Do schools kill creativity? | Sir Ken Robinson | TED

Translator: Mandar Shinde Reviewer: Versatile CS

सुप्रभात. कसे आहात? खूप छान चाललंय, नाही का?

Good morning. How are you?

(Audience) Good.

It's been great, hasn't it?

मी एकंदर या प्रकारानं खूप प्रभावित झालो आहे.

I've been blown away by the whole thing.

In fact, I'm leaving.

खरं तर, मी निघालोय. (हशा)

(Laughter)

तीन विषय आहेत, नाही का,

There have been three themes running through the conference,

या शिबिरात बोलले जाणारे, जे संबंधित आहेत

which are relevant to what I want to talk about.

One is the extraordinary evidence of human creativity

मला जे सांगायचं आहे त्याच्याशी.

एक म्हणजे मानवी निर्मितिक्षमतेचा असामान्य पुरावा

in all of the presentations that we've had

जो आपल्या सर्व प्रेझेन्टेशन्समधून दिसतो

and in all of the people here;

just the variety of it and the range of it.

आणि इथल्या सर्व लोकांमध्ये दिसतो. फक्त त्यात वैविध्य आहे

आणि वेगळे प्रकार आहेत. दुसरं म्हणजे

The second is that it's put us in a place

where we have no idea what's going to happen

आपण अशा ठिकाणी येऊन ठेपलो आहोत जिथं काय होणार आहे याची आपल्याला कल्पना नाही,

in terms of the future.

भविष्याबाबत. काही कल्पना नाही

No idea how this may play out.

यातून काय घडेल.

I have an interest in education.

मला शिक्षणक्षेत्रामध्ये स्वारस्य आहे -

Actually, what I find is, everybody has an interest in education.

खरं तर, मला असं दिसतं की प्रत्येकालाच शिक्षणामध्ये रस असतो.

Don't you?

नाही का? मला हे खूप गमतीशीर वाटतं.

I find this very interesting.

तुम्ही एखाद्या डिनर पार्टीला गेलात, आणि सांगितलंत

If you're at a dinner party, and you say you work in education --

की तुम्ही शिक्षणक्षेत्रात काम करता -

actually, you're not often at dinner parties, frankly.

खरं सांगायचं तर, तुम्ही डिनर पार्ट्यांना जात नसाल, जर तुम्ही शिक्षणक्षेत्रात काम करत असाल

(Laughter)

If you work in education, you're not asked.

(हशा) तुम्हाला बोलावलं जात नाही.

(Laughter)

आणि परत परत तर नक्कीच नाही. आश्चर्य आहे.

And you're never asked back, curiously. That's strange to me.

But if you are, and you say to somebody,

पण जर तुम्ही जात असाल, आणि तुम्ही कोणालातरी म्हणालात,

you know, they say, "What do you do?"

म्हणजे, त्यांनी विचारलं, “तुम्ही काय करता?”

and you say you work in education,

आणि तुम्ही म्हणालात की तुम्ही शिक्षणक्षेत्रात काम करता,

you can see the blood run from their face.

तुम्हाला त्यांचा चेहरा थिजलेला दिसेल. जसं काही

They're like, "Oh my God. Why me?"

(Laughter)

बाप रे, “माझ्याबरोबरच असं का? सबंध आठवड्याभरात एकमेव पार्टी मिळाली होती.” (हशा)

"My one night out all week."

(Laughter)

But if you ask about their education, they pin you to the wall,

पण जर तुम्ही त्यांना त्यांच्या शिक्षणाबद्दल विचाराल,

ते तुम्हाला भिंतीत चिणून मारतील. कारण हे त्या गोष्टींपैकी एक आहे

because it's one of those things that goes deep with people, am I right?

ज्या लोकांना प्रचंड संताप आणतात, बरोबर ना?

Like religion and money and other things.

धर्म, आणि पैसा आणि अशा इतर गोष्टींप्रमाणं.

So I have a big interest in education, and I think we all do.

मला शिक्षणक्षेत्रात खूपच स्वारस्य आहे, आणि मला वाटतं आपल्या सर्वांनाच आहे.

त्यामध्ये आपले खूप मोठे हितसंबंध गुंतलेले आहेत,

We have a huge vested interest in it,

partly because it's education that's meant to take us into this future

काही अंशी यामुळं की शिक्षणच अशी गोष्ट आहे

जी आपल्याला अनिश्चित भविष्यात तारणार आहे.

that we can't grasp.

If you think of it,

तसा विचार केला तर, या वर्षी शाळेत जाऊ लागणारी मुलं

children starting school this year will be retiring in 2065.

२०६५ मध्ये निवृत्त होतील. कुणालाच कल्पना नाही -

Nobody has a clue,

despite all the expertise that's been on parade for the past four days,

गेले चार दिवस कितीही तज्ञ प्रदर्शन चालू असलं तरी -

की हे जग कसं असेल

what the world will look like in five years' time.

पाच वर्षांनंतर. आणि तरीही आपल्याला करायचं आहे

And yet, we're meant to be educating them for it.

त्यांना त्यासाठी प्रशिक्षित. तर ही अनिश्चितता, माझ्या मते,

So the unpredictability, I think, is extraordinary.

विलक्षण आहे.

And the third part of this is that we've all agreed, nonetheless,

आणि यापैकी तिसरी गोष्ट अशी की

आपण सर्वांनी मान्य केली आहे,

on the really extraordinary capacities that children have --

मुलांची खरोखर विलक्षण क्षमता -

their capacities for innovation.

त्यांची नावीन्यपूर्ण क्षमता. म्हणजे बघा, सिरेना काल रात्री किती उत्कृष्ट बोलली,

I mean, Sirena last night was a marvel, wasn't she?

नाही का? काय काय करु शकली ती.

Just seeing what she could do.

And she's exceptional, but I think she's not, so to speak,

आणि ती अपवादात्मक नमुना आहे, पण मला नाही वाटत, खरंच,

की ती बालजगतामध्ये अपवादात्मक आहे.

exceptional in the whole of childhood.

तुम्ही पाहताय एक विलक्षण समर्पित व्यक्ती

What you have there is a person of extraordinary dedication

who found a talent.

जिला नैसर्गिक देणगी मिळाली. आणि माझं म्हणणं आहे की,

And my contention is, all kids have tremendous talents,

सर्व मुलांकडं प्रचंड कौशल्यं असतात.

and we squander them, pretty ruthlessly.

आणि आपण चक्क निर्दयपणे ती वाया घालवतो.

म्हणून मला बोलायचं आहे शिक्षणाबद्दल आणि

So I want to talk about education,

and I want to talk about creativity.

मला बोलायचं आहे निर्मितीक्षमतेबद्दल. माझा मुद्दा असा आहे की

My contention is that creativity now is as important in education as literacy,

आज निर्मितीक्षमता ही साक्षरतेइतकीच महत्त्वाची आहे शिक्षणामध्ये,

आणि आपण तिला समान दर्जा दिलाच पाहिजे.

and we should treat it with the same status.

(Applause)

(टाळ्या) धन्यवाद. तर, मला एवढंच सांगायचं होतं.

Thank you.

(Applause)

That was it, by the way. Thank you very much.

खूप आभारी आहे. (हशा) तर, १५ मिनिटं राहिलीत अजून.

(Laughter)

So, 15 minutes left.

तर, माझा जन्म झाला... नको. (हशा)

(Laughter)

"Well, I was born ... "

(Laughter)

नुकतीच मी एक अफलातून गोष्ट ऐकली - मी आवडीनं ती सांगतो -

I heard a great story recently -- I love telling it --

एका छोट्या मुलीची, जी चित्रकलेच्या वर्गात बसली होती. सहा वर्षांची ती

of a little girl who was in a drawing lesson.

She was six, and she was at the back, drawing,

मागे, चित्र काढत बसली होती,

and the teacher said this girl hardly ever paid attention,

आणि शिक्षकेचं म्हणणं होतं की या मुलीचं इतर कधीही

लक्ष नसतं, आणि या चित्रकलेच्या तासाला मात्र असतं.

and in this drawing lesson, she did.

The teacher was fascinated.

She went over to her, and she said, "What are you drawing?"

त्या शिक्षिकेला आश्चर्य वाटलं आणि ती त्या मुलीकडं गेली

आणि म्हणाली, “तू कशाचं चित्र काढत आहेस?”

And the girl said, "I'm drawing a picture of God."

आणि ती मुलगी म्हणाली, “मी देवाचं चित्र काढतीय.”

And the teacher said, "But nobody knows what God looks like."

ती शिक्षिका म्हणाली, “पण देव कसा दिसतो ते कुणालाच ठाऊक नाही.”

And the girl said, "They will in a minute."

"मग एक मिनिट थांबा", ती मुलगी म्हणाली.

(Laughter)

(हशा)

जेव्हा माझा मुलगा इंग्लंडमध्ये चार वर्षांचा होता -

When my son was four in England --

खरं तर, तो सगळीकडंच चार वर्षांचा होता. (हशा)

actually, he was four everywhere, to be honest.

अगदी अचूक सांगायचं झालं तर, कुठेही गेला तरी, तो त्या वर्षी चार वर्षांचा होता.

(Laughter)

If we're being strict about it, wherever he went, he was four that year.

He was in the Nativity play. Do you remember the story?

त्यानं नॅटिव्हिटी नाटकात भाग घेतला होता.

तुम्हाला आठवतीय का ती गोष्ट? नाही, ती मोठी होती.

(Laughter)

No, it was big, it was a big story.

एक दीर्घ गोष्ट. मेल गिब्सन यानं त्याचा उत्तरार्ध बनवला होता.

Mel Gibson did the sequel, you may have seen it.

(Laughter)

तुम्ही तो पाहिला असेलः नॅटिव्हिटी २. पण जेम्सला जोसेफची भूमिका मिळाली होती,

"Nativity II."

But James got the part of Joseph, which we were thrilled about.

ज्याबद्दल आम्हाला खूप उत्सुकता होती.

We considered this to be one of the lead parts.

हे मुख्य पात्रांपैकी एक आहे अशी आमची समजूत होती.

We had the place crammed full of agents in T-shirts:

टी-शर्ट मधल्या मुलांनी आमची जागा खच्चून भरली होतीः

जेम्स रॉबिन्सन जोसेफच्या भूमिकेत! (हशा)

"James Robinson IS Joseph!"

(Laughter)

He didn't have to speak, but you know the bit where the three kings come in?

त्याच्या तोंडी संवाद नव्हते, पण तुम्हाला माहितीय तो प्रवेश

जिथं ते तीन राजे येतात.

They come in bearing gifts, gold, frankincense and myrrh.

आणि ते घेऊन येतात गोल्ड, फ्रॅन्किन्सेन्स आणि मर्‍ह.

This really happened.

हे खरोखर घडलं. आम्ही बसलो होतो

We were sitting there, and I think they just went out of sequence,

आणि मला वाटतं त्यांचा क्रम चुकला,

because we talked to the little boy afterward and said,

कारण आम्ही नंतर त्या छोट्या मुलाशी बोललो आणि आम्ही म्हणालो,

"You OK with that?" They said, "Yeah, why? Was that wrong?"

"तुला त्याचं काही वाटत नाही ना?” आणि तो म्हणाला, “नाही, का? काही चुकीचं होतं का?

ते फक्त चुकीच्या क्रमानं आले, एवढंच.”

They just switched.

The three boys came in, four-year-olds with tea towels on their heads.

असो, तर ती तीन मुलं आली -

चार वर्षांची मुलं, डोक्यावर छोटं कापड गुंडाळून -

आणि त्यांनी ती खोकी खाली ठेवली,

They put these boxes down, and the first boy said, "I bring you gold."

आणि पहिला मुलगा म्हणाला, “आय ब्रिन्ग यू गोल्ड.”

And the second boy said, "I bring you myrrh."

आणि दुसरा मुलगा म्हणाला, “आय ब्रिन्ग यू मर्‍ह.”

And the third boy said, "Frank sent this."

(Laughter)

आणि तिसरा मुलगा म्हणाला, “फ्रॅन्क सेन्ट धिस.” (हशा)

What these things have in common is that kids will take a chance.

या गोष्टींमधील साम्य हे आहे की मुलं धोका पत्करुन काम करतात.

If they don't know, they'll have a go.

त्यांना माहिती नसेल तर ते अंदाज बांधतील.

बरोबर ना? त्यांना चुकण्याची भिती वाटत नाही.

Am I right? They're not frightened of being wrong.

आता, माझं असं म्हणणं नाही की चुका करणं आणि निर्मितिक्षम असणं एकच आहे.

I don't mean to say that being wrong is the same thing as being creative.

What we do know is, if you're not prepared to be wrong,

आपल्याला हे माहितच आहे की,

तुमची चुकायची तयारी नसेल, तर

you'll never come up with anything original --

तुम्ही कधीही काहीही नवीन करु शकणार नाही.

if you're not prepared to be wrong.

तुमची चुकायची तयारी नसेल, तर. आणि प्रौढत्वाप्रत येईपर्यंत

And by the time they get to be adults, most kids have lost that capacity.

बहुतांश मुलं ही क्षमता गमावून बसतात.

त्यांना चुकण्याची दहशत बसते.

They have become frightened of being wrong.

And we run our companies like this.

आणि जाता जाता सांगतो, आपण आपले उद्योग असेच चालवतो.

We stigmatize mistakes.

आपण चुकांना बोल लावतो. आणि आता आपण चालवतो

And we're now running national education systems

राष्ट्रीय शिक्षण यंत्रणा जिथं

where mistakes are the worst thing you can make.

चुका करणं सर्वात खराब समजलं जातं.

And the result is that we are educating people

आणि परिणामतः आपण लोकांना शिक्षित करतोय

out of their creative capacities.

त्यांची निर्मितिक्षमता घालवून. पिकासो एकदा असं म्हणाला.

Picasso once said this, he said that all children are born artists.

तो म्हणाला की सर्व मुलं जन्मतःच कलाकार असतात.

The problem is to remain an artist as we grow up.

समस्या आहे ती वाढत्या वयाबरोबर कलाकार म्हणून टिकून रहायची. माझा यावर ठाम विश्वास आहे,

I believe this passionately, that we don't grow into creativity,

की आपण निर्मितीक्षमतेसहित वाढत नाही,

we grow out of it.

आपण तिच्याशिवाय वाढतो. किंवा असं म्हणा, आपण तिला सोडून शिकत राहतो.

Or rather, we get educated out of it.

तर हे असं का आहे?

So why is this?

सुमारे पाच वर्षांपूर्वीपर्यंत मी स्ट्रॅटफोर्ड - ऍव्हॉन इथं रहात होतो.

I lived in Stratford-on-Avon until about five years ago.

In fact, we moved from Stratford to Los Angeles.

खरं तर, आम्ही स्ट्रॅटफोर्ड वरुन लॉस ऍँजेलीसला रहायला आलो.

यावरुन तुम्हाला कल्पना येईल किती निर्विघ्न संक्रमण असेल ते.

So you can imagine what a seamless transition this was.

(Laughter)

(हशा) खरं तर,

Actually, we lived in a place called Snitterfield,

आम्ही स्निटरफील्ड नावाच्या गावी रहायचो.

just outside Stratford,

स्ट्रॅटफोर्ड च्या बाहेरच, जिथं

which is where Shakespeare's father was born.

शेक्सपियरच्या वडिलांचा जन्म झाला. काहीतरी वेगळं वाटतंय का? मला वाटलं.

Are you struck by a new thought? I was.

You don't think of Shakespeare having a father, do you?

शेक्सपियरचे वडील ही कल्पनाच कधी केली नव्हती, होय ना?

Do you?

बरोबर ना? कारण तुम्ही हीदेखील कल्पना केली नव्हती

Because you don't think of Shakespeare being a child, do you?

की शेक्सपियर कधी लहान मूल होता, होय ना?

Shakespeare being seven?

सात वर्षांचा शेक्सपियर? मी कधीच कल्पना नव्हती केली. म्हणजे, तो असेल

I never thought of it.

I mean, he was seven at some point.

कधीतरी सात वर्षांचा. तो असणार

He was in somebody's English class, wasn't he?

कुणाच्यातरी इंग्रजीच्या वर्गात, नाही का? किती त्रासदायक असेल ते?

(Laughter)

How annoying would that be?

(हशा) “अजून प्रयत्न करायला हवेत.” त्याचे वडील त्याला झोपायला लावत असतील,

(Laughter)

"Must try harder."

(Laughter)

Being sent to bed by his dad, to Shakespeare, "Go to bed, now!"

शेक्सपियरला, “झोपून टाक, लगेच,”

To William Shakespeare.

विल्यम शेक्सपियरला, “आणि पेन्सिल ठेवून दे.

"And put the pencil down!"

आणि असलं बोलणं बंद कर. ते कुणालाच कळत नाहीय.”

(Laughter)

"And stop speaking like that."

(Laughter)

"It's confusing everybody."

(Laughter)

(हशा)

Anyway, we moved from Stratford to Los Angeles,

असो, तर आम्ही स्ट्रॅटफोर्ड वरुन लॉस ऍँजेलिस ला आलो,

आणि खरं तर, मला या बदलाबद्दल एका शब्दात सांगायचं आहे.

and I just want to say a word about the transition.

माझ्या मुलाला यायचं नव्हतं.

Actually, my son didn't want to come.

I've got two kids; he's 21 now, my daughter's 16.

मला दोन मुलं आहेत. तो आता २१ चा आहे; माझी मुलगी १६ ची.

He didn't want to come to Los Angeles.

त्याला लॉस ऎंजेलिस ला यायचं नव्हतं. त्याला इथं आवडत होतं,

He loved it, but he had a girlfriend in England.

पण इंग्लंडमध्ये त्याची एक मैत्रीण होती. त्याच्या आयुष्यातलं प्रेम होती ती, सारा.

This was the love of his life, Sarah.

तो तिला एक महिन्यापासून ओळखत होता.

He'd known her for a month.

लक्षात घ्या, त्यांनी चौथी ऍनिव्हर्सरी साजरी केली होती,

(Laughter)

Mind you, they'd had their fourth anniversary,

कारण १६व्या वर्षी हे खूप प्रदीर्घ वाटतं.

because it's a long time when you're 16.

He was really upset on the plane.

असो, तर तो विमानामध्ये खूपच नाराज होऊन बसला होता,

He said, "I'll never find another girl like Sarah."

आणि म्हणत होता, “मला सारासारखी मुलगी परत कधीच भेटणार नाही.”

And we were rather pleased about that, frankly --

आणि खरं सांगायचं तर, आम्हाला याच गोष्टीचा आनंद होता,

कारण तीच मुख्य कारण होती आम्ही देश सोडण्यामागं.

(Laughter)

because she was the main reason we were leaving the country.

(Laughter)

(हशा)

पण तुमच्या काहीतरी लक्षात येईल, अमेरीकेत आल्यावर

But something strikes you when you move to America

आणि जगभर प्रवास केल्यावरः

and travel around the world:

जगातील प्रत्येक शिक्षणपध्दतीमध्ये विषयांची समान श्रेणीरचना आहे.

every education system on earth has the same hierarchy of subjects.

प्रत्येक. कुठेही गेलात तरी.

Every one. Doesn't matter where you go.

तुम्हाला वाटेल की हे चुकीचं असेल, पण तसं नाही.

You'd think it would be otherwise, but it isn't.

एकदम वर आहेत गणित आणि भाषा विषय,

At the top are mathematics and languages, then the humanities.

मग मानवशास्त्र, आणि तळाशी आहेत कला विषय.

At the bottom are the arts. Everywhere on earth.

जगात सर्वत्र.

And in pretty much every system, too, there's a hierarchy within the arts.

आणि बहुतेक प्रत्येक पद्धतीमध्ये हीदेखील आहे,

कला विषयांमधील श्रेणीरचना.

Art and music are normally given a higher status in schools

कला व संगीताला सहसा वरचा दर्जा दिला जातो शाळांतून

than drama and dance.

नाट्य व नृत्यापेक्षा. जगात एकही शिक्षण पध्दत अशी नाही

There isn't an education system on the planet

that teaches dance every day to children

जी दररोज मुलांना नृत्य शिकवते

the way we teach them mathematics.

जसं आपण त्यांना गणित शिकवतो. का?

Why?

Why not?

का नाही? मला वाटतं हेच जास्त महत्त्वाचं आहे.

I think this is rather important.

माझ्या मते गणित अतिशय महत्त्वाचं आहे, पण मग नृत्यदेखील.

I think math is very important, but so is dance.

Children dance all the time if they're allowed to, we all do.

मुलांना नाचू दिलं तर ती सदासर्वकाळ नाचतात, आपण सगळेदेखील.

We all have bodies, don't we? Did I miss a meeting?

आपल्या सर्वांकडं शरीर आहे, नाही का? माझी एखादी मिटींग चुकली का?

(Laughter)

(हशा) खरंच, काय होतं तर,

Truthfully, what happens is, as children grow up,

मुलं मोठी होऊ लागली की, आपण त्यांना शिकवू लागतो

we start to educate them progressively from the waist up.

कमरेपासून हळूहळू वरवर. आणि मग आपण त्यांच्या डोक्यांवर लक्ष केंद्रीत करतो.

And then we focus on their heads.

आणि थोडंसं एका बाजूला.

And slightly to one side.

जर तुम्ही तटस्थपणे शिक्षणाकडं पाहिलंत

If you were to visit education as an alien

and say "What's it for, public education?"

आणि विचारलंत, “सार्वजनिक शिक्षण कशासाठी?”

I think you'd have to conclude, if you look at the output,

माझ्या मते तुम्ही या निष्कर्षापर्यंत याल - अंतिम परिणाम पाहता,

who really succeeds by this,

यातून नक्की कोणाला यश मिळतं,

who does everything they should,

प्रत्येकानं करायला हव्यात त्या गोष्टी कोण करतं,

who gets all the brownie points, who are the winners --

कुणाला चांगले गुण मिळतात, कोण विजेता ठरतं -

I think you'd have to conclude the whole purpose of public education

मला वाटतं तुम्ही या निष्कर्षाप्रत याल की सार्वजनिक शिक्षणाचा एकंदर उद्देश

throughout the world

जगभरातून

is to produce university professors.

आहे, विद्यापीठातील प्राध्यापक तयार करणं. नाही का?

Isn't it?

They're the people who come out the top.

हेच लोक असतात वरच्या श्रेणीत उत्तीर्ण होणारे.

And I used to be one, so there.

(Laughter)

आणि मी त्यापैकी एक होतो, म्हणून सांगतोय. (हशा)

आणि मला हे युनिव्हर्सिटी प्रोफेसर्स आवडतात, पण माहितीय का,

And I like university professors,

but, you know, we shouldn't hold them up

आपण त्यांना मानवी यशस्वीतेचं सर्वोच्च परिमाण मानलं नाही पाहिजे.

as the high-water mark of all human achievement.

They're just a form of life.

तो आयुष्य जगण्याचा एक मार्ग आहे,

Another form of life.

इतर अनेक मार्गांसारखाच. पण ते जरा जास्त जिज्ञासू असतात,

But they're rather curious.

आणि मी हे त्यांच्यावरच्या प्रेमातून म्हणतोय.

And I say this out of affection for them:

there's something curious about professors.

माझ्या अनुभवानुसार, या प्राध्यापक लोकांचं काहीतरी गूढ असतं -

In my experience -- not all of them, but typically -- they live in their heads.

सर्वच नाही, पण साधारणपणे - यांचा जीव डोक्यात असतो.

They live up there and slightly to one side.

ते तिथं वरच राहतात, आणि थोडं एका बाजूला.

आणि माहितीय का, ते अक्षरशः थोडेसे शरीराबाहेरच असतात.

They're disembodied, you know, in a kind of literal way.

They look upon their body as a form of transport for their heads.

ते आपल्या शरीराला समजतात

आपल्या डोक्याला वाहून नेणारं साधन, नाही का?

(Laughter)

Don't they?

It's a way of getting their head to meetings.

(हशा) ते एक साधन असतं, त्यांचं डोकं मीटींगपर्यंत पोचवण्याचं.

(Laughter)

तुम्हाला जर अशारीर अस्तित्वाचा प्रत्यक्ष पुरावा हवा असेल,

If you want real evidence of out-of-body experiences, by the way,

तर सहज, एखाद्या निवासी शिबिराला जा

get yourself along to a residential conference of senior academics

ज्येष्ठ शिक्षणतज्ञांच्या,

and pop into the discotheque on the final night.

आणि शेवटच्या रात्री डिस्कोमध्ये डोकावून पहा.

(Laughter)

(हशा) आणि तिथं तुम्हाला दिसतील - प्रौढ पुरुष आणि स्त्रिया

And there, you will see it.

Grown men and women writhing uncontrollably, off the beat.

विचित्रपणे, अनियंत्रितपणे तडफडणारे,

(Laughter)

हे संपायची वाट पहाणारे, जेणेकरुन ते घरी जाऊ शकतील आणि यावर निबंध लिहू शकतील.

Waiting until it ends, so they can go home and write a paper about it.

आता आपली शिक्षण पध्दती आधारली आहे शैक्षणिक क्षमतेच्या कल्पनेवर.

(Laughter)

Our education system is predicated on the idea of academic ability.

आणि त्याला एक कारण आहे.

And there's a reason.

Around the world, there were no public systems of education,

ही सबंध व्यवस्था बनवली गेली - जगभरामध्ये, कुठेही

१९व्या शतकापूर्वी सार्वजनिक शिक्षण व्यवस्था नव्हत्या, खरंच.

really, before the 19th century.

त्या सर्व बनवल्या गेल्या

They all came into being to meet the needs of industrialism.

औद्योगिकीकरणाच्या गरजा भागवण्यासाठी.

तर ही श्रेणीव्यवस्था आधारीत आहे दोन गोष्टींवर.

So the hierarchy is rooted on two ideas.

Number one, that the most useful subjects for work are at the top.

पहिली, कामाच्या दृष्टीनं सर्वात उपयुक्त असे विषय

असतील सर्वात वर. त्यामुळं तुम्हाला कदाचित नकळत परावृत्त केलं गेलं असेल

So you were probably steered benignly away from things at school

तुमच्या लहानपणी शाळेमध्ये, तुमच्या आवडत्या गोष्टींपासून,

when you were a kid,

या सबबीवर की तुम्हाला

things you liked,

on the grounds you would never get a job doing that.

या गोष्टी करुन नोकरी मिळू शकणार नाही. बरोबर ना?

Is that right?

संगीत शिकू नकोस, तू काही संगीतकार होणार नाहीस;

"Don't do music, you're not going to be a musician;

कला शिकू नकोस, तू काही कलाकार होणार नाहीस.

don't do art, you won't be an artist."

Benign advice -- now, profoundly mistaken.

हितकारक सल्ला - आता, नितांत चुकीचा. संपूर्ण जग

The whole world is engulfed in a revolution.

एका क्रांतीमध्ये वेढलं गेलं आहे.

And the second is academic ability,

आणि दुसरी गोष्ट आहे शैक्षणिक क्षमता, जिनं पूर्ण व्यापून टाकलंय

which has really come to dominate our view of intelligence,

आपल्या बुद्धीमत्तेच्या कल्पनेला,

कारण विद्यापीठांनी ही यंत्रणा घडवली त्यांच्या नजरेतून.

because the universities design the system in their image.

जरा विचार केलात तर, ही सबंध व्यवस्था

If you think of it,

the whole system of public education around the world is a protracted process

जगभरातील सार्वजनिक शिक्षणाची, आहे एक प्रदीर्घ प्रक्रीया

विद्यापीठीय प्रवेशाची.

of university entrance.

आणि याचा परिणाम म्हणजे कित्येक प्रतिभावान,

And the consequence is that many highly talented,

brilliant, creative people think they're not,

तल्लख बुद्धीच्या, निर्मितिक्षम लोकांना वाटतं आपण असे नाही,

because the thing they were good at at school

कारण शाळेमध्ये ते ज्या गोष्टीत चांगले होते

त्यांची किंमत नव्हती, किंवा त्या खरंतर वर्ज्य होत्या.

wasn't valued, or was actually stigmatized.

And I think we can't afford to go on that way.

आणि माझ्या मते ही पद्धत चालू ठेवणं आपल्याला परवडणारं नाही.

In the next 30 years, according to UNESCO,

येत्या ३० वर्षांमध्ये, युनेस्कोच्या म्हणण्यानुसार,

more people worldwide will be graduating through education

जगभरातून अधिक लोक पदवीधर होतील

than since the beginning of history.

शिक्षणातून, इतिहासाच्या प्रारंभापासून झाले असतील त्यापेक्षा.

More people.

जास्त लोक, आणि हे मिश्रण असेल

And it's the combination of all the things we've talked about:

आपण बोललेल्या सर्व गोष्टींचं -

technology and its transformational effect on work,

तंत्रज्ञान आणि त्यामुळं कामांचा कायापालट, आणि लोकसंख्याशास्त्र

and demography and the huge explosion in population.

आणि लोकसंख्येचा विस्फोट.

Suddenly, degrees aren't worth anything.

एकाएकी, पदव्यांचं महत्त्व संपून गेलंय. नाही का?

Isn't that true?

माझ्या विद्यार्थीदशेत, पदवी असली की नोकरी मिळायची.

When I was a student, if you had a degree, you had a job.

If you didn't have a job, it's because you didn't want one.

तुम्हाला नोकरी नसेल तर ती तुम्हाला करायची नाही म्हणून नसेल.

And I didn't want one, frankly.

आणि स्पष्ट सांगायचं तर, मलाही नव्हती करायची. (हशा)

(Laughter)

पण आता पदवीधर मुलं सहसा

But now kids with degrees are often heading home

to carry on playing video games,

घरीच परततात, व्हिडीओ गेम खेळत बसण्यासाठी,

कारण ज्या कामासाठी पूर्वी बीए चालत तिथं आता एमए लागतात,

because you need an MA where the previous job required a BA,

आणि अजून कुठल्या कामासाठी पीएचडी लागते.

and now you need a PhD for the other.

It's a process of academic inflation.

ही शैक्षणिक फुगवट्याची प्रक्रीया आहे.

And it indicates the whole structure of education is shifting beneath our feet.

आणि ती सूचित करत आहे की संपूर्ण शिक्षण यंत्रणा

आपल्या पायाखालून सरकत आहे. आपल्याला आमूलाग्र बदल करावा लागेल

We need to radically rethink our view of intelligence.

आपल्या बुद्धीमत्ताविषयक दृष्टीकोनात.

आपल्याला बुद्धीमत्तेविषयी तीन गोष्टी माहिती आहेत.

We know three things about intelligence.

पहिली, वैविधता. आपण जगाचा विचार करतो सर्व प्रकारांनी

One, it's diverse.

We think about the world in all the ways that we experience it.

आपल्या अनुभवानुसार. आपण दृश्य विचार करतो,

We think visually, we think in sound, we think kinesthetically.

आपण ध्वनीतून विचार करतो, आपण स्पर्शज्ञानातून विचार करतो.

We think in abstract terms, we think in movement.

आपण काल्पनिक गोष्टींतून विचार करतो, आपण चेतनेतून विचार करतो.

Secondly, intelligence is dynamic.

दुसरी, बुद्धीमत्ता गतिमान असते.

If you look at the interactions of a human brain,

जर तुम्ही मानवी मेंदूचे व्यवहार पाहिलेत, जसं आपण ऐकलं

as we heard yesterday from a number of presentations,

कालच्या अनेक प्रेझेन्टेशन्समधून,

intelligence is wonderfully interactive.

बुद्धीमत्ता ही कमालीची परस्परसंबंधी आहे.

The brain isn't divided into compartments.

मेंदूचे वेगवेगळे भाग पाडलेले नाहीत.

In fact, creativity --

प्रत्यक्षात, निर्मितिक्षमता - माझ्या मते जी आहे प्रक्रीया

which I define as the process of having original ideas that have value --

नवनवीन मौल्यवान कल्पना सुचण्याची -

more often than not comes about

बहुतेक वेळा घडून येते परस्परसंबंधातून

through the interaction of different disciplinary ways of seeing things.

गोष्टींकडे बघण्याच्या विविधांगी मार्गांतून.

हा मेंदू मुद्दामच - जाता जाता सांगतो,

By the way, there's a shaft of nerves that joins the two halves of the brain,

मेंदूच्या दोन भागांना जोडणारा नसांचा एक दांडा असतो

called the corpus callosum.

कॉर्पस कलॉजम नावाचा. स्त्रियांमध्ये तो अधिक दाट असतो.

It's thicker in women.

कालच्या हेलनच्या म्हणण्यानुसार, मला वाटतं

Following off from Helen yesterday,

बहुतेक यामुळंच स्त्रिया एकावेळी अनेक कामं करण्यात अधिक कुशल असतात.

this is probably why women are better at multitasking.

Because you are, aren't you?

कारण तुम्ही तसं करु शकता, नाही का?

There's a raft of research, but I know it from my personal life.

कित्येक संशोधनं चालू आहेत, पण मला हे माझ्या खाजगी आयुष्यातून कळालं.

If my wife is cooking a meal at home, which is not often ...

माझी पत्नी घरी जेवण बनवत असेल तर -

सुदैवानं जे नेहमी घडत नाही. (हशा)

thankfully.

(Laughter)

पण माहितीय का, ती करत असते - नाही, काही गोष्टी ती चांगल्या करते -

No, she's good at some things.

तर ती स्वयंपाक करीत असते तेव्हा,

But if she's cooking, she's dealing with people on the phone,

ती लोकांशी फोनवर चर्चा करीत असते,

she's talking to the kids, she's painting the ceiling --

ती मुलांशी बोलत असते, ती छताला रंग देत असते,

(Laughter)

ती तिथंच ओपन-हार्ट सर्जरी देखील करीत असते.

she's doing open-heart surgery over here.

If I'm cooking, the door is shut, the kids are out,

जेव्हा मी स्वयंपाक करतो, तेव्हा दार बंद असतं, मुलं घराबाहेर असतात,

the phone's on the hook,

फोन जागेवर असतो, मध्येच ती आली तर मला राग येतो.

if she comes in, I get annoyed.

I say, "Terry, please, I'm trying to fry an egg in here."

मी म्हणतो, “टेरी, प्लीज, मी इथं एक अंडं उकडायचा प्रयत्न करतोय. मला एकटं सोड.” (हशा)

(Laughter)

"Give me a break."

(Laughter)

Actually, do you know that old philosophical thing,

वास्तविक, तुम्हाला ती जुनी म्हण माहिती आहे का,

"If a tree falls in a forest, and nobody hears it, did it happen?"

जंगलात एखादं झाड पडलं आणि कुणाला ऐकू नाही गेलं,

तर ते खरंच घडलं का? आठवतो हा शिळा विनोद?

Remember that old chestnut?

I saw a great T-shirt recently, which said,

मी अगदी अलीकडं एक मस्त टी-शर्ट पाहिला ज्यावर होतं, “जर एखादा पुरुष मनातलं बोलला

"If a man speaks his mind in a forest, and no woman hears him,

दूर जंगलात, आणि कुठल्याच स्त्रीनं ऐकलं नाही,

is he still wrong?"

तरी त्याचं चूकच असतं का?” (हशा)

(Laughter)

And the third thing about intelligence is,

आणि बुद्धीमत्तेविषयी तिसरी गोष्ट म्हणजे,

it's distinct.

ती सुस्पष्ट असते. मी सध्या एका नव्या पुस्तकावर काम करतोय

I'm doing a new book at the moment called "Epiphany,"

एपिफनी' नावाच्या, जे आधारीत आहे काही

which is based on a series of interviews with people

लोकांच्या मुलाखतींवर, त्यांना कसा शोध लागला

about how they discovered their talent.

त्यांच्या प्रतिभेचा. हे कसं घडलं ते पाहून मी विस्मयचकित झालो.

I'm fascinated by how people got to be there.

खरंच हे सुचलं माझ्या एका संभाषणातून

It's really prompted by a conversation I had with a wonderful woman

एका जबरदस्त स्त्रीबरोबरच्या, जिच्याबद्दल बर्‍याच लोकांनी

who maybe most people have never heard of, Gillian Lynne.

कधीच ऐकलं नसेल, तिचं नाव आहे जिहलियन लीन,

तुम्ही ऐकलं आहे का? काहीजणांनी ऐकलंय. ती एक नृत्यदिग्दर्शक आहे

Have you heard of her? Some have.

She's a choreographer, and everybody knows her work.

आणि तिचं कार्य बहुश्रुत आहे.

तिनं बसवले 'कॅट्‍स,' आणि 'फॅण्टम ऑफ द ऑपेरा.'

She did "Cats" and "Phantom of the Opera."

ती उत्कृष्ट आहे. मी इंग्लंडमध्ये, रॉयल बॅलेट च्या मंडळात असायचो,

She's wonderful.

I used to be on the board of The Royal Ballet, as you can see.

तुम्ही पहातच आहात कसा.

(Laughter)

असो, तर जिहलियन आणि मी एकदा जेवायला गेलो आणि मी म्हणालो,

Gillian and I had lunch one day. I said, "How did you get to be a dancer?"

"जिहलियन, तू डान्सर कशी काय झालीस?" आणि ती म्हणाली

It was interesting.

मजेशीर गोष्ट आहे, ती शाळेत असताना,

When she was at school, she was really hopeless.

खरोखर मठ्ठ होती. आणि शाळेनं, ३०च्या दशकातील,

And the school, in the '30s, wrote to her parents and said,

तिच्या पालकांना पत्र पाठवलं आणि म्हटलं, “आम्हाला वाटतं

"We think Gillian has a learning disorder."

जिहलियनला लर्निंग डिसऑर्डर आहे.” ती लक्ष केंद्रित करु शकत नव्हती,

She couldn't concentrate; she was fidgeting.

ती चुळबूळ करायची. मला वाटतं आता ते म्हणतील

I think now they'd say she had ADHD.

तिला एडीएचडी होता. नाही का? पण हे १९३० मध्ये घडलं,

Wouldn't you?

But this was the 1930s, and ADHD hadn't been invented at this point.

आणि तोपर्यंत एडीएचडी चा शोध लागला नव्हता.

It wasn't an available condition.

तो पर्याय त्यावेळी उपलब्ध नव्हता. (हशा)

(Laughter)

असं काहीतरी आपल्याला असू शकतं याची लोकांना जाणीव नव्हती.

People weren't aware they could have that.

असो, तर ती तज्ञांना दाखवायला गेली. तर, या ओक-पॅनल्ड खोलीमध्ये,

(Laughter)

Anyway, she went to see this specialist.

आपल्या आईबरोबर ती गेली,

So, this oak-paneled room, and she was there with her mother,

आणि तिला एका कोपर्‍यातल्या खुर्चीवर नेऊन बसवण्यात आलं,

आणि ती २० मिनिटं हाताची घडी घालून बसली जेव्हा

and she was led and sat on this chair at the end,

हा इसम तिच्या आईसोबत बोलत होता त्या सर्व

and she sat on her hands for 20 minutes,

समस्यांबद्दल, ज्या जिहलियनला शाळेमध्ये होत्या. आणि सरतेशेवटी -

while this man talked to her mother

about all the problems Gillian was having at school,

तिचा इतरांना त्रास होत असल्यामुळं,

because she was disturbing people, her homework was always late, and so on.

तिचा गृहपाठ नेहमी उशीरा होत असल्यामुळं, आणि असं बरंच काही,

आठ वर्षांची चिमुरडी - अखेर, ते डॉक्टर जाऊन बसले

Little kid of eight.

In the end, the doctor went and sat next to Gillian and said,

जिहलियनपुढं आणि म्हणाले, “जिहलियन,

"I've listened to all these things your mother's told me.

मी त्या सर्व गोष्टी ऐकल्या आहेत ज्या तुझ्या आईनं

मला सांगितल्या, आणि मला तिच्याशी एकांतात बोलायचं आहे.”

I need to speak to her privately.

ते म्हणाले, “इथंच थांब, आम्ही परत येऊ, आम्ही फार वेळ नाही लावणार.”

Wait here. We'll be back. We won't be very long,"

and they went and left her.

आणि ते तिला सोडून गेले.

पण खोलीतून बाहेर जाताना, त्यांनी रेडीओ चालू केला

But as they went out of the room,

he turned on the radio that was sitting on his desk.

त्यांच्या डेस्कवरील. आणि जेव्हा ते

खोलीच्या बाहेर पडले, ते तिच्या आईला म्हणाले,

And when they got out of the room,

फक्त उभं राहून तिचं निरीक्षण करा. आणि ते खोलीमधून बाहेर पडल्याक्षणी

he said to her mother, "Just stand and watch her."

And the minute they left the room,

ती म्हणाली, ती उठली, त्या संगीतावर थिरकू लागली.

she was on her feet, moving to the music.

आणि त्यांनी थोडा वेळ तिचं निरीक्षण केलं

And they watched for a few minutes, and he turned to her mother and said,

आणि ते तिच्या आईकडं वळून म्हणाले,

"Mrs. Lynne, Gillian isn't sick.

"मिसेस लीन, जिहलियन रुग्ण नाही, ती डान्सर आहे.

She's a dancer.

तिला डान्सक्लासला घेऊन जा."

Take her to a dance school."

I said, "What happened?"

मी म्हणालो, “मग काय झालं?”

She said, "She did. I can't tell you how wonderful it was.

ती म्हणाली, “तिनं तसंच केलं. तुम्हाला काय सांगू ते किती छान होतं.

We walked in this room, and it was full of people like me --

आम्ही त्या खोलीत प्रवेश केला आणि ती भरली होती

people who couldn't sit still,

माझ्यासारख्या लोकांनी. एका जागी स्थिर बसू न शकणारे लोक.

people who had to move to think."

असे लोक ज्यांना हालचाल केल्याशिवाय विचारदेखील करता येत नव्हता.”

Who had to move to think.

ते बॅलेट करत होते, ते टॅप करत होते, ते जॅझ करत होते,

They did ballet, they did tap, jazz; they did modern; they did contemporary.

ते मॉडर्न करत होते, ते आधुनिक नृत्य करत होते.

पुढं तिची रॉयल बॅलेट स्कूलसाठी चाचणी झाली,

She was eventually auditioned for the Royal Ballet School.

ती एकपात्री कलाकार बनली, तिची खूप छान कारकीर्द घडली

She became a soloist; she had a wonderful career at the Royal Ballet.

रॉयल बॅलेट मध्ये. पुढं तिनं पदवी प्राप्त केली

She eventually graduated from the Royal Ballet School,

रॉयल बॅलेट स्कूलमधून आणि

स्वतःची संस्था स्थापन केली - द जिहलियन लीन डान्स कंपनी -

founded the Gillian Lynne Dance Company,

met Andrew Lloyd Webber.

एँड्र्यू लॉईड वेबर ला भेटली. ती कारणीभूत आहे

She's been responsible for

some of the most successful musical theater productions in history,

काही सर्वात यशस्वी संगीत नाटक

she's given pleasure to millions,

निर्मितीला, इतिहासातील, तिनं लक्षावधी लोकांना आनंद दिला आहे,

and she's a multimillionaire.

Somebody else might have put her on medication and told her to calm down.

आणि ती लक्षाधीश आहे. दुसर्‍या कुणीतरी

(Applause)

तिच्यावर औषधोपचार केले असते आणि तिला सांगितलं असतं

शांत रहायला.

आता, मला वाटतं... (टाळ्या) मला जे वाटतं ते असं आहेः

What I think it comes to is this:

Al Gore spoke the other night

परवा अल् गोअर बोलले

about ecology and the revolution that was triggered by Rachel Carson.

पर्यावरणाबद्दल, आणि रॅशेल कार्सननी चेतवलेल्या क्रांतीबद्दल.

माझा विश्वास आहे की आपली भविष्यातील एकमेव आशा

I believe our only hope for the future

is to adopt a new conception of human ecology,

म्हणजे मानवी पर्यावरणाच्या नव्या संकल्पनेचा स्वीकार करणं,

जिथं आपण सुरुवात करु पुनर्घडणीची आपल्या संकल्पनेच्या

one in which we start to reconstitute our conception

of the richness of human capacity.

मानवी क्षमतेच्या संपन्नतेबाबत.

Our education system has mined our minds

आपल्या शिक्षण पद्धतीनं आपली मनं उकरुन काढली आहेत जशी

in the way that we strip-mine the earth for a particular commodity.

आपण खणून काढतो जमीनः एखाद्या विशिष्ट उपयुक्त वस्तूसाठी.

आणि भविष्यात, ती आपल्याला काही देऊ शकणार नाही.

And for the future, it won't serve us.

We have to rethink the fundamental principles

आपल्याला पुनर्विचार केला पाहिजे मूलभूत तत्त्वांचा

on which we're educating our children.

ज्यायोगे आपण आपल्या मुलांना शिक्षण देत आहोत.

There was a wonderful quote by Jonas Salk, who said,

जोनास साल्कचं एक छान वचन होतं, “जर सर्व कीटक

"If all the insects were to disappear from the Earth,

पृथ्वीवरुन नाहीसे झाले,

within 50 years, all life on Earth would end.

तर ५० वर्षांत पृथ्वीवरील जीवसृष्टी संपुष्टात येईल.

जर सर्व माणसं पृथ्वीवरुन नाहीशी झाली,

If all human beings disappeared from the Earth,

तर ५० वर्षांत सर्व प्रकारच्या जीवांची भरभराट होईल.”

within 50 years, all forms of life would flourish."

आणि त्याचं बरोबरच आहे.

And he's right.

टेड' साजरं करीत आहे मानवी कल्पनाशक्तीचं वरदान.

What TED celebrates is the gift of the human imagination.

आपल्याला आता काळजी घ्यायला हवी की आपण वापरु हे वरदान

We have to be careful now that we use this gift wisely,

सूज्ञपणे, आणि काही परिस्थितींचं निवारण करु

and that we avert some of the scenarios that we've talked about.

अशा परिस्थिती ज्यांबद्दल आपण बोललो. आणि तो एकमेव मार्ग

And the only way we'll do it is by seeing our creative capacities

ज्यायोगे आपण हे करु तो म्हणजे आपली निर्मितिक्षमता ओळखून

for the richness they are

तिच्या संपन्नतेवरुन, आणि ओळखून

and seeing our children for the hope that they are.

आपली मुलं त्यांच्यावरच्या आशेवरुन. आणि आपलं उद्दिष्ट

And our task is to educate their whole being,

आहे त्यांना सर्वांगीण शिक्षण देणं, म्हणजे ते भविष्याला सामोरे जाऊ शकतील.

so they can face this future.

By the way -- we may not see this future,

तसंही - आपण कदाचित उद्या पाहू शकणार नाही,

but they will.

पण ते पाहतील. आणि आपलं काम आहे मदत करणं

And our job is to help them make something of it.

त्यांना, त्यातून काहीतरी घडविण्यात. अतिशय आभारी आहे.

Thank you very much.

(Applause)