What adults can learn from kids | Adora Svitak

Translator: Tanja Maleska Reviewer: Rozeta Pavlova

Now, I want to start with a question:

Сега сакам да почнам со едно прашање:

When was the last time you were called "childish"?

Кога последен пат ве нарекле детинест/а?

For kids like me,

На деца како мене,

being called childish can be a frequent occurrence.

често ни се случува да не наречат детинести.

Every time we make irrational demands,

Секој пат кога имаме ирационални барања,

exhibit irresponsible behavior,

кога се однесуваме неодговорно,

or display any other signs of being normal American citizens,

или оддаваме било какви други знаци

дека сме нормални американски граѓани,

we are called childish.

не нарекуваат детинести,

што многу ми пречи.

Which really bothers me.

After all, take a look at these events:

На крајот на краиштата, погледнете ги овие настани:

Imperialism and colonization,

Империјализам и колонизација,

world wars, George W. Bush.

светски војни, Џорџ В. Буш.

Ask yourself, who's responsible? Adults.

Прашајте се: кој е одговорен за ова? Возрасните.

Now, what have kids done?

Е сега, што имаат направено децата?

Well, Anne Frank touched millions

Па, Ана Франк допре до милиони

with her powerful account of the Holocaust.

со нејзиниот моќен опис на Холокаустот

Ruby Bridges helped to end segregation in the United States.

Руби Бриџиз помогна во елиминацијата на сегрегацијата во САД

And, most recently,

и, во поскоро време,

Charlie Simpson helped to raise 120,000 pounds for Haiti,

Чарли Симпсон помогна да се соберат

120.000 фунти за Хаити

on his little bike.

со неговиот мал велосипед.

So as you can see evidenced by such examples,

Значи, како што можете да видите од овие примери

age has absolutely nothing to do with it.

возраста апсолутно не е фактор.

The traits the word "childish" addresses are seen so often in adults,

Карактеристиките на кои се однесува зборот детинест

толку често се среќаваат кај возрасните,

that we should abolish this age-discriminatory word,

што треба да го укинеме овој дискриминирачки збор

when it comes to criticizing behavior associated with irresponsibility

кога критикуваме однесување

што е поврзано со неодговорност и нерационално размислување.

and irrational thinking.

(Аплауз)

(Applause)

Thank you.

Благодарам.

Then again, who's to say that certain types of irrational thinking

Од друга страна, од каде знаеме

дека одредени видови ирационално размислување

aren't exactly what the world needs?

не е токму она што му е потребно на светот?

Maybe you've had grand plans before,

Можеби порано сте имале големи идеи

but stopped yourself, thinking,

но сте се запреле, бидејќи сте помислиле:

"That's impossible," or "That costs too much,"

Ова е невозможно или чини премногу

or "That won't benefit me."

или нема да ми е од корист.

For better or worse, we kids aren't hampered as much

За добро или лошо, ние децата не навлегуваме до толку

when it comes to thinking about reasons why not to do things.

кога станува збор за смислување причини зошто да не направиме нешто.

Kids can be full of inspiring aspirations and hopeful thinking,

Децата можат да имаат бројни инспиративни аспирации

и надежни размислувања,

like my wish that no one went hungry,

како мојата желба никој да не биде гладен

or that everything were free, a kind of utopia.

или утопија во која се е бесплатно.

How many of you still dream like that, and believe in the possibilities?

Колку од вас се уште сонуваат вака

и веруваат во можностите?

Sometimes a knowledge of history and the past failures of Utopian ideals

Понекогаш познавањето на историјата

и минатите неуспеси на утописките идеали

можат да бидат товар,

can be a burden,

because you know that if everything were free,

затоа што знаете дека ако се е бесплатно,

then the food stocks would become depleted and scarce and lead to chaos.

резервите од храна ќе се потрошат,

ќе станат оскудни и ќе доведат до хаос.

On the other hand, we kids still dream about perfection.

Од друга страна,

ние децата сеуште сонуваме за совршенство.

And that's a good thing, because in order to make anything a reality,

И тоа е добро бидејќи, за било што

да стане реалност,

you have to dream about it first.

треба прво да се сонува.

Во многу погледи, нашата храброст да фантазираме

In many ways, our audacity to imagine

helps push the boundaries of possibility.

помага во поместувањето на гранците на возможното.

For instance, the Museum of Glass in Tacoma, Washington,

На пример, Музејот на Стакло во Такома, Вашингтон,

my home state -- yoohoo, Washington!

мојата држава -- јуху Вашингтон --

(Applause)

(Аплауз)

has a program called Kids Design Glass,

има програма што се вика "Деца дизајнираат стакло"

and kids draw their own ideas for glass art.

и децата цртаат свои идеи за уметност од стакло.

The resident artist said they got some of their best ideas

Е сега, резидентните уметници рекоа дека некои од најдобрите идеи

ги добиле преку оваа програма,

from the program, because kids don't think about the limitations

поради тоа што децата не размислуваат за ограничувањата

of how hard it can be to blow glass into certain shapes,

на тоа колку може да биде тешко да се дува стакло во одредени форми.

Тие само смислуваат добри идеи.

they just think of good ideas.

Now, when you think of glass, you might think of colorful Chihuly designs,

Е сега, кога ќе помислите на стакло, можеби

помислувате на шарените дезени на Чихули

or maybe Italian vases,

или можеби на италијански вази,

but kids challenge glass artists to go beyond that,

но децата ги предизвикуваат уметниците да отидат подалеку

into the realm of brokenhearted snakes

во светот на змии со скршени срца

and bacon boys, who you can see has meat vision.

и момчето од сланина, кое како што можете да видите има визија за месото.

(Смеење)

(Laughter)

Now, our inherent wisdom doesn't have to be insider's knowledge.

Е сега, нашата наследна мудрост

не мора да биде интерно знаење.

Kids already do a lot of learning from adults,

Децата веќе многу учат од возрасните,

и имаме многу за споделување.

and we have a lot to share.

I think that adults should start learning from kids.

Мислам дека возрасните треба да почнат да учат од децата.

Now, I do most of my speaking

Е сега, јас најчесто зборувам пред образована публика,

in front of an education crowd -- teachers and students,

наставници и ученици, и ми се допаѓа оваа аналогија.

and I like this analogy:

It shouldn't be a teacher at the head of the class,

Не треба само да има наставник на чело на училницата

кој ќе им кажува на учениците "направето го ова, направето го она."

telling students, "Do this, do that."

The students should teach their teachers.

Учениците треба да ги учат наставниците.

Учењето меѓу возрасните и децата

Learning between grown-ups and kids should be reciprocal.

треба да биде реципроцитетно.

The reality, unfortunately, is a little different,

Реалноста, за жал, е малку поинаква,

and it has a lot to do with trust, or a lack of it.

и многу има врска со довербата, или недостатокот на доверба.

Now, if you don't trust someone, you place restrictions on them, right?

Е сега, ако немате доверба во некого, им поставувате рестрикции, така?

If I doubt my older sister's ability to pay back the 10 percent interest

Ако јас се сомневам во способноста на сестра ми

да ја врати каматата од 10 посто

I established on her last loan,

која и ја поставив на последниот заем,

I'm going to withhold her ability to get more money from me,

јас ќе и ја ограничам способноста да добие уште пари од мене

until she pays it back.

додека не ми ги врати парите. (Смеење)

(Laughter)

True story, by the way.

Ова, патем, е вистинска случка.

Now, adults seem to have

Е сега, се чини дека возрасните имаат

a prevalently restrictive attitude towards kids,

превентивно рестриктивен став кон децата,

from every "Don't do that, don't do this" in the school handbook,

од секое "немој ова,"

"немој она" во школските учебници,

to restrictions on school Internet use.

до рестрикции во користењето на интернет во училиштата.

As history points out, regimes become oppressive

Како што ни посочува историјата, режимите стануваат угнетувачки

when they're fearful about keeping control.

кога се плашат да не ја изгубат контролата.

And although adults may not be quite at the level

И, иако возрасните не се баш на ниво

of totalitarian regimes,

на тоталитарни режими,

kids have no or very little say in making the rules,

децата немаат, или имаат многу малку, глас во поставувањето на правилата,

when really, the attitude should be reciprocal,

кога ставот всушност треба да биде реципроцитетен,

meaning that the adult population should learn

што значи дека возрасната популација треба да учи од

и да ги зема предвид желбите

and take into account the wishes of the younger population.

на младата популација.

Now, what's even worse than restriction,

Е сега, она што е уште пострашно од рестрикции

is that adults often underestimate kids' abilities.

е тоа што возрасните често ги потценуваат способностите на децата.

We love challenges, but when expectations are low,

Ние сакаме предизвици, но кога очекувањата се ниски,

верувајте, ќе се спуштиме до нив.

trust me, we will sink to them.

My own parents had anything but low expectations

Моите родители имаа се' освен ниски очекувања

for me and my sister.

за мене и сестра ми.

Okay, so they didn't tell us to become doctors or lawyers or anything like that,

Добро, не ни кажаа да станеме доктори

или адвокати или нешто слично,

but my dad did read to us about Aristotle and pioneer germ-fighters,

ама татко ми ни читаше

за Аристотел

и за пионерите во биолошката војна (книга)

when lots of other kids were hearing

кога многу други деца слушаа

"The Wheels on the Bus Go Round and Round."

"Ринги-ринги-рингишпил."

Well, we heard that one too, but "Pioneer Germ Fighters" totally rules.

Добро, и ние ја слушавме таа песна, ама "Пионерите во биолошката војна" е закон!

(Смеење)

(Laughter)

I loved to write from the age of four, and when I was six,

Јас многу сакав да пишувам уште од четири годишна возраст,

а кога имав шест години

my mom bought me my own laptop equipped with Microsoft Word.

мајка ми ми купи лаптоп опремен со Microsoft Word.

Thank you, Bill Gates, and thank you, Ma.

Му благодарам на Бил Гејтс и ти благодарам тебе мамо.

I wrote over 300 short stories on that little laptop,

Напишав над 300 раскази

на тој мал лаптоп

and I wanted to get published.

и сакав да ги објавам.

Instead of just scoffing at this heresy that a kid wanted to get published,

Наместо само да се подбиваат со овој ерес

дека едно дете сака да ја објави својата работа,

or saying wait until you're older,

или наместо да ми кажат да почекам да пораснам,

my parents were really supportive.

моите родители беа полни со поддршка.

Many publishers were not quite so encouraging.

Голем број издавачи не се поставија толку охрабрувачки.

One large children's publisher ironically said

Една голема издавачка куќа за деца иронично ми кажа

that they didn't work with children.

дека не работат со деца.

Children's publisher not working with children?

Издавачка куќа за деца не работи со деца?

I don't know, you're kind of alienating a large client there.

Што знам, ми се чини дека овде одвраќате доста голем клиент.

(Laughter)

(Смеење)

One publisher, Action Publishing, was willing to take that leap and trust me,

Е сега, еден издавач, Action Publishing,

реши да го преземе ризикот и да ми верува

and to listen to what I had to say.

и да слушне што имав да кажам.

They published my first book, "Flying Fingers," you see it here.

Ја издадоа мојата прва книга, "Летечки прсти" -- ја гледате тука --

And from there on, it's gone to speaking at hundreds of schools,

и од тогаш наваму, стигнав да зборувам пред стотици училишта,

keynoting to thousands of educators,

да држам говори за илјадници едукатори,

and finally, today, speaking to you.

и конечно, денес, да ви зборувам вам.

I appreciate your attention today,

Го ценам вашето внимание денеска,

because to show that you truly care, you listen.

бидејќи за да навистина покажете дека се грижите,

вие слушате.

But there's a problem with this rosy picture

Но има проблем со оваа розова слика

of kids being so much better than adults.

во која децата се многу подобри од возрасните.

Kids grow up and become adults just like you.

Децата пораснуваат и стануваат возрасни како вас.

(Laughter)

(Смеење)

Or just like you? Really?

Или, навистина, исти како вас?

The goal is not to turn kids into your kind of adult,

Целта не е да ги претворите децата во вашата визија за возрасни,

туку во подобри возрасни отколку што сте биле вие,

but rather, better adults than you have been,

which may be a little challenging, considering your guys' credentials.

што може да претставува предизвик,

ако се земат предвид вашите достигнувања,

(Laughter)

But the way progress happens,

но напредокот настанува

is because new generations and new eras

поради тоа што новите генерации и новите подрачја

grow and develop and become better than the previous ones.

растат и се развиваат и стануваат подобри од претходните.

It's the reason we're not in the Dark Ages anymore.

Токму поради тоа веќе не сме во Мрачното Доба.

No matter your position or place in life,

Без разлика на вашата позиција во животот,

it is imperative to create opportunities for children,

неопходно е да се создадат можности за децата

so that we can grow up to blow you away.

за да пораснеме и да ве запрепастиме.

(Laughter)

(Смеење)

Adults and fellow TEDsters,

Драги возрасни и TED-овци,

you need to listen and learn from kids,

треба да ги слушате и да учите од децата

and trust us and expect more from us.

и да ни верувате и да очекувате повеќе од нас.

You must lend an ear today,

Морате да не ислушате денес,

because we are the leaders of tomorrow, which means

затоа што утре ние ќе бидеме лидерите,

што значи дека ќе се грижиме за вас

we're going to take care of you when you're old and senile.

кога ќе бидете стари и сенилни. Не, се шегувам.

No, just kidding.

(Laughter)

Не, навистина, ние ќе бидеме следната генерација,

No, really, we are going to be the next generation,

оние кои ќе го унапредуваат светот.

the ones who will bring this world forward.

And in case you don't think that this really has meaning for you,

И ако случајно мислите дека ова нема значење за вас

remember that cloning is possible,

не заборавајте дека клонирањето е возможно

and that involves going through childhood again,

и дека подразбира повторно доживување на детството,

in which case you'll want to be heard, just like my generation.

во кој случај и вие ќе сакате да бидете ислушани

исто како и мојата генерација.

Now, the world needs opportunities for new leaders and new ideas.

Е сега, на светот му се потребни можности

за нови лидери и нови идеи.

Kids need opportunities to lead and succeed.

На децата им се потребни можности да водат и да успеат.

Are you ready to make the match?

Дали сте спремни да ни го овозможите тоа?

Because the world's problems shouldn't be the human family's heirloom.

Затоа што светските проблеми

не би требало да бидат наследство на семејството на човештвото.

Thank you.

Благодарам.

(Applause)

(Аплауз)

Thank you. Thank you.

Ви благодарам. Благодарам.