्दैन, उत्सुक भएर। त्यो मेरो लागि अचम्मको कुरा हो।
01:35
And you're never asked back, curiously. That's strange to me.
25
95345
3959
01:39
But if you are, and you say to somebody,
26
99328
2216
तर यदि तपाईँ शिक्षामै काम गर्नुहुन्छ, अनि तपाईँले कसैलाई भन्नुभयो भने,
01:41
you know, they say, "What do you do?"
27
101568
1778
तपाईँलाई थाहै छ, उनीहरू भन्छन, "तपाईँ के गर्नुहुन्छ?"
01:43
and you say you work in education,
28
103370
1688
अनि तपाईँ आफू शिक्षामा काम गर्छु भन्नुहुन्छ,
01:45
you can see the blood run from their face.
29
105082
2049
तपाईँले उनीहरूको अनुहारको रङ्ग हराएको देख्नुहुनेछ। तिनीहरू यस्तो खाले कुरा गर्छन्,
01:47
They're like, "Oh my God. Why me?"
30
107155
1685
01:48
(Laughter)
31
108864
2276
"हे भगवान," थाहा छ, "मै चाहिँ किन? मेरो साताभरिको यहि एउटा रात्रिभोजमा।" (हाँसो)
01:51
"My one night out all week."
32
111164
1524
01:52
(Laughter)
33
112712
2610
01:55
But if you ask about their education, they pin you to the wall,
34
115346
3241
तर यदि तपाईँले उनीहरूको शिक्षाको बारेमा सोध्नुभयो भने,
उनीहरूले तपाईँलाई जकड्नेछन्। किनभने यो एउटा त्यस्तो कुरा हो
01:58
because it's one of those things that goes deep with people, am I right?
35
118611
3407
जसले मानिसको भित्रसम्म छुन्छ, हैन त?
02:02
Like religion and money and other things.
36
122042
3493
धर्म, अनि पैसा र अन्य कुराहरू जस्तै।♫
02:05
So I have a big interest in education, and I think we all do.
37
125559
4442
मलाई शिक्षामा ठूलो रुचि छ, अनि मलाई लाग्छ हामी सबैलाई छ।
यसमा हाम्रो एउटा ठूलो अन्तर्निहित स्वार्थ छ,♪
02:10
We have a huge vested interest in it,
38
130025
1802
02:11
partly because it's education that's meant to take us into this future
39
131851
3320
केहि मात्रामा यसको कारण, शिक्षा नै यस्तो चिज हो जसले
हामीले ग्रहण गर्न नसक्ने भविष्यमा हामीलाई लैजान्छ।
02:15
that we can't grasp.
40
135195
1654
02:16
If you think of it,
41
136873
1166
एक पटक सोच्नुस त, यस वर्ष विद्यालय शुरु गरेका केटाकेटीहरू
02:18
children starting school this year will be retiring in 2065.
42
138063
6122
सन २०६५ मा निवृत्त हुनेछन्। कसैलाई थाहा छैन --
02:25
Nobody has a clue,
43
145272
1571
02:26
despite all the expertise that's been on parade for the past four days,
44
146867
3559
गएका चार दिनमा यहाँ गरिएका सबै विशेषज्ञहरूका कुराहरूका बावजुद --
यो विश्व पाँच वर्षमा
02:30
what the world will look like in five years' time.
45
150450
2526
कस्तो देखिनेछ भनेर। तरै पनि हामी
02:33
And yet, we're meant to be educating them for it.
46
153000
2294
उनीहरूलाई त्यसका निम्ति पढाईरहनु पर्दछ। त्यसैले यो अनुमानविहीनता, मलाई लाग्छ,
02:35
So the unpredictability, I think, is extraordinary.
47
155318
2550
अद्भुत किसिमको छ।®
02:37
And the third part of this is that we've all agreed, nonetheless,
48
157892
3428
र यसको तेस्रो कुरा के हो भने
जे भएपनि, हामी सबै सहमत छौँ
02:41
on the really extraordinary capacities that children have --
49
161344
5305
बच्चाहरूसँग हुने साँच्चै अद्भुत क्षमतामा --
02:46
their capacities for innovation.
50
166673
2335
उनीहरूको नवीनताको क्षमतामा। मेरो मतलव, हिजो राती सिरेनाले अचम्मै गरिन,
02:49
I mean, Sirena last night was a marvel, wasn't she?
51
169032
2789
हैन त? उनले के गर्न सक्दी रहिछन भन्ने हेर्दा त।
02:51
Just seeing what she could do.
52
171845
1670
02:53
And she's exceptional, but I think she's not, so to speak,
53
173539
5549
र उनी अपवाद हुन, तर मलाई लाग्छ हैनन,अझ यसरी भनौं,
सम्पूर्ण बचपनभरिमै अपवाद।
02:59
exceptional in the whole of childhood.
54
179112
2905
तपाईँले त्यहाँ देख्नुभएको एउटा असाधारण रुपमा समर्पित व्यक्ति हो
03:02
What you have there is a person of extraordinary dedication
55
182041
2831
03:04
who found a talent.
56
184896
1171
जोसँग एउटा प्रतिभा छ। र मेरो असहमति के छ भने,
03:06
And my contention is, all kids have tremendous talents,
57
186091
2586
सबै बच्चाहरूसँग अथाह प्रतिभा हुन्छ।€
03:08
and we squander them, pretty ruthlessly.
58
188701
2394
र हामी ती प्रतिभालाई अत्यन्त निर्ममतापूर्वक नष्ट गर्दिन्छौं।
त्यसैले म शिक्षाको बारेमा कुरा गर्न चाहन्छु र
03:11
So I want to talk about education,
59
191119
1857
03:13
and I want to talk about creativity.
60
193000
1872
म सिर्जनशीलताको बारेमा कुरा गर्न चाहन्छु। मेरो धारणा के हो भने
03:14
My contention is that creativity now is as important in education as literacy,
61
194896
6096
अहिले शिक्षामा सिर्जनशीलताको महत्व पनि साक्षरताको जत्तिकै छ,
र हामीले यसलाई उत्तिकै महत्वका साथ हेर्नु पर्छ।
03:21
and we should treat it with the same status.
62
201016
2787
03:23
(Applause)
63
203827
1112
(ताली) धन्यवाद। वास्तवमा, मैले भन्न खोजेको त्यहि हो।
03:24
Thank you.
64
204963
1189
03:26
(Applause)
65
206176
4285
03:30
That was it, by the way. Thank you very much.
66
210485
2286
धेरै धेरै धन्यवाद। (हाँसो) भनेपछि, अब १५ मिनेट बाँकि।
03:32
(Laughter)
67
212795
2115
03:34
So, 15 minutes left.
68
214934
1677
अँ, म जन्मेको थिएँ ... अहँ। (हाँसो)
03:36
(Laughter)
69
216635
3157
03:39
"Well, I was born ... "
70
219816
1671
03:41
(Laughter)
71
221511
3471
मैले हालसालै एउटा गज्जबको कथा सुनेँ -- मलाई यो कथा भन्न रमाईलो लाग्छ --
03:45
I heard a great story recently -- I love telling it --
72
225006
2650
चित्रकला कक्षामा बसेकी एउटी सानी नानीको कथा। छ वर्षकी नानी
03:47
of a little girl who was in a drawing lesson.
73
227680
2371
03:50
She was six, and she was at the back, drawing,
74
230075
2175
र उनी पछाडि बसेकी थिईन, चित्र कोर्दै,
03:52
and the teacher said this girl hardly ever paid attention,
75
232274
2760
शिक्षीकाले भन्थिन कि ती नानीले कुनै कुरामा ध्यान दिन्नथिन,
तर यो चित्रकलाको कक्षामा उनले ध्यान दिएकी थिईन।
03:55
and in this drawing lesson, she did.
76
235058
1786
03:56
The teacher was fascinated.
77
236868
1340
03:58
She went over to her, and she said, "What are you drawing?"
78
238232
2789
शिक्षीकालाई खुब अचम्म लागेछ र उनको छैउमा गईछन्
र भनिछन, "तिमीले के को चित्र बनाई राखेको?"
04:01
And the girl said, "I'm drawing a picture of God."
79
241045
2491
अनि ती नानीले भनिछन, "म ईश्वरको चित्र बनाउँदैछु।"
04:04
And the teacher said, "But nobody knows what God looks like."
80
244642
3318
अनि शिक्षीकाले भनिछन, "तर ईश्वर कस्ता छन भनेर त कसैलाई पनि थाहा छैन।"¼
04:07
And the girl said, "They will in a minute."
81
247984
2088
अनि ती नानीले भनिछन, "एक मिनेटपछि सबैले थाहा पाउनेछन।"
04:10
(Laughter)
82
250096
6782
(हाँसो)
जब मेरो छोरो बेलायतमा चार वर्षको थियो --
04:21
When my son was four in England --
83
261662
2727
वास्तवमा भन्दा, उ जहाँतहिँ चार वर्षकै थियो। (हाँसो)
04:24
actually, he was four everywhere, to be honest.
84
264413
2191
यदि ठ्याक्कै भन्ने हो भने, जहाँसुकै गएपनि, उ त्यस वर्ष चार वर्षको थियो।
04:26
(Laughter)
85
266628
1752
04:28
If we're being strict about it, wherever he went, he was four that year.
86
268404
3387
04:31
He was in the Nativity play. Do you remember the story?
87
271815
2638
ऊ नेटिभिटी प्लेमा थियो।
तपाईँ त्यो कथा सम्झिनुहुन्छ? अहँ, त्यो धेरै लामो थियो।
04:34
(Laughter)
88
274477
1219
04:35
No, it was big, it was a big story.
89
275720
1827
यो लामो कथा थियो। मेल गिब्सनले यसको शृङ्खलै बनाएका छन।♫
04:37
Mel Gibson did the sequel, you may have seen it.
90
277571
2305
04:39
(Laughter)
91
279900
1261
तपाईँले हेर्नुभएको होला: "नेटिभिटी २।" तर जेम्सले जोसेफको भूमिका पाएको थियो,
04:41
"Nativity II."
92
281185
1561
04:42
But James got the part of Joseph, which we were thrilled about.
93
282770
3884
जसले हामीलाई रोमाञ्चित बनाएको थियो।£
04:46
We considered this to be one of the lead parts.
94
286678
2906
हामीले यसलाई एक मुख्य भूमिकाका रुपमा लिएका थियौँ।
04:49
We had the place crammed full of agents in T-shirts:
95
289608
2487
अनि त्यहाँ टी-सर्टमा बोलाईएका टन्नै एजेन्टहरूको भिड थियो:
"जेम्स रबिन्सन जोसेफ नै हो!" (हाँसो)
04:52
"James Robinson IS Joseph!"
96
292119
1414
04:53
(Laughter)
97
293557
1033
04:54
He didn't have to speak, but you know the bit where the three kings come in?
98
294614
3628
उसले बोल्नु पर्ने थिएन, तर तपाईँलाई थाहै छ त्यो खण्ड
जहाँ तीन राजाहरू आउँछन्। उनीहरूले उपहारहरू लिएर आउँछन्,
04:58
They come in bearing gifts, gold, frankincense and myrrh.
99
298266
2685
र उनीहरूले सुन, फ्रान्किन्सेन्स र मिर लिएर आउँछन्।
05:00
This really happened.
100
300975
1158
यो साच्चैँ नै भयो। हामी त्यहाँ बसिराखेका थियौँ
05:02
We were sitting there, and I think they just went out of sequence,
101
302157
3116
अनि मलाई लाग्छ उनीहरू कथाको क्रमबाट बाहिर गए,
05:05
because we talked to the little boy afterward and said,
102
305297
2579
किनभने हामीले पछि त्यो बच्चासँग कुरा गर्दा भन्यौँ,
05:07
"You OK with that?" They said, "Yeah, why? Was that wrong?"
103
307900
2796
"तिमीलाई ठिकै लाग्यो त?" अनि उसले भन्यो, "अँ, किन? केहि बिग्र्यो र?"
उनीहरूले बद्लि गरे, त्यत्ति मात्रै हो।
05:10
They just switched.
104
310720
1156
05:11
The three boys came in, four-year-olds with tea towels on their heads.
105
311900
3310
जे होस, ती तीनजना केटाहरू आए --
टाउकामा टावेल राखेका चार वर्षे बच्चाहरू --
अनि उनीहरूले ती बक्साहरू भुईँमा राखे,
05:15
They put these boxes down, and the first boy said, "I bring you gold."
106
315234
3322
अनि पहिलो केटोले भन्यो, "मैले यहाँको लागि सुन ल्याएको छु।"
05:18
And the second boy said, "I bring you myrrh."
107
318580
2274
अनि दोस्रो केटोले भन्यो, "मैले यहाँको लागि मिर ल्याएको छु।"
05:20
And the third boy said, "Frank sent this."
108
320878
2082
05:22
(Laughter)
109
322984
5477
अनि तेस्रो केटोले भन्यो, "फ्र्याङ्कले पठाएको।" (हाँसो)
05:35
What these things have in common is that kids will take a chance.
110
335711
3090
यी कुराहरूमा समानता के छ भने बच्चाहरू अवसर लिईहाल्छन्।
05:38
If they don't know, they'll have a go.
111
338825
3482
उनीहरूले कुनै कुरा जानेनन भने पनि केहि चाहिँ गरिहाल्छन्।
हैन त? उनीहरू गलत हुन डराउँदैनन्।
05:42
Am I right? They're not frightened of being wrong.
112
342331
3029
अब, मैले भन्न खोजेको कुरा यो हैन कि गलत हुनु र सिर्जनशील हुनु भनेको एकै हो।
05:45
I don't mean to say that being wrong is the same thing as being creative.
113
345924
3507
05:49
What we do know is, if you're not prepared to be wrong,
114
349886
3090
हामीलाई यो थाहा छ कि,
यदि तपाईँ गलत हुन तयार हुनुहुन्न भने,
05:53
you'll never come up with anything original --
115
353000
2367
तपाईँ कुनै कुरामा कहिल्यै मौलिकता ल्याउन सक्नुहुन्न।
05:55
if you're not prepared to be wrong.
116
355391
2580
यदि तपाईँ गलत हुन तयार हुनुहुन्न भने। अनि बच्चाहरू जब बयस्क भईसक्छन्,
05:57
And by the time they get to be adults, most kids have lost that capacity.
117
357995
4443
धेरैजसोले त्यो क्षमता गुमाईसकेका हुन्छन्।
उनीहरू गलत हुनबाट डराउने हुन्छन्।
06:02
They have become frightened of being wrong.
118
362462
2464
06:04
And we run our companies like this.
119
364950
1690
अनि, हामी हाम्रा कम्पनीहरू पनि यसरी नै चलाउँछौँ।®
06:06
We stigmatize mistakes.
120
366664
1652
हामी गल्तीहरूलाई नराम्रो रुपमा हेर्छौँ। अनि हामी अहिले
06:08
And we're now running national education systems
121
368340
2302
यस्तो प्रकारको राष्ट्रिय शिक्षा पद्धति चलाउँदैछौँ जहाँ
06:10
where mistakes are the worst thing you can make.
122
370666
2539
गल्ती भनेको तपाईँले गर्नैनहुने सबैभन्दा नराम्रो कुरा हो।
06:13
And the result is that we are educating people
123
373800
3108
र यसको परिणाम भने हामी मानिसलाई उनीहरूको सिर्जनशील क्षमताभन्दा
06:16
out of their creative capacities.
124
376932
2342
बाहिर शिक्षा दिईराखेका छौं। पिकासोले एकपटक यसो भनेका थिए।
06:19
Picasso once said this, he said that all children are born artists.
125
379298
4427
उनले भनेका थिए कि सबै बच्चाहरू जन्मिँदा कलाकार हुन्छन्।
06:23
The problem is to remain an artist as we grow up.
126
383749
3222
समस्या भने हामी बढ्दै जाँदा पनि कलाकारनै रहिरहनु हो। म यसलाई पूर्ण विश्वास गर्छु कि,
06:26
I believe this passionately, that we don't grow into creativity,
127
386995
3232
हामी सिर्जनशीलतातिर बढ्दैनौ,
06:30
we grow out of it.
128
390251
1705
हामी यसबाट बाहिरतिर बढ्छौँ। अझ भन्दा, हामी यसबाट बाहिर शिक्षित हुन्छौँ।
06:31
Or rather, we get educated out of it.
129
391980
1883
त्यसोभए किन यस्तो छ त?
06:34
So why is this?
130
394607
1903
म करिब ५ बर्षअघिसम्म स्ट्र्याटफर्ड-अन-एभनमा बस्थेँ।
06:37
I lived in Stratford-on-Avon until about five years ago.
131
397124
2783
06:39
In fact, we moved from Stratford to Los Angeles.
132
399931
2253
वास्तवमा, हामी स्ट्र्याटफर्डबाट लस एञ्जलस सरेका हौँ।
यसबाट यो परिवर्तन कति सजिलो भयो होला भनेर तपाईँले अनुमान गर्न सक्नुहुन्छ।
06:42
So you can imagine what a seamless transition this was.
133
402912
2624
06:45
(Laughter)
134
405560
1416
(हाँसो) वास्तवमा,
06:47
Actually, we lived in a place called Snitterfield,
135
407000
2376
हामी एउटा स्निटरफिल्ड भन्ने ठाउँमा बस्थ्यौँ,
06:49
just outside Stratford,
136
409400
1251
स्ट्र्याटफर्डको केहि बाहिर मात्र, जहाँ
06:50
which is where Shakespeare's father was born.
137
410675
2635
शेक्सपियरका बाबु जन्मेका थिए। तपाईँ अर्को अचम्ममा पर्नु भयो? म चाहिँ परेको थिएँ है।
06:53
Are you struck by a new thought? I was.
138
413334
2123
06:55
You don't think of Shakespeare having a father, do you?
139
415481
2595
तपाईँले शेक्सपियरका बाबु पनि थिए भनेर सोच्नुहुन्न, सोच्नुहुन्छ त?
06:58
Do you?
140
418100
1373
सोच्नु हुन्छ त? किनभने तपाईँ शेक्सपियर
06:59
Because you don't think of Shakespeare being a child, do you?
141
419497
2891
लाई बच्चाको रुपमा सोच्नुहुन्न, हैन त?
07:02
Shakespeare being seven?
142
422412
1264
सात वर्षका शेक्सपियर? मैले यो कुरा कहिल्यै सोचेको थिईन। मेरो मतलव, उनी
07:03
I never thought of it.
143
423700
1176
07:04
I mean, he was seven at some point.
144
424900
1692
एकपटक सात वर्षका त थिए नि। उनी
07:06
He was in somebody's English class, wasn't he?
145
426616
2266
कसैको अङ्ग्रेजी कक्षामा थिए, हैन त? त्यो कस्तो दिक्कलाग्दो हुन्थ्यो होला?
07:08
(Laughter)
146
428906
6787
07:15
How annoying would that be?
147
435717
1329
(हाँसो) "अझ कडा परिश्रम गर्नुपर्छ।" उनका बाबुले सुत्न पठाउँदा, क्या त,
07:17
(Laughter)
148
437070
3000
07:24
"Must try harder."
149
444939
1340
07:26
(Laughter)
150
446303
3400
07:30
Being sent to bed by his dad, to Shakespeare, "Go to bed, now!"
151
450559
2981
शेक्सपियरलाई, "जाऊ सुत, चाँडै,"
07:33
To William Shakespeare.
152
453564
1158
विलियम शेक्सपियरलाई, "अनि त्यो कलम छोड्दे त।
07:34
"And put the pencil down!"
153
454746
1271
अनि त्यसरी कुरा गर्नु हुँदैन। यसले सबैलाई दोधारमा पार्छ।"
07:36
(Laughter)
154
456041
1075
07:37
"And stop speaking like that."
155
457140
1477
07:38
(Laughter)
156
458641
3579
07:42
"It's confusing everybody."
157
462244
1324
07:43
(Laughter)
158
463592
5270
(हाँसो)
07:48
Anyway, we moved from Stratford to Los Angeles,
159
468886
5186
जे होस, हामी स्ट्र्याटफर्डबाट लस एञ्जलस गयौँ,
र म, वास्तवमा, त्यो परिवर्तनका बारे एउटा शब्द भन्न चाहन्छु।
07:54
and I just want to say a word about the transition.
160
474096
2476
मेरो छोरो आउन चाहेको थिएन।
07:56
Actually, my son didn't want to come.
161
476596
1802
07:58
I've got two kids; he's 21 now, my daughter's 16.
162
478422
2395
मेरो दुई बच्चा छन्। ऊ अहिले २१ वर्षको भयो, मेरी छोरी १६ वर्षकी छ।
08:00
He didn't want to come to Los Angeles.
163
480841
2203
ऊ लस एञ्जलस आउन चाहेको थिएन। उसलाई यो ठाऊँ मन परेको थियो,
08:03
He loved it, but he had a girlfriend in England.
164
483068
3788
तर बेलायतमा उसकी एकजना प्रेमिका थिई। सेरा, उसको जीवनकी प्रेमिका।
08:06
This was the love of his life, Sarah.
165
486880
2857
ऊसले ऊनलाई चिनेको एकमहिना भएको थियो।
08:09
He'd known her for a month.
166
489761
1375
ख्याल गर्नुस, ऊनीहरूले चौथो वार्षिकोत्सव मनाईसकेका थिए,
08:11
(Laughter)
167
491160
1350
08:12
Mind you, they'd had their fourth anniversary,
168
492534
3279
किनभने १६ वर्षको हुँदा यो लामो समय हो।©
08:15
because it's a long time when you're 16.
169
495837
1936
08:17
He was really upset on the plane.
170
497797
1641
जे होस, उसले हवाईजहाजमा साँच्चै चित्त दुखाएको थियो,
08:19
He said, "I'll never find another girl like Sarah."
171
499462
2407
अनि उसले भनेको थियो, "मैले सेराजस्तो अर्को केटी कहिल्यै भेटाउने छैन।"
08:21
And we were rather pleased about that, frankly --
172
501893
2314
अनि हामीलाई भने यो कुराले खुशी लागिराखेको थियो, साँच्चै भन्दा,
किनभने हामीले देश छोड्नुको मुख्य कारण ऊनी नै थिईन।
08:24
(Laughter)
173
504231
4233
08:32
because she was the main reason we were leaving the country.
174
512434
2946
08:35
(Laughter)
175
515404
3000
(हाँसो)
तर जब तपाईँ अमेरीका सर्नुहुन्छ तपाईँलाई केही कुराले छोप्छ
08:41
But something strikes you when you move to America
176
521141
2362
र तपाईँ पृथ्वीमा जहाँ पुग्नुभयो भने पनि:
08:43
and travel around the world:
177
523527
1367
विश्वका सबै शिक्षा पद्धतिमा उहि प्रकारका विषयगत तहहरू छन्।
08:44
every education system on earth has the same hierarchy of subjects.
178
524918
3647
जुनसुकै ठाउँमा पनि। तपाईँ जहाँ गएपनि केहि फरक पर्दैन।
08:48
Every one. Doesn't matter where you go.
179
528589
1903
तपाईँलाई यस्तो हुँदैन जस्तो लाग्ला, तर हैन।
08:50
You'd think it would be otherwise, but it isn't.
180
530516
2270
माथिल्लो तहमा गणित र भाषाहरू हुन्छन्,
08:52
At the top are mathematics and languages, then the humanities.
181
532810
2981
अनि मानविकी, अनि कलाहरू सबैभन्दा तल हुन्छन्।
08:55
At the bottom are the arts. Everywhere on earth.
182
535815
2291
पृथ्वीको जुनसुकै ठाउँमा पनि।
08:58
And in pretty much every system, too, there's a hierarchy within the arts.
183
538130
4365
अनि प्राय:जसो सबै पद्दतिमा पनि,
कलाहरूभित्र पनि अझ तहहरू हुन्छन्।¼
09:02
Art and music are normally given a higher status in schools
184
542519
2857
विद्यालयहरूमा साधारणतया कला र सङ्गीतलाई उपल्लो दर्जा दिईन्छ
09:05
than drama and dance.
185
545400
1428
त्यसपछि नाटक र नृत्य। यो ग्रहमा एउटा पनि त्यस्तो शिक्षा पद्दति छैन जहाँ
09:06
There isn't an education system on the planet
186
546852
2107
09:08
that teaches dance every day to children
187
548983
1919
बच्चाहरूलाई हरेक दिन नृत्य सिकाईन्छ
09:10
the way we teach them mathematics.
188
550926
1650
हामीले ऊनीहरूलाई गणित पढाएको जस्तै। किन?
09:12
Why?
189
552600
1158
09:13
Why not?
190
553782
1167
किन होइन त? मलाई लाग्छ यो कुरा अझ महत्वपूर्ण छ।♫
09:14
I think this is rather important.
191
554973
1594
मलाई लाग्छ गणित एकदमै महत्वपूर्ण हो, तर नृत्यपनि उत्तिकै हो।
09:16
I think math is very important, but so is dance.
192
556591
2264
09:18
Children dance all the time if they're allowed to, we all do.
193
558879
2880
बच्चाहरूलाई दियो भने जतिबेला पनि नाच्छन, हामी सबै नाच्छौँ।
09:21
We all have bodies, don't we? Did I miss a meeting?
194
561783
2450
हामी सबैको शरीर छ, हैन त? मैले केहि विर्शेको त छैन नि?
09:24
(Laughter)
195
564257
3364
(हाँसो) साँचो भन्दा, के हुन्छ भने,
09:27
Truthfully, what happens is, as children grow up,
196
567645
2321
जब बच्चाहरू बढ्दै जान्छन, हामी ऊनीहरूलाई क्रमिकरुपमा
09:29
we start to educate them progressively from the waist up.
197
569990
2714
कम्मरदेखि माथितिर पढाउँदै जान्छौँ। अनि त्यसपछि हामी ऊनीहरूको टाउकोमा केन्द्रित हुन्छौँ।
09:32
And then we focus on their heads.
198
572728
1626
अनि विस्तारै एउटा भागतिर।
09:34
And slightly to one side.
199
574378
1490
यदि तपाईले एउटा वाह्यजीवको रुपमा शिक्षालाई हेर्नुपर्ने भएमा,
09:37
If you were to visit education as an alien
200
577044
2071
09:39
and say "What's it for, public education?"
201
579139
2981
अनि "के का लागि हो, सार्वजनिक शिक्षा?" भनेर भन्नुपर्ने भएमा,
09:42
I think you'd have to conclude, if you look at the output,
202
582144
2727
मलाई लाग्छ कि तपाईँ निश्कर्षमा पुग्नुहुन्छ -- यदि तपाईँले उत्पादन हेर्नुभयो भने,
09:44
who really succeeds by this,
203
584895
1357
यसबाट को को साँच्चै सफल हुन्छन्,
09:46
who does everything they should,
204
586276
1700
क कसले ऊनीहरूले गर्नुपर्ने सबै कुरा गर्छन्,
09:48
who gets all the brownie points, who are the winners --
205
588000
2731
क कसले सबै अङ्कहरू पाउँछन, कसले जित्छन् --
09:50
I think you'd have to conclude the whole purpose of public education
206
590755
3238
मलाई लाग्छ तपाईँ यो निष्कर्षमा पुग्नुपर्ने हुन्छ कि सार्वजनिक शिक्षाको सम्पूर्ण उद्देश्य
09:54
throughout the world
207
594017
1198
विश्वभरि नै
09:55
is to produce university professors.
208
595239
1979
विश्वविद्यालयका प्राध्यापकहरू उत्पादन गर्नु हो, हैन त?
09:57
Isn't it?
209
597718
1168
09:58
They're the people who come out the top.
210
598910
1984
ऊनीहरू नै हुन जो अग्र स्थानमा आउँछन्।
10:00
And I used to be one, so there.
211
600918
1819
10:02
(Laughter)
212
602761
3697
अनि म पनि त्यस्तै एकजना थिएँ। (हाँसो)©
अनि मलाई विश्वविद्यालयका प्राध्यापकहरू मन पर्छन, तर तपाईँलाई थाहा छ,
10:06
And I like university professors,
213
606482
1600
10:08
but, you know, we shouldn't hold them up
214
608106
1915
हामीले ऊनीहरूलाई सम्पूर्ण मानव उपलब्धिकै चरमविन्दुको रुपमा राख्नु हुँदैन।
10:10
as the high-water mark of all human achievement.
215
610045
2931
10:13
They're just a form of life.
216
613000
2113
ऊनीहरू जीवनको एउटा प्रकार मात्र हुन,®
10:15
Another form of life.
217
615137
1423
जीवनको अर्को प्रकार। तर तिनीहरू बरु जिज्ञासु हुन्छन्,
10:16
But they're rather curious.
218
616584
1397
अनि मैले यो कुरा ऊनीहरूलाई माया गरेर भनेको हुँ।
10:18
And I say this out of affection for them:
219
618005
1964
10:19
there's something curious about professors.
220
619993
2075
मेरो अनुभवमा प्राध्यापकहरूको बारेमा एउटा रमाईलो कुरा छ --
10:22
In my experience -- not all of them, but typically -- they live in their heads.
221
622092
3746
सबैचाहिँ हैन, तर प्राय:जसो -- उनीहरू आफ्नो टाउकोले बाँच्छन्।
10:25
They live up there and slightly to one side.
222
625862
2143
ऊनीहरू त्यहाँ माथि बाँच्छन, र अलिकति एकातिर।
एक प्रकारले ऊनीहरू, शाब्दिक रुपमा, शरीरविहीन हुन्छन्।
10:28
They're disembodied, you know, in a kind of literal way.
223
628495
3436
10:31
They look upon their body as a form of transport for their heads.
224
631955
3150
ऊनीहरू आफ्नो शरीरलाई
एक प्रकारको टाउकोको वाहन जसरी लिन्छन, हैन त?
10:35
(Laughter)
225
635129
6047
10:41
Don't they?
226
641200
1377
10:42
It's a way of getting their head to meetings.
227
642601
2145
(हाँसो) यो ऊनीहरूको टाउकोलाई बैठकहरूमा लैजाने एउटा माध्यम हो।
10:44
(Laughter)
228
644770
5228
तपाईँ शरीरविहीनताको साँचो प्रमाण खोज्नुहुन्छ भने,
10:50
If you want real evidence of out-of-body experiences, by the way,
229
650022
3922
तपाईँ आवाशीय सम्मेलनमा जानुस,
10:53
get yourself along to a residential conference of senior academics
230
653968
3475
वरिष्ठ प्राज्ञहरूको,
10:57
and pop into the discotheque on the final night.
231
657467
2351
अनि अन्तिम रातको डिस्कोमा जानुस।
10:59
(Laughter)
232
659842
2612
(हाँसो) अनि त्यहाँ तपाईँले देख्नुहुनेछ -- लोग्नेमान्छे र आईमाईहरू
11:02
And there, you will see it.
233
662478
1356
11:03
Grown men and women writhing uncontrollably, off the beat.
234
663858
4493
बेतालमा, अनियन्त्रित रुपमा शरीर बटारिरहेका,
11:08
(Laughter)
235
668375
2492
ता कि घर गएपछि यसको बारेमा एउटा लेखै लेख्न सकियोस भनेर अन्तिमसम्म पर्खिरहेका।
11:10
Waiting until it ends, so they can go home and write a paper about it.
236
670891
3325
अहिले हाम्रो शिक्षा पद्दती प्राज्ञिक क्षमताको अवधारणामा खडा छ।
11:14
(Laughter)
237
674240
1981
11:16
Our education system is predicated on the idea of academic ability.
238
676245
3861
र यसको एउटा कारण छ।
11:20
And there's a reason.
239
680130
1171
11:21
Around the world, there were no public systems of education,
240
681325
3629
यो सबै पद्दति विश्वभरि त्यतिबेला आविश्कार गरिएको थियो जतिबेला
सार्वजनिक शिक्षा नै थिएन, साँच्चै, १९औँ शताब्दी अगाडि।
11:24
really, before the 19th century.
241
684978
2107
त्यतिबेला ती सबै कुराहरू औद्योगिकीकरणका
11:27
They all came into being to meet the needs of industrialism.
242
687109
3247
आवश्यकताहरू पुर्ति गर्न शुरु गरिएका थिए।
त्यसैले यो तहगत प्रणाली दुई विचारधाराहरूमा आधारित छ।
11:30
So the hierarchy is rooted on two ideas.
243
690380
2052
11:32
Number one, that the most useful subjects for work are at the top.
244
692456
4562
प्रथम, कामका लागि सबैभन्दा बढी चाहिने विषयहरू
माथि छन्। त्यसले गर्दा तपाईँलाई बच्चै हुँदा मृदुभावले
11:37
So you were probably steered benignly away from things at school
245
697042
3033
तपाईँलाई मन पर्ने कुराहरूबाट टाढा लगिन्छ,
11:40
when you were a kid,
246
700099
1152
यो आधारमा कि, तपाईँले ती काम गरेर
11:41
things you liked,
247
701275
1153
11:42
on the grounds you would never get a job doing that.
248
702452
2442
कहिल्यै नोकरी पाउनुहुन्न। हो कि हैन?
11:44
Is that right?
249
704918
1151
सङ्गीततिर नलाग, तिमी सङ्गीतकार बन्ने हैन;
11:46
"Don't do music, you're not going to be a musician;
250
706093
2412
कलातिर नलाग, तिमी कलाकार बन्ने हैन।
11:48
don't do art, you won't be an artist."
251
708529
1851
11:50
Benign advice -- now, profoundly mistaken.
252
710404
2746
मिठो सुझाव -- अहिले, गम्भिर रुपले गलत। यो सम्पूर्ण विश्व
11:53
The whole world is engulfed in a revolution.
253
713174
2145
एउटा क्रान्तिमा फसेको छ।
11:55
And the second is academic ability,
254
715343
2097
र दोस्रो हो प्राज्ञिक क्षमता, जसले हाम्रो बौद्धिक दृष्टिकोणमाथि
11:57
which has really come to dominate our view of intelligence,
255
717464
2819
साँच्चै प्रभुत्व जमाएको छ,
किनभने यो प्रणालीलाई विश्वविद्यालयहरूले ऊनीहरूको आफ्नै छविअनुसार रचना गरेका छन्।
12:00
because the universities design the system in their image.
256
720307
2739
यदि तपाईँले यसबारेमा सोच्नु भयो भने, सार्वजनिक शिक्षाको
12:03
If you think of it,
257
723070
1151
12:04
the whole system of public education around the world is a protracted process
258
724245
3664
विश्वभरिकै सम्पूर्ण पद्दति विश्वविद्यालयको प्रवेशको
एउटा तन्काईएको प्रक्रिया हो।
12:07
of university entrance.
259
727933
1151
र यसको परिणाम के हो भने धेरै प्रतिभाशाली, मेधावी,
12:09
And the consequence is that many highly talented,
260
729108
2293
12:11
brilliant, creative people think they're not,
261
731425
2518
सिर्जनशील व्यक्तिहरूले आफूलाई केहि हैन भन्ने सोच्छन्,
12:13
because the thing they were good at at school
262
733967
2133
किनभने ऊनीहरूले विद्यालयमा राम्रो गरिराखेका विषयहरूको
केहि कदर गरिएन, अथवा वास्तवमै खराब मानिन्छ।
12:16
wasn't valued, or was actually stigmatized.
263
736124
2302
12:18
And I think we can't afford to go on that way.
264
738450
2229
र मलाई के लाग्छ भने हामी त्यो बाटोमा जान सक्दैनौँ।
12:20
In the next 30 years, according to UNESCO,
265
740703
2287
युनेस्कोका अनुसार, आउने ३० बर्षमा,
12:23
more people worldwide will be graduating through education
266
743014
3406
ईतिहासको शुरूदेखि आजसम्म भएकाभन्दा धेरै
12:26
than since the beginning of history.
267
746444
2195
व्यक्तिहरू शिक्षाबाट स्नातक हुनेछन्।
12:28
More people.
268
748663
1157
धेरै व्यक्तिहरू, र यो हामीले कुरा गरेका
12:29
And it's the combination of all the things we've talked about:
269
749844
2921
सबै चिजहरूको मिश्रण हो --
12:32
technology and its transformational effect on work,
270
752789
2393
प्रविधि र यसले काममा ल्याएको रुपान्तरण, अनि जनसङ्ख्या अध्ययन
12:35
and demography and the huge explosion in population.
271
755206
2478
र जनसङ्ख्याको विशाल वृद्धि।
12:37
Suddenly, degrees aren't worth anything.
272
757708
2437
एकाएक, उपाधिहरूको केहि मूल्य छैन। हैन त?
12:40
Isn't that true?
273
760169
1677
म विद्यार्थी छँदा, तपाईँसँग उपाधि भए जागिर पाउनुहुन्थ्यो।
12:41
When I was a student, if you had a degree, you had a job.
274
761870
2981
12:44
If you didn't have a job, it's because you didn't want one.
275
764875
2798
यदि तपाईँको जागिर थिएन भने त्यो तपाईँले नचाहेर मात्र हुन्थ्यो।
12:47
And I didn't want one, frankly.
276
767697
2334
अनि मलाई, सोझै भन्दा, जागिरको ईच्छा थिएन। (हाँसो)
12:50
(Laughter)
277
770055
1591
तर अहिले उपाधि लिएका बच्चाहरू धेरैजसो
12:51
But now kids with degrees are often heading home
278
771670
3805
12:55
to carry on playing video games,
279
775499
1794
भिडियो गेम खेल्न घर फर्किन्छन्,
किनभने पहिले बीए चाहिने जागिरलाई अहिले एमए चाहिन्छ
12:57
because you need an MA where the previous job required a BA,
280
777317
3048
अनि एमए चाहिनेलाई पीएचडी चाहिन्छ।
13:00
and now you need a PhD for the other.
281
780389
1787
13:02
It's a process of academic inflation.
282
782200
1776
यो प्राज्ञिक स्फीतिको एउटा प्रक्रिया हो।
13:04
And it indicates the whole structure of education is shifting beneath our feet.
283
784000
3756
र यसले पुरै शिक्षा पद्दति हाम्रो पैतालामुनितिर
खस्किराखेको छ भन्ने दर्शाउँछ। हामीले हाम्रो बौद्धिक दृष्टिकोणबारे
13:07
We need to radically rethink our view of intelligence.
284
787780
2542
समस्त रुपमा पुनर्विचार गर्नुपर्छ।
हामीले बुद्धिको बारेमा तीनओटा कुराहरू जानेका छौ।
13:10
We know three things about intelligence.
285
790346
1924
पहिलो, यसको विविधता। विश्वलाई हामीले यसलाई अनुभव गरेका
13:12
One, it's diverse.
286
792294
1151
13:13
We think about the world in all the ways that we experience it.
287
793469
2981
हरेक तरिकाबाट हेर्दछौँ। हामी दृश्यमा सोच्छौँ,
13:16
We think visually, we think in sound, we think kinesthetically.
288
796474
2977
हामी आवाजमा सोच्छौँ, हामी सौन्दर्यमा सोच्छौँ।
13:19
We think in abstract terms, we think in movement.
289
799475
2321
हामी अमूर्त ढाँचामा सोच्छौँ, हामी चालमा सोच्छौँ।
13:21
Secondly, intelligence is dynamic.
290
801820
1996
दोस्रो, बुद्धि गतिशील छ।
13:24
If you look at the interactions of a human brain,
291
804673
2303
यदि तपाईँले मान्छेको दिमागको अन्तरक्रियालाई हेर्नुभयो भने, हामीले
13:27
as we heard yesterday from a number of presentations,
292
807000
3023
हिजो त्यतिका प्रस्तुतिहरूमा सुनेजस्तो,
13:30
intelligence is wonderfully interactive.
293
810047
2158
बुद्धि आश्चर्यजनक रुपले अन्तरक्रियात्मक छ।
13:32
The brain isn't divided into compartments.
294
812229
2238
दिमाग कक्षहरूमा बिभाजित छैन।
13:34
In fact, creativity --
295
814872
1574
वास्तवमा, सिर्जनशीलता -- जसलाई मैले मुल्यवान मौलिक विचारहरू
13:36
which I define as the process of having original ideas that have value --
296
816470
4020
जान्ने प्रक्रियाको रुपमा परिभाषित गर्छु --
13:40
more often than not comes about
297
820514
1930
प्राय:जसो विभिन्न शास्त्रको वस्तुहरूलाई हेर्ने तरीकाहरुको
13:42
through the interaction of different disciplinary ways of seeing things.
298
822468
3557
अन्तरक्रियाबाट उत्पन्न हुन्छ।
दिमाग जानिबुझिकनै -- वास्तवमा,
13:47
By the way, there's a shaft of nerves that joins the two halves of the brain,
299
827472
3631
दिमागका दुई भागहरूलाई जोड्ने कर्पस क्यालोसम नामको
13:51
called the corpus callosum.
300
831127
1298
एउटा स्नायुरेसाको मुठो हुन्छ। यो महिलाहरूमा अलि मोटो हुन्छ।
13:52
It's thicker in women.
301
832449
1221
हिजोकी हेलेनलाई हेर्दा, सायद यहि कारणले महिलाहरू
13:54
Following off from Helen yesterday,
302
834471
1723
एकैपटक धेरैओटा काम राम्ररी गर्न सक्छन् भन्ने मलाई लाग्छ।
13:56
this is probably why women are better at multitasking.
303
836218
3011
13:59
Because you are, aren't you?
304
839253
1825
किनभने तपाईँ त्यस्तो हुनुहुन्छ, हैन त?
14:01
There's a raft of research, but I know it from my personal life.
305
841102
3334
यसको अनुसन्धानको एउटा पाटो छ, तर मैले आफ्नै जीबनबाट यो कुरा जानेको छु।
14:04
If my wife is cooking a meal at home, which is not often ...
306
844865
2935
यदि मेरी श्रीमतीले घरमा खाना बनाउँदैछिन भने --
जुनचाहिँ धेरैजसो हुन्न, धन्न। (हाँसो)
14:09
thankfully.
307
849224
1166
14:10
(Laughter)
308
850414
2690
तर तपाईँलाई थाहा छ, ऊनले पकाउँदैछिन् -- हैन, ऊनले केहि-केहि चाहिँ राम्रै पकाउँछिन् --
14:13
No, she's good at some things.
309
853128
1452
तर यदि ऊनले पकाउँदैछिन भने, तपाईँलाई थाहा छ,
14:14
But if she's cooking, she's dealing with people on the phone,
310
854604
2895
ऊनले फोनमा कसैसित कुरा गरिरहेकि हुन्छिन्,
14:17
she's talking to the kids, she's painting the ceiling --
311
857523
2647
केटाकेटीहरूसित कुरा गरिराखेकि हुन्छिन, छत लिपिराखेकी हुन्छिन्,
14:20
(Laughter)
312
860194
1015
उनी यहाँ ओपन-हार्ट सर्जरी गरिराखेकी हुन्छिन्।
14:21
she's doing open-heart surgery over here.
313
861233
2025
14:23
If I'm cooking, the door is shut, the kids are out,
314
863282
2998
यदि मैले पकाउँदै छु भने, ढोका बन्द हुन्छ, केटाकेटीहरू बाहिर हुन्छन्,
14:26
the phone's on the hook,
315
866304
1239
फोन उठिराखेको हुन्छ, अनि ऊनी आउँदा पनि मलाई दिक्क लाग्छ।
14:27
if she comes in, I get annoyed.
316
867567
1690
14:29
I say, "Terry, please, I'm trying to fry an egg in here."
317
869281
2790
म भन्छु, "टेरी, कृपया, मैले यहाँ अण्डा पकाईराखेको छु। एकैछिन पर्ख न।"(हाँसो)
14:32
(Laughter)
318
872095
6730
14:39
"Give me a break."
319
879254
1200
14:40
(Laughter)
320
880478
1720
14:42
Actually, do you know that old philosophical thing,
321
882222
2499
वास्तवमा, पुरानो दार्शनिक कुरा छ नि,
14:44
"If a tree falls in a forest, and nobody hears it, did it happen?"
322
884745
3483
यदि जङ्गलमा एउटा रुख ढल्छ र कसैले सुन्दैन,
ढलेकै हो त? त्यो पुरानो कटुस सम्झिनुहुन्छ?
14:48
Remember that old chestnut?
323
888252
1329
14:49
I saw a great T-shirt recently, which said,
324
889605
2910
मैले हालसालै एउटा गज्जबको टि-सर्ट देखेको थिएँ जसमा लेखेको थियो, "यदि एउटा लोग्नेमान्छेले
14:52
"If a man speaks his mind in a forest, and no woman hears him,
325
892539
3437
जङ्गलमा आफ्नो मनको कुरा भन्छ, र कुनै आईमाईले सुन्दैन भने,
14:56
is he still wrong?"
326
896000
1396
तबपनि ऊ गलत हुन्छ त?" (हाँसो)
14:57
(Laughter)
327
897420
5606
15:05
And the third thing about intelligence is,
328
905089
2039
अनि बुद्धिको बारेमा तेस्रो कुरा हो,
15:07
it's distinct.
329
907152
1369
यो पृथक छ। मैले अहिले एउटा किताब लेख्दै छु
15:09
I'm doing a new book at the moment called "Epiphany,"
330
909114
2504
"एपिफानी" नामको, जुन व्यक्तिहरूले ऊनीहरूको प्रतिभा कसरी पत्ता लगाए
15:11
which is based on a series of interviews with people
331
911642
2441
भन्ने कुराको एउटा अन्तर्वार्ताको शृङ्खलामा आधारित छ।
15:14
about how they discovered their talent.
332
914107
1864
मान्छेहरु कसरी त्यहाँसम्म पुगे भन्ने कुराले मलाई आकर्षित गरेको छ।
15:15
I'm fascinated by how people got to be there.
333
915995
2121
यो मैले एउटी बिचित्रकी महिलासँग
15:18
It's really prompted by a conversation I had with a wonderful woman
334
918140
3191
गरेका कुराबाट प्रेरित छ जसको बारेमा सायद धेरै व्यक्तिहरूले
15:21
who maybe most people have never heard of, Gillian Lynne.
335
921355
2677
सुनेका छैनन होला, ऊनको नाम हो गिलियन लिने,
तपाईँले सुन्नुभएको थियो त? कसैकसैले सुनेका छन्। ऊनी एउटा कोरियोग्राफर हुन्
15:24
Have you heard of her? Some have.
336
924056
1596
15:25
She's a choreographer, and everybody knows her work.
337
925676
2452
र ऊनको काम सबैलाई थाहा छ।
ऊनले "क्याट्स" अनि "फ्यान्टम अफ द ओपेरा" बनाएकि थिईन्।
15:28
She did "Cats" and "Phantom of the Opera."
338
928152
2016
ऊनी बिचित्रकी छन। म वेलायतमा रोयल ब्यालेटको समितिमा बस्थेँ।
15:30
She's wonderful.
339
930192
1151
15:31
I used to be on the board of The Royal Ballet, as you can see.
340
931367
2947
तपाईँलाई थाहै छ।
15:34
(Laughter)
341
934338
1929
जे होस, गिलियन र मैले एकदिन संगै खाना खायौँ अनि मैले भने,
15:36
Gillian and I had lunch one day. I said, "How did you get to be a dancer?"
342
936291
3525
"गिलियन, तपाईँ कसरी नृत्यकर्मी बन्नुभयो त?" अनि उनले भनिन"
15:39
It was interesting.
343
939840
1151
यो रोचक थियो, जब ऊनी विद्यालयमा थिईन्,
15:41
When she was at school, she was really hopeless.
344
941015
2247
ऊनी साँच्चै निराश थिईन। अनि त्यो विद्यालयले, सन ३०को दशक तिर,
15:43
And the school, in the '30s, wrote to her parents and said,
345
943286
2789
ऊनका आमाबाबुहरूलाई लेख्यो, "हामीलाई लाग्छ
15:46
"We think Gillian has a learning disorder."
346
946099
2035
गिलियनको सिकाई क्षमतामा समस्या छ।" ऊनी एकाग्र हुन सक्दिनन्,
15:48
She couldn't concentrate; she was fidgeting.
347
948158
2098
ऊनी धेरै चञ्चल थिइन। मलाई लाग्छ अहिले तिनीहरूले उनलाई
15:50
I think now they'd say she had ADHD.
348
950280
1877
एडीएचडी थियो भन्थे होलान्। हैन त? तर यो १९३० तिरको कुरा हो,
15:52
Wouldn't you?
349
952181
1299
15:53
But this was the 1930s, and ADHD hadn't been invented at this point.
350
953504
4177
अनि त्यतिबेला एडीएचडीको आविश्कार नै भएको थिएन।
15:57
It wasn't an available condition.
351
957705
2040
त्यतिबेला यो एउटा उपलब्ध अवस्था थिएन। (हाँसो)
15:59
(Laughter)
352
959769
3215
कसैलाई यो हुन्छ भन्ने कुरा कसैलाई थाहै थिएन।
16:03
People weren't aware they could have that.
353
963008
2042
जे होस, ऊनी विशेषज्ञकहाँ देखाउन गईन। अनि, त्यो भब्य कोठा,
16:05
(Laughter)
354
965074
2425
16:07
Anyway, she went to see this specialist.
355
967523
4176
र ऊनि आमासँग गएकी थिईन्,
16:11
So, this oak-paneled room, and she was there with her mother,
356
971723
3707
अनि उनलाई एउटा छेउको कुर्सीमा लगेर बसाईयो,
अनि ऊनी २० मिनेटसम्म एक्लै बसिराखिन जतिबेला
16:15
and she was led and sat on this chair at the end,
357
975454
2327
त्यो मान्छेले ऊनकी आमासँग गिलियनलाई विद्यालयमा भएका
16:17
and she sat on her hands for 20 minutes,
358
977805
1945
ऊनका सबै समस्याहरूका बारेमा कुरा गर्र्यो। अन अन्तिममा --
16:19
while this man talked to her mother
359
979774
1681
16:21
about all the problems Gillian was having at school,
360
981479
2464
ऊनले मान्छेहरूलाई अलमल्याएकाले,
16:23
because she was disturbing people, her homework was always late, and so on.
361
983967
3549
ऊनको गृहकार्य सधै ढीलो हुन्थ्यो, अनि यस्तै यस्तै,
आठ वर्षकी सानी बच्ची -- अन्त्यमा, डाक्टर गएर
16:27
Little kid of eight.
362
987540
1151
16:28
In the end, the doctor went and sat next to Gillian and said,
363
988715
2911
गिलियनको छेउमा बस्यो अनि भन्यो, "गिलियन्,
16:31
"I've listened to all these things your mother's told me.
364
991650
2713
मैले तिम्रो आमाले भनेका सबै कुराहरू सुनेँ,
र म ऊहाँसँग एकान्तमा कुरा गर्न चाहन्छु।"
16:34
I need to speak to her privately.
365
994387
1594
ऊसले भन्यो, "यहिँ पर्ख है, हामी आईहाल्छौँ, धेरै बेर लाग्दैन।"
16:36
Wait here. We'll be back. We won't be very long,"
366
996005
2316
16:38
and they went and left her.
367
998345
2650
अनि ऊनीहरू ऊनलाई छाडेर गए।
तर ऊनीहरू कोठाबाट बाहिर जाँदा उसले उसको टेबलमा भएको
16:41
But as they went out of the room,
368
1001019
1640
16:42
he turned on the radio that was sitting on his desk.
369
1002683
2856
रेडियो खोल्यो। अनि जब तिनीहरू
कोठाबाहिर गए, ऊसले ऊनको आमालाई भन्यो,
16:45
And when they got out of the room,
370
1005563
1638
"उँभिनुस र ऊनलाई हेर्नुस।" र ऊनीहरू कोठाबाट निस्किने बित्तीकै,
16:47
he said to her mother, "Just stand and watch her."
371
1007225
2378
16:49
And the minute they left the room,
372
1009627
2512
ऊनले भनिन, ऊनी ऊभिईन, अनि सङ्गीतसँगै चल्न थालिन्।
16:52
she was on her feet, moving to the music.
373
1012163
2595
ऊनीहरूले केहि मिनेटसम्म हेरे
16:54
And they watched for a few minutes, and he turned to her mother and said,
374
1014782
3503
अनि ऊ ऊनकी आमातिर फर्केर भन्यो,
16:58
"Mrs. Lynne, Gillian isn't sick.
375
1018309
1979
"श्रीमती लिने, गिलियन बिरामी छैनन, ऊनी नर्तकी हुन्।
17:00
She's a dancer.
376
1020312
1664
ऊनलाई नृत्य विद्यालयमा लैजानुस।"
17:03
Take her to a dance school."
377
1023338
1386
17:04
I said, "What happened?"
378
1024748
1228
मैले भनेँ, "अनि के भयो?"
17:06
She said, "She did. I can't tell you how wonderful it was.
379
1026000
2976
ऊनले भनिन, "पठाउनुभयो। त्यो कति रमाईलो थियो भन्ने म तपाईँलाई भन्नै सक्दिन।
17:09
We walked in this room, and it was full of people like me --
380
1029000
2829
हामी त्यो कोठामा गयौँ त्यहाँ सबै म जस्ता मान्छेहरूले
17:11
people who couldn't sit still,
381
1031853
2222
भरिएको थियो। स्थिर बसिराख्न नसक्ने मान्छेहरू।
17:14
people who had to move to think."
382
1034099
2907
सोच्नका लागि चल्नैपर्ने मान्छेहरू ।" सोच्नका लागि चल्नुपर्नेहरू ।
17:17
Who had to move to think.
383
1037030
1832
ऊनीहरू ब्याले नाच्थे, ट्याप नाच्थे, ज्याज नाच्थे,
17:18
They did ballet, they did tap, jazz; they did modern; they did contemporary.
384
1038886
3610
आधुनिक नाच्थे, समकालीन नाच्थे ।
अन्तत: ऊनी रोयल ब्याले विद्यालयका लागि छानिईन,
17:22
She was eventually auditioned for the Royal Ballet School.
385
1042520
2746
ऊनी एकल कलाकार बनिन, ऊनले रोयल ब्यालेमा
17:25
She became a soloist; she had a wonderful career at the Royal Ballet.
386
1045290
3253
गज्जबको पेशा पाईन। अन्तत: ऊनी
17:28
She eventually graduated from the Royal Ballet School,
387
1048567
2555
रोयल ब्याले स्कूलबाट स्नातक भईन् र
आफ्नै कम्पनी शुरु गरिन -- द गिलियन लिने डान्स कम्पनी --
17:31
founded the Gillian Lynne Dance Company,
388
1051146
1928
17:33
met Andrew Lloyd Webber.
389
1053098
1237
एन्ड्रु लोयड वेबरलाई भेटिन। ऊनी ईतिहासकै सबैभन्दा बढी
17:34
She's been responsible for
390
1054359
1296
17:35
some of the most successful musical theater productions in history,
391
1055679
3148
सफल साङ्गीतिक थिएटर निर्माणका लागि जिम्मेबार छिन्
17:38
she's given pleasure to millions,
392
1058851
1596
ऊनले दसौँ लाखलाई आनन्द दिएकी छन्,
17:40
and she's a multimillionaire.
393
1060471
1407
17:41
Somebody else might have put her on medication and told her to calm down.
394
1061902
3710
अनि ऊनी करोडपति छिन् । अरु कोहि भएको भए
17:45
(Applause)
395
1065636
6782
ऊनलाई उपचार गर्थ्यो होला अनि ऊनलाई
चुप लाग्न भन्थ्यो होला।
अब, मलाई लाग्छ ... (ताली) मैले के सोच्छु भने:
17:53
What I think it comes to is this:
396
1073603
1573
17:55
Al Gore spoke the other night
397
1075200
1776
अल गोरले हिजो राती पर्यावरणको बारेमा,
17:57
about ecology and the revolution that was triggered by Rachel Carson.
398
1077000
4519
अनि राचेल कार्सनले शुरु गरेको क्रान्तिको बारेमा बोले ।
मलाई विश्वास छ भविष्यको लागि हाम्रो एकमात्र आशा
18:02
I believe our only hope for the future
399
1082257
2112
18:04
is to adopt a new conception of human ecology,
400
1084393
3875
भनेको मानव पर्यावरणको नयाँ अवधारणा अपनाउने नै हो,
यस्तो अवधारणा जसमा हामी मानव क्षमताको सम्पन्नताको
18:08
one in which we start to reconstitute our conception
401
1088292
2527
18:10
of the richness of human capacity.
402
1090843
2261
नयाँ धारणा बनाउँन शुरु गर्नेर्छौँ।
18:13
Our education system has mined our minds
403
1093128
3371
हाम्रो शिक्षा पद्दतिले हाम्रो दिमागलाई यसरी खाईदिएको छ
18:16
in the way that we strip-mine the earth for a particular commodity.
404
1096523
3441
कि हामी पृथ्वीलाई खान्छौँ: एउटा विशेष क्रयवस्तुका लागि।
र भविष्यमा, यसले हामीलाई काम दिने छैन ।
18:20
And for the future, it won't serve us.
405
1100377
2422
18:22
We have to rethink the fundamental principles
406
1102823
2153
हामीले आधारभूत सिद्धान्तहरूलाई पुनर्विचार गर्नुपर्छ
18:25
on which we're educating our children.
407
1105000
2063
जसमा हामी हाम्रा बच्चाहरूलाई शिक्षा दिँदैछौँ । जोनास साल्कको
18:27
There was a wonderful quote by Jonas Salk, who said,
408
1107087
2674
एउटा गज्जबको भनाई छ नि, ऊनले भनेका छन, "यदि सबै कीराहरू
18:29
"If all the insects were to disappear from the Earth,
409
1109785
5097
पृथ्वीबाट हराउनुपर्ने भए,
18:34
within 50 years, all life on Earth would end.
410
1114906
2783
५० वर्षभित्र पृथ्वीका सबै जीवहरू खत्तम हुनेथियो ।
यदि पृथ्वीबाट सबै मान्छेहरू हराए भने,
18:38
If all human beings disappeared from the Earth,
411
1118770
3037
५० वर्षभित्र सबै जीवहरू फस्टाउने छन्।"
18:41
within 50 years, all forms of life would flourish."
412
1121831
2634
अनि ऊनले ठीक भनेका छन्।
18:45
And he's right.
413
1125378
1285
टेडले मानव कल्पनाको उपहारलाई सम्मान गर्छ।
18:47
What TED celebrates is the gift of the human imagination.
414
1127390
3731
हामीले यो उपहार वुद्धिमानीपूर्वक प्रयोग गर्नेबारे सचेत हुनुपर्छ,
18:51
We have to be careful now that we use this gift wisely,
415
1131533
4234
अनि हामीले केहि परिदृश्यहरूलाई हटाईदिनुपर्छ
18:55
and that we avert some of the scenarios that we've talked about.
416
1135791
3229
जसको बारेमा हामीले कुरा गरेका छौँ। र हामीले यसो गर्ने
18:59
And the only way we'll do it is by seeing our creative capacities
417
1139044
3755
एउटै मात्र तरिका भनेको हाम्रा सृजनशील क्षमताहरूलाई
19:02
for the richness they are
418
1142823
1787
तिनीहरूका सम्पन्नताअनुसार हेर्ने, र हाम्रा
19:04
and seeing our children for the hope that they are.
419
1144634
3182
बच्चाहरूलाई तिनीहरूका आशाको रुपमा हेर्ने नै हो । र हाम्रो काम
19:07
And our task is to educate their whole being,
420
1147840
2398
ऊनीहरूको सम्पूर्ण पक्षलाई शिक्षित गर्नु हो, जसद्वारा उनीहरूले भविष्यलाई सामना गर्न सकून्।
19:10
so they can face this future.
421
1150262
1413
19:11
By the way -- we may not see this future,
422
1151699
2505
-- जे होस -- हामीले भविष्य नदेखौँला,
19:14
but they will.
423
1154228
1563
तर ऊनीहरूले देख्नेछन् । र हाम्रो काम भनेको ऊनीहरूलाई
19:15
And our job is to help them make something of it.
424
1155815
2718
यसमा केही गर्न सहयोग गर्ने हो । धेरै धेरै धन्यवाद ।
19:18
Thank you very much.
425
1158557
1185
19:19
(Applause)
426
1159766
5447
यस वेबसाइटको बारेमा

यो साइटले तपाईंलाई अंग्रेजी सिक्नका लागि उपयोगी YouTube भिडियोहरूसँग परिचय गराउनेछ। तपाईंले संसारभरका शीर्ष-निशान शिक्षकहरूद्वारा पढाइएका अंग्रेजी पाठहरू देख्नुहुनेछ। त्यहाँबाट भिडियो प्ले गर्नको लागि प्रत्येक भिडियो पृष्ठमा प्रदर्शित अंग्रेजी उपशीर्षकहरूमा डबल-क्लिक गर्नुहोस्। उपशीर्षकहरू भिडियो प्लेब्याकसँग सिङ्कमा स्क्रोल हुन्छन्। यदि तपाइँसँग कुनै टिप्पणी वा अनुरोधहरू छन् भने, कृपया यो सम्पर्क फारम प्रयोग गरेर हामीलाई सम्पर्क गर्नुहोस्।

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7