The dark history of werewolves - Craig Thomson

448,313 views ・ 2023-10-26

TED-Ed


Видеог тоглуулахын тулд доорх англи хадмал дээр давхар товшино уу.

Translator: Amgalanbaatar Bayarmankhan Reviewer: Munkhbaatar Lkhagvaa
00:07
In the fall of 1589, the town of Bedburg, Germany,
0
7003
4087
1589 оны намар Германы Бедбург хотод
00:11
held a highly publicized trial.
1
11090
2294
нээлттэй шүүх хурал явагджээ.
00:13
Peter Stubbe was accused of several gruesome crimes,
2
13760
3753
Питер Стаб хэд хэдэн аймшигт гэмт хэрэгт буруутгагдсан нь
00:17
including murder, assault, and cannibalism.
3
17513
3170
аллага, халдлага, каннибализм байв.
00:20
But perhaps the most sinister accusation of them all,
4
20975
3212
Гэхдээ энэ бүгдээс хамгийн аймшигтай нь
00:24
was of being a werewolf.
5
24187
2002
хүн чоно хэмээн буруутгагдав.
00:26
In his confession, Peter claimed that the devil had given him a magic girdle,
6
26314
5005
Питер хэлэхдээ, чөтгөр түүнд шидэт бүс өгч,
00:31
which allowed him to transform into a wolf and perform his horrific acts.
7
31319
5213
улмаар чоно болон хувирч тэдгээр аймшигт хэргийг үйлдсэнээ хүлээн зөвшөөрчээ.
00:36
Stories of werewolves existed well before this trial and continue to live on today.
8
36866
5297
Хүн чонын түүх энэ явдлаас өмнө байсан бөгөөд одоо ч яригддаг.
00:42
They’re especially prominent in European literature and folklore,
9
42330
3670
Европын үлгэр, туужид ихэвчлэн гардаг бөгөөд
00:46
and often found in cultures where the wolf is the largest natural predator.
10
46000
4755
чоныг хамгийн том махчин хэмээн үздэг соёлд түлхүү тохиолдоно.
Түүхийн явцад хүн чонын дүр төрх хувьсан өөрчлөгдсөөр
00:51
Over the years, the image of the werewolf has continuously evolved,
11
51130
4380
00:55
often reflecting the fears and prejudices of that time.
12
55510
3837
ихэвчлэн тухайн үеийн айдас, хор хөнөөлийг дүрслэх болсон.
01:00
In early literature, werewolves were sometimes painted as sympathetic figures:
13
60098
5088
Зарим эртний зохиолд хүн чоныг маш энэрэнгүй байдлаар дүрсэлсэн байдаг.
01:05
victims of curses who longed to return to their human form.
14
65186
4338
Хараалыг тайлж эргээд хүн болохыг хүсдэг нэгэн.
01:09
In the story of Gilgamesh,
15
69690
1794
Гилгамешийн түүхэнд
01:11
one of the earliest written accounts of werewolves from over 4.000 years ago,
16
71484
4880
4000 жилийн өмнөх, хүн чонын тухай хамгийн эртний түүхэн сурвалжуудын нэгд
01:16
a shepherd falls in love with the goddess of love, Ishtar,
17
76364
4129
хоньчин эр хайрын бурхан Иштард сэтгэл алдарна.
01:20
who transforms him into a wolf when she grows tired of his affection.
18
80576
4838
Түүний хайр сэтгэлээс залхсандаа чоно болгон хувиргана.
01:25
In this and several other stories that followed,
19
85540
2836
Энэ мэт бусад хэд хэдэн түүхэнд
01:28
werewolves were often men who had fallen prey to deceitful, alluring women.
20
88376
5380
хүн чононууд ихэвчлэн зальтай, сэтгэл татам эмэгтэйчүүдийн олз байжээ.
01:33
In the medieval story of “Bisclavret,”
21
93923
2169
Дундад зууны үеийн “Бисклаврет” үлгэрт
01:36
a knight is trapped in wolf form by the cunning of his wife,
22
96175
3963
Нэгэн баатар эр эхнэрийнхээ зальд унаж чоно болох бөгөөд
01:40
who leaves him to elope with another man.
23
100138
2544
эхнэр нь өөр эр дагаад явдаг.
01:42
Other early stories explored fears about the darker side of human nature,
24
102974
4921
Харин зарим эртний зохиолд илүү бараан талыг нь харуулсан байдаг,
01:47
including taboos such as cannibalism and murder.
25
107895
3295
үүнд каннибализм, аллага гэх мэт багтана.
01:51
In ancient Greek mythology,
26
111357
1835
Эртний Грекийн домогт,
01:53
King Lycaon was transformed into a wolf by Zeus,
27
113192
3963
Лакаон хаан бурхныг хуурч хүний мах идүүлэхийг завдсан тул
01:57
after he attempted to trick the god into eating human flesh.
28
117155
4254
Зевс түүнийг чоно болгон хувиргадаг.
02:01
As Catholicism spread throughout Europe,
29
121826
2336
Католик шашин Европ даяар тархаж,
02:04
werewolves became increasingly linked to magic, sorcery, and pagan belief.
30
124162
5338
хүн чононууд улам бүр хар шид, далдын хүчтэй холбогдох болсон.
02:09
By the 16th century, many people struggled separating werewolf fiction from fact.
31
129750
5297
16-р зууны үед, ихэнх хүмүүс хүн чонын түүхийг бодит байдлаас салгахыг оролдсон.
02:15
Political, economic, and religious upheavals
32
135214
2920
Улс төр, эдийн засаг, шашны үймээн самуун
02:18
gave rise to the infamous European witch trials.
33
138134
3503
Европын шулмын шүүх хурлыг анхаарлын төвд авчирсан.
02:21
And while witches were the main targets, in some areas,
34
141888
3628
Шулмууд гол бай болж байхад, зарим хэсэгт,
02:25
alleged werewolves like Peter Stubbe were also tried and executed.
35
145516
5422
Питер Стаб гэх мэт хүн чоно хэмээгсэд мөн адил шүүгдэж, цаазлагдсан.
02:31
Today, some historians view the trials as driven by a fear of outsiders,
36
151147
5088
Энэ цагийн түүхчид үүнийг гадныхнаас айх айдас,
02:36
as well as society's early attempts to understand brutal crimes.
37
156235
4797
харгис, хэрцгий гэмт хэргийг ойлгох анхны оролдлого хэмээн үзсэн.
02:41
While public belief in werewolves died down by the 17th century
38
161240
4338
Хүн чонын итгэл үнэмшил 17-р зуунд байхгүй болсон нь
02:45
as medicine and psychology advanced,
39
165578
2377
анагаах ухааны дэвшилтэй холбоотой.
02:47
the myth would re-emerge in literature.
40
167955
2378
Харин домог, уран зохиолд дахин гарч ирсэн.
02:50
By the Victorian period, werewolves had transformed again,
41
170374
3838
Викторийн үед хүн чононууд дахин өөрчлөгдөж,
02:54
often embodying fears of moral and psychological decay.
42
174212
4170
сэтгэл зүйн доройтол, ёс суртахууны доголдлыг харуулах болсон.
02:58
In George Reynolds’s “Wagner the Wehrwolf,”
43
178716
2878
Жорж Рэйнолдсын “Хүн чоно Вагнер” зохиолд
03:01
the protagonist makes a pact with the devil to achieve eternal youth.
44
181594
4796
гол баатар нь мөнхийн залуу насны төлөө чөтгөртэй гэрээ байгуулдаг.
03:06
But in return, he transforms into a violent howling wolf
45
186515
4380
Үүний хариуд тэрээр сар бүрийн сүүлд гаслант чоно болж хувирдаг байв.
03:10
at the end of every month.
46
190895
1877
03:13
By the mid-20th century,
47
193147
1710
20-р зууны дунд үед
03:14
werewolves found a new home to haunt— the silver screen.
48
194857
3629
хүн чоно шинэ гэртэй болсон нь мөнгөн дэлгэц юм.
03:18
Here, the werewolf began to take its modern form.
49
198778
3170
Эндээс хүн чоно орчин үеийн хэлбэрээ олж авчээ.
03:21
For example, the idea that the curse could be transmitted through bites
50
201989
4213
Жишээ нь, хазуулбал хараал дамждаг гэсэн санаа.
03:26
and triggered by a full moon
51
206202
1918
Мөн бүтэн сартай шөнө идэвхижэх нь
03:28
was first popularized with the 1935 film “Werewolf of London.”
52
208120
5422
анх 1935 онд “Лондоны хүн чоно” киногоор алдартай болсон.
03:33
Produced in the United States,
53
213918
1710
АНУ-д хийгдсэн ч
03:35
the film identifies the werewolf infection as originating from the east—
54
215628
4963
хүн чонын халдвар зүүнээс гаралтай болохыг харуулдаг.
03:40
specifically Tibet.
55
220591
1627
Ялангуяа Төвөдөд.
03:42
This mirrored xenophobic fears of the time—
56
222635
3003
Үүнийг тусгасан гол шалтгаан нь,
03:45
that East Asian immigrants into North America and Europe
57
225638
3378
Хойд Америк, Европ дахь Зүүн Азийн цагаачид
03:49
threatened the stability and power of the west.
58
229016
3128
барууны тогтвортой байдал, хүч чадалд заналхийлсэнтэй холбоотой.
03:52
Werewolf hunters adopted silver as their weapon of choice
59
232478
3962
Хүн чонын ангуучид мөнгийг ​​зэвсгээрээ сонгосон нь
03:56
after its use in 1941′s “The Wolf Man.”
60
236440
3420
1941 оны “Чонон хүн” кинонд гардаг.
04:00
Written by Jewish writer Curt Siodmak,
61
240152
2795
Еврей зохиолч Курт Сиодмак зохиолыг нь бичсэн
04:02
the film is viewed by many scholars as an allegory for Nazi brutality.
62
242947
5213
уг киног олон эрдэмтэд нацистуудын харгислалын үлгэр гэж үздэг.
04:08
In the film, a pentagram appears on the palm of the werewolf’s next victim,
63
248244
4796
Кинонд дараагийн хохирогчийн алган дээр пентаграм гарч ирдэг.
04:13
which is thought to allude to the compulsory Star of David badges
64
253040
4213
Энэ нь 1930, 40-өөд оны үед Европт байсан Давидын Од тэмдгийг харуулсан гэж үздэг.
04:17
found in Europe during the 1930 and 40s.
65
257253
3003
04:20
Since the 1950s, cinematic werewolves have frequently infected
66
260506
4338
1950-иад оноос хойш, киноны хүн чононуудын бай нь
04:24
a new group of victims:
67
264844
1710
шинэ хохирогчид буюу
04:26
the teenager.
68
266554
1084
өсвөр насныхан.
04:27
Here, werewolves are often symbols of male aggression
69
267805
3587
Энэ үеийн хүн чононууд ихэвчлэн эр хүний түрэмгийлэл,
04:31
and the uncertainty of adolescence.
70
271392
2377
өсвөр насны тогтворгүй байдлыг харуулна.
04:33
By the end of the century,
71
273769
1418
Зууны эцэс гэхэд
04:35
some films began to use the beastly transformation
72
275187
3462
Зарим кинонууд араатан шиг хувирлыг ашиглаж
04:38
to explore themes of puberty,
73
278649
2002
бэлгийн бойжилтыг харуулах болсон.
04:40
occasionally with a distinctly feminist perspective.
74
280651
3212
Зарим тохиолдолд эмэгтэй араатан.
04:44
Yet, like all great monsters, the werewolf lives on,
75
284363
3587
Гэсэн ч, бүх агуу мангасын адил хүн чоно оршин тогтнож,
04:47
and will continue changing to fit its future audience’s needs.
76
287950
4171
ирээдүйн үзэгчдийнхээ хэрэгцээнд нийцүүлэн өөрчлөгдсөөр байх болно.
04:52
But, for the time being, it may be best to stock up on silver,
77
292246
3712
Гэхдээ, одоохондоо мөнгөө сайн нөөцлөөд
04:56
keep to the road, and beware the moon.
78
296000
2627
сарнаас болгоомжлоод явж байхад болно доо.
Энэ вэбсайтын тухай

Энэ сайт нь танд англи хэл сурахад хэрэгтэй YouTube-ийн видеонуудыг танилцуулах болно. Та дэлхийн өнцөг булан бүрээс шилдэг багш нарын заадаг англи хэлний хичээлүүдийг үзэх болно. Видеоны хуудас бүр дээр гарч буй англи хадмал дээр давхар товшиж, тэндээс видеог тоглуул. Хадмал орчуулга нь видеог тоглуулахтай синхрон гүйлгэдэг. Хэрэв танд санал хүсэлт, санал хүсэлт байвал энэ холбоо барих маягтыг ашиглан бидэнтэй холбоо барина уу.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7