Are We Still Human If Robots Help Raise Our Babies? | Sarah Blaffer Hrdy | TED

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Moon Thit

I guess you've already figured out.

ရှင်တို့ သိပြီးသားဖြစ်မယ် ထင်တယ်။

Like it or not,

ကြိုက်ကြိုက်၊မကြိုက်ကြိုက်၊

artificial intelligence is going to change the nature

ဉာဏ်ရည်တုက လူသား အလုပ်ရဲ့ သဘောသဘာဝကို

of human work.

ပြောင်းလဲစေတော့မှာပါ။

But will it change human nature?

ဒါပေမဲ့၊ ဒါက လူ့သဘောသဘာဝကို ပြောင်းလဲပစ်မှာလား။

That's going to depend on what we do with it.

ဒါက ဒါနဲ့တွဲပြီး ကျွန်မတို့ လုပ်နေတာအပေါ် မူတည်တယ်။

Right away,

ချက်ချင်းဆိုသလိုပဲ၊

the mother and the grandmother in me wants to know,

အမေနဲ့ အဘွားတွေက ကျွန်မဆီကနေ သိချင်ကြတာက

oh, hey, can we program robots

အိပ်ရေးပျက်ပြီး အချိန်ကုန်တဲ့

to help us care for our sleep-depriving,

ကလေးတွေကို ပြုစု စောင့်ရှောက်ဖို့ စက်ရုပ်တွေကို

time-consuming babies?

ပရိုဂရမ်လုပ်နိုင်မလားတဲ့။

That's before the evolutionary anthropologist in me cautions,

ကျွန်မမှာ ရှိတဲ့ ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ် မနုဿဗေဒပညာရှင်က သတိပေးနေတာက၊

oh, shouldn't we first ask why such costly, costly,

အိုး၊ ဘာကြောင့် ဒီလောက်စျေးကြီး၊ အကုန်အကျများပြီး ရင့်ကျက်မှုနှေးကွေးတဲ့

slow-maturing babies evolved in the first place?

ကလေးတွေကို  ဖွံ့ဖြိုးစေဦးမှာလဲလို့ အရင် မမေးသင့်ဘူးလားပေါ့။

For that, we need to go back,

ဒါအတွက်၊ လူသားတွေက တခြားမျောက်ဝံတွေနဲ့အတူ

oh, six million years

ဘုံမျိုးရိုးတစ်ခုကို နောက်ဆုံး ဝေမျှခဲ့တဲ့

to when humans last shared a common ancestor with other apes.

နှစ်ပေါင်း ခြောက်သန်းလောက်ကို ပြန်သွားဖို့လိုတယ်။

Babies back then,

အဲဒီအချိန်က ကလေးငယ်တွေက

like this common chimpanzee baby today,

ဒီခေတ် သာမန် ချင်ပင်ဇီ ကလေးငယ်လိုပဲ၊

would have to be held in skin-to-skin contact.

အရေပြားချင်း ထိတွေ့မှုကို ထိန်းထားဖို့လိုခဲ့မှာပါ။

Never out of touch, not for a minute of the day or night,

မွေးပြီးနောက် လနဲ့ချီပြီး နေ့ရော ညပါ ခဏလောက်တောင်

for months after birth.

အဆက်အသွယ်မပြတ်ခဲ့ဘူး။

Nursed for years.

နှစ်အတန်ကြာ ပြုစုစောင့်ရှောက်ခံရတယ်။

It just seemed natural to assume that among the bipedal apes

ဟိုမို မျိုးစုဆီ ဦးတည်တဲ့ မျိုးရိုးထဲက ခြေနှစ်ချောင်း မျောက်ဝံတွေကြားမှာ

in the line leading to the genus Homo,

ကလေးငယ်တွေဟာ စွဲစွဲမြဲမြဲ နှစ်မြှုပ်ထားတဲ့

babies could similarly expect single-mindedly dedicated maternal care.

မိခင်စောင့်ရှောက်မှုကိုအလားတူ မျှော်လင့် လို့ရတယ်လို့ ယူဆတာက သဘာဝကျပုံရတယ်။

Until, that is,

အဲဒီအချိန်အထိ ဆိုလိုတာက၊

anthropologists figured out how hard it would have been

ရာသီဥတု ဖောက်ပြန်မှုနဲ့ အခြား Pleistocene အန္တရာယ်တွေကို ရင်ဆိုင်ရချိန်မှာ

for bipedal apes with only Stone Age tools to survive

မျိုးသုဉ်းတာကနေ ရှင်ကျန်၊လွတ်မြောက်ဖို့ ကျောက်ခေတ် ကိရိယာတွေပဲရှိတဲ့

and escape extinction in the face of climate change

ခြေနှစ်ချောင်း မျောက်ဝံတွေအတွက် ဘယ်လောက်ခက်ခဲတာကို

and other Pleistocene perils.

မနုဿဗေဒပညာရှင်တွေက မှန်းဆခဲ့ကြတယ်။

To stay fed and manage to still rear their helpless, helpless,

အကူအညီမဲ့၊ အားကိုးရာမဲ့၊ ရင့်ကျက်မှု နှေးကွေးတဲ့ ကလေးငယ်တွေကို

slow-maturing babies,

ဆက်လက် ကျွေးမွေး၊ပြုစုဖို့

mothers needed help.

မိခင်တွေက အကူအညီ လိုအပ်ခဲ့တယ်။

Unless male and female group members

မိခင်တွေဆိုတာထက်၊ အခြား အမျိုးသား၊

other than the mother,

အမျိုးသမီးအုပ်စုဝင်တွေဖြစ်တဲ့

allomothers, had helped to care for and provision babies

ကျွေးမိခင်တွေ ကလေးငယ်များကို စောင့်ရှောက်ဖို့ ကူညီပံ့ပိုးမှုမရှိရင်၊

there is no way we humans could have evolved.

ကျွန်မတို့ လူသားတွေ ဆင့်ကဲပြောင်းလဲ လာနိုင်စရာ နည်းလမ်းမရှိဘူး။

Fortunately for us,

ကျွန်မတို့အတွက် ကံကောင်းတာက၊

as brains were getting bigger

ဦးနှောက်တွေက ပိုကြီးမားလာပြီး

and distinctively human prefrontal cortices were taking shape,

ထူးထူးခြားခြား လူသား ဦးနှောက်ရှေ့ပိုင်း အပြင်လွှာတွေ ပုံပေါ်လာတာကြောင့်၊

our ancestors were increasingly sharing food

ကျွန်မတို့ရဲ့ ဘိုးဘေးတွေက တိုးကာတိုးကာ အစာကို မျှဝေယူကာ

and sharing care of children.

ကလေး စောင့်ရှောက်မှုကို မျှဝေယူကြတယ်။

Neural circuits,

အပြန်အလှန် နားလည်မှုအတွက်

crucial for mutual understanding,

အရေးပါတဲ့ အာရုံကြော ပတ်လမ်းတွေက

co-evolved right along with shared care.

မျှဝေယူထားတဲ့ စောင့်ရှောက်မှုနဲအတူ ဆင့်ကဲပြောင်းလဲခဲ့တယ်။

Fast forward to the ever faster-changing modern world,

ပိုလျင်မြန်စွာ ပြောင်းလဲနေတဲ့ ခေတ်သစ်ကမ္ဘာဆီ အမြန်သွားလိုက်ရအောင်၊

mothers still labor to help support their families,

မိခင်တွေက မိခင်တွေ အမြဲ အားထုတ်ခဲ့တဲ့အတိုင်း၊သူတို့ရဲ့မိသားစုကို

as mothers always have.

ထောက်ပံ့ကူညီဖို့ အားထုတ်နေကြဆဲပါ။

But many no longer live in mutually supportive communities.

ဒါပေမဲ့၊ လူများစွာက အပြန်အလှန် ဖေးမတဲ့ အသိုက်အဝန်းတွေမှာ မနေထိုင်ကြတော့ဘူး။

With kin far away

ရပ်ဝေးက ဆွေမျိုးတွေနဲ့

and even with dads helping more,

အဖေတွေက ပိုကူညီတာတောင်၊

allomothers were in short supply.

ကျွေးမိခင်တွေဟာ ထောက်ပံ့မှု ရှားပါးလာတယ်။

Good daycare, even if available,

နေ့ကလေးထိန်း စောင့်ရှောက်မှုတွေ ရှိတာတောင်

unaffordable.

မတတ်နိုင်ကြဘူး။  

No wonder parents everywhere use devices

နေရာတိုင်းမှာ မိဘတွေဟာ သူတို့ရဲ့ ကလေးတွေကို စောင့်ကြည့်၊

to keep their babies monitored and entertained.

ဖျော်ဖြေပေးဖို့ စက်ကိရိယာတွေ သုံးတာက အံ့သြစရာမဟုတ်ပါ။

Already, 40 percent of US two-year-olds have their own tablets.

အခုတောင်၊ US က ၂ နှစ်အရွယ် ကလေး ၄၀% မှာ ကိုယ်ပိုင် တက်ဘလက်တွေ ရှိနေပြီ။

Soon, robots will be programmed to provide a wider range of services,

မကြာခင်မှာ၊ ပုလင်းနို့ တိုက်ကျွေးတာကနေ ကလေးငယ်တွေ ဘေးကင်း၊ နွေးထွေး၊

ranging from bottle feeding to keeping babies safe, warm,

သန့်ရှင်းပြီး ပညာသင်ပေးဖို့အထိတောင် ကျယ်ပြန့်တဲ့ ဝန်ဆောင်မှုတွေ ပေးဖို့

cleaned and even educated.

စက်ရုပ်တွေကို ပရိုဂရမ်ချတော့မှာပါ။

But given the role of engagement with others

ဒါပေမဲ့၊ အပြန်အလှန်နားလည်မှု ဖြစ်ပေါ်တာက

in the emergence of mutual understanding,

 အခြားသူတွေနဲ့ ထိတွေ့မှုရဲ့ ကဏ္ဍဖြစ်တာကြောင့်၊

is this a good idea?

ဒါက  စိတ်ကူးကောင်းတစ်ခုဟုတ်ရဲ့လား။

လွန်ခဲ့တဲ့ ရာစုနှစ်တစ်ဝက်ခန့်က အာဖရိကန် အစာရေစာရှုာသူတွေကြားမှာ ရိုက်ယူခဲ့တဲ့

Think back to our hunter-gatherer ancestors

still living and rearing children

ဒီအထင်ကရ ဓာတ်ပုံထဲမှာ လူတွေအဖြစ် နေထိုင်ရင်း

as people in this iconic photograph, taken about half a century ago

ကလေးတွေကို  ပျိုးထောင်နေဆဲ ကျွန်မတို့ရဲ့ မုဆိုး-ရှာဖွေစုဆောင်းသူ

among African foragers.

ဘိုးဘေးတွေကို ပြန်တွေးကြည့်ပါ။

Babies then, to stay safe, still needed to be held by somebody,

ဒီတုန်းက ကလေးငယ်တွေ ဘေးကင်းဖို့ တစ်စုံတစ်ယောက်ကနေ ကိုင်ထားဖို့လိုပေမဲ့၊

but that somebody did not have to be their mother.

ဒီတစ်စုံတစ်ယောက်က သူတို့ရဲ့မိခင်ဖြစ်စရာမလိုဘူး။

Right after birth, others might reach for the baby.

မွေးပြီးပြီးချင်း တခြားသူတွေက ကလေးကို လှမ်းယူလောက်တယ်။

This mother, who has just given birth,

ကလေးမွေးပြီးတဲ့ ဒီမိခင်က

allows others to gather round.

အခြားသူများကို ဝိုင်းဖွဲ့ခွင့်ပေးတယ်။

She's passed her baby to her own mother to massage its scalp.

ကလေးရဲ့ ဦးရေပြားကို နှိပ်နယ်ပေးဖို့  သူက ကလေးကို သူ့မိခင်ဆီ ကမ်းပေးတယ်။

If one of these allomothers happens to be nursing,

တကယ်လို့ ဒီကျွေးမိခင်တွေထဲက တစ်ယောက်က ပြုစုဖို့ ဖြစ်လာရင်၊

the baby's first sweet taste of milk will come from her.

ကလေးရဲ့ ပထမဆုံး နို့ချိုအရသာက သူ့ဆီကနေ ထွက်လာမှာပါ။

Soon, babies will be monitoring nearby others,

မကြာခင်မှာ ကလေးတွေက အနီးနားက အခြားသူတွေကို စောင့်ကြည့်ရင်း၊

deciding who responds,

ဘယ်သူကို တုံ့ပြန်မလဲဆိုတာကို ဆုံးဖြတ်ကာ

figuring out how best to engage and appeal to them.

သူတို့ကို ထိတွေ့ပြီး ဆွဲဆောင်ဖို့ အကောင်းဆုံးနည်းလမ်းကို အဖြေရှာနေကြမှာပါ။

By six months, the sharp little milk teeth are peeking through their gums.

ခြောက်လကြာတဲ့အခါ၊ ချွန်ထက်တဲ့ နို့သွားတွေက သွားဖုံးတွေကနေ ထွက်လာတယ်။ 

Their appeals might be rewarded with kiss-fed treats,

သူတို့ရဲ့ ဆွဲဆောင်မှုက အနမ်းပေးတဲ့ အပြုအမူတွေ၊ ပျားရည်ဆမ်းတံတွေး

maybe honey-sweetened saliva or premasticated meat,

ဒါမှမဟုတ် ကြိုဝါးထားတဲ့ အသားတွေနဲ့ ဆုချတာဖြစ်လောက်တယ်၊

and babies soon are learning to reciprocate,

မကြာခင်၊ ကလေးငယ်တွေဟာ အပြန်အလှန်လုပ်ဖို့  သင်ယူတာ၊

starting to share.

စတင် မျှဝေတာတွေ လုပ်ကြမှာပါ။

Babies everywhere

နေရာတိုင်းက ကလေးငယ်တွေက

will just spontaneously offer food to somebody else.

 အခြားသူတစ်ယောက်ကို စားစရာ အလိုလို ပေးကမ်းကြမှာပါ။

Anybody, really.

ကလေးတိုင်း တကယ်ပါ။

Active agents in their own survival,

သူတို့ရဲ့ ကိုယ်ပိုင်ရှင်သန်မှုထဲက တက်ကြွတဲ့ ဖန်တီးသူတွေဖြစ်တဲ့၊

babies are flexible about who or what they attach or consider as family.

ကလေးငယ်တွေက ဘယ်သူ(သို့)ဘာကို မိသားစုလို့ တွယ်တာ၊ မှတ်ယူရာမှာ လိုက်လျောညီတွေရှိတယ်။

Something to keep in mind

ဖိစီးနေတဲ့ မိဘတွေထက် ပိုလျင်မြန်၊

if robots are programmed to respond

စိတ်ချစွာ တုံ့ပြန်ဖို့ စက်ရုပ်တွေကို

even more rapidly and reliably

ပရိုဂရမ်ချထားရင်၊

than preoccupied parents do.

သတိပြုစရာတစ်ခုရှိပါတယ်။

And as they get older,

သူတို့ အသက်ပိုကြီးလာတာနဲ့၊

they will spontaneously point to things

“ဒါကို မင်း ဘယ်လိုထင်လဲ၊ ဒါကို ငါ ဘယ်လို ထင်လဲ” လို့

or hold something out, as if saying,

မေးသလိုမျိုး၊ သူတို့က  အရာဝတ္ထုတွေကို

“What do you think of this?

သူ့အလိုလို ညွှန်ပြ ဒါမှမဟုတ်

What should I think of this?”

တစ်ခုခုကို ကိုင်ပြကြဦးမလား။

Eager to engage with other minds and learn what they're thinking.

တခြားစိတ်တွေနဲ့ ထိတွေဖို့နဲ့ သူတို့ တွေးနေတာတွေကို သင်ယူဖို့ ထက်သန်ကြတယ်။

They care, they care very much

သူတို့က ဂရုစိုက်တယ်၊ သူတို ကောင်းတာလုပ်တာကို

who notices them do something nice,

သတိထားမိတဲ့သူတွေကို အလွန် ဂရုစိုက်တယ်၊

like a toddler rushing to pick up something someone has dropped

ဥပမာ၊ လမ်းလျှောက်တတ်ခါစ ကလေးတစ်ယောက်က တစ်ယောက်က ကျသွားတာတစ်ခုကို

and hand it back.

ပြေးကောက်ပြီး ပြန်ပေးတာပါ။

They care, not just what others think,

သူတို့က အခြားသူတွေ ထင်တာသာမက၊

but what others think about them.

အခြားသူတွေက သူတို့ကို ထင်တာကိုပါ ဂရုစိုက်တယ်။

Their reputations.

သူတို့ရဲ့ ဂုဏ်သတင်းတွေပေါ့။

As developmental psychologists were learning

ဖွံ့ဖြိုးဆိုင်ရာ စိတ်ပညာရှင်တွေက သူများကို အလေးထားတဲ့

just how other-regarding human babies are,

လူသား ကလေးငယ်တွေက ဘယ်လိုဆိုတာကို လေ့လာနေစဉ်မှာ၊

neuroscientists using new baby-friendly technologies

အာရုံကြောသိပ္ပံပညာရှင်တွေက ကလေးနဲ့ ဟဟဇာတ ဖြစ်တဲ့ နည်းပညာအသစ်တွေကို အသုံးပြုရင်း

made a surprising discovery.

အံ့သြစရာ ရှာဖွေမှုတစ်ခုကို ပြုလုပ်ခဲ့တယ်။

With a soft-wired cap slipped on the baby's head,

ဝိုင်ယာကြိုးတပ် ဦးထုပ်ပျော့တစ်လုံး ကလေးရဲ့ ခေါင်းမှာ ဆောင်းပေးတာနဲ့အတူ

neural activity was detected in the medial prefrontal cortex

medial prefrontal cortex  မှာ အာရုံကြော ဆိုင်ရာ လှုပ်ရှားမှုရှိတယ်လို့ မယူဆခင်

long before most neuroscientists even assumed it was active yet.

အတော်ကြာကတည်းက အာရုံကြော သိပ္ပံပညာရှင်အများစုက တွေ့ရှိခဲ့တာပါ။

As babies process, eye gaze, actions,

ဘယ်သူ့ကို ယုံကြည်၊ အတုယူ ချစ်ခင်ဖို့ ဆုံးဖြတ်ရင်း၊

deciding who to trust,

ကလေးငယ်တွေက ဖြစ်စဉ်အတိုင်း

emulate

မျက်လုံးအကြည့်၊

and love.

အပြုအမူတွေလုပ်တယ်။

Little humans process their physical world

လူသားလေးတွေက အခြားမျောက်ဝံတွေလိုပဲ

in much the same way other apes do.

သူတို့ရဲ့ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာကမ္ဘာကို လုပ်ဆောင်ကြတယ်။

Nothing much different there.

အဲဒီမှာ ဘာမှ သိပ်မကွဲပြားပါဘူး။

It's in these social realms where they really differ.

 ဒီလူမှုရေးနယ်ပယ်မှာတော့ ဒါတွေက တကယ် ကွဲပြားတယ်။

Intersubjective sensibilities starting to emerge early in life,

ရည်မှန်းထားတဲ့ လူမှုရေး အပြုံးတွေနဲ့အတူ ဘဝ အစောပိုင်းကတည်းက

right along with targeted social smiles.

အဇ္စျတ္တဆန္ဒ ဆိုင်ရာ အာရုံခံစားမှုတွေ စတင်ထွက်ပေါ်လာတယ်။

Brain circuitry that evolved to help babies elicit care and survive

ကလေးငယ်တွေ စောင့်ရှောက်ဖို့နဲ့ ရှင်သန်ဖို့ ကူညီတဲ့ ဦးနှောက်ပတ်လမ်းက

prepared our ancestors to mature into adults

ဘိုးဘေးတွေကို  ရင့်ကျက်တဲ့ လူကြီးတွေအဖြစ် ဆက်သွယ်၊

able to communicate

ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နိုင်တဲ့

and cooperate in new ways,

နည်းလမ်းအသစ်တွေနဲ့ ပြင်ဆင်ပေးတယ်၊

whether constructing shelters

ဒါတွေက အမိုးအကာ ဆောက်လုပ်ဖြစ်ဖြစ်၊

or processing and sharing food,

အစားအစာ ခွဲဝေပေးတာဖြစ်ဖြစ်၊

or eventually, one day,

နောက်ဆုံး တစ်နေ့မှာ

collaborating with widely dispersed others

စက်ရုပ်တွေကို အင်္ဂါဂြိုလ်ဆီ ပို့ဖို့ အနံ့အပြားမှာရှိနေတဲ့

in order to send robots to Mars.

အခြားသူတွေနဲ့ ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်တာဖြစ်ဖြစ်ပါ။

Tens of thousands of years from now,

အခုအချိန်ကနေ နှစ်ပေါင်း သောင်းချီမှာ၊

assuming Homo sapiens aiensis is still around,

ဟိုမို စပီယန် အိုင်အန်ဆစ်က အနီးဝန်းကျင်မှာ ရှိနေဆဲလို့ ယူဆရင်း၊

whether on this planet or some other,

ဒီကမ္ဘာမှာဖြစ်ဖြစ်၊ တခြားနေရာမှာဖြစ်ဖြစ်၊

I have no doubt that they will be bipedal,

သူတို့ဟာ ကျွန်မတို့ စိတ်ကူးလို့ မရနိုင်သေးတဲ့ နည်းလမ်းတွေနဲ့

symbol-generating apes,

နည်းပညာအရ ကျွမ်းကျင်တဲ့၊

technologically proficient in ways we can't even dream of yet.

ခြေနှစ်ချောင်းရှိတဲ့၊ သင်္ကေတ ဖြစ်စေတဲ့ မျောက်ဝံတွေဖြစ်မယ်ဆိုတာ ကျွန်မ ယုံကြည်တယ်။

But will they still be human in the way we think of humans today?

ဒါပေမဲ့၊ ဒီနေ့ ကျွန်မတို့   လူသားတွေကို တွေးတဲ့အတိုင်း သူတို့က လူသားဖြစ်နေဆဲလား။

Interested in the thoughts and emotions of others,

အခြားသူတွေရဲ့ အတွေးတွေနဲ့ စိတ်ခံစားမှုတွေကို စိတ်ဝင်စားတဲ့၊

eligible for mutual understanding.

အပြန်အလှန် နားလည်မှုအတွက် လက်ခံနိုင်စရာပါ။

That's going to depend on how,

ဒါက ဘယ်လို၊ ဘယ်သူ ဒါမှမဟုတ်  ဘာက

by whom, or what they are reared.

သူတို့ကို ပျိုးထောင်လဲဆို တာအပေါ်မှာ မူတည်ပါတယ်။

Thank you.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)