Why is 'x' the unknown? | Terry Moore

713,318 views ・ 2012-06-06

TED


Fai dobre clic nos subtítulos en inglés a continuación para reproducir o vídeo.

00:00
Translator: Timothy Covell Reviewer: Jenny Zurawell
0
0
7000
Translator: Raquel Uzal Reviewer: Eulalia Baroja
00:15
I have the answer to a question that we've all asked.
1
15871
3601
Teño a resposta a unha pregunta que todos nos fixemos.
00:19
The question is,
2
19472
1117
A pregunta é:
00:20
Why is it that the letter X
3
20589
2284
por que a letra X
00:22
represents the unknown?
4
22873
1998
representa o descoñecido?
00:24
Now I know we learned that in math class,
5
24871
2967
Xa sei que iso é o que nos ensinaron na clase de matemáticas,
00:27
but now it's everywhere in the culture --
6
27838
1751
pero agora está en todas partes na cultura:
00:29
The X prize, the X-Files,
7
29589
2801
O premio X Prize, Expediente X,
00:32
Project X, TEDx.
8
32390
3923
Proxecto X, TEDx.
00:36
Where'd that come from?
9
36313
1995
De onde vén iso?
00:38
About six years ago
10
38308
1218
Fará cousa de seis anos
00:39
I decided that I would learn Arabic,
11
39526
2716
decidín aprender árabe,
00:42
which turns out to be a supremely logical language.
12
42242
3952
que é unha lingua sumamente lóxica.
00:46
To write a word or a phrase
13
46194
2317
Escribir unha palabra ou unha frase
00:48
or a sentence in Arabic
14
48511
1681
ou unha oración en árabe
00:50
is like crafting an equation,
15
50192
2233
é como escribir una ecuación,
00:52
because every part is extremely precise
16
52425
2366
porque cada parte é tremendamente precisa
00:54
and carries a lot of information.
17
54791
2852
e leva consigo unha morea de información.
00:57
That's one of the reasons
18
57643
1350
Ese é un dos motivos
00:58
so much of what we've come to think of
19
58993
1515
polo que gran parte do que agora consideramos
01:00
as Western science and mathematics and engineering
20
60508
3819
a ciencia, as matemáticas e a enxeñería occidentais
01:04
was really worked out in the first few centuries of the Common Era
21
64327
3322
en realidade foi concibido nos primeiros séculos da Era Común
01:07
by the Persians and the Arabs and the Turks.
22
67649
3316
polos persas, os árabes e os turcos.
01:10
This includes the little system in Arabic
23
70965
2317
Isto inclúe un sistema en árabe
01:13
called al-jebra.
24
73282
1716
chamado al-jebra.
01:14
And al-jebr roughly translates to
25
74998
3168
E al-jebr traducido quere dicir
01:18
"the system for reconciling disparate parts."
26
78166
3699
"o sistema para reconciliar partes dispares".
01:21
Al-jebr finally came into English as algebra.
27
81865
4050
Al-jebr introduciuse na nosa lingua como álxebra.
01:25
One example among many.
28
85915
2167
Un exemplo entre moitos.
01:28
The Arabic texts containing this mathematical wisdom
29
88082
3966
Os textos árabes que contiñan esta sabiduría matemática
01:32
finally made their way to Europe --
30
92048
1783
por fin entraron en Europa,
01:33
which is to say Spain --
31
93831
1286
ou mellor dito, España,
01:35
in the 11th and 12th centuries.
32
95117
2465
nos séculos XI e XII.
01:37
And when they arrived
33
97582
1150
E cando chegaron
01:38
there was tremendous interest
34
98732
1883
houbo un interés enorme
01:40
in translating this wisdom
35
100615
1734
en traducir esa sabiduría
01:42
into a European language.
36
102349
1649
a unha lingua Europea.
01:43
But there were problems.
37
103998
2018
Pero había certos problemas.
01:46
One problem
38
106016
1717
Un problema
01:47
is there are some sounds in Arabic
39
107733
2633
é que hai certos sons en árabe
01:50
that just don't make it through a European voice box
40
110366
2999
que son imposibles para as cordas vocais europeas
01:53
without lots of practice.
41
113365
2267
a non ser que se practiquen moito.
01:55
Trust me on that one.
42
115632
1734
Fiádevos do que vos digo.
01:57
Also, those very sounds
43
117366
2217
Ademais, eses sons
01:59
tend not to be represented
44
119583
1914
tenden a non ser representados
02:01
by the characters that are available in European languages.
45
121497
3588
polos caracteres que están dispoñibles nas linguas europeas.
02:05
Here's one of the culprits.
46
125085
1814
Esta é unha das culpables.
02:06
This is the letter sheen,
47
126899
1884
A letra SHeen,
02:08
and it makes the sound we think of as SH -- "sh."
48
128783
3599
que soa como a nosa "xe" en "peixe"
02:12
It's also the very first letter
49
132382
2602
Tamén é a primeira letra
02:14
of the word shayun,
50
134984
2432
da palabra shalan,
02:17
which means "something"
51
137416
1794
que significa "algo"
02:19
just like the the English word "something" --
52
139210
1848
como na palabra inglesa "something",
02:21
some undefined, unknown thing.
53
141058
3286
unha cousa indefinida e descoñecida.
02:24
Now in Arabic,
54
144344
1165
En árabe
02:25
we can make this definite
55
145509
1201
podemos convertir isto en algo definido
02:26
by adding the definite article "al."
56
146710
2148
engadindo o artigo definido "al".
02:28
So this is al-shayun --
57
148858
2602
Así que isto é al-shalan,
02:31
the unknown thing.
58
151460
1650
a cousa descoñecida.
02:33
And this is a word that appears throughout early mathematics,
59
153110
3303
E esta é unha palabra que aparece nas matemáticas antigas,
02:36
such as this 10th-century derivation of roots.
60
156413
7200
coma nesta derivación de probas do século X.
02:43
The problem for the Medieval Spanish scholars
61
163613
2510
O problema para os académicos medievais españois
02:46
who were tasked with translating this material
62
166123
2568
que tiñan que traducir este material
02:48
is that the letter sheen and the word shayun
63
168691
4482
é que a letra SHeen e a palabra shalan
02:53
can't be rendered into Spanish
64
173173
1950
non se poden reproducir en español
02:55
because Spanish doesn't have that SH,
65
175123
2586
porque o español non ten ese SH,
02:57
that "sh" sound.
66
177709
1297
ese son do "xe".
02:59
So by convention,
67
179006
1582
Así que acordaron crear
03:00
they created a rule in which
68
180588
1666
unha regra pola cal
03:02
they borrowed the CK sound, "ck" sound,
69
182254
4218
tomaban prestado o son K, o da letra "q",
03:06
from the classical Greek
70
186472
1748
do grego clásico
03:08
in the form of the letter Kai.
71
188220
2681
na forma da letra khi.
03:10
Later when this material was translated
72
190901
2719
Máis tarde cando este material foi traducido
03:13
into a common European language,
73
193620
2348
a unha lingua europea común,
03:15
which is to say Latin,
74
195968
2050
é dicir, o latín,
03:18
they simply replaced the Greek Kai
75
198018
2033
simplemente substituiron o Khi grego
03:20
with the Latin X.
76
200051
2350
co X latino.
03:22
And once that happened,
77
202401
1269
E unha vez que aconteceu iso,
03:23
once this material was in Latin,
78
203670
2465
en canto ese material estivo en latín
03:26
it formed the basis for mathematics textbooks
79
206135
3583
pasou a ser a base dos libros de texto matemáticos
03:29
for almost 600 years.
80
209718
2083
durante case 600 anos.
03:31
But now we have the answer to our question.
81
211801
2018
E agora temos a resposta á nosa pregunta.
03:33
Why is it that X is the unknown?
82
213819
2781
Por que o X representa o descoñecido?
03:36
X is the unknown
83
216600
1823
X é o descoñecido
03:38
because you can't say "sh" in Spanish.
84
218423
3782
porque non se pode dicir "xe" en español.
03:42
(Laughter)
85
222205
2384
(Risas)
03:44
And I thought that was worth sharing.
86
224589
2317
E pensei que merecía a pena compartilo.
03:46
(Applause)
87
226906
3117
(Aplausos)
About this website

Este sitio presentarache vídeos de YouTube que son útiles para aprender inglés. Verás clases de inglés impartidas por profesores de primeiro nivel de todo o mundo. Fai dobre clic nos subtítulos en inglés que aparecen en cada páxina de vídeo para reproducir o vídeo desde alí. Os subtítulos desprázanse sincronizados coa reprodución do vídeo. Se tes algún comentario ou solicitude, póñase en contacto connosco a través deste formulario de contacto.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7