How Art Helped Me Grapple with Grief | Navied Mahdavian | TED

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Moon Thit

When I found out my grandmother,

ကျွန်တော့်နောက်ဆုံး အသက်ရှင်နေတဲ့ အဘွား

my last living grandparent, was dying,

သေဆုံးတော့မယ်ဆိုတာ သိလိုက်ရတော့၊  

my first thought was, "I need to draw her hands."

ပထမဆုံး အတွေးက “ငါ အဖွားရဲ့ လက်တွေကို ဆွဲဖို့လိုတယ်“ဆိုတာပါ။

I'm a visual artist,

ကျွန်တော်က ရုပ်ပြ ပန်းချီဆရာ

a cartoonist for "The New Yorker," and comics writer,

“The New Yorker” အတွက် ကာတွန်းဆရာနဲ့ ရုပ်ပြ စာရေးဆရာဆိုတော့

so drawing is how I understand much of the world.

ပုံဆွဲတာက ကမ္ဘာကို ကျွန်တော် နားလည်ပုံပါ။

For a long time, my cartoons had been impersonal.

အချိန်အတော်ကြာအောင် ကျွန်တော့် ကာတွန်းတွေက ပုဂ္ဂိုလ်စွဲကင်းခဲ့တယ်။

Commentary on the world around me, sure, but not really about me.

ပတ်ဝန်းကျင် ကမ္ဘာအကြောင်း မှတ်ချက်ချတာ သေချာပေမဲ့ ကျွန်တော့်အကြောင်း မဟုတ်ဘူး။

The closest my personal life got to influencing my cartoons

ကျွန်တော့် ကာတွန်းတွေကို လွှမ်းမိုးဖို့ အနီးစပ်ဆုံး ကိုယ်ရေးကိုယ်တာ ဘဝက

were cartoons I lifted from things my friends

ကျွန်တော့်ပတ်ဝန်းကျင်က မိတ်ဆွေတွေနဲ့ မိသားစုက

and family had said around me.

ပြောခဲ့တာတွေကနေ ထုတ်ယူထားတဲ့ ကာတွန်းတွေပါ။

[Dolly, twenty years later]

 [Dolly၊ အနှစ် ၂၀ အကြာမှာ]

["I've become my mother"]

[“ငါက ငါ့အမေ ဖြစ်လာပါပြီ“]

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

It was only after my daughter, Elika, was born,

ကျွန်တော့်သမီးလေး အယ်လီကာ မွေးဖွားပြီးတော့မှပဲ၊

that my personal life began to creep into my cartoons more.

ကိုယ်ရေးကိုယ်တာဘဝက ကျွန်တော့် ကာတွန်းတွေထဲ ပိုဝင်လာခဲ့တယ်။  

["I have a feeling he understands more than we think."]

 [”သူက ငါတို့ ထင်တာထက် ပိုနားလည်တယ်လို့ ခံစားမိတယ်။“]

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

Every artist will tell you that their medium is the highest art form,

အနုပညာရှင်တိုင်းက သူတို့ရဲ့ ကြားခံက အမြင့်ဆုံး အနုပညာပုံစံလို့ ပြောကြမှာပါ၊

but they're wrong because cartooning is in fact the highest art form.

ဒါပေမဲ့၊ ကာတွန်းက တကယ်တော့ အမြင့်ဆုံး အနုပညာပုံစံဖြစ်တာကြောင့်၊ သူတို့ မှားတယ်။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

For example --

ဥပမာ--

[“ငါ့ကို ပြောခဲ့ဖို့ကောင်းတယ်]

["You could have told me]

[I've been talking to your ass for 15 minutes"]

[ငါ မင်းဖင်ကို  ပြောနေတာ ၁၅ မိနစ်ရှိပြီ“]

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

Not a great example, the next one's better.

နမူနာကောင်းတစ်ခုတော့မဟုတ်ဘူး၊ နောက်တစ်ခုက ပိုကောင်းတယ်။

["I know I have a condom in here somewhere."]

[“ဒီတစ်နေရာရာမှာ ကွန်ဒုံး တစ်ခုရှိတာ သိတယ်။“]

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

I was thinking of the next one.

နောက်တစ်ခုကို ကျွန်တော် စဉ်းစားနေခဲ့တယ်။

There you go.

ဟောဒီမှာပါ။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

Cartoons can say so much with so little.

ကာတွန်းတွေက နည်းနည်းနဲ့ အများကြီးပြောနိုင်တယ်။

With just a few lines, you can express happiness,

စာကြောင်းအနည်းငယ်နဲ့ ပျော်ရွှင်မှု၊ ပလွှားမှု၊

smugness

ဝမ်းနည်းမှုကို

and sadness.

ဖော်ပြနိုင်တယ်။

This is called face pareidolia.

ဒါကို face paeidolia လို့ ခေါ်ပါတယ်။

It's the phenomenon where we see faces in inanimate objects.

သက်မဲ့အရာဝတ္ထုတွေမှာ မျက်နှာတွေကို ကျွန်တော်တို့ မြင်တဲ့ ဖြစ်စဉ်ပါ။

We see ourselves in these cartoonish faces.

ဒီလို ကာတွန်းဆန်တဲ့ မျက်နှာတွေမှာ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် ကျွန်တော်တို့ မြင်တယ်။

They're blank canvases onto which we project ourselves.

ဒါတွေက ကျွန်တော်တို့ကိုယ်တိုင်ကို ထိုးပြထားတဲ့ ပတ္တူစအလွတ်တွေပါ။

We see faces everywhere,

နေရာတိုင်းမှာ မျက်နှာတွေ၊

ourselves in everything.

အရာတိုင်းမှာ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် မြင်ရတယ်။

It's evolutionary, a survival technique.

ဒါက ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်၊ ရှင်သန်မှု နည်းပညာတစ်ခုပါ။

But how do we convey complex emotions using just lines,

ဒါပေမဲ့၊ မျဉ်းကြောင်းတွေပဲ သုံးရင်း သောကလို၊  ရှုပ်ထွေးတဲ့

emotions like grief?

ခံစားမှုတွေကို ဘယ်လိုဖော်ပြမလဲ။

This became really important to me

အဘွား ဆုံးတော့မယ်ဆိုတာ သိလိုက်ချိန်မှာ၊

when I found out that my grandmother was dying.

ဒါက ကျွန်တော့်အတွက် တကယ် အရေးပါလာခဲ့တယ်။

I got to know my grandmother Homa

အဘွား၊ ဟိုမာနဲ့ ကျွန်တော်က

in a way I didn't get to know any of my other grandparents

အခြားအဘိုးအဘွားတွေ သိခွင့်မရှိတဲ့ နည်းလမ်းနဲ့ သိခဲ့ကြတာက၊

because they all lived and died in Iran,

ကျွန်တော် နှစ်ကြိမ်ပဲ ရောက်ဖူးပြီး ၁၀ နှစ်သားကတည်းက

a country I’ve only ever been to twice, and not since I was 10.

မရောက်တော့တဲ့၊ အီရန်မှာ သူတို့အားလုံး နေပြီး သေဆုံးခဲ့ကြတာကြောင့်ပါ။

But Homa lived with my parents for the last 10 years of her life.

ဒါပေမဲ့၊ ဟိုမာက သူ့ဘဝရဲ့ နောက်ဆုံး ၁၀ နှစ်လုံးလုံး ကျွန်တော့်မိဘတွေနဲ့နေခဲ့တယ်။

And in that time she danced the funky chicken at my wedding,

အဲဒီအချိန်မှာ အဘွားက ကျွန်တော့် မင်္ဂလာဆောင်မှာ ကြက်အကကို ကတယ်၊

she got to hold my newborn daughter,

ကျွန်တော့် မွေးကင်းစသမီးကို ချီခွင့်ရပြီး

and she told me stories about Iran before the revolution over morning tea,

မနက်လက်ဖက်ရည်သောက်ရင်း တော်လှန်ရေးမတိုင်မီ အီရန်အကြောင်း ဇာတ်လမ်းတွေကို ပြောပြပါတယ်၊

which was usually around noon

သူက နေမြင့်မှာ အိပ်ရာထချင်တော့၊

because she liked to sleep in.

ဒါက ပုံမှန် နေ့လည်ခင်းလောက်မှာပါ။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

One of my earliest memories is of her hands.

ကျွန်တော့်ရဲ့ အစောဆုံး အမှတ်တရတွေထဲက တစ်ခုကတော့ အဘွားရဲ့လက်တွေပါ။

Not the way that they looked, but the way that they felt.

လက်တွေကို မြင်ရပုံ မဟုတ်ဘဲ၊ ဒါတွေကို ခံစားရပုံပါ။

I can still, even today,

ဒီနေ့တောင် သူ့လက်သည်းတွေရဲ့

recall the physical sensation of them,

ချောမွတ်မှုနဲ့ အနံ့လို

like the smoothness of her nails and even their smell,

ရုပ်ပိုင်း ခံစားချက်ကို မှတ်မိနေသေးတယ်၊

but not the way they looked.

ဒါပေမဲ့ လက်တွေကို မြင်ရပုံတော့မဟုတ်ဘူး။

Which is why, when I found out that she was dying,

 ဒါကြောင့် သူ သေတော့မယ်ဆိုတာ သိလိုက်ရတော့

my first instinct was to try to preserve that memory.

ပထမဆုံး ဗီဇအသိက ဒီအမှတ်ရမှုကို ထိန်းသိမ်းဖို့ကြိုးစားတာပါ။

My memory of her by drawing her hands.

အဘွား လက်ကိုဆွဲရင်း သူ့ကို ကျွန်တော် အမှတ်ရမိတယ်။

Not surprisingly, when I finally made it there to see her,

နောက်ဆုံးတော့ အဘွားကို တွေ့ဖို့ ရောက်လာတော့၊

I didn't have a whole lot of time to sit around drawing

တခြားအရာတွေနဲ့ ရှုပ်နေတော့  ထိုင်ပြီး ဆွဲဖို့ အချိန်အများကြီး

because I was busy with other things.

မရှိခဲ့တာ အံ့သြစရာ မဟုတ်ဘူး။

Things like comforting my mom,

အမေ့ကို နှစ်သိမ့်တာ၊

comforting my grandmother by doing magic,

မျက်လှည့်ပြရင်း အဖွားကို နှစ်သိမ့်တာ၊

and helping my mom and my sister plan for what would come next.

နောက်ဖြစ်လာမှာအတွက် အမေနဲ့ ညီမကို ကူညီ စီစဉ်ပေးတာလို အရာတွေပါ။

It's that classic Proustian experience.

ဒါက ဖြစ်ရိုးဖြစ်စဉ်  Proustian အတွေ့အကြုံပါ။

Life doesn't mean anything while you're moving through it,

ဖြတ်ကျော်နေစဉ်မှာ၊ ဘဝဆိုတာ ဘာမှ အဓိပ္ပါယ်မရှိပေမဲ့၊

it's only when you stop to reflect on it

ဒါကို ဆင်ခြင်ဖို့ ရပ်တန့်လိုက်မှပဲ

that you can make any sense of it.

ဒါကို နားလည်သဘောပေါက်နိုင်တာပါ။

Sense memory, what Proust calls involuntary memory,

အာရုံ မှတ်ဉာဏ်၊ Proust ခေါ်တဲ့ တမင်တကာမဟုတ်တဲ့ မှတ်ဉာဏ်မှာ

contains the essence of the past.

အတိတ်ရဲ့ အနှစ်သာရ ပါရှိတယ်။

And so if I wanted to tell the story of my Grandma Homa,

ဒါဆို ကျွန်တော့် အဘွား၊ ဟိုမာရဲ့ ဇာတ်လမ်းကို ပြောပြချင်ရင်၊

I would have to begin with a sensation of her hands.

သူ့လက်တွေကို တွေ့ထိတာနဲ့ စတင်ရမှာပါ။

When I set out to write this comic, which was published in the “LA Times,”

“LA Times” မှာ ထုတ်ဝေခဲ့တဲ့ ဒီရုပ်ပြကို ရေးဖို့ စလုပ်တုန်းက

I wanted to take something complicated and big

ရှုပ်ထွေးပြီး ကြီးမားတာတစ်ခုခုကို သေးသွားအောင်

and make it small.

လုပ်ချင်ခဲ့တယ်တယ်။

Grief is complicated.

သောကက ရှုပ်ထွေးတယ်။

I needed to reach a point where I could process my loss,

ကျွန်တော့ရဲ့ ဆုံးရှုံးမှုကို စီမံနိုင်တဲ့ နေရာကိုရောက်ဖို့၊ နောက်ဆုံး

to distill the experience of losing my last living grandparent

အသက်ရှိနေတဲ့ အဘွားကို ဆုံးရှုံးလိုက်ရတဲ့ အတွေ့အကြုံကို

into its essential parts

သူ့ရဲ့ မရှိမဖြစ် အပိုင်းတွေအဖြစ်

and make it clear enough that I could actually grieve.

အနှစ်ချုပ်ပြီး ကျွန်တော်တကယ် ကြေကွဲလောက်အောင် ရှင်းလင်းဖို့ လိုတယ်။

My family doesn't tend to deal well with grief,

ကျွန်တော့်မိသားစုဟာ သောကကို မကိုင်တွယ်တတ်ဘူး၊

which isn't great because we have so much experience with it.

ကျွန်တော်တို့မှာ အတွေ့အကြုံ အများကြီးရှိလို့ ဒါက အဆင်မပြေဘူး။

When we're trying to dodge grief, we caricature those we've lost.

သောကကို ရှောင်လွှဲဖို့ ကြိုးစားတဲ့အခါ၊ ဆုံးရှုံးသွားသူတွေကို ရုပ်ပြောင်ရေးတယ်။

We focus on and exaggerate their most obvious features,

သူတို့ရဲ့ အထင်ရှားဆုံး အင်္ဂါရပ်တွေကို စူးစိုက်ပြီး ချဲ့ကားတာကြောင့်

which is why sometimes we'll hear somebody say something like,

တစ်ခါတစ်ရံ “သူက သူတော်စင်” လို့ တစ်ယောက်ယောက်က

"He was a saint."

ပြောတာကို ကြားဖူးမှာပါ။

He probably wasn't.

မဟုတ်လောက်ပါဘူး။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

When we do that, we're not actually grieving.

ဒါကို လုပ်တဲ့အခါ၊ ကျွန်တော်တို့က ပူဆွေးနေတာ မဟုတ်ဘူး။

We're not confronting the person we've lost as a complex individual,

ဆုံးရှုံးသွားတဲ့လူကို ရှုပ်ထွေးတဲ့၊ ချို့ယွင်းချက်နဲ့ အားလုံးရှိနေတဲ့ လူအဖြစ်

flaws and all.

ရင်ဆိုင်နေတာမဟုတ်ဘူး။

Cartooning has allowed me to go narrow,

ကာတွန်းဆွဲတာက ကျွန်တော့်ကို ကျဉ်းမြောင်းပြီး၊

to find the details that are emblematic,

အမှတ်အသားဖြစ်တဲ့ အသေးစိတ်တွေကို ရှာဖွေခွင့်ပေးတယ်၊

which opens up into a whole, rich, complex person

ဒါက ထူးကဲ ရှုပ်ထွေးတဲ့ လူအဖြစ်ကနေ ကျွန်တော်နဲ့ သူတို့ရဲ့ ရှုပ်ထွေးတဲ့

and to my complicated relationship with them.

ဆက်ဆံရေးအထိ တစ်ခုလုံးကို ဖွင့်ပေးတယ်။

It avoids flattening them and leaves them their richness

ဒါက သူတို့ကို မကြေကွဲစေဘဲ သူတို့ရဲ့ ထူးကဲတာကို ချန်ထားခဲ့တော့

so I can grieve all of them.

ဒါအားလုံးနဲ့ပတ်သက်ပြီး ကျွန်တော် ကြေကွဲလို့ရတယ်။

And so I focused on my grandmother's hands,

ဒါကြောင့် ကျွန်တော်က အဘွားရဲ့လက်တွေ၊ အဆစ်ရောင်နေတဲ့ လက်ချောင်းတွေရဲ့

the quivering lines of her arthritic fingers,

တုန်ယင်နေတဲ့ မျဉ်းကြောင်းတွေ၊ သွေးကြော ကောက်ကြောင်းတွေကို

the contours of her veins,

အာရုံစိုက်တယ်၊

now pronounced by the thinning of the skin

အခုတော့ သူ အချိန်များစွာ စောင့်ရှောက်ခဲ့တဲ့

that she spent so much time caring for.

အရေပြား ပါးလာတာက သိသာပါတယ်။

They were beautiful hands, soft from years of moisturizing.

ဒါတွေက နှစ်ပေါင်းများစွာ အစိုဓာတ် ထိန်းထားတဲ့ နူးညံ့၊လှပတဲ့ လက်တွေပါ။

They were also the hands of someone who was really, really vain,

ဒါတွေက ဓမ္မတာကာအတွင်း အီရန်အမျိုးသမီး တစ်ယောက်ရဲ့ လိင်ဆိုင်ရာ

emblematic of the gender norms of an Iranian woman of her period.

စံတွေရဲ့ သင်္ကေတ တကယ့်ကို  အရာမရောက်တဲ့ တစ်စုံတစ်ယောက်ရဲ့ လက်တွေပါ။

And as a consequence,

အကျိုးဆက်အနေနဲ့၊

incapable of dealing with the process of aging well.

အိုမင်းတဲ့ ဖြစ်စဉ်ကို ကောင်းစွာ မကိုင်တွယ်နိုင်တာပါ။

For example, I can remember this one time she called me into her room,

ဥပမာ၊ တစ်ခါက အဘွားက ကျွန်တော့်ကို သူအခန်းထဲကို ခေါ်တော့

and when I walked in, she was standing there,

ဝင်သွားတဲ့အခါ၊ သူက အဲဒီမှာ ရပ်နေတယ်၊ ​​

arms stretched out to her side and topless, and she said,

လက်နှစ်ဖက်ကို ဘေးမှာ ဆန့်ထားပြီး အပေါ်ပိုင်း ဗလာကျင်းက  

"Look what I've become."

“ငါ ဘာဖြစ်လာတာလဲ ကြည့်စမ်း” တဲ့။

[Image not available]

[ပုံ မရရှိနိုင်ပါ]

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

They were also the hands that she used,

ဒါတွေက သူ အသက်ကြီးလာတော့

as she got older and was less capable of caring for herself,

သူ့ကိုယ်သူ ဂရုမစိုက်နိုင်တော့ဘဲ၊ သူ့ပတ်ဝန်းကျင်က လူတွေနဲ့

to hit those around her,

သူ အချစ်ရဆုံးလူတွေကို ထိတို့ဖို့

the people she loved the most.

သူ အသုံးပြုခဲ့တဲ့ လက်တွေလည်းဖြစ်နေတယ်။

Because I didn't actually get to draw her hands when I last saw her,

အဘွားကို နောက်ဆုံးတွေ့တုန်းက သူ့လက်တွေကို ဆွဲခွင့်မရဘဲ၊

and I don't have any photos of them,

ဒီလက်တွေရဲ့ ဓါတ်ပုံတစ်ပုံမှ မရှိတော့

I had to use my own hands to draw her hands.

သူ့လက်တွေကို ဆွဲဖို့ ကျွန်တော့်လက်တွေကို သုံးရတယ်။

So I drew my hands old and spotted,

ဒီတောါ လက်တွေကို အိုမင်း အစက်အပြောက်ဖြစ်အောင် ဆွဲတယ်၊

my knuckles gnarled,

လက်ဆစ်တွေ တွန့်လာကာ၊

and I imagined what it would be like

လက်တွေက အခြေခံ နေ့စဉ် အလုပ်တွေကို

for my hands to no longer be able to perform basic, everyday functions,

မလုပ်ဆောင်နိုင်၊ ပုံမဆွဲနိုင်တော့တဲ့အခါ

to no longer be able to draw.

ဘာ ဖြစ်လာမယ်ဆိုတာကို စိတ်ကူးကြည့်မိတယ်။

ရုပ်ပြတွေအတွက် ရည်ညွှန်းအဖြစ် ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ်ကို ပုံမှန် သုံးတာကြောင့်

I regularly use myself as a reference for my comics,

so most of the photos on my phone look something like this.

ကျွန်တော့် ဖုန်းပေါ်က ဓာတ်ပုံ အများစုက ဒီလိုပုံဖြစ်နေတယ်။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

And through this, I have become my grandmother,

ဒီကနေ၊ ကျွန်တော်က ကျွန်တော့်အဘွားဖြစ်လာတယ်၊

I have become my friends,

ကျွန်တော့မိတ်ဆွေတွေဖြစ်လာတယ်၊

and I've even become my five-year-old daughter.

ကျွန်တော့်ရဲ့ ငါးနှစ်သမီးတောင် ဖြစ်လာတယ်။

It's a process that's allowed me to experience these stories more deeply,

ဒါက ဒီဇာတ်လမ်းတွေကို ပိုအလေးအနက် တွေ့ကြုံခွင့်ပေးတဲ လုပ်ငန်းစဉ်တစ်ခုပါ၊

in a physical way,

ရုပ်ပိုင်းအရ

allowing me to inhabit them,

အခြေအနေထဲမှာ သူတို့အကြောင်းကို

to come to a fuller, richer understanding of them in context.

ပိုပြည့်စွာ နားလည်လာစေဖို့ ကျွန်တော့်ကို သူတို့ဆီမာ နေထိုင်ခွင့်ပေးတယ်။

If a loved one's death makes us confront our own mortality,

 ချစ်ရသူတစ်ယောက် သေဆုံးတာက ကိုယ်တိုင် သေဆုံးမှုကို ရင်ဆိုင်စေရင်၊

then the process of physically transforming myself into my grandmother

ကျောက်ကပ်ပျက်ဆီးတာကြောင့် တဖြည်းဖြည်း သေဆုံးနေတဲ့ အဘွား ဒါမှမဟုတ် အဖေ့အဖြစ်ကို

or my father, who is slowly dying of kidney failure,

ကိုယ်တိုင်ဖြစ် ရုပ်ပိုင်းအရ အသွင်ပြောင်းတဲ့ ဖြစ်စဉ်က

has made me confront it in a uniquely deep way.

ကျွန်တော့်ကို ထူးခြား၊ နက်နဲတဲ့ နည်းလမ်းနဲ့ ရင်ဆိုင်စေခဲ့တယ်။

This is a photo I took of myself in my dad's boots and jeans

ဒီပုံက ပထမဆုံး အကြိမ် ကျောက်ကပ်ဆေးဖို့ လိုက်ပို့တုန်းကအကြောင်း၊

for a comic I did for "The New Yorker"

“The New Yorker” အတွက် လုပ်ခဲ့တဲ့

about accompanying him to dialysis for the first time.

ရုပ်ပြ၊ အဖေ့ ဘွတ်ဖိနပ်နဲ့ ဂျင်းဘောင်းဘီ ဝတ်ထားတဲ့ ဓာတ်ပုံပါ။

It's a process that's also allowed me to reach a place of deeper empathy

ပိုလေးနက်တဲ့ စာနာမှုနဲ့ ခွင့်လွှတ်မှု ရှိတဲ့နေရာကို ရောက်ခွင့်ပေးခဲ့တဲ့

and of forgiveness.

လုပ်ငန်းစဉ်တစ်ခုပါ။

For me, art is about communication.

ကျွန်တော့်အတွက်ကတော့ အနုပညာက ဆက်သွယ်ရေးနဲ့ဆိုင်တယ်။

It's about expressing what's most important to us

ကျွန်တော်တို့အတွက် အရေးကြီးဆုံးအရာကို ဖော်ပြတာနဲ့

and knowing that other people feel the same way,

ကျွန်တော်တို့ချည်းမဟုတ်ဘဲ၊ အခြားသူတွေလည်း အလားတူ

that we're not alone,

ခံစားရပုံကို သိတာပါ၊

which is particularly important when we're grieving.

ဒါက ပူဆွေးနေချိန်မှာ အထူးအရေးကြီးပါတယ်။

It's that distillation of something complex into its simplest terms.

ရှုပ်ထွေးတာကို အရှင်းဆုံး စကားလုံးတွေအဖြစ် အနှစ်ချုပ်တာပါ။

For you to see your grandmother

ခင်ဗျားတို့အတွက် ကျွန်တော့အဘွားရဲ့ လှပတဲ့လက်တွေရဲ့

or a parent

မျဉ်းကွေးတွေမှာ

in the curved lines of my grandmother's beautiful hands,

ကိုယ့်ရဲ့အဖွား ဒါမှမဟုတ် မိဘကို တွေ့မြင်ပြီး စကားလုံးတွေက

and to communicate without words

ဘယ်တော့မှ ဘာကိုမှ ဖော်မပြတာကြောင့်  

because words were never the point anyway.

စကားလုံးမပါဘဲ ပြောဆိုဆက်ဆံဖို့ပါပဲ။

Thank you.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)