How Art Helped Me Grapple with Grief | Navied Mahdavian | TED

Çeviri: Ceyda Babaoğlu Gözden geçirme: Eren Gokce

When I found out my grandmother,

Nine ve dedelerim arasında yaşayan tek kişinin,

my last living grandparent, was dying,

ninemin, ölüyor olduğunu öğrendiğimde

ilk düşüncem “Ellerini çizmem gerekiyor” oldu.

my first thought was, "I need to draw her hands."

I'm a visual artist,

Ben bir görsel sanatçıyım,

a cartoonist for "The New Yorker," and comics writer,

The New Yorker’da karikatürist ve çizgi roman yazarıyım,

so drawing is how I understand much of the world.

yani çizim yapmak dünyanın çoğunu anlama yöntemim.

Uzun zamandır, karikatürlerim benim için kişisel yapımlar değildi.

For a long time, my cartoons had been impersonal.

[Devralmak istemiyorlar. Sadece dans etmek istiyorlar.]

Commentary on the world around me, sure, but not really about me.

Çevremdeki dünya hakkında yorumlardı tabii ama gerçekten benimle ilgili değildiler.

The closest my personal life got to influencing my cartoons

Kişisel hayatımın eserlerimi etkilemeye en yakın olduğu zaman

were cartoons I lifted from things my friends

arkadaşlarımın ve ailemin etrafımda söylediği şeyleri alıp

and family had said around me.

bunlarla yaptığım karikatürlerdi.

[Dolly, twenty years later]

[Dolly, yirmi yıl sonra]

["I've become my mother"]

[“Tıpkı anneme dönüştüm”]

(Laughter)

(Kahkahalar)

It was only after my daughter, Elika, was born,

Sadece kızım Elika doğduktan sonra

that my personal life began to creep into my cartoons more.

kişisel hayatım karikatürlerime daha çok sızmaya başladı.

["I have a feeling he understands more than we think."]

["Düşündüğümüzden daha fazlasını anladığını hissediyorum."]

(Laughter)

(Kahkahalar)

Every artist will tell you that their medium is the highest art form,

Her sanatçı size kendi dalının en yüksek sanat formu olduğunu söyleyecektir

but they're wrong because cartooning is in fact the highest art form.

ama yanılıyorlar çünkü karikatür aslında en yüksek sanat biçimidir.

(Laughter)

(Kahkahalar)

For example --

Örneğin --

["You could have told me]

["Bana söyleyebilirdin]

[I've been talking to your ass for 15 minutes"]

[15 dakikadır kıçına konuşuyorum"]

(Laughter)

(Kahkahalar)

Not a great example, the next one's better.

Çok da iyi bir örnek değil, bir sonraki daha iyi.

["I know I have a condom in here somewhere."]

["Burada bir yerlerde prezervatifim olduğunu biliyorum."]

(Laughter)

(Kahkahalar)

I was thinking of the next one.

Bir sonrakini düşünüyordum.

There you go.

İşte buyurun.

(Laughter)

(Kahkahalar)

Cartoons can say so much with so little.

Karikatürler çok az şeyle çok şey söyleyebilir.

With just a few lines, you can express happiness,

Sadece birkaç satırla mutluluğu, kendini beğenmeyi

smugness

ve üzüntüyü ifade edebilirsiniz.

and sadness.

This is called face pareidolia.

Buna pareidolia denir.

It's the phenomenon where we see faces in inanimate objects.

Cansız nesnelerde yüzleri gördüğümüz fenomendir.

We see ourselves in these cartoonish faces.

Kendimizi bu karikatür yüzlerinde görüyoruz.

They're blank canvases onto which we project ourselves.

Onlar kendimizi yansıttığımız boş tuvaller.

We see faces everywhere,

Her yerde yüzler, her şeyde kendimizi görüyoruz.

ourselves in everything.

It's evolutionary, a survival technique.

Bu evrimseldir, bir hayatta kalma tekniği.

But how do we convey complex emotions using just lines,

Ama yas gibi karmaşık duyguları sadece çizgiler kullanarak nasıl aktarabiliriz?

emotions like grief?

This became really important to me

Ninemin ölüyor olduğunu öğrendiğimde

when I found out that my grandmother was dying.

bu benim için gerçekten önemli hâle geldi.

I got to know my grandmother Homa

Nine Homa’yı diğer büyüklerimin hiçbirini tanımadığım bir şekilde tanıyordum,

in a way I didn't get to know any of my other grandparents

because they all lived and died in Iran,

çünkü hepsi İran'da yaşadılar ve öldüler,

a country I’ve only ever been to twice, and not since I was 10.

10 yaşımdan beri gitmediğim, hayatım boyunca sadece iki kez gittiğim bir ülke.

But Homa lived with my parents for the last 10 years of her life.

Ama Homa hayatının son 10 yılını ailemle birlikte yaşadı.

And in that time she danced the funky chicken at my wedding,

Ve o zamanlarda düğünümdeki tuhaf tavukla dans etti,

she got to hold my newborn daughter,

yeni doğmuş kızımı kucağına aldı

and she told me stories about Iran before the revolution over morning tea,

ve bana sabah çayında devrimden önce İran’la ilgili hikâyeler anlattı,

which was usually around noon

ki uyumayı sevdiğinden bu genellikle öğlen saatlerinde olurdu.

because she liked to sleep in.

(Laughter)

(Kahkahalar)

One of my earliest memories is of her hands.

En eski anılarımdan biri elleriyle ilgili.

Not the way that they looked, but the way that they felt.

Nasıl göründükleri değil, nasıl hissetirdikleri.

I can still, even today,

Bugün bile, hâlen daha

recall the physical sensation of them,

pürüzsüzlüğü ve hatta kokuları gibi

like the smoothness of her nails and even their smell,

fiziksel hislerini hatırlayabiliyorum,

but not the way they looked.

ama nasıl göründüklerini hatırlamıyorum.

Which is why, when I found out that she was dying,

Bu yüzden ölmekte olduğunu öğrendiğimde ilk içgüdüm

my first instinct was to try to preserve that memory.

o anıyı korumaya çalışmak oldu.

My memory of her by drawing her hands.

Ellerini çizerek onu hatırlıyorum.

Not surprisingly, when I finally made it there to see her,

Doğal olarak, sonunda onu görmek için oraya gittiğimde

I didn't have a whole lot of time to sit around drawing

çizim yapacak çok zamanım yoktu

because I was busy with other things.

çünkü başka şeylerle meşguldüm.

Things like comforting my mom,

Annemi teselli etmek,

comforting my grandmother by doing magic,

ninemi büyü yaparak rahatlatmak,

and helping my mom and my sister plan for what would come next.

annemle kız kardeşime sonrasında ne olacağını planlamada yardım etmek gibi.

It's that classic Proustian experience.

Bu klasik bir Proustian deneyimi.

Life doesn't mean anything while you're moving through it,

Hayat, siz onun içindeyken hiçbir şey ifade etmez,

it's only when you stop to reflect on it

ancak düşünmek için durduğunuzda

that you can make any sense of it.

onu anlamlandırabilirsiniz.

Sense memory, what Proust calls involuntary memory,

Proust'un istemsiz hafıza dediği duyu hafızası,

contains the essence of the past.

geçmişin özünü içerir.

And so if I wanted to tell the story of my Grandma Homa,

Ve eğer ninem Homa’nın hikâyesini anlatmak isteseydim,

I would have to begin with a sensation of her hands.

ellerinin hissiyle başlamak zorunda kalırdım.

When I set out to write this comic, which was published in the “LA Times,”

“LA Times” da yayınlanan bu çizgi romanı yazmaya başladığımda,

I wanted to take something complicated and big

karmaşık ve büyük bir şeyi alıp

and make it small.

onu küçük bir şey yapmak istedim.

Grief is complicated.

Yas karmaşık bir şeydir.

I needed to reach a point where I could process my loss,

Kaybımı kabullendiğim bir noktaya ulaşmam,

to distill the experience of losing my last living grandparent

yaşayan son büyüğümü kaybetme deneyimini temel parçalarına ayırmam

into its essential parts

and make it clear enough that I could actually grieve.

ve yas tutabileceğimi yeterince netleştirmem gerekiyordu.

My family doesn't tend to deal well with grief,

Ailem yasla başa çıkmakta pek iyi değil,

which isn't great because we have so much experience with it.

ki bu iyi değil çünkü yasla çok fazla deneyimimiz oldu.

When we're trying to dodge grief, we caricature those we've lost.

Yastan kaçmaya çalışırken, kaybettiklerimizi karikatürize ederiz.

We focus on and exaggerate their most obvious features,

En belirgin özelliklerine odaklanıyor ve abartıyoruz,

which is why sometimes we'll hear somebody say something like,

bu yüzden bazen birinin şöyle bir şey dediğini duyduğumuzda

"He was a saint."

″Melek gibi bir insandı.″

He probably wasn't.

Muhtemelen öyle biri değildi.

(Laughter)

(Kahkahalar)

When we do that, we're not actually grieving.

Bunu yaptığımızda aslında yas tutmuyoruz.

We're not confronting the person we've lost as a complex individual,

Kaybettiğimiz kişiyle kusurlarıyla karmaşık bir birey olarak yüzleşmiyoruz.

flaws and all.

Cartooning has allowed me to go narrow,

Çizim yapmak odaklanmamı, sembolik detayları bulmamı sağladı

to find the details that are emblematic,

which opens up into a whole, rich, complex person

ki bu da tam, zengin ve karmaşık kişiyi

and to my complicated relationship with them.

ve bu kişiyle olan karışık ilişkimi ortaya çıkarıyor.

It avoids flattening them and leaves them their richness

Onları yassılamaktan kaçınarak zenginlikleriyle bırakıyor

so I can grieve all of them.

böylece onların her şeyleriyle yasını tutabiliyorum.

And so I focused on my grandmother's hands,

Bu yüzden ninemin ellerine,

the quivering lines of her arthritic fingers,

artritik parmaklarının titreyen çizgilerine,

the contours of her veins,

damarlarının kıvrımlarına odaklandım,

now pronounced by the thinning of the skin

şimdi bakımı için çok zaman harcadığı cildin incelmesiyle belirginleşti.

that she spent so much time caring for.

They were beautiful hands, soft from years of moisturizing.

Güzel ellerdi, yıllarca süren nemlendirmeden yumuşaktılar.

They were also the hands of someone who was really, really vain,

Aynı zamanda, gerçekten, gerçekten kibirli, dönemindeki İranlı

emblematic of the gender norms of an Iranian woman of her period.

bir kadının cinsiyet normlarını simgeleyen birinin elleriydi.

And as a consequence,

Ve sonuç olarak,

incapable of dealing with the process of aging well.

yaşlanma süreciyle iyi başa çıkamıyordu.

For example, I can remember this one time she called me into her room,

Örneğin, bir keresinde beni odasına çağırdığını hatırlıyorum

and when I walked in, she was standing there,

ve içeri girdiğimde orada duruyordu,

arms stretched out to her side and topless, and she said,

kolları yana uzanmıştı ve üstsüzdü. Şöyle söyledi:

"Look what I've become."

“Bak neye dönüştüm.”

[Image not available]

[Resim mevcut değil]

(Laughter)

(Kahkahalar)

They were also the hands that she used,

Ayrıca o eller,

as she got older and was less capable of caring for herself,

yaşlandıkça ve gitgide kendine bakamamaya başladığında kullandığı,

to hit those around her,

en sevdiği insanlara vurmak için kullandığı ellerdi.

the people she loved the most.

Because I didn't actually get to draw her hands when I last saw her,

Çünkü aslında onu en son gördüğümde ellerini çizemedim

and I don't have any photos of them,

ve ellerinin fotoğrafları bende yok,

I had to use my own hands to draw her hands.

ellerini çizmek için kendi ellerimi kullanmak zorunda kaldım.

So I drew my hands old and spotted,

Bu yüzden ellerimi yaşlı ve benekli,

my knuckles gnarled,

parmak eklemlerimi buruşuk çizdim,

and I imagined what it would be like

ve ellerimin günlük işlevleri yerine getirememesinin,

for my hands to no longer be able to perform basic, everyday functions,

artık çizim yapamamasının

to no longer be able to draw.

nasıl bir şey olacağını hayal ettim.

I regularly use myself as a reference for my comics,

Kendimi düzenli olarak çizgi romanlarım için referans olarak kullanıyorum,

so most of the photos on my phone look something like this.

bu yüzden telefonumdaki fotoğrafların çoğu böyle görünüyor.

(Laughter)

(Kahkahalar)

And through this, I have become my grandmother,

Bu sayede ninem oldum,

I have become my friends,

arkadaşlarım oldum

and I've even become my five-year-old daughter.

ve hatta beş yaşındaki kızım oldum.

It's a process that's allowed me to experience these stories more deeply,

Bu hikayeleri fiziksel bir şekilde daha derinlemesine deneyimlememe izin veren,

in a physical way,

allowing me to inhabit them,

daha eksiksiz ve daha zengin bir şekilde anlamama izin veren bir süreç.

to come to a fuller, richer understanding of them in context.

If a loved one's death makes us confront our own mortality,

Sevilen birinin ölümü bizi kendi ölümlülüğümüzle yüzleştiriyorsa,

then the process of physically transforming myself into my grandmother

o zaman kendimi fiziksel olarak nineme veya böbrek yetmezliğinden

or my father, who is slowly dying of kidney failure,

yavaş yavaş ölmekte olan babama dönüştürme süreci,

has made me confront it in a uniquely deep way.

onunla benzersiz bir şekilde derin bir şekilde yüzleşmemi sağladı.

This is a photo I took of myself in my dad's boots and jeans

“The New Yorker” için ilk kez diyalize eşlik etmekle ilgili bir karikatür için

for a comic I did for "The New Yorker"

about accompanying him to dialysis for the first time.

babamın botları ve kot pantolonuyla çektiğim bir fotoğraf bu.

It's a process that's also allowed me to reach a place of deeper empathy

Bu aynı zamanda daha derin bir empati

and of forgiveness.

ve af konumuna ulaşmamı sağlayan bir süreç.

For me, art is about communication.

Benim için sanat iletişim ile ilgilidir.

It's about expressing what's most important to us

Bizim için en önemli olanı ifade etmek

and knowing that other people feel the same way,

ve diğer insanların da aynı şekilde hissettiğini,

that we're not alone,

yalnız olmadığımızı bilmekle ilgilidir,

which is particularly important when we're grieving.

ki bu özellikle yas tuttuğumuzda önemlidir.

It's that distillation of something complex into its simplest terms.

Karmaşık bir şeyin en basit terimleriyle damıtılmasıdır.

For you to see your grandmother

Nineni

or a parent

ya da bir ebeveynini

in the curved lines of my grandmother's beautiful hands,

güzel ellerinin kavisli çizgilerinde görmen,

and to communicate without words

kelimesiz iletişim kurman içindir

because words were never the point anyway.

çünkü zaten kelimeler asla mesele değildi.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkış)