Why is 'x' the unknown? | Terry Moore

Translator: Timothy Covell Reviewer: Jenny Zurawell

Μετάφραση: Ira Bliatka Επιμέλεια: Mary Keramida

I have the answer to a question that we've all asked.

Έχω την απάντηση σε μια ερώτηση που μας έχει απασχολήσει όλους.

The question is,

Η ερώτηση είναι,

Why is it that the letter X

για ποιο λόγο το γράμμα Χ

represents the unknown?

αντιπροσωπεύει τον άγνωστο;

Now I know we learned that in math class,

Ξέρω πως όλοι το μάθαμε στα μαθηματικά του σχολείου,

but now it's everywhere in the culture --

όμως πλέον διατρέχει την κουλτούρα μας.

The X prize, the X-Files,

Το βραβείο Χ, οι Φάκελοι Χ,

Project X, TEDx.

Έργο Χ, TEDx.

Where'd that come from?

Από πού προήλθε λοιπόν;

About six years ago

Πριν από έξι χρόνια περίπου,

I decided that I would learn Arabic,

αποφάσισα να μάθω Αραβικά,

which turns out to be a supremely logical language.

τα οποία αποδείχθηκαν μια εξαιρετικά λογική γλώσσα.

To write a word or a phrase

Το να γράφεις μια λέξη ή μια φράση,

or a sentence in Arabic

ή μια πρόταση στα Αραβικά

is like crafting an equation,

είναι σαν να κατασκευάζεις μια εξίσωση,

because every part is extremely precise

αφού κάθε μέρος της είναι εκπληκτικά ακριβές

and carries a lot of information.

και μεταφέρει πολλές πληροφορίες.

That's one of the reasons

Είναι ένας από τους λόγους

so much of what we've come to think of

που πολλά από όσα αντιλαμβανόμαστε σήμερα

as Western science and mathematics and engineering

ως Δυτική επιστήμη, μαθηματικά και μηχανική

was really worked out in the first few centuries of the Common Era

στην πραγματικότητα καθιερώθηκαν κατά τους πρώτους αιώνες της Κοινής Εποχής

by the Persians and the Arabs and the Turks.

από τους Πέρσες, τους Άραβες και τους Τούρκους.

This includes the little system in Arabic

Αυτό περιλαμβάνει το μικρό σύστημα της Αραβικής

called al-jebra.

που ονομάζεται al-jebra

And al-jebr roughly translates to

To al-jebr χονδρικά μεταφράζεται ως

"the system for reconciling disparate parts."

«το σύστημα που συμβιβάζει διαφορετικά μέρη».

Al-jebr finally came into English as algebra.

Το al-jebr, ενσωματώθηκε στην Αγγλική ως άλγεβρα.

One example among many.

Αυτό είναι ένα παράδειγμα ανάμεσα σε πολλά.

The Arabic texts containing this mathematical wisdom

Τα Αραβικά κείμενα που περιέχουν αυτή τη μαθηματική σοφία

finally made their way to Europe --

έφτασαν επιτέλους στην Ευρώπη-

which is to say Spain --

και εννοούμε την Ισπανία-

in the 11th and 12th centuries.

κατά τον 11ο και 12ο αιώνα.

And when they arrived

Όταν έφτασαν,

there was tremendous interest

υπήρχε τεράστιο ενδιαφέρον

in translating this wisdom

να μεταφραστεί η σοφία τους

into a European language.

σε μια Ευρωπαϊκή γλώσσα.

But there were problems.

Όμως υπήρχαν προβλήματα.

One problem

Ένα πρόβλημα ήταν πως

is there are some sounds in Arabic

υπάρχουν κάποιοι ήχοι στην Αραβική γλώσσα

that just don't make it through a European voice box

που δεν μπορούν να μεταφερθούν μέσω του συνόλου των Ευρωπαϊκών ήχων

without lots of practice.

χωρίς πολύ εξάσκηση.

Trust me on that one.

Εμπιστευτείτε με πάνω σε αυτό.

Also, those very sounds

Επιπλέον, αυτοί οι ήχοι

tend not to be represented

συνήθως δεν αναπαρίστανται

by the characters that are available in European languages.

με τη χρήση των χαρακτήρων που είναι διαθέσιμοι στις Ευρωπαϊκές γλώσσες.

Here's one of the culprits.

Εδώ έχουμε έναν από τους φταίχτες.

This is the letter sheen,

Αυτό είναι το γράμμα SHeen,

and it makes the sound we think of as SH -- "sh."

και παράγει τον ήχο που αντιλαμβανόμαστε ως SH-

It's also the very first letter

Είναι επίσης το πρώτο γράμμα

of the word shayun,

της λέξης shayun,

which means "something"

που σημαίνει «κάτι»

just like the the English word "something" --

ακριβώς όπως η Αγγλική λέξη «something»,

some undefined, unknown thing.

κάποιο αόριστο, άγνωστο πράγμα.

Now in Arabic,

Στα Αραβικά,

we can make this definite

αυτό μπορεί να οριστεί

by adding the definite article "al."

με την προσθήκη του οριστικού άρθρου «al».

So this is al-shayun --

Οπότε γίνεται al-shayun --

the unknown thing.

το άγνωστο πράγμα.

And this is a word that appears throughout early mathematics,

Αυτή είναι μια λέξη που επαναλαμβάνεται συχνά στα πρώιμα μαθηματικά,

such as this 10th-century derivation of roots.

όπως αυτή η παράγωγος των ριζών, του 10ου αιώνα.

The problem for the Medieval Spanish scholars

Το πρόβλημα για τους Ισπανούς λόγιους του Μεσαίωνα

who were tasked with translating this material

που είχαν αναλάβει τη μετάφραση αυτού του υλικού

is that the letter sheen and the word shayun

ήταν πως το γράμμα SHeen και η λέξη shayun,

can't be rendered into Spanish

δεν μπορούν να μεταφερθούν στα Ισπανικά

because Spanish doesn't have that SH,

αφού στα Ισπανικά δεν υπάρχει αυτό το SH,

that "sh" sound.

ο ήχος για το παχύ σίγμα.

So by convention,

Έτσι συμβατικά,

they created a rule in which

καθιέρωσαν έναν κανόνα σύμφωνα με τον οποίο

they borrowed the CK sound, "ck" sound,

δανείζονταν τον ήχο Χ

from the classical Greek

από την κλασσική Ελληνική

in the form of the letter Kai.

με τη μορφή του γράμματος Χι.

Later when this material was translated

Αργότερα όταν το υλικό μεταφράστηκε

into a common European language,

σε μια κοινή Ευρωπαϊκή γλώσσα,

which is to say Latin,

κι εννοούμε τα Λατινικά,

they simply replaced the Greek Kai

απλώς αντικατέστησαν το ελληνικό Χι

with the Latin X.

με το Λατινικό Χ.

And once that happened,

Και μόλις αυτό συνέβη,

once this material was in Latin,

όταν το υλικό ήταν πια στα Λατινικά,

it formed the basis for mathematics textbooks

αποτέλεσε τη βάση για τα εγχειρίδια μαθηματικών

for almost 600 years.

για σχεδόν 600 χρόνια.

But now we have the answer to our question.

Όμως τώρα έχουμε την απάντηση στην ερώτησή μας.

Why is it that X is the unknown?

Για ποιο λόγο το Χ είναι ο άγνωστος;

X is the unknown

Το Χ είναι ο άγνωστος

because you can't say "sh" in Spanish.

επειδή δεν προφέρεται το «sh» στα Ισπανικά.

(Laughter)

(Γέλια)

And I thought that was worth sharing.

Και πιστεύω πως αυτό άξιζε να το μοιραστώ.

(Applause)

(Χειροκρότημα)