What adults can learn from kids | Adora Svitak

1,047,277 views ・ 2010-04-02

TED


Videoni ijro etish uchun quyidagi inglizcha subtitrlarga ikki marta bosing.

Translator: Gulnoza Yakubova Reviewer: Farrukh Yakubov
00:15
Now, I want to start with a question:
0
15760
1769
Endi, men savol bilan boshlamoqchiman:
00:17
When was the last time you were called "childish"?
1
17553
3413
Qachon oxirgi marta sizni bola deb atashgan?
00:20
For kids like me,
2
20990
1246
Menga o'hshagan bolalar uchun,
00:22
being called childish can be a frequent occurrence.
3
22260
3356
bola deb atalish odatiy holat.
00:25
Every time we make irrational demands,
4
25640
2596
Har safar, bizlar aqlsiz talablar talab qilamiz,
00:28
exhibit irresponsible behavior,
5
28260
1976
ma'suliyatsiz hulq namoyon qilamiz,
00:30
or display any other signs of being normal American citizens,
6
30260
3976
yoki odatiy Amerika fuqarosi bo'lganligimiz uchun
boshqa har hil ishoralarni namoyon qilamiz,
00:34
we are called childish.
7
34260
2392
bizni bolalarcha harakat qiladi deb atashadi,
bu esa meni juda ham asabiylashtiradi.
00:37
Which really bothers me.
8
37017
1219
00:38
After all, take a look at these events:
9
38260
1976
Hullas, mana bu voqealarga e'tibor bering:
00:40
Imperialism and colonization,
10
40260
2976
Imperializm va mustamlakachilik,
00:43
world wars, George W. Bush.
11
43260
2976
jahon urushlari, Jorj W. Bush.
00:46
Ask yourself, who's responsible? Adults.
12
46260
2976
O'zingizdan so'rang: Kim javobgar? O'smirlar.
00:49
Now, what have kids done?
13
49260
2976
Ho'sh, yosh bolalar nima ishlar bajardi?
00:52
Well, Anne Frank touched millions
14
52260
1976
Anna Frank genotsid haqidagi o'zining ta'sirchan ma'lumotlari bilan
00:54
with her powerful account of the Holocaust.
15
54260
2976
millionlab insonlarning qalbiga yetib borgan,
00:57
Ruby Bridges helped to end segregation in the United States.
16
57260
2976
Ruby Bridjs Amerika Qo'shma Shtatlaridagi insonlarni ajratishni tugatishga yordam berdi,
01:00
And, most recently,
17
60260
1976
va juda yaqin paytlarda,
01:02
Charlie Simpson helped to raise 120,000 pounds for Haiti,
18
62260
4693
Charlie Simpson kichkina velosipedida
Gaiti uchun 120,000 funt
01:06
on his little bike.
19
66977
1825
to'plashga yordam berdi.
01:08
So as you can see evidenced by such examples,
20
68826
2410
Shunday qilib, shu voqealardan ko'rib turganingizdek,
01:11
age has absolutely nothing to do with it.
21
71260
2976
bunday ishlarni bajarish uchun yoshning hech ham ahamiyati yo'q.
01:14
The traits the word "childish" addresses are seen so often in adults,
22
74260
3834
Bolalarcha degan so'z anglatadigan hususiyatlar
ko'pincha o'smirlarda ko'rinadi.
01:18
that we should abolish this age-discriminatory word,
23
78118
2744
Shu sababli biz yoshga qarab insonlarni ajratadigan so'zlarni ishlatmasligimiz kerak.
01:20
when it comes to criticizing behavior associated with irresponsibility
24
80886
3746
Ayniqsa, ma'suliyatsizlik va aqlsiz fikrlashga aloqador
hulqni tanqid qilishda yosh bo'yicha insonlarni ajratmasligimiz kerak.
01:24
and irrational thinking.
25
84656
1380
(Qarsaklar)
01:26
(Applause)
26
86060
5903
01:31
Thank you.
27
91987
1380
Rahmat sizlarga.
01:33
Then again, who's to say that certain types of irrational thinking
28
93391
4439
Yana, aqlsiz fikrlashning aniq bir turlari
ayni dunyoga kerak emas
01:37
aren't exactly what the world needs?
29
97854
2382
deb kim ayta oladi?
01:40
Maybe you've had grand plans before,
30
100260
2308
Balki, avvallari sizning yuksak rejalaringiz bo'lgandir,
01:42
but stopped yourself, thinking,
31
102592
1961
lekin shunday o'ylab, o'zingizni to'xtatgandirsiz:
01:44
"That's impossible," or "That costs too much,"
32
104577
2300
Buning iloji yo'q yoki bu juda qimmatga tushadi,
01:46
or "That won't benefit me."
33
106901
1468
yoki buning menga foydasi yo'q.
01:48
For better or worse, we kids aren't hampered as much
34
108782
2533
Yahshilikkami yoki yomonmi, biz yosh bolalar biror ishlarni
01:51
when it comes to thinking about reasons why not to do things.
35
111339
3151
nima uchun bajarmaslik kerak deb o'ylshga kelganda, unchalik ko'p qiynalib o'ylamaymiz.
01:54
Kids can be full of inspiring aspirations and hopeful thinking,
36
114910
3848
Bolalar jo'shqin orzularga va
umidga to'la fikrlarga boy bo'ladi.
01:58
like my wish that no one went hungry,
37
118782
1960
Masalan, mening hech kim och qolmasligi haqidagi istagim,
02:00
or that everything were free, a kind of utopia.
38
120766
2635
yoki hamma narsa utopia kabi tekin bo'lshini o'ylaganim kabi.
02:03
How many of you still dream like that, and believe in the possibilities?
39
123989
3985
Sizlarning orangizda qancha odamlar hali ham shunday orzu qiladilar
va imkoniyatlarga ishonadilar?
02:08
Sometimes a knowledge of history and the past failures of Utopian ideals
40
128704
4388
Ba'zan, bilim tarixi
va utopia ideallarining o'tgan omadsizliklari
o'rtiqcha yuk bo'lishi mumkin,
02:13
can be a burden,
41
133116
1159
02:14
because you know that if everything were free,
42
134299
2152
chunki bilasizki, agar hamma narsa tekin bo'lsa
02:16
then the food stocks would become depleted and scarce and lead to chaos.
43
136475
3904
ovqat zahiralari tugab qolardi
va bu yetishmovchilik va tartibsizlikka olib kelardi.
02:20
On the other hand, we kids still dream about perfection.
44
140768
3468
Boshqa bir tomondan,
biz yosh bolalar hali ham komillik haqida orzu qilamiz.
02:24
And that's a good thing, because in order to make anything a reality,
45
144649
3466
Bu yahshi hislat, chunki
biror narsani amalga oshirish uchun,
02:28
you have to dream about it first.
46
148139
2097
avval, siz u haqida orzu qilishingiz kerak.
Ko'p jihatdan, bizning fikrlashga bo'lgan jasurligimiz
02:31
In many ways, our audacity to imagine
47
151185
2051
02:33
helps push the boundaries of possibility.
48
153260
2873
imkoniyatlarning chegaralarini engishga yordam beradi.
02:36
For instance, the Museum of Glass in Tacoma, Washington,
49
156529
3151
Masalan, Tacoma, Washingtondagi Oyna Muzeyida
02:39
my home state -- yoohoo, Washington!
50
159704
1897
mani tug'ilib o'sgan shtatim - Washingtonda-
02:41
(Applause)
51
161625
2611
(Qarsaklar)
02:44
has a program called Kids Design Glass,
52
164260
2198
Bolalar Oyna Dizayni degan dastur bor
02:46
and kids draw their own ideas for glass art.
53
166482
2127
va bolalar oyna san'ati uchun o'zlarining fikrlarini bildiradilar.
02:48
The resident artist said they got some of their best ideas
54
168633
2818
Endi, mahalliy san'atkor aytishicha ular shu dastur orqali
ba'zi juda yahshi g'oyalarni oldilar.
02:51
from the program, because kids don't think about the limitations
55
171475
3023
Chunki bolalar oynani mahsus shaklga keltirish
02:54
of how hard it can be to blow glass into certain shapes,
56
174522
2635
qanday qiyinligi haqidagi qiyinchiliklarni o'ylamaydi.
Ular yahshi g'oyalarni o'ylaydi.
02:57
they just think of good ideas.
57
177181
1593
02:58
Now, when you think of glass, you might think of colorful Chihuly designs,
58
178798
4438
Ho'sh, siz oyna haqida o'ylaganingizda,
siz rangba rang Chihuly dizaynlari
03:03
or maybe Italian vases,
59
183260
2157
yoki Italiya vazalari haqida o'ylarsiz.
03:05
but kids challenge glass artists to go beyond that,
60
185441
2795
Lekin bolalar o'yna san'atkorlarini bundan ham yiroq bo'lgan
03:08
into the realm of brokenhearted snakes
61
188260
2695
parchalangan yurakli ilonlar hayolotiga
03:10
and bacon boys, who you can see has meat vision.
62
190979
3230
va cho'chqa go'sht bolalar, ya'ni go'shtli nazar bilan qaraydigan bolalar olamiga kirib ijodkorlik qilishga undaydi.
(Kulgi)
03:14
(Laughter)
63
194233
1595
03:15
Now, our inherent wisdom doesn't have to be insider's knowledge.
64
195852
4635
Endi, bizning tug'ma aqlimiz
ichki aql bo'lishi shart emas.
03:20
Kids already do a lot of learning from adults,
65
200891
3190
Yosh bolalar o'smirlardan ko'p narsalarni o'rganadilar
va bizning sizlarga aytadigan ko'p fikrlarimiz bor.
03:24
and we have a lot to share.
66
204105
1778
03:25
I think that adults should start learning from kids.
67
205907
3282
Mani fikrimcha, o'smirlar yosh bolalardan o'rganishni boshlashlari kerak.
03:29
Now, I do most of my speaking
68
209213
1404
Hozir man ko'pincha ta'lim sohasidagi insonlarning oldida, o'qituvchi va talabalarning oldida
03:30
in front of an education crowd -- teachers and students,
69
210641
2642
gapiraman va menga bu analogiya yoqadi.
03:33
and I like this analogy:
70
213307
1160
03:34
It shouldn't be a teacher at the head of the class,
71
214491
2491
O'quvchi va talabalarga u ishni bajar, bu ishni bajar deb aytib turuvchi
sinf rahbarligida faqatgina o'qituvchi bo'lishi kerak emas.
03:37
telling students, "Do this, do that."
72
217006
1793
03:38
The students should teach their teachers.
73
218823
2413
O'quvchilar o'qituvchilariga o'rgatish kerak.
O'smirlar va yosh bolalarning o'rtasidagi o'rganish
03:42
Learning between grown-ups and kids should be reciprocal.
74
222051
3151
o'zaro bo'lishi kerak.
03:45
The reality, unfortunately, is a little different,
75
225735
2501
Afsuski, haqiqatda bu sal boshqacharoq
03:48
and it has a lot to do with trust, or a lack of it.
76
228260
2976
va bu ishonch yoki ishonchning yo'qligiga juda ko'p bog'liqdir.
03:51
Now, if you don't trust someone, you place restrictions on them, right?
77
231260
3372
Agar siz kimgadir ishonmasangiz, ularga nisbatan cheklashlar qo'yasiz. Tog'rimi?
03:54
If I doubt my older sister's ability to pay back the 10 percent interest
78
234656
3922
Agar men opamga bergan qarzimga
qo'ygan 10 foiz qo'shimchasini
03:58
I established on her last loan,
79
238602
1633
opamning to'lay olish qobiliyatiga shubhalansam,
04:00
I'm going to withhold her ability to get more money from me,
80
240259
2977
opam menga qarzini to'laguncha,
04:03
until she pays it back.
81
243260
1374
unga men ko'proq pul qarzga berishni to'xtatib turaman. (Kulgi)
04:04
(Laughter)
82
244658
1167
04:05
True story, by the way.
83
245849
1899
Aytgancha, bu haqiqiy voqea.
04:07
Now, adults seem to have
84
247772
2464
Hozirda, o'smirlar yosh bolalarga nisbatan
04:10
a prevalently restrictive attitude towards kids,
85
250260
3676
juda keng tarqalgan cheklangan munosabatda bo'lishi tuyulmoqda.
04:13
from every "Don't do that, don't do this" in the school handbook,
86
253960
3276
Ya'ni, maktab tartibi kitobidagi har bir "u ishni bajarma,"
"bu ishni bajarma" kabilardan boshlab,
04:17
to restrictions on school Internet use.
87
257260
2744
maktab internetidan foydalanishga qo'yilgan cheklashlar kabidir.
04:20
As history points out, regimes become oppressive
88
260028
3033
Tarix ko'rsatishicha, hokimiyatlar boshqarishni saqlay olishlaridan qo'rqqanlarida
04:23
when they're fearful about keeping control.
89
263085
2223
tazyiq o'tkazuvchi bo'ladilar.
04:25
And although adults may not be quite at the level
90
265332
2334
O'smirlar juda ham totalitar tuzumdagi darajada
04:27
of totalitarian regimes,
91
267690
1546
bo'lmasalar ham,
04:29
kids have no or very little say in making the rules,
92
269260
2976
yosh bolalar qoidalarni tuzishda umuman yoki juda oz hissalarini qo'shadilar.
04:32
when really, the attitude should be reciprocal,
93
272260
2215
Aslida, bu munosabat o'zaro bo'lishi kerak.
04:34
meaning that the adult population should learn
94
274499
2697
Bu shuni anglatadiki, o'smirlar yoshlarning orzu va istaklarini
o'rganish va
04:37
and take into account the wishes of the younger population.
95
277220
3016
e'tiborga olishlari kerak.
04:40
Now, what's even worse than restriction,
96
280260
1976
Cheklashlardan ham yomonrog'i
04:42
is that adults often underestimate kids' abilities.
97
282260
3572
o'smirlar yosh bolalarning qobiliyatlarini yetarlicha baholay olmaydilar.
04:45
We love challenges, but when expectations are low,
98
285856
3158
Biz muammo, qiyin vazifalarni sevamiz, lekin bizga bo'lgan ishonch kam bo'lganda,
ishoning menga, biz shularga cho'kib ketamiz.
04:49
trust me, we will sink to them.
99
289038
1611
04:51
My own parents had anything but low expectations
100
291490
3294
Mening ota-onam opam va mening qobiliyatimga
04:54
for me and my sister.
101
294808
1293
umuman ishonmasdi yoki juda kam ishonardi.
04:56
Okay, so they didn't tell us to become doctors or lawyers or anything like that,
102
296744
5119
Mayli, shunday qilib ular bizlarga shifokor,
huquqshunos yoki shunga o'hshash kasb egasi bo'lishimizni aytmagan.
05:01
but my dad did read to us about Aristotle and pioneer germ-fighters,
103
301887
5598
Lekin, dadam bizga Arastu
va mikroblarni eng avvalgi qiruvchilarni
o'qib berardi.
05:07
when lots of other kids were hearing
104
307509
1727
Ayni shu paytda, ko'plab boshqa bolalar
05:09
"The Wheels on the Bus Go Round and Round."
105
309260
2048
"Avtobus g'ildiraklari aylana aylana yuradi" hikoyalarini eshitardi.
05:11
Well, we heard that one too, but "Pioneer Germ Fighters" totally rules.
106
311332
3868
Biz bu haqida ham eshitganmiz, lekin "mikroblarga qarshi eng avvalgi kurashuvchilar" butunlay zo'rdir.
(Kulgi)
05:15
(Laughter)
107
315224
1013
05:16
I loved to write from the age of four, and when I was six,
108
316261
2974
Men to'rt yoshligimdan boshlab yozishni sevardim,
olti yoshga to'lganimda,
05:19
my mom bought me my own laptop equipped with Microsoft Word.
109
319259
3977
oyim menga Microsoft Word o'rnatilgan shahsiy kompyuter-laptop sotib olib berdi.
05:23
Thank you, Bill Gates, and thank you, Ma.
110
323260
2410
Rahmat sizga Bill Gates va Rahmat Oyijon.
05:25
I wrote over 300 short stories on that little laptop,
111
325694
3542
Men shu kichkina laptop kompyuterda
300 dan ko'p qisqa hikoyalar yozdim,
05:29
and I wanted to get published.
112
329260
2976
men ularni nashrga berishni ham xohladim.
05:32
Instead of just scoffing at this heresy that a kid wanted to get published,
113
332260
3976
Bola nashriyotga berishni xohlagan
bu afsonani mazah qilishning o'rniga
05:36
or saying wait until you're older,
114
336260
1976
katta bo'lguningcha kut, deb aytishningt o'rniga
05:38
my parents were really supportive.
115
338260
1920
mening ota-onam juda ham bu fikrimni qo'llab quvvatlagan.
05:40
Many publishers were not quite so encouraging.
116
340823
2778
Ko'p nashriyotchilar buni juda ham hush ko'rmagan.
05:44
One large children's publisher ironically said
117
344260
2976
Bolalarning bitta katta nashriyot matbaasi kinoya bilan
05:47
that they didn't work with children.
118
347260
1817
ular yosh bolalar bilan ishlamasligini aytdi.
05:49
Children's publisher not working with children?
119
349521
3229
Bolalar nashriyot matbaasi bolalar bilan ishlamaydi?
05:52
I don't know, you're kind of alienating a large client there.
120
352774
3159
Bilmadim, siz katta haridorni begonalashtiryapsiz.
05:55
(Laughter)
121
355957
1682
(Kulgi)
05:57
One publisher, Action Publishing, was willing to take that leap and trust me,
122
357663
5828
Bir nashriyotchi, badiiy syujet nashriyoti,
menga ishonib va shu vazifani olishni xohladi,
06:03
and to listen to what I had to say.
123
363515
1690
shu bilan birga men aytmoqchi bo'lgan gaplarni ham tinglashni xohladi.
06:05
They published my first book, "Flying Fingers," you see it here.
124
365229
3549
Ular mening birinchi kitobimni nashr qilishdi, "Uchar Barmoqlar," -- mana buni ko'rib turganingizdek,
06:08
And from there on, it's gone to speaking at hundreds of schools,
125
368802
3434
shu yerdan boshlab, bu kitob yuzlab maktablarda nutq so'zladi,
06:12
keynoting to thousands of educators,
126
372260
2023
minglab o'qituvchilarga bu g'oyani yetkazdi,
06:14
and finally, today, speaking to you.
127
374307
2523
nihoyatda, bugun bu kitob sizga gapiryapdi.
06:16
I appreciate your attention today,
128
376854
1936
Bugun men sizning e'tiboringizga minnatdorchilik bildiraman.
06:18
because to show that you truly care, you listen.
129
378814
2826
Chunki, haqiqatdan ham, siz diqqat bilan e'tibor beryapsiz,
tinglayapsiz.
06:22
But there's a problem with this rosy picture
130
382879
2357
Lekin, yosh bolalarning o'smirlardan ancha yahshi bo'lishidagi
06:25
of kids being so much better than adults.
131
385260
2976
tasavvurda bir muammo bor.
06:28
Kids grow up and become adults just like you.
132
388260
3309
Yosh bolalar o'sadi va huddi sizlardek o'smir bo'ladi.
06:31
(Laughter)
133
391593
1643
(Kulgi)
06:33
Or just like you? Really?
134
393260
2364
Yoki huddi sizga o'hshaydi, shundaymi?
06:35
The goal is not to turn kids into your kind of adult,
135
395648
3468
Maqsad bolalarni sizlarga o'hshagan o'smirlar qilib tayyorlash emas,
balki sizlardan ham yahshiroq o'smirlar qilib tayyorlashdir.
06:39
but rather, better adults than you have been,
136
399140
2096
06:41
which may be a little challenging, considering your guys' credentials.
137
401260
3316
Bu sizlarning malakanglarni, qobiliyatinglarni hisobga olganda,
biroz murakkab bo'lishi mumkin.
06:44
(Laughter)
138
404600
1158
06:45
But the way progress happens,
139
405782
1454
Ammo, rivojlanish sodir bo'lishining sababi shundaki,
06:47
is because new generations and new eras
140
407260
2976
yangi avlod va yangi davrlar
06:50
grow and develop and become better than the previous ones.
141
410260
2976
o'sadi, rivojlanadi va oldingilaridan yahshiroq bo'ladi.
06:53
It's the reason we're not in the Dark Ages anymore.
142
413260
3158
Shu sababli bizlar bundan buyon Qorong'i Asrlarda emasmiz.
06:56
No matter your position or place in life,
143
416807
2429
Hayotda egallagan o'rningizdan qati'y nazar,
06:59
it is imperative to create opportunities for children,
144
419260
2976
yosh bolalar uchun imkoniyatlar hozirlab berish juda zarurdir.
07:02
so that we can grow up to blow you away.
145
422260
2976
Ana shunda bizlar sizlardan olg'a o'tish uchun ulg'ayamiz.
07:05
(Laughter)
146
425260
2886
(Kulgi)
07:08
Adults and fellow TEDsters,
147
428170
2066
O'smirlar va TED faollari,
07:10
you need to listen and learn from kids,
148
430260
1976
sizlar yosh bolalarni tinglab, ulardan o'rganishinglar kerak.
07:12
and trust us and expect more from us.
149
432260
2663
Shu bilan birga bizga ishonib, bizdan ko'proq narsalarni kutishinglar kerak.
07:16
You must lend an ear today,
150
436180
2309
Bizni bugun tinglashinglar shart,
07:18
because we are the leaders of tomorrow, which means
151
438513
2698
chunki biz kelajakning rahbarlarimiz.
Bu shuni anglatadiki, sizlar keksalikka yetganinglarda,
07:21
we're going to take care of you when you're old and senile.
152
441235
2802
bizlar sizlarga g'amho'rlik qilmoqchimiz. Yo'q, shunchaki hazillashyapman.
07:24
No, just kidding.
153
444061
1293
07:25
(Laughter)
154
445378
1000
Yo'q, haqiqatdan ham, biz bu dunyoni olg'a rivojlantiradigan
07:26
No, really, we are going to be the next generation,
155
446402
2695
kelajak avlod bo'lmoqchimiz.
07:29
the ones who will bring this world forward.
156
449121
2285
07:31
And in case you don't think that this really has meaning for you,
157
451430
3151
Agar siz bu gaplarni mazmunli deb o'ylamasangiz,
07:34
remember that cloning is possible,
158
454605
1631
esingizda bo'lsinki, klonlashtirish mumkin bo'lgan holatdir
07:36
and that involves going through childhood again,
159
456260
2286
va bu bolalik davrida yana yashab o'tishdan iborat.
07:38
in which case you'll want to be heard, just like my generation.
160
458570
3666
Bunday holatda, huddi mening yoshimdagi avlod kabi
fikringizni eshittirishni xohlab qolasiz.
07:42
Now, the world needs opportunities for new leaders and new ideas.
161
462260
5976
Hozirda, dunyo yangi rahbarlar
va yangi g'oyalarga muhtojdir.
07:48
Kids need opportunities to lead and succeed.
162
468260
2976
Bolalarga rahbarlik imkoniytai va muvaffaqiyatga erishish imkoniyatlari zarurdir.
07:51
Are you ready to make the match?
163
471556
1865
Siz shu holatni hozir qilishga tayyormisiz?
07:53
Because the world's problems shouldn't be the human family's heirloom.
164
473770
4611
Chunki dunyo muammolari
insonlarning oilaviy merosi bo'lishi kerak emas.
07:58
Thank you.
165
478405
1831
Rahmat sizlarga.
08:00
(Applause)
166
480260
2976
(Qarsaklar)
08:03
Thank you. Thank you.
167
483260
2000
Rahmat sizlarga. Rahmat sizlarga.
Ushbu veb-sayt haqida

Ushbu sayt sizni ingliz tilini o'rganish uchun foydali bo'lgan YouTube videolari bilan tanishtiradi. Dunyo bo'ylab eng yaxshi o'qituvchilar tomonidan o'qitiladigan ingliz tili darslarini ko'rasiz. Videoni u yerdan o'ynash uchun har bir video sahifasida ko'rsatilgan inglizcha subtitrlarga ikki marta bosing. Subtitrlar video ijrosi bilan sinxronlashtiriladi. Agar sizda biron bir fikr yoki so'rov bo'lsa, iltimos, ushbu aloqa formasi orqali biz bilan bog'laning.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7