What adults can learn from kids | Adora Svitak

Аудармашы: Asqat Yerkimbay Редактор: Ainur Akhmetova

Now, I want to start with a question:

Ең әуелі сұрақ қоюдан бастайыншы.

When was the last time you were called "childish"?

Соңғы рет сізді қашан "балақай" деп атады?

For kids like me,

Бүлдіршіндер үшін бұл

being called childish can be a frequent occurrence.

үйреншікті жағдай.

Every time we make irrational demands,

Біз үнемі қисынсыздау сұрақтар қойсақ,

exhibit irresponsible behavior,

әдепсіздік деп танылады. Яки кәдімгі

or display any other signs of being normal American citizens,

америкалықтар секілді көрінсек те,

we are called childish.

бізді "бала ғой" дей салады.

Which really bothers me.

Бұл жайт мені мазалайды.

After all, take a look at these events:

Ақыр-аяғында мынаған мән беріңізші:

Imperialism and colonization,

Империализм мен колониализм,

world wars, George W. Bush.

дүниежүзілік соғыс, Джордж Буш.

Ask yourself, who's responsible? Adults.

Өзіңізден сұраңыз, кім кінәлі? Үлкендер.

Now, what have kids done?

Балалар не істеп қойыпты?

Well, Anne Frank touched millions

Жақсы, Анна Франк Холокост туралы әсерлі

with her powerful account of the Holocaust.

әңгімелерімен миллиондаған жүректерді тербеді. Руби Бриджес

Ruby Bridges helped to end segregation in the United States.

АҚШ-тағы сегрегацияның бітуіне сеп болды.

And, most recently,

Тіпті, жуырда ғана, Чарли Симпсон өзінің

Charlie Simpson helped to raise 120,000 pounds for Haiti,

кішкентай шайтанарбасымен Гаити үшін

on his little bike.

120 мың фунт жинап берді.

So as you can see evidenced by such examples,

Бұл мысалдардан жас мөлшерінде тұрған

age has absolutely nothing to do with it.

дәнеңе де жоқ екенін көруге болады.

The traits the word "childish" addresses are seen so often in adults,

Жауапсыздық пен жаман әдеттерді

that we should abolish this age-discriminatory word,

сынағанда, үлкендер жиі айтатын

when it comes to criticizing behavior associated with irresponsibility

әрі жас кемсітушілікті білдіретін

and irrational thinking.

"балақай" сөзін доғаруымыз керек.

(Applause)

(Қол соғу)

Thank you.

Рақмет.

Then again, who's to say that certain types of irrational thinking

Бір жағынан, әлемге қисынсыз ойлаудың

aren't exactly what the world needs?

қажеті жоқ деп кім айтты?

Maybe you've had grand plans before,

Бәлкім, бұрын көп жоспарыңыз болған шығар.

but stopped yourself, thinking,

Бірақ бір сәт аялдап: "Бұл мүмкін емес",

"That's impossible," or "That costs too much,"

"бұл тым қымбатқа түседі" яки "оның маған

or "That won't benefit me."

пайдасы жоқ" деп ойладыңыз.

For better or worse, we kids aren't hampered as much

Жақсы ма, жаман ба, біз бір істі қолға

when it comes to thinking about reasons why not to do things.

алсақ, ол жайлы көп ойланып жатпаймыз.

Kids can be full of inspiring aspirations and hopeful thinking,

Ешкім аш болмасын не бәрі де тегін болсын

like my wish that no one went hungry,

деген менің тілегім секілді, балалар да

or that everything were free, a kind of utopia.

шынайы ойлап, ерекше армандай алады.

How many of you still dream like that, and believe in the possibilities?

Қайсыңыз осылай армандап, оған сендіңіз?

Sometimes a knowledge of history and the past failures of Utopian ideals

Тарих парақтарындағы бұрынғы утопиялық идеалдардың жойылуы, бәлкім,

can be a burden,

қиын кезең болған шығар.

because you know that if everything were free,

Себебі, бәрі тегін болып, ас-ауқат

then the food stocks would become depleted and scarce and lead to chaos.

артығымен тұрса, сіз тапшылық пен хаос орнайтынын білесіз.

On the other hand, we kids still dream about perfection.

Басқаша айтқанда, біз әлі кемелдік жөнінде қиялдаймыз.

And that's a good thing, because in order to make anything a reality,

Бұл - керемет. Өйткені, бір нәрсені жасау

you have to dream about it first.

үшін алдымен армандауыңыз керек.

In many ways, our audacity to imagine

Көбіне-көп, біздің қиялымыз мүмкін

helps push the boundaries of possibility.

нәрсенің шекарасын бөліп жібереді.

For instance, the Museum of Glass in Tacoma, Washington,

Мәселен, Уашиңтонның Такома деген жеріндегі Әйнек музейінде,

my home state -- yoohoo, Washington!

Уашиңтон - ойхой - мен туған штат,

(Applause)

(Қол соғу)

has a program called Kids Design Glass,

"Балалардың әйнек дизайны" деген жоба бар.

and kids draw their own ideas for glass art.

Балалар өз идеяларын әйнекке сызады.

The resident artist said they got some of their best ideas

Музей мамандары аталмыш жобадан үздік идеялар

from the program, because kids don't think about the limitations

алатынын айтады. Өйткені, балалар шектеулер туралы не әйнекке

of how hard it can be to blow glass into certain shapes,

сурет салудың күрделілігі жөнінде бас қатырмайды да,

they just think of good ideas.

олар тек жақсы идеяларды ойлайды.

Now, when you think of glass, you might think of colorful Chihuly designs,

Иә, сіз әйнек туралы ойлағаныңызда, Чихулидің түрлі-түсті кескіндері не

or maybe Italian vases,

итальян құмырасы елестейтін шығар,

but kids challenge glass artists to go beyond that,

бірақ балалар әйнек суретшілерінен жаналғыш жыландар мен

into the realm of brokenhearted snakes

сіздер білетін етқұмар балалар әлемінен

and bacon boys, who you can see has meat vision.

бөлек дүниеге шығуды талап етеді.

(Laughter)

(Күлкі)

Now, our inherent wisdom doesn't have to be insider's knowledge.

Иә, бізге тән ойшылдық даналар білімі білімі болуы міндет емес.

Kids already do a lot of learning from adults,

Балалар үлкендерден үнемі үйреніп келеді

and we have a lot to share.

және бізге ортақ дүние аз емес.

I think that adults should start learning from kids.

Үлкендер енді балалардан үйренуге кірісу керек деп ойлаймын.

Now, I do most of my speaking

Әдетте, мен мұғалімдер мен

in front of an education crowd -- teachers and students,

студенттер алдында сөйлеймін әрі бұл

and I like this analogy:

аналог маған да ұнайды:

It shouldn't be a teacher at the head of the class,

Мұғалім сынып жетекшісі болмауы керек, ол

telling students, "Do this, do that."

студенттерге жөн сілтейді.

The students should teach their teachers.

Студенттер өз мұғалімін оқытуы тиіс.

Learning between grown-ups and kids should be reciprocal.

Үлкендер мен балалар арасындағы оқыту үдерісі екіжақты болғаны жөн.

The reality, unfortunately, is a little different,

Шынында, өмірде сәл басқаша және ол

and it has a lot to do with trust, or a lack of it.

көбінесе сенім артуға байланысты.

Now, if you don't trust someone, you place restrictions on them, right?

Жә, егер сіз біреуге сенбесеңіз, оныңызды жайып саласыз, солай ғой?

If I doubt my older sister's ability to pay back the 10 percent interest

Егер үлкен әпкемнің 10%-бен берген ақшамды

I established on her last loan,

қайтаруға шамасы келмесе,

I'm going to withhold her ability to get more money from me,

ендігәрі менен қарызға ақша

until she pays it back.

ала алмайтын болады.

(Laughter)

(Күлкі)

True story, by the way.

Болған оқиға, айтпақшы.

Now, adults seem to have

Расында, үлкендер мектеп оқулығындағы

a prevalently restrictive attitude towards kids,

"бүйтпе", "сөйтпелерден" бастап интернет

from every "Don't do that, don't do this" in the school handbook,

қолдануға дейінгі сұмдық шектеуші

to restrictions on school Internet use.

қарым-қатынас ұстанады.

As history points out, regimes become oppressive

Тарихқа көз салсақ, биліктен айырылу қаупі

when they're fearful about keeping control.

төнгенде, режимдер қатаңдыққа ұрынады.

And although adults may not be quite at the level

Ал ересектер тым қатаңдыққа

of totalitarian regimes,

салынбауы мүмкін, бүлдіршіндерде

kids have no or very little say in making the rules,

екіжақты байланысты күшейтудің

when really, the attitude should be reciprocal,

мүмкіндіктері жоқтың қасы.

meaning that the adult population should learn

Үлкендер кейінгі толқын - кішкентайлардан

and take into account the wishes of the younger population.

үйреніп, олардың талғамымен санасуы керек.

Now, what's even worse than restriction,

Иә, шектеудің өрескел түрі бар, ол - өз

is that adults often underestimate kids' abilities.

балаларының дарынын бағаламай алмау.

We love challenges, but when expectations are low,

Біз күрделі істер жасағанды ұнатамыз, бірақ дұрыс сенім

trust me, we will sink to them.

артылмаса, құрдымға кетеміз.

My own parents had anything but low expectations

Ата-анамның әпкем екеуімізге деген сенімі

for me and my sister.

ешқашан азайған емес.

Okay, so they didn't tell us to become doctors or lawyers or anything like that,

Олар бізге дәрігер, заңгер не басқа бол деп айтпайды.

but my dad did read to us about Aristotle and pioneer germ-fighters,

Бірақ әкем бізге Аристотель мен микробпен

when lots of other kids were hearing

күресуші пионерлер жайлы

"The Wheels on the Bus Go Round and Round."

оқып береді.

Well, we heard that one too, but "Pioneer Germ Fighters" totally rules.

Жалпы, біз оны тыңдаймыз-ау, алайда микробпен күресушілер тіпті тамаша!

(Laughter)

(Күлкі)

I loved to write from the age of four, and when I was six,

Мен төрт жастан бастап жаза аламын, алтыға

my mom bought me my own laptop equipped with Microsoft Word.

толғанда анам маған Microsoft Word-ы бар жеке ноутбук әперді.

Thank you, Bill Gates, and thank you, Ma.

Рақмет сізге, Билл Гейтс және ақ-мамам!

I wrote over 300 short stories on that little laptop,

Кішкентай ноутбугіммен мен 300-ден астам әңгіме жаздым,

and I wanted to get published.

әрі оны жариялағым келді.

Instead of just scoffing at this heresy that a kid wanted to get published,

Әлі жассың не тағы да күт демей-ақ, осы

or saying wait until you're older,

күлкілі сандырағымды жария етуге ата-анам

my parents were really supportive.

ерекше қолдау білдірді.

Many publishers were not quite so encouraging.

Көп басылымдар оған пысқырып та қарамады.

One large children's publisher ironically said

Үлкен бір балалар басылымы мысқылдап тұрып

that they didn't work with children.

бүлдіршіндерге қатысы жоғын айтты.

Children's publisher not working with children?

Балалар басылымы балаларға мән бермей ме?

I don't know, you're kind of alienating a large client there.

Білмеймін, меніңше, мұндайда көп клиент жоғалтасыз.

(Laughter)

(Күлкі)

One publisher, Action Publishing, was willing to take that leap and trust me,

Маған сеніңіз, Action Publishing деген

and to listen to what I had to say.

басылым менің үніме құлақ түрді.

They published my first book, "Flying Fingers," you see it here.

Олар менің "Ұшқыш саусақтар" деген тұңғыш кітабымды жарыққа шығарды, міне!

And from there on, it's gone to speaking at hundreds of schools,

Содан бері бұл жүздеген мектепте талданды,

keynoting to thousands of educators,

мыңдаған ұстаз оқыды. Ақыры, мінеки,

and finally, today, speaking to you.

сіздерге де айтып отырмын.

I appreciate your attention today,

Көңіл қойғандарыңыз үшін алғыс айтамын,

because to show that you truly care, you listen.

себебі ұнайтын дүниені көру үшін сіздер тыңдайсыздар.

But there's a problem with this rosy picture

Алайда үлкендерге қарағанда әлдеқайда

of kids being so much better than adults.

үздік балалардың мына қызғылт әлемінде бір кілтипан бар.

Kids grow up and become adults just like you.

Балалар өсіп, тура сіздер секілді болады.

(Laughter)

(Күлкі)

Or just like you? Really?

Тура сіздер секілді! Рас қой?

The goal is not to turn kids into your kind of adult,

Маңыздысы, баланың сіз сияқты болуы емес,

but rather, better adults than you have been,

сізден де жақсы болуы. Бәлкім, сіз берген

which may be a little challenging, considering your guys' credentials.

тәрбиеге қарай шамалы қиындық туындар.

(Laughter)

(Күлкі)

But the way progress happens,

Бірақ алға жылжып келеміз.

is because new generations and new eras

Өйткені, жаңа ұрпақтар мен жаңа дәуірлер

grow and develop and become better than the previous ones.

туып, дамып жатыр әрі бұрынғыдан тәуір.

It's the reason we're not in the Dark Ages anymore.

Демек біз Орта ғасырларда емеспіз.

No matter your position or place in life,

Сіздің ұстанымыңыз не өмірдегі орныңыз маңызды емес,

it is imperative to create opportunities for children,

сіздерден де асып түсуіміз үшін бізге

so that we can grow up to blow you away.

жасаған мүмкіндіктеріңіз маңызды.

(Laughter)

(Күлкі)

Adults and fellow TEDsters,

Ағай-апайлар және TED қонақтары,

you need to listen and learn from kids,

сіздер бізге құлақ асып, үйренулеріңіз

and trust us and expect more from us.

керек және бізге көп үміт артыңыздар.

You must lend an ear today,

Сіз бүгін бізге қарыз беруге міндеттісіз!

because we are the leaders of tomorrow, which means

Себебі, біз ертеңгі көшбасшылармыз. Сіздер

we're going to take care of you when you're old and senile.

қартайып, қаусап қалғанда қараймыз ғой.

No, just kidding.

Жоқ, жай әзіл ғой!

(Laughter)

(Күлкі)

No, really, we are going to be the next generation,

Жоқ, шынымен, біз мына зулаған

the ones who will bring this world forward.

өмірдің келесі толқынымыз.

And in case you don't think that this really has meaning for you,

remember that cloning is possible,

клондау қазір мүмкін нәрсе екенін

and that involves going through childhood again,

ескеріңіз және ол балалық шақты елестету арқылы

in which case you'll want to be heard, just like my generation.

жүзеге асады. Ондайда менің замандастарым секілді тыңдауды қалайтын боласыз.

Now, the world needs opportunities for new leaders and new ideas.

Қазір әлем жаңа көшбасшылар мен идеяларға зәру.

Kids need opportunities to lead and succeed.

Басқару мен сәттілікке жету үшін балаларға мүмкіндіктер қажет.

Are you ready to make the match?

Серіктестікке дайынсыздар ма?

Because the world's problems shouldn't be the human family's heirloom.

Өйткені, әлемдік мәселелер адамзат үшін мұра боп қалмауы керек.

Thank you.

Рақмет!

(Applause)

(Қол соғу)

Thank you. Thank you.

Рақмет! Рақмет!