What adults can learn from kids | Adora Svitak

Translator: Indra Ganzorig Reviewer: Sundari Enkhtugs

Now, I want to start with a question:

Би яриагаа асуултаар эхэлмээр байна.

When was the last time you were called "childish"?

Та хэзээ хамгийн сүүлд "томоогүй" гэж дуудуулсан бэ?

For kids like me,

Над шиг хүүхдүүдэд бол

being called childish can be a frequent occurrence.

томоогүй, гэнэн гэж дуудуулах нь олон тохиолддог.

Every time we make irrational demands,

Биднийг бодлогогүй зүйл асуух,

exhibit irresponsible behavior,

хариуцлагагүй үйлдэл гаргах,

or display any other signs of being normal American citizens,

жирийн нэгэн иргэний

хийдэг зүйлсийг хийх бүрт

we are called childish.

хүүхдүүдийг "томоогүй" гэдэг.

Энэ нь надад их төвөгтэй санагддаг л даа.

Which really bothers me.

After all, take a look at these events:

Эцсийн эцэст эдгээр үйл явдлуудыг хар даа:

Imperialism and colonization,

Эзэрхийлэн түрэмгийлэл, колоничлол

world wars, George W. Bush.

дэлхийн дайн, Жорж Буш.

Ask yourself, who's responsible? Adults.

Өөрөөсөө асуу, хэний хариуцлага билээ? Томчууд.

Now, what have kids done?

Харин хүүхдүүд юу хийсэн бэ?

Well, Anne Frank touched millions

Анна Франк Холокостыг дүрсэлсэн тэмдэглэлээрээ

with her powerful account of the Holocaust.

олон хүнд хүрч чадсан,

Ruby Bridges helped to end segregation in the United States.

Руби Брижс АНУ-д арьс өнгөөр ялгаварлах үзлийг зогсооход тусалсан,

And, most recently,

түүнчлэн хамгийн сүүлд

Charlie Simpson helped to raise 120,000 pounds for Haiti,

Чарли Симсон жижигхэн дугуйн дээрээ суугаад л

200,000 гаруй долларыг

on his little bike.

Гайтид зориулан цуглуулсан.

So as you can see evidenced by such examples,

Тэгэхээр, эдгээр жишээнээс та бүхний харж байгаачлан

age has absolutely nothing to do with it.

энд нас огт хамаагүй юм.

Томоогүй гэсэн үгний илэрхийлдэг зан чанаруудыг

The traits the word "childish" addresses are seen so often in adults,

томчууд ч мөн байнга гаргадаг тул

that we should abolish this age-discriminatory word,

хариуцлагагүй, бодлогогүй зан үйлдлийг

өөлж буруутгахдаа насаар ялгаварласан

when it comes to criticizing behavior associated with irresponsibility

энэ үгийг ашиглахаа болих хэрэгтэй юм.

and irrational thinking.

(Applause)

(Алга ташилт)

Thank you.

Баярлалаа.

Then again, who's to say that certain types of irrational thinking

Бодохнээ, зарим төрлийн болчимгүй зан

хорвоо ертөнцөд яг дутагдаж байдаг зүйл гэдгийг

aren't exactly what the world needs?

хэн үгүйсгэж чадах юм бэ?

Maybe you've had grand plans before,

Магадгүй та өмнө нь асар том зорилготой байсан ч

but stopped yourself, thinking,

өөрийгөө болиулаад

"Энэ бүтэшгүй зүйл" эсвэл "хэтэрхий үнэтэй тусах нь"

"That's impossible," or "That costs too much,"

or "That won't benefit me."

эсвэл "Энэ надад ямар ч ашиггүй" гэж бодож байсан уу?

For better or worse, we kids aren't hampered as much

Ямар ч байсан хүүхдүүд бид хийж болохгүй шалтгаанд нь

when it comes to thinking about reasons why not to do things.

тэгэж их санаа зовоод байдаггүй.

Kids can be full of inspiring aspirations and hopeful thinking,

Хүүхдүүд сэтгэл догдлуулсан хүсэл тэмүүлэл,

итгэл найдвараар дүүрэн байдаг.

like my wish that no one went hungry,

Жишээ нь хэн ч битгий өлсөөсэй,

or that everything were free, a kind of utopia.

бүх зүйл үнэгүй байгаасай гэсэн миний хүсэл.

How many of you still dream like that, and believe in the possibilities?

Та бүгдээс хэд нь ингэж мөрөөдөж

түүндээ итгэдэг вэ?

Sometimes a knowledge of history and the past failures of Utopian ideals

Түүхийн зарим мэдлэг болон

төгс нийгмийн үзэл нь амжилт олоогүй тохиолдлууд

садаа болж байж магадгүй.

can be a burden,

because you know that if everything were free,

Яагаад гэхээр хэрэв юм бүхэн үнэгүй болчихвол

then the food stocks would become depleted and scarce and lead to chaos.

хүнсний нөөц барагдаж

ховордон үймээн самуунд хүргэж болно.

On the other hand, we kids still dream about perfection.

Нөгөө талаараа,

хүүхдүүд бид төгс төгөлдөрийг мөрөөдсөөр л байдаг.

And that's a good thing, because in order to make anything a reality,

Энэ нь сайн зүйл, учир нь

аливааг бодит болгохын тулд

you have to dream about it first.

эхлээд чи энэ талаараа мөрөөдөх хэрэгтэй.

Төсөлөн бодох зориг нь олон талаараа

In many ways, our audacity to imagine

helps push the boundaries of possibility.

боломжуудын хүрээг тэлж байдаг.

For instance, the Museum of Glass in Tacoma, Washington,

Жишээ нь Вашингтоны Такома дахь Шилэн урлалын музей

my home state -- yoohoo, Washington!

миний төрсөн муж -- Вашингтон!

(Applause)

(Алга ташилт)

has a program called Kids Design Glass,

хүүхдүүд шилэн урлалын санаануудаа зурдаг

and kids draw their own ideas for glass art.

Хүүхдийн Шилэн Урлал гэсэн хөтөлбөртэй.

The resident artist said they got some of their best ideas

Зохион байгуулагч уран бүтээлчид нь

маш сайн санаануудыг олж авсан гэсэн.

from the program, because kids don't think about the limitations

Учир нь хүүхдүүд шилийг хэлбэрт оруулахад хэр хэцүү бол гэсэн

of how hard it can be to blow glass into certain shapes,

бэрхшээлийн тухай боддоггүй.

Тэд зүгээр л гоё санаануудыг гаргаж ирдэг.

they just think of good ideas.

Now, when you think of glass, you might think of colorful Chihuly designs,

Шил гэхээр та бүхэн

Chihuly-ийн өнгөлөг дизайн,

or maybe Italian vases,

эсвэл Итали ваарнуудыг бодож байж магад.

but kids challenge glass artists to go beyond that,

Гэхдээ хүүхдүүд уран бүтээлчдээс илүү туршилт хийдэг.

into the realm of brokenhearted snakes

Зүрх нь шархалсан могойнууд,

and bacon boys, who you can see has meat vision.

гахайн утсан махаар хийсэн хүү, таны харж байгаачлан нүд нь мах

(Laughter)

(инээд)

Now, our inherent wisdom doesn't have to be insider's knowledge.

Бидний төрөлхийн оюун ухаан, мэдлэг нь

заавал дотны хүнээс өвлөгдсөн мэдлэг байх албагүй.

Kids already do a lot of learning from adults,

Хүүхдүүд угаасаа томчуудаас олон зүйл сурдаг,

бас бидэнд ч хуваалцах зүйл их байдаг.

and we have a lot to share.

I think that adults should start learning from kids.

Би томчууд хүүхдүүдээс суралцаж эхлээсэй гэж боддог.

Now, I do most of my speaking

Би ихэнхдээ боловсролын салбарын хүмүүсийн урд ярьдаг л даа,

in front of an education crowd -- teachers and students,

тэгээд надад дараах зүйрлэл их таалагддаг:

and I like this analogy:

It shouldn't be a teacher at the head of the class,

Ангийн урд багш ганцаараа зогсоод

сурагчдад "тэрийг хий, энийг хий" гэж хэлэх учиргүй.

telling students, "Do this, do that."

The students should teach their teachers.

Сурагчид багш нартаа заах хэрэгтэй.

Томчууд болон хүүхдүүдийн хоорондын суралцах үйл явц

Learning between grown-ups and kids should be reciprocal.

хоёр талын байх ёстой.

The reality, unfortunately, is a little different,

Гэвч харамсалтай нь бодит байдал дээр энэ арай өөр,

and it has a lot to do with trust, or a lack of it.

итгэлцэл байх эсвэл байхгүйгээс хамаардаг.

Now, if you don't trust someone, you place restrictions on them, right?

Хэрэв та хэн нэгэн итгэхгүй бол тэдний үйлдлийг хязгаарладаг, тийм үү?

If I doubt my older sister's ability to pay back the 10 percent interest

Хэрэв эгч өмнө нь авсан

зээлийнхээ 10%-ийн хүүг

I established on her last loan,

төлж чадахгүй байх гэж би эргэлзвэл

I'm going to withhold her ability to get more money from me,

эгчийг мөнгөө эргүүлэн өгтөл

надаас илүү их мөнгө зээлдэхийг нь болиулна. (Инээд)

until she pays it back.

(Laughter)

True story, by the way.

Санаснаас, энэ болсон явдал шүү.

Now, adults seem to have

Томчууд хүүхдүүдэд дандаа

a prevalently restrictive attitude towards kids,

хориг тавих хандлагатай байдаг.

from every "Don't do that, don't do this" in the school handbook,

Сургуулийн гарын авлаг дээрх

эсвэл интернет ашиглахад

to restrictions on school Internet use.

энийг ч битгий, тэрийг ч битгий гээд л.

As history points out, regimes become oppressive

Түүхээс харахад эрх мэдлээ хадгалахын тулд

when they're fearful about keeping control.

хатуу чанга дэглэмтэй болдог.

And although adults may not be quite at the level

Томчууд тоталитар дэглэмийн

of totalitarian regimes,

хэмжээнд байхгүй ч гэсэн

kids have no or very little say in making the rules,

хүүхдүүд дүрэм тогтооход бараг ямар ч эрх мэдэлгүй байдаг.

when really, the attitude should be reciprocal,

Гэвч харилцан тэгш байх хэрэгтэй.

meaning that the adult population should learn

Энэ нь насанд хүрэгчид

хүүхдүүдээс суралцаж

and take into account the wishes of the younger population.

хүслийг нь авч үздэг байх ёстой.

Now, what's even worse than restriction,

Хориг тавихаас илүү муу нь юу гээч

is that adults often underestimate kids' abilities.

Томчууд хүүхдүүдийг дутуу үнэлдэг.

We love challenges, but when expectations are low,

Биднийг сорьсон зүйлд бид дуртай.

Гэхдээ хүлээлт бага үед бид унаад өгдөг.

trust me, we will sink to them.

My own parents had anything but low expectations

Эгч бид хоёроос аав ээж маань

for me and my sister.

хүлээх хүлээлт бага байсан.

Okay, so they didn't tell us to become doctors or lawyers or anything like that,

Тэд биднийг эмч бол,

хуульч бол гэхгүй ч гэсэн

but my dad did read to us about Aristotle and pioneer germ-fighters,

бидэнд Аристотелийн тухай,

нянгийн эсрэг анхны тэмцэгчдийн тухай

уншиж өгдөг байсан.

when lots of other kids were hearing

Харин бусад хүүхдүүд "Машины дугуй

"The Wheels on the Bus Go Round and Round."

эргэлдэн эргэдэнэ" гэдгийг л сонсож байлаа.

Well, we heard that one too, but "Pioneer Germ Fighters" totally rules.

Бид энийг сонссон л доо, гэхдээ нянгийн эсрэг тэмцэгчид илүү мундаг.

(Инээв)

(Laughter)

I loved to write from the age of four, and when I was six,

Би 4 настайгаасаа л бичих дуртай байсан.

6 нас хүрэхэд ээж маань

my mom bought me my own laptop equipped with Microsoft Word.

Microsoft Word-той компьютер авч өгсөн.

Thank you, Bill Gates, and thank you, Ma.

Билл Гэйтс болон ээждээ баярлалаа.

I wrote over 300 short stories on that little laptop,

Би тэр компьютер дээрээ бичсэн

300 гаруй богино өгүүллэгээ

and I wanted to get published.

хэвлэлтэнд өгөхийг хүсч байлаа.

Instead of just scoffing at this heresy that a kid wanted to get published,

Зохиолч болохыг хүссэн

хүүхдийг тохуурхаж

or saying wait until you're older,

том болохоо хүлээ гэхийн оронд

my parents were really supportive.

ээж аав маань их дэмжсэн.

Many publishers were not quite so encouraging.

Харин хэвлэлийн компаныхан тийм байгаагүй ээ.

One large children's publisher ironically said

Хүүхдийн номын нэгэн компани

that they didn't work with children.

"бид хүүхдүүдтэй ажилладаггүй" ч гэж байлаа.

Children's publisher not working with children?

Хүүхдүүдтэй ажилладаггүй хүүхдийн номын хэвлэл?

I don't know, you're kind of alienating a large client there.

Мэдэхгүй л юм, томоохон үйлчлүүлэгчээ гадуурхаад л байна даа

(Laughter)

(Инээв)

One publisher, Action Publishing, was willing to take that leap and trust me,

Гэхдээ Action Publishing гэх нэгэн компани

эрсдэл гаргахаас айлгүй надад итгэж

and to listen to what I had to say.

намайг юу гэхийг сонссохыг хүссэн.

They published my first book, "Flying Fingers," you see it here.

Тэд миний анхны ном "Flying Fingers"-г хэвлэж

And from there on, it's gone to speaking at hundreds of schools,

тэндээс л би зуу зуун сургууль дээр,

мянга мянган сурган хүмүүжүүлэгчдэд,

keynoting to thousands of educators,

эцэст нь өнөөдөр та бүхний өмнө зогсож байна.

and finally, today, speaking to you.

I appreciate your attention today,

Би та бүхний анхааралд талархаж байна.

because to show that you truly care, you listen.

Учир нь энэ бол үнэхээр анхаарч,

сонсож байгаагийн илрэл.

But there's a problem with this rosy picture

Гэхдээ хүүхдүүд томчуудаас сайн гэсэн

of kids being so much better than adults.

энэ гоё сайхан дүрслэлд нэг асуудал бий.

Kids grow up and become adults just like you.

Хүүхдүүд өсч та нар шиг том хүн болдог.

(Laughter)

(Инээв)

Or just like you? Really?

Та нар шиг гэж үү?

The goal is not to turn kids into your kind of adult,

Хүүхдүүдийг та нар шиг том хүн болгохгүй нь гол зорилго юм.

Харин өмнө нь байсан илүү сайн томчууд.

but rather, better adults than you have been,

which may be a little challenging, considering your guys' credentials.

Итгэж болохуйц чанарыг тань харгалзаж үзвэл

энэ бага зэрэг хэцүү байж магад (Инээв).

(Laughter)

But the way progress happens,

Гэхдээ хөгжил дэвшил нь

is because new generations and new eras

шинэ эрин, үе өмнөхөөсөө

grow and develop and become better than the previous ones.

хөгжин сайжирсаар бий болдог.

It's the reason we're not in the Dark Ages anymore.

Энэ л биднийг Харанхуй Үеэс гаргасан.

No matter your position or place in life,

Амьдралд таны байр суурь хаана ч байсан

it is imperative to create opportunities for children,

хүүхдүүдэд боломж олгох нь нэн чухал.

so that we can grow up to blow you away.

Тэгээд бид хүүхдүүд том болоод та нарыг бут цохих болно.

(Laughter)

(Инээв)

Adults and fellow TEDsters,

Томчууд аа, TED сонирхогчид оо,

you need to listen and learn from kids,

та нар хүүхдийг сонсож, тэднээс суралцан

and trust us and expect more from us.

биднээс илүү ихийг хүлээж найдах хэрэгтэй.

You must lend an ear today,

Та өнөөдөр сонсох ёстой,

because we are the leaders of tomorrow, which means

учир нь бид маргаашийн удирдагчид.

Энэ нь бид та нарыг хөгширөхөд асарч халамжлах болно гэсэн үг.

we're going to take care of you when you're old and senile.

Тоголсон юм.

No, just kidding.

(Laughter)

Үгүй ээ, бид энэ дэлхийг авч явах

No, really, we are going to be the next generation,

хойч үе байх болно.

the ones who will bring this world forward.

And in case you don't think that this really has meaning for you,

Хэрэв энэ танд ямар ч ач холдогдолгүй мэт санагдаж байгаа бол

remember that cloning is possible,

эсээр клон хийх боломжтой гэдгийг санаарай.

and that involves going through childhood again,

Энэ нь хүүхэд насаа дахин туулахад хүргэж

in which case you'll want to be heard, just like my generation.

тэр үед таныг сонсоосой гэж хүсэх болно.

Яг л миний үе шиг.

Now, the world needs opportunities for new leaders and new ideas.

Дэлхийн шинэ манлайлагчид,

шинэ санаануудад боломж хэрэгтэй.

Kids need opportunities to lead and succeed.

Хүүхдүүдэд удирдах, амжилтанд хүрэх боломжууд хэрэгтэй.

Are you ready to make the match?

Та энэ өрсөлдөөнд бэлэн үү?

Because the world's problems shouldn't be the human family's heirloom.

Учир нь дэлхийн асуудлууд хүн төрөлхтөнд

уламжлагдан ирсэн өв байх ёсгүй.

Thank you.

Баярлалаа.

(Applause)

(Алга ташилт)

Thank you. Thank you.

Баярлалаа. Баярлалаа.