Do schools kill creativity? | Sir Ken Robinson | TED

Ken Robinson diyor ki; "Okullar yaratıcılığı öldürüyor."

Çeviri: Tugba Gezginis Gözden geçirme: ibrahim onur cakir

Günaydın. Nasılsınız? Harika gidiyor, değil mi?

Good morning. How are you?

(Audience) Good.

It's been great, hasn't it?

Bütün bu organizasyon ve yapılmış konuşmalar karşısında afallamış durumdayım.

I've been blown away by the whole thing.

In fact, I'm leaving.

Hatta, şimdi şu an burayı terkediyorum. (Kahkaha)

(Laughter)

Konferans boyunca üç tema vardı işlenen,

There have been three themes running through the conference,

değil mi, ki aslına bakarsanız bu temalar benim konuşmak istediğim

which are relevant to what I want to talk about.

One is the extraordinary evidence of human creativity

konu ile doğrudan ilintiliydi.

Bunlardan ilki, bütün bu sunumların ve buradaki insanların,

in all of the presentations that we've had

insan doğasındaki yaratıcılık eğilimine başlı başına

and in all of the people here;

just the variety of it and the range of it.

kanıt teşkil etmesi. Çeşitliliğine ve genişliğine

bir bakınız sadece. İkincisi ise

The second is that it's put us in a place

where we have no idea what's going to happen

gelecek teması altında yapılmış konuşmalar, aslına bakarsanız, bizi öyle bir pozisyona soktu ki

in terms of the future.

ileride gerçekten ne olacağı konusunda neredeyse hiç bir fikrimiz yok.

No idea how this may play out.

Gelecekte ne olur, ne biter öngöremiyoruz.

I have an interest in education.

Eğitim konusuyla ilgiliyim--

Actually, what I find is, everybody has an interest in education.

aslında bana sorarsanız, eğitime karşı herkesin az çok bir ilgisi olduğunu düşünüyorum.

Don't you?

Öyle değil mi? Misal, ben şunu çok ilginç buluyorum.

I find this very interesting.

Eğer bir akşam yemeğine davet edilmiş iseniz ve eğitim ile

If you're at a dinner party, and you say you work in education --

ilgili çalıştığınızı söylerseniz

actually, you're not often at dinner parties, frankly.

aslında dürüst olmak gerekirse, eğer eğitim konusunda çalışmalar yürütüyorsanız, akşam yemeği partilerinde pek sık boy gösteremezsiniz.

(Laughter)

If you work in education, you're not asked.

(Kahkaha) Çünkü gayet kimse sizi çağırmaz.

(Laughter)

Ve olur da eskaza birisine iştirak etmiş olursanız, bir dahaki sefer için de davet edilmek aklınızın ucundan geçmesin, ki bu bana hep garip gelmiştir.

And you're never asked back, curiously. That's strange to me.

But if you are, and you say to somebody,

Ama olur da orada bulunursanız ve kimliğinizi afişe ederseniz

you know, they say, "What do you do?"

hani bilirsiniz işte, "Ne ile uğraşıyorsun?" diye sorarlar

and you say you work in education,

ve siz onlara eğitim işi ile uğraştığınızı söylerseniz

you can see the blood run from their face.

ardından yüzlerinin renk attığını görebilirsiniz. Gayet şu haldedirler,

They're like, "Oh my God. Why me?"

(Laughter)

"Aman tanrım," bilirsiniz işte, "Neden ben? Bütün hafta boyunca dışarıda geçirdiğim tek gecede hem de" (Kahkaha)

"My one night out all week."

(Laughter)

But if you ask about their education, they pin you to the wall,

Ama eğer onlara kendi aldıkları eğitimi soracak olursanız

sizi köşeye sıkıştırırlar. Çünkü bu insanların içinde olan

because it's one of those things that goes deep with people, am I right?

şeylerden biridir, haksız mıyım?

Like religion and money and other things.

Din, para ve diğer şeylerde olduğu gibi.

So I have a big interest in education, and I think we all do.

Eğitime büyük bir ilgim var, ve hepimizin olduğunu düşünüyorum.

Gerçekten eğitime karşı büyük haklı bir ilgimiz var,

We have a huge vested interest in it,

partly because it's education that's meant to take us into this future

ve kısmen bunun sebebi, eğitimin bizleri o hakkında hiç bir fikrimizin olmadığı

geleceğe taşıyacak olan yegane araç olması.

that we can't grasp.

If you think of it,

Eğer düşünecek olursanız, bu yıl okula başlayan çocuklar

children starting school this year will be retiring in 2065.

2065 yılında emekli olmuş olacaklar. Geçtiğimiz dört gün boyunca

Nobody has a clue,

despite all the expertise that's been on parade for the past four days,

önümüze sunulan bütün uzman görüşlere rağmen, dünyanın sadece beş yıl içerisinde bile

neye benzeyeceği kimse tarafından tahmin edilemiyor.

what the world will look like in five years' time.

Ve bizler bu belirsiz gelecek için onları eğitmekle hükümlüyüz.

And yet, we're meant to be educating them for it.

Olaya böyle baktığımızda mevzu bahis tahmin edilememezlik

So the unpredictability, I think, is extraordinary.

gerçekten korkutucu boyutlarda.

And the third part of this is that we've all agreed, nonetheless,

Ve üçüncü olarak

herşeye rağmen, çocukların sahip olduğu

on the really extraordinary capacities that children have --

olağanüstü kapasite konusunda hepimiz hemfikiriz.

their capacities for innovation.

Özellikle söz konusu yeni fikirler olduğunda. Mesela, Sirena dün gece harikuladeydi.

I mean, Sirena last night was a marvel, wasn't she?

Öyle değil mi? Sadece ne yapabildiğini görmekten bahsediyorum.

Just seeing what she could do.

And she's exceptional, but I think she's not, so to speak,

Ve o istisnai bir örnek, fakat bana sorarsanız çocukluk dönemini bir bütün olarak

ele aldığınızda görürsünüz ki çok da istisnai bir durum değil.

exceptional in the whole of childhood.

Sirena'ya baktığınızda göreceğiniz şey, yeteneğini keşfedip olağanüstü bir adanmışlıkla

What you have there is a person of extraordinary dedication

who found a talent.

bunun üstüne giden bir insandır. Ve benim argümanım şudur ki;

And my contention is, all kids have tremendous talents,

bütün çocuklar inanılmaz yeteneklere sahiptir.

and we squander them, pretty ruthlessly.

Ve bizler onları harcıyoruz, hem de acımasızca.

Böylelikle, bugün burada eğitim ve sahip olduğumuz

So I want to talk about education,

and I want to talk about creativity.

yaratıcılık hakkında konuşmak istiyorum. Bana sorarsanız

My contention is that creativity now is as important in education as literacy,

şu an yaratıcılık en az okur-yazarlık kadar eğitimde önemli

ve bizler aynı statüdeymişcesine muamele etmeliyiz.

and we should treat it with the same status.

(Applause)

(Alkış) Teşekkürler. Bu kadardı, konuşmam bitti.

Thank you.

(Applause)

That was it, by the way. Thank you very much.

Çok teşekkür ederim. (Kahkaha) Neyse, hala 15 dakikamiz var.

(Laughter)

So, 15 minutes left.

Evet, ben doğduğumda -- hayır. (Kahkaha)

(Laughter)

"Well, I was born ... "

(Laughter)

Geçenlerde harika bir hikaye duydum -- Anlatmaya bayılıyorum --

I heard a great story recently -- I love telling it --

Resim dersindeki küçük bir kız hakkında. Altı yaşında,

of a little girl who was in a drawing lesson.

She was six, and she was at the back, drawing,

en arkada oturmuş, resim yapan bir kız.

and the teacher said this girl hardly ever paid attention,

ve öğretmenine soracak olursanız bu küçük kız derse hemen hemen

hiç ilgi göstermiyordu. O gün hariç. O gün nedense bütün ilgisi yaptığı resimdeydi.

and in this drawing lesson, she did.

The teacher was fascinated.

She went over to her, and she said, "What are you drawing?"

Öğretmenin ağzı açık kalmış tabii bu durum karşısında. Kızın yanına yaklaşmış,

ve sormuş, "Ne çiziyorsun?"

And the girl said, "I'm drawing a picture of God."

"Tanrı'nın resmini çiziyorum", demiş kız.

And the teacher said, "But nobody knows what God looks like."

"Ama hiç kimse Tanrı'nın nasıl göründüğünü bilmiyor.", demiş öğretmen.

And the girl said, "They will in a minute."

"Problem değil, bir dakika içinde bilecekler", demiş kız.

(Laughter)

(Kahkaha)

Oğlum İngiltere'de dört yaşındayken --

When my son was four in England --

aslında her yerde dört yaşındaydı, dürüst olmak gerekirse. (Kahkaha)

actually, he was four everywhere, to be honest.

Tamam tamam, nereye giderse gitsin, o yıl dört yaşındaydı.

(Laughter)

If we're being strict about it, wherever he went, he was four that year.

He was in the Nativity play. Do you remember the story?

Doğum (Hz.İsa'nın doğumu) oyununda bir rolü vardı.

Hikayeyi hatırlıyor musunuz? Gülmeyin, önemli bir hikaye.

(Laughter)

No, it was big, it was a big story.

Gerçekten önemli bir hikaye, hatta Mel Gibson serisini çekmişti.

Mel Gibson did the sequel, you may have seen it.

(Laughter)

Belki görmüşsünüzdür: "Doğum II". Neyse, James, Joseph rolünü almıştı

"Nativity II."

But James got the part of Joseph, which we were thrilled about.

ki biz bu konuda epey heyecanlıydık.

We considered this to be one of the lead parts.

Ne de olsa biz bunu başrollerden biri olarak düşünüyorduk.

We had the place crammed full of agents in T-shirts:

Mekanı "Joseph, James Robinson'dur." yazılı tişörtler giyen

bir sürü insanla doldurmuştuk. (Kahkaha)

"James Robinson IS Joseph!"

(Laughter)

He didn't have to speak, but you know the bit where the three kings come in?

Konuşmasına gerek yoktu, ama o bölümü bilirsiniz

hani üç kralın geldiği. Hediyeler sunmak için gelirler,

They come in bearing gifts, gold, frankincense and myrrh.

ve altın, tütsü ve mür getirirler.

This really happened.

Bu gerçekten oldu. Orada oturuyorduk

We were sitting there, and I think they just went out of sequence,

ve sanırsam o sırada replik sırasını karıştırdılar,

because we talked to the little boy afterward and said,

çünkü daha sonra küçük çocukla konuştuk ve sorduk,

"You OK with that?" They said, "Yeah, why? Was that wrong?"

"Sence doğru oldu mu?". O da, "Evet, niye, yanlış mıydı?" demişti.

Sadece sırayı karıştırmıslardı bence, o kadar.

They just switched.

The three boys came in, four-year-olds with tea towels on their heads.

Her neyse 3 çocuk sahneye geldi,

kafalarında çay süzgeci olan dört yaşındaki çocuklar,

ve kutuları yere bıraktılar.

They put these boxes down, and the first boy said, "I bring you gold."

ve ilk çocuk "Sana altın getirdim", dedi.

And the second boy said, "I bring you myrrh."

Ve ikinci çocuk, "Sana mür getirdim", dedi.

And the third boy said, "Frank sent this."

(Laughter)

Ve üçüncüsü, "Bunu Frank gönderdi." (Kahkaha) (Burada ingilizce kelime oyunu var. frankincense -> frank sent this)

What these things have in common is that kids will take a chance.

Bütün bunların ortak noktası şu ki; çocuklar şanslarını denemekten korkmayacaklar.

If they don't know, they'll have a go.

Bilmeseler de, devam edecekler.

Haklı değil miyim? Yanlış yapmaktan korkmuyorlar.

Am I right? They're not frightened of being wrong.

Şimdi, yanlış yapmak yaratıcı olmakla aynı şeydir demek istemiyorum.

I don't mean to say that being wrong is the same thing as being creative.

What we do know is, if you're not prepared to be wrong,

Bildiğimiz şu ki,

eğer yanlış yapmaya hazırlıklı değilseniz,

you'll never come up with anything original --

hiç bir zaman orijinal birşey bulamazsınız.

if you're not prepared to be wrong.

Eğer yanlış yapmaya hazırlıklı değilseniz. Ve zamanla yetişkin olduklarında,

And by the time they get to be adults, most kids have lost that capacity.

çoğu çocuk bu kapasitesini yitiriyor.

Yanlış yapmaktan korkar hale geliyorlar.

They have become frightened of being wrong.

And we run our companies like this.

Ve firmalarımızı da bu şekilde yönetiyoruz, yeri gelmişken.

We stigmatize mistakes.

Hataları damgalıyoruz. Ve mevcut

And we're now running national education systems

ulusal eğitim sistemlerimizde de bir çocuğun yapabileceği

where mistakes are the worst thing you can make.

en kötü şey "hatalar"dır.

And the result is that we are educating people

Ve sonuç şu ki insanları yaratıcı kapasitelerinin dışına yönelik

out of their creative capacities.

eğitiyoruz. Picasso bir keresinde,

Picasso once said this, he said that all children are born artists.

Bütün çocukların sanatçı olarak doğduklarını söylemiş.

The problem is to remain an artist as we grow up.

Problem büyüdüğümüzde de sanatçı olarak kalabilmekte. Şuna yürekten inanıyorum:

I believe this passionately, that we don't grow into creativity,

bizler yaratıcılık özelliğimize yönelik değil,

we grow out of it.

aksi yönde büyüyoruz. Ya da daha doğrusu, ondan uzaklaştırılacak şekilde eğitiliyoruz.

Or rather, we get educated out of it.

Peki, niye bu, bu şekilde oluyor?

So why is this?

Beş yıl öncesine değin Stratford-on-Avon'da yaşadım.

I lived in Stratford-on-Avon until about five years ago.

In fact, we moved from Stratford to Los Angeles.

Hatta Stratford'tan Los Angeles'a taşındık.

Ne kadar kesintisiz bir geçiş olduğunu hayal edebilirsiniz

So you can imagine what a seamless transition this was.

(Laughter)

(Kahkaha) Aslında,

Actually, we lived in a place called Snitterfield,

Snitterfield denilen bir yerde yaşadık,

just outside Stratford,

Stratford'un biraz dışında, Shakespeare'in

which is where Shakespeare's father was born.

babasının doğduğu yerde. Bunu söylediğimde yeni bir düşünceye gark oldunuz mu? Ben öyle olmuştum.

Are you struck by a new thought? I was.

You don't think of Shakespeare having a father, do you?

Shakespeare'in bir babası olduğunu hiç düşünmemiştiniz, öyle değil mi?

Do you?

Öyle değil mi? Çünkü Shakespeare'i bir çocuk olarak

Because you don't think of Shakespeare being a child, do you?

düşünmemiştiniz, değil mi?

Shakespeare being seven?

Shakespeare yedi yaşında? Ben hiç düşünmemiştim. Demek istiyorum ki,

I never thought of it.

I mean, he was seven at some point.

O da bir zamanlar yedi yaşındaydı. O da

He was in somebody's English class, wasn't he?

birinin İngilizce sınıfındaydı bir zamanlar, öyle değil mi? Ne kadar da rahatsız edici olmalı.

(Laughter)

How annoying would that be?

(Kahkaha) "Daha fazla çalışmalısın". Babası tarafından yatağa gönderilmiştir, bilirsiniz,

(Laughter)

"Must try harder."

(Laughter)

Being sent to bed by his dad, to Shakespeare, "Go to bed, now!"

Shakespeare'e," Hemen yatağa git, şimdi",

To William Shakespeare.

William Shakespeare'e, "ve kalemi bırak.

"And put the pencil down!"

Ve bu şekilde konuşmayı kes. Herkesin kafasını karıştıyorsun."

(Laughter)

"And stop speaking like that."

(Laughter)

"It's confusing everybody."

(Laughter)

(Kahkaha)

Anyway, we moved from Stratford to Los Angeles,

Neyse, Stratford'tan Los Angeles'a taşındık,

ve bu geçiş hakkında birşey söylemek istiyorum, aslında.

and I just want to say a word about the transition.

Oğlum gelmek istemedi.

Actually, my son didn't want to come.

I've got two kids; he's 21 now, my daughter's 16.

İki çocuğum var. O şu an 21; kızım 16.

He didn't want to come to Los Angeles.

Los Angeles'a gelmek istemedi. Orayı sevmişti,

He loved it, but he had a girlfriend in England.

ama İngiltere'de bir kız arkadaşı vardı. Hayatının aşkı, Sarah.

This was the love of his life, Sarah.

Onu bir aydır tanıyordu.

He'd known her for a month.

Uyarayım, dördüncü yıl dönümlerini kutlamışlardı,

(Laughter)

Mind you, they'd had their fourth anniversary,

çünkü 16 yaşındayken bir ay göründüğünden daha uzun gelir insana.

because it's a long time when you're 16.

He was really upset on the plane.

Neyse, uçaktayken gerçekten çok üzgündü,

He said, "I'll never find another girl like Sarah."

ve "Bir daha hiç bir zaman Sarah gibi bir kız bulamayacağım", demişti.

And we were rather pleased about that, frankly --

Ve bunun böyle olmasından, açıkça söylemek gerekirse, biz gayet memnunduk,

çünkü halihazırda ülkeden ayrılma sebebimiz o kızın ta kendisiydi.

(Laughter)

because she was the main reason we were leaving the country.

(Laughter)

(Kahkaha)

Ama Amerika'ya taşınınca bir şeyin farkına varıyorsunuz,

But something strikes you when you move to America

ve dünyada yolculuk yaparken:

and travel around the world:

dünya üzerindeki her eğitim sistemi aynı konu hiyerarşisine sahip.

every education system on earth has the same hierarchy of subjects.

Hepsi. Nereye giderseniz gidin.

Every one. Doesn't matter where you go.

Öbür türlü olacağını sanıyorsunuz ama, öyle değil.

You'd think it would be otherwise, but it isn't.

En tepede matematik ve diller,

At the top are mathematics and languages, then the humanities.

sonra insani bilimler, ve en altta sanat.

At the bottom are the arts. Everywhere on earth.

Dünyada heryerde.

And in pretty much every system, too, there's a hierarchy within the arts.

Ve yine her sistemde,

sanat dahilinde de bir hiyerarşi var.

Art and music are normally given a higher status in schools

Resim ve müziğe normal olarak daha fazla ağırlık veriliyor okullarda

than drama and dance.

drama ve dansa kıyasla. Ve gezegenimizde çocuklara hergün matematik öğrettiğimiz

There isn't an education system on the planet

that teaches dance every day to children

şekliyle dans öğretilen bir

the way we teach them mathematics.

eğitim sistemi yok. Neden?

Why?

Why not?

Neden olmasın? Bence bu soru daha önemli.

I think this is rather important.

Matematiğin çok önemli olduğunu düşünüyorum, ama dans da öyle.

I think math is very important, but so is dance.

Children dance all the time if they're allowed to, we all do.

Eğer izin verilirse çocuklar her zaman dans ederler, hepimiz ederiz.

We all have bodies, don't we? Did I miss a meeting?

Hepimizin vücudu var, değil mi? Bir toplantı mı kaçırdım?

(Laughter)

(Kahkaha) Gerçekten, olan şu ki,

Truthfully, what happens is, as children grow up,

çocuklar büyüdükçe, onları belden yukarı doğru artan bir şekilde

we start to educate them progressively from the waist up.

eğitmeye başlıyoruz. Ve daha sonra kafalarına odaklanıyoruz.

And then we focus on their heads.

Ve hafifçe bir tarafa doğru. (Meraklısına beynin sol lobunun işlevi hakkında araştırma yapması tavsiye edilir.)

And slightly to one side.

Eğer bir uzaylı olarak eğitimi ziyaret edecek olsanız,

If you were to visit education as an alien

and say "What's it for, public education?"

ve deseniz "Halk eğitimi, ne içindir?"

I think you'd have to conclude, if you look at the output,

Eğer çıktıya bakacak olursanız, bence şu karara varırsınız,

who really succeeds by this,

kim başarılı olarak addediliyor,

who does everything they should,

kim herkesin yaptığını yapıyorsa,

who gets all the brownie points, who are the winners --

kim ödüllendirilmişse , kim kazanlarsa--

I think you'd have to conclude the whole purpose of public education

Eğitimin bütün amacının şu olduğu kararına varırsınız

throughout the world

bütün dünyada

is to produce university professors.

üniversite profesörleri yetiştirmek. Öyle değil mi?

Isn't it?

They're the people who come out the top.

En tepedeki insanlar onlardır.

And I used to be one, so there.

(Laughter)

Ben de onlardan biriyim, ne var yani?! (Kahkaha)

Ve ben şahsen profesörleri severim, ama

And I like university professors,

but, you know, we shouldn't hold them up

onları bütün insanlığın varabildiği en üst başarı noktası olarak görmemeliyiz

as the high-water mark of all human achievement.

They're just a form of life.

O da sadece bir yaşam şekli.

Another form of life.

Fakat tabii daha nadir bulunan bir yaşam şekli.

But they're rather curious.

ve bunu onlara değer verdiğim için söylüyorum.

And I say this out of affection for them:

there's something curious about professors.

Profesörler hakkında acaip bir durum var, tecrübeme dayanarak söylüyorum

In my experience -- not all of them, but typically -- they live in their heads.

hepsi değil ama, genellikle -- bir çoğu kafalarının içinde yaşıyorlar.

They live up there and slightly to one side.

Orada yaşıyorlar, ve kısmen bir tarafa doğru. (Bu noktada beynin sol lobuna gönderme yapıyor)

Hatta kelimenin tam anlamıyla bedenlerinden soyutlanmışlardır neredeyse.

They're disembodied, you know, in a kind of literal way.

They look upon their body as a form of transport for their heads.

Öyle ki, "beden" onlara tek bir şey ifade eder

o da kafalarını taşımak için yegane araç olmasıdır.

(Laughter)

Don't they?

It's a way of getting their head to meetings.

(Kahkaha) Kafalarını toplantılara bu şekilde götürürler.

(Laughter)

İnsanın beden dışı deneyim (Otoskopi) yoluyla kendini yukarıdan görebilmesine bir kanıt istiyorsanız

If you want real evidence of out-of-body experiences, by the way,

profesörlerin konuştuğu bir konaklamalı

get yourself along to a residential conference of senior academics

bir konferansa katılın,

and pop into the discotheque on the final night.

ve son gece eğlencesi olan diskoya gidin onlarla beraber.

(Laughter)

(Kahkaha) Ve orada göreceksiniz, yaşını başını almış kadınlar ve erkekler

And there, you will see it.

Grown men and women writhing uncontrollably, off the beat.

kontrolsüz bir şekilde, ritm ile uyumsuz bir halde kıvırıyorlar

(Laughter)

bekliyorlar ki bitsin, böylelikle eve gidip bu gece hakkında bir makale yazabilsinler.

Waiting until it ends, so they can go home and write a paper about it.

Şu anda bizim eğitim sistemimiz akademik yetenekler göz önünde bulundurularak dizayn edilmiştir.

(Laughter)

Our education system is predicated on the idea of academic ability.

Ve bunun böyle gerçekleşmesinin bir sebebi vardı.

And there's a reason.

Around the world, there were no public systems of education,

Bütün sistem 19. yüzyıldan önce, dünya çapında

ortalıkta herhangi bir eğitim sistemi yokken ilk defa ortaya çıktı.

really, before the 19th century.

Ve dahası hepsi endüstrileşmenin ihtiyacını karşılamak♪

They all came into being to meet the needs of industrialism.

üzere oluşturuldu.

Bu yüzden hiyerarşinin temelinde iki fikir var.

So the hierarchy is rooted on two ideas.

Number one, that the most useful subjects for work are at the top.

Birincisi, en tepede iş sahası için en faydalı konular yer alacak

Hatta bu yüzden büyük ihtimalle siz de okuldayken

So you were probably steered benignly away from things at school

hoşlandığınız şeylerden, eğer böyle devam ederseniz

when you were a kid,

bir işe sahip olamayacağınız söylenerek

things you liked,

on the grounds you would never get a job doing that.

uzaklaştırıldınız. Öyle değil mi?

Is that right?

Müzikle uğraşma, müzisyen olmayacaksın;

"Don't do music, you're not going to be a musician;

resim yapma, ressam olmayacaksın.

don't do art, you won't be an artist."

Benign advice -- now, profoundly mistaken.

İyi tavsiye-- fakat şimdi görüyoruz ki büyük bir yanılgı. Bütün dünya

The whole world is engulfed in a revolution.

köklü bir değişim girdabına girdi.

And the second is academic ability,

Ve ikincisi, zeka algımızı domine eden

which has really come to dominate our view of intelligence,

akademik yetenek,

çünkü sistemi üniversiteler dizayn etti.

because the universities design the system in their image.

Eğer bütün dünyadaki eğitim sistemlerini

If you think of it,

the whole system of public education around the world is a protracted process

düşünürseniz, halk eğitimi öğrencileri üniversiteye hazırlayan

bir süreçtten öte bir anlam taşımamaktadır.

of university entrance.

Ve sonuç olarak bir çok yetenekli,

And the consequence is that many highly talented,

brilliant, creative people think they're not,

zeki, yaratıcı insan aslında hiç de öyle olmadıklarını düşünüyor,

because the thing they were good at at school

çünkü okulda iyi oldukları şeylere değer

verilmiyor, ya da daha fenası küçümseniyor.

wasn't valued, or was actually stigmatized.

And I think we can't afford to go on that way.

Ve bence bu şekilde devam ederek durumu kurtaramayız.

In the next 30 years, according to UNESCO,

UNESCO'ya göre gelecek 30 yılda

more people worldwide will be graduating through education

dünya çapında tarihin başlangıcından bu yana olduğundan

than since the beginning of history.

daha fazla insan mezun olmuş olacak.

More people.

Daha fazla insan, bu konuştuğumuz bütün bu şeylerin

And it's the combination of all the things we've talked about:

bileşimi--

technology and its transformational effect on work,

teknoloji ve onun dönüşümü iş, demografi ve

and demography and the huge explosion in population.

nüfustaki dev patlama.

Suddenly, degrees aren't worth anything.

Birden, lisans derecelerinin pek kıymeti kalmadı. Doğru değil mi?

Isn't that true?

Ben öğrenciyken eğer lisans dereceniz varsa bir işiniz olurdu.

When I was a student, if you had a degree, you had a job.

If you didn't have a job, it's because you didn't want one.

Eğer işiniz olmadıysa bu istemediğiniz içindi.

And I didn't want one, frankly.

Ve doğruyu söylemek gerekirse ben istemiyordum. (Kahkaha)

(Laughter)

Ama şimdi lisans derecesine sahip çocuklar

But now kids with degrees are often heading home

to carry on playing video games,

eve video oyunu oynamaya geri dönüyorlar,

çünkü bir önceki işinizde lisans derecesine ihtiyacınız varken şimdi mastera ihtiyacınız var

because you need an MA where the previous job required a BA,

ve şimdi bir başkası içinde doktoraya ihtiyacınız var.

and now you need a PhD for the other.

It's a process of academic inflation.

Bu bir akademik enflasyon süreci.

And it indicates the whole structure of education is shifting beneath our feet.

Ve bu demek oluyor ki bütün sistem ayaklarımızın

altından kayıp gitmekte. Zeka algımızı köklü bir şekilde

We need to radically rethink our view of intelligence.

yeniden düşünmeye ihtiyacımız var.

Zeka hakkında üç şey biliyoruz.

We know three things about intelligence.

Birincisi, türlü türlü olduğu. Dünyayı tecrübe ettiğimiz yollar

One, it's diverse.

We think about the world in all the ways that we experience it.

ile düşünüyoruz. Görsel olarak düşünüyoruz,

We think visually, we think in sound, we think kinesthetically.

sesli düşünüyoruz, kinestetik olarak düşünüyoruz.

We think in abstract terms, we think in movement.

Soyut olarak düşünüyoruz, hareket şeklinde düşünüyoruz.

Secondly, intelligence is dynamic.

İkincisi, zeka dinamiktir.

If you look at the interactions of a human brain,

Dün izlediğimiz sunumlardaki gibi ,

as we heard yesterday from a number of presentations,

insan beynindeki etkileşimlere bakarsanız,

intelligence is wonderfully interactive.

zeka mükemmel bir şekilde etkileşimlidir.

The brain isn't divided into compartments.

Beyin bölümlere ayrılmamıştır.

In fact, creativity --

Aslını bakarsak, yaratıcılık-- değerli orijinal fikirlere sahip

which I define as the process of having original ideas that have value --

olma aşaması olarak tanımladığım süreç --

more often than not comes about

çoğu kez bir disipline ait olguyu başka bir disiplinle ifade

through the interaction of different disciplinary ways of seeing things.

etmekten geçiyor.

Beynin böyle olmasının amacı var -- bu arada

By the way, there's a shaft of nerves that joins the two halves of the brain,

Corpus callosum denilen, beynin iki lobunu birleştiren

called the corpus callosum.

bir sinir ağı vardır. Kadınlarda daha kalındır.

It's thicker in women.

Dün Helen'in yaptığı sunumdan yola çıkarak, kadınların muhtemelen bu yüzden

Following off from Helen yesterday,

aynı anda bir çok iş yapabildiğini düşünüyorum.

this is probably why women are better at multitasking.

Because you are, aren't you?

Çünkü öylesiniz, değil mi?

There's a raft of research, but I know it from my personal life.

Bu konuda yığınla araştırma var, ama ben kendi özel hayatımdan biliyorum.

If my wife is cooking a meal at home, which is not often ...

Eğer karım evde yemek yapıyorsa--

pek sık olmasada, şükür ki. (Kahkaha)

thankfully.

(Laughter)

Ama bilirsiniz, yapıyor-- hayır, bazı şeylerde iyidir--

No, she's good at some things.

ama işte eğer yemek yapıyorsa,

But if she's cooking, she's dealing with people on the phone,

aynı anda telefonla konuşuyordur,

she's talking to the kids, she's painting the ceiling --

çocuklarla konuşuyordur, tavanı boyuyordur,

(Laughter)

burada açık-kalp ameliyatı yapıyordur.

she's doing open-heart surgery over here.

If I'm cooking, the door is shut, the kids are out,

Eğer ben yemek yapıyorsam, kapı kapalıdır, çocuklar dışarıdadır,

the phone's on the hook,

telefonu meşgule bırakmışımdır, eğer o mutfağa gelirse rahatsız olurum

if she comes in, I get annoyed.

I say, "Terry, please, I'm trying to fry an egg in here."

Derim ki, "Terry, lütfen, burada yumurta yapmaya çalışıyorum. Müsade eder misin?" (Kahkaha)

(Laughter)

"Give me a break."

(Laughter)

Actually, do you know that old philosophical thing,

Hani eski bir felsefi düşünce vardır,

"If a tree falls in a forest, and nobody hears it, did it happen?"

eğer ormanda bir ağaç düşerse ve bunu hiç kimse duymazsa,

Bu gerçekleşmiş midir? Bu eski hikayeyi hatırlıyorsunuz?

Remember that old chestnut?

I saw a great T-shirt recently, which said,

Geçenlerde çok harika bir tişört gördüm üzerinde şey yazıyordu " Eğer bir adam ormanda

"If a man speaks his mind in a forest, and no woman hears him,

aklından geçeni söylerse, ve onu hiç bir kadın duymazsa,

is he still wrong?"

hala haksız mıdır?" (Kahkaha)

(Laughter)

And the third thing about intelligence is,

Ve zeka hakkındaki üçüncü şey,

it's distinct.

kendine özgü olmasıdır. Şu an yeni bir kitap yazıyorum

I'm doing a new book at the moment called "Epiphany,"

adı "Tezahür", insanlarla yeteneklerini nasıl keşfettiklerine

which is based on a series of interviews with people

dair yapılan röportajlarından

about how they discovered their talent.

oluşuyor. İnsanların vardıkları noktalara nasıl geldiklerine hayran kalıyorum.

I'm fascinated by how people got to be there.

Belki daha çoğu insanın duymadığı, Gillian Lynne,

It's really prompted by a conversation I had with a wonderful woman

adındaki harika kadın ile yaptığı konuşmadan

who maybe most people have never heard of, Gillian Lynne.

esinlenmiştim bu kitabı.

Onu duymuş muydunuz? Bazıları duymuş. O bir kareograf

Have you heard of her? Some have.

She's a choreographer, and everybody knows her work.

ve herkes onun yaptığı işleri bilir.

"Cats" ve "Phantom of Opera" yı yaptı.

She did "Cats" and "Phantom of the Opera."

O harikadır. İngiltere'de Royal Ballet'te bulundum

She's wonderful.

I used to be on the board of The Royal Ballet, as you can see.

gördüğünüz gibi.

(Laughter)

Neyse, Gillian ve ben bir gün öğle yemeği yedik ve dedim ki,

Gillian and I had lunch one day. I said, "How did you get to be a dancer?"

"Gillian, nasıl dansçı oldun?" Ve o

It was interesting.

ilginç bir hikayesi olduğunu söyledi, okuldayken,

When she was at school, she was really hopeless.

gerçekten ümitsizmiş. Ve okul, 30'lu yıllarda,

And the school, in the '30s, wrote to her parents and said,

ebeveynlerine yazı göndermiş, yazıda diyormuş ki "Biz

"We think Gillian has a learning disorder."

Gillian'da öğrenme bozukluğu olduğunu düşünüyoruz. Konsantre olamıyormuş,

She couldn't concentrate; she was fidgeting.

durduğu yerde duramıyormuş. Bence şimdi olsaydı

I think now they'd say she had ADHD.

hiperaktif olduğunu söylerlerdi? Öyle değil mi? Ama bu 1930'lu yıllarda oluyor,

Wouldn't you?

But this was the 1930s, and ADHD hadn't been invented at this point.

ve daha o zaman hiperaktivite bulunmamıştı.

It wasn't an available condition.

Mevcut bir durum değildi. (Kahkaha)

(Laughter)

İnsanlar buna sahip olabileceklerinin farkında değillerdi.

People weren't aware they could have that.

Neyse, bir uzmanı görmeye gitmişler,

(Laughter)

Anyway, she went to see this specialist.

annesi ile birlikte.

So, this oak-paneled room, and she was there with her mother,

O uzaktaki bir sandalyede ellerinin üzerine

oturmuş beklerken, annesi 20 dakika boyunca

and she was led and sat on this chair at the end,

bu uzman ile Gillian'ın yaşadığı problemleri konuşmuş.

and she sat on her hands for 20 minutes,

İşte insanları rahatsız ettiğinden

while this man talked to her mother

about all the problems Gillian was having at school,

ödevini her zaman geç verdiğinden gibi gibi,

because she was disturbing people, her homework was always late, and so on.

işte 8 yaşındaki bu küçük kızın sebep olduğu sorunlar.

Sonunda doktor annesinin yanından ayrıplıp Gillian'ın yanına oturmuş.

Little kid of eight.

In the end, the doctor went and sat next to Gillian and said,

ve demiş ki, "Gillian

"I've listened to all these things your mother's told me.

annenin bana anlattığı herşeyi dinledim

ve onunla özel olarak konuşmam gerekiyor."

I need to speak to her privately.

Demiş ki, "Burada bekle, döneceğiz, uzun sürmeyecek."

Wait here. We'll be back. We won't be very long,"

and they went and left her.

ve onu orada bırakıp annesi ile ayrılmışlar.

Ama onlar odadan çıkarken masasının

But as they went out of the room,

he turned on the radio that was sitting on his desk.

üzerinde duran radyoyu açmış doktor. Ve onlar

odadan çıkınca, annesine,

And when they got out of the room,

"Sadece dur ve onu izle", demiş. Ve onlar odadan çıkar çıkmaz

he said to her mother, "Just stand and watch her."

And the minute they left the room,

o ayaklarının üzerinde, müziğe doğru hareket ettiğini söyledi.

she was on her feet, moving to the music.

Ve onlar birkaç dakika onu dışarıdan izlemişler.

And they watched for a few minutes, and he turned to her mother and said,

ve uzman annesine dönüp,

"Mrs. Lynne, Gillian isn't sick.

"Bayan Lynne, Gillian hasta değil, o bir dansçı.

She's a dancer.

Onu bir dans okuluna götürün", demiş.

Take her to a dance school."

I said, "What happened?"

"Ne oldu?" dedim,

She said, "She did. I can't tell you how wonderful it was.

Dedi ki "Evet beni bir dans okuluna götürdü. Sana ne kadar harika olduğunu anlatamam.

We walked in this room, and it was full of people like me --

Bir odaya girdik ve orası benim gibi insanlarla

people who couldn't sit still,

doluydu. Kıpır kıpır insanlarla.

people who had to move to think."

Düşünmek için hareket etmesi gereken insanlarla. Düşünmek için hareket etmesi gereken.

Who had to move to think.

Bale yaptılar, step yaptılar, jazz yaptılar

They did ballet, they did tap, jazz; they did modern; they did contemporary.

modern dans yaptılar, çağdaş dans yaptılar.

Sonunda Royal Bale'ye giriş sınavına katıldı,

She was eventually auditioned for the Royal Ballet School.

orada dansçı oldu, Royal Bale'de mükemmel bir

She became a soloist; she had a wonderful career at the Royal Ballet.

kariyeri oldu. Nihayet Royal Bale Okulu'ndan

She eventually graduated from the Royal Ballet School,

mezun oldu ve

kendi şirketini kurdu, Gillian Lynne Dans Şirketi,

founded the Gillian Lynne Dance Company,

met Andrew Lloyd Webber.

Andrew Lloyd Weber'le tanıştı. Tarihteki en başarılı

She's been responsible for

some of the most successful musical theater productions in history,

müzikaller yapımların bazılarından

she's given pleasure to millions,

sorumlu oldu, milyonlara keyif verdi.

and she's a multimillionaire.

Somebody else might have put her on medication and told her to calm down.

ve o bir multi-milyoner. Bir başkası

(Applause)

ona ilaç tedavisi verip ona

sakinleşmesini söyleyebilirdi.

Şimdi, Düşünüyorum -- (Alkış) Şuraya geliyor:

What I think it comes to is this:

Al Gore spoke the other night

Önceki akşam Al Gore konuştu

about ecology and the revolution that was triggered by Rachel Carson.

ekoloji hakkıında, ve Rachel Carson tarafından başlatılan devrim hakkında.

Gelecek için tek umudum

I believe our only hope for the future

is to adopt a new conception of human ecology,

insan ekolojisi için yeni bir anlayışı bizlere adapte etmek,

ki bu anlayış dahilinde insanın sahip olduğu kapasitenin

one in which we start to reconstitute our conception

of the richness of human capacity.

ne kadar zengin olduğunun farkına varmaktır.

Our education system has mined our minds

Eğitim sistemimiz, bizlerin dünyayı belli bir yer altı zenginliği için

in the way that we strip-mine the earth for a particular commodity.

kazdığımız gibi aklımızı kazmakta.

Ve gelecek için bu şekliyle aklımız yeterli hizmeti veremeyecek.

And for the future, it won't serve us.

We have to rethink the fundamental principles

Çocuklarımızı eğitirken ki ana prensiplerimizi

on which we're educating our children.

yeniden düşünmeliyiz. Jonas Salk'tan mükemmel

There was a wonderful quote by Jonas Salk, who said,

bir alıntı yapacağım "Eğer bütün böcekler

"If all the insects were to disappear from the Earth,

dünyadan yokolacak olsaydı,

within 50 years, all life on Earth would end.

50 yıl içerisinde dünyada hayat sona ererdi.

Eğer insanoğlu dünyadan yok olsaydı,

If all human beings disappeared from the Earth,

50 yıl içerisinde bütün yaşam kendini yeniler ve gelişirdi."

within 50 years, all forms of life would flourish."

Ve o haklı.

And he's right.

TED'in bugün burada kutladığı şey insanın sahip olduğu hayalgücüdür. Bu bir hediyedir bizler için.

What TED celebrates is the gift of the human imagination.

Ve şimdi bu hediyeyi kullanırken dikkatli olmalıyız,

We have to be careful now that we use this gift wisely,

akıllı davranarak, bu senaryoların gerçekleşmesine

and that we avert some of the scenarios that we've talked about.

meydan vermemeliyiz. Ve bunu yapabilmemizin tek yolu

And the only way we'll do it is by seeing our creative capacities

yaratıcı kapasitelerimizi görerek,

for the richness they are

onların zenginliğinin farkına vararak, ve

and seeing our children for the hope that they are.

çocuklarımızın bunu gerçekleştimek için umudumuz olduğunu görerek olacaktır. Ve hedefimiz

And our task is to educate their whole being,

onların varlığını bir bütün olarak eğitmek, ki böylelikle onlar bu gelecekle yüzleşebilsinler.

so they can face this future.

By the way -- we may not see this future,

Bu arada -- biz bu geleceği göremeyebiliriz.

but they will.

ama onlar görecekler. Ve bizim işimiz onların bu gelecekten ortaya

And our job is to help them make something of it.

bir şeyler çıkarmalarına yardım etmek. Çok teşekkür ederim.

Thank you very much.

(Applause)