The most dangerous elements on the periodic table - Shannon Odell

Translator: Nerea Vilas Ares Reviewer: traduceTED USC

From 1952 to 1953, Sydney detectives investigated

Dende 1952 ata 1953, varios detectives de Sydney investigaron

a staggering number of murder and attempted murder cases

unha asombrosa cantidade de asasinatos e intentos de asasinato

that were unrelated yet shared a common element:

non relacionados pero que compartían un elemento:

thallium poisoning.

envelenamento por talio.

The secret to thallium toxicity lies in its structural similarity to potassium—

O segredo da toxicidade do talio atópase na súa similitude estrutural co potasio,

an element that helps regulate the body's fluids,

un dos elementos que regula os fluídos do corpo,

initiate muscle contraction, and transmit nerve signals.

inicia a contracción muscular e transmite sinais nerviosos.

If even a small amount of thallium sneaks its way into the body—

Se unha pequena cantidade de talio consigue entrar no corpo,

for example, through a tainted tea or a slice of cake—

por exemplo, por un té contaminado ou un anaco de tarta,

it easily supplants potassium,

suplanta facilmente o potasio

causing the body to slowly and painfully shut down.

e provoca que o corpo se apague lenta e dolorosamente.

At the time, thallium's risks were well known,

Naquel momento, os riscos do talio eran ben coñecidos.

Como puideron os agresores conseguir un elemento tan letal?

so how were the perpetrators able to get their hands on such a lethal element?

And thallium isn't the only dangerous element on the periodic table.

O talio non é o único elemento perigoso da táboa periódica.

Within this tabular array loom several potential threats,

Dentro desta matriz, atópanse diferentes perigos,

each with their own unique method of imposing destruction.

cada un co seu método único de causar destrución.

Some elements, like thallium, are dangerous due to their toxicity.

Algúns elementos, como o talio, son perigosos pola súa toxicidade.

Once they enter the body,

Unha vez entran no corpo,

they wreak havoc on the biological systems that keep us alive.

causan estragos nos sistemas biolóxicos que nos manteñen con vida.

Lead, for example, switches places with the body's essential metals like calcium,

O chumbo, por exemplo, toma o lugar de metais esenciais, como o calcio,

in turn disrupting neuronal communication in the brain.

e provoca alteracións na comunicación neuronal no cerebro.

Traveling through the bloodstream, it also generates toxic levels of molecules

Ao viaxar polo torrente sanguíneo tamén xera niveis tóxicos de moléculas,

known as reactive oxygen species, which over time can stress and kill cells.

as especies reactivas do osíxeno, que estresan e matan as células.

Mercury's toxicity was made famous in the 19th century

A toxicidade do mercurio fíxose famosa no século XIX

due to its widespread use in felt hat production.

polo seu alto uso na produción de sombreiros de feltro.

Prolonged exposure made hat makers ill

A exposición prolongada enfermaba os sombreireiros

with what was later known as "Mad Hatter" disease,

coa coñecida como enfermidade do sombreireiro tolo,

with symptoms that included personality changes,

con síntomas que incluían cambios de personalidade,

emotional disturbances, and tremors.

trastornos emocionais e tremores.

Mercury is quick to react with certain parts of proteins

O mercurio reacciona rápido con certas partes de proteínas

found throughout the body.

que se atopan no corpo.

And upon binding, mercury twists the proteins into different shapes,

Ao unirse a elas, o mercurio cambia as proteínas de forma

rendering them useless.

e déixaas inutilizables.

Some elements are dangerous because of how they respond, react, or even explode

Algúns elementos son perigosos porque responden, reaccionan ou mesmo estoupan

in the outside environment.

no ambiente exterior.

Top reactive elements reside in the first column of the periodic table

Os elementos máis reactivos atópanse na primeira columna da táboa periódica

and are known as alkali metals.

e coñécense como metais alcalinos.

They're rarely found in their pure elemental form,

Rara vez se atopan na súa forma de elemento pura,

as alkalis readily donate the single electron in their outer shell

posto que doan o seu electrón desaparellado na capa externa

to whatever's around to form more stable ionic compounds.

a elementos próximos para formar complexos iónicos máis estables.

This can lead to violent results—

Isto pode levar a resultados violentos.

pure cesium, for example, bursts into flames when exposed to air,

O cesio puro, por exemplo, estala en chamas cando se expón ao aire

and explodes when dropped in water.

e estoupa cando cae na auga.

Francium is likely the most reactive alkali

O francio é probablemente o alcalino máis reactivo

based on its position in the periodic table,

baseándonos na súa posición na táboa periódica,

but we don't know for sure.

pero non está confirmado.

With a half-life of 22 minutes at most,

Cunha vida media de ata 22 minutos,

it's thought that less than an ounce exists on Earth at any one time.

pénsase que existen menos de 28 gramos na Terra ao mesmo tempo.

But perhaps the most threatening elements are those that silently emit.

Pero os elementos máis perigosos quizais sexan os de emisión silenciosa.

Known as radioactive elements,

Coñecidos como elementos radioactivos,

the substances readily release energy, or decay,

estas sustancias liberan enerxía ou descompóñense

due to their highly unstable nuclear composition.

debido á súa composición nuclear altamente inestable.

This reactive nature is what's harnessed to create

Esta natureza reactiva é o que se aproveita para crear

some of the world's most dangerous nuclear weapons.

algunhas das armas nucleares máis perigosas do mundo.

Radioactive elements typically emit energy in the form of alpha particles,

Os elementos radioactivos adoitan emitir enerxía en forma de partículas alfa,

beta particles, neutrons, or electromagnetic radiation.

partículas beta, neutróns ou radiación electromagnética.

While all dangerous,

Aínda que todas son unha ameaza,

alpha particles, which consist of two neutrons and protons

as partículas alfa, que constan de dous neutróns e protóns

bound tightly together,

unidos fortemente,

can be particularly hazardous.

poden ser especialmente perigosas.

Heavy and positively charged,

Pesadas e cargadas positivamente,

if alpha particles find their way into the body,

se as partículas alfa conseguen entrar no corpo,

they can easily bombard and kill any cell in their path.

poden bombardear e matar calquera célula no seu camiño.

In fact, it's theorized that a single gram of one alpha emitter, polonium,

De feito, crese que un gramo dun emisor de alfa, o polonio,

could kill upwards of 50 million people.

podería matar ata 50 millóns de persoas.

Polonium was first discovered by Marie Curie,

O polonio foi descuberto inicialmente por Marie Curie

and tragically her daughter, researcher Irene Joliot-Curie,

e, traxicamente, a súa filla, a investigadora Irene Joliot-Curie,

may have been one of its first victims after she was exposed in a lab accident.

puido ser unha das primeiras vítimas ao expoñerse nun accidente no laboratorio.

Polonium is rare in nature with few commercial uses,

O polonio non se atopa na natureza e ten poucos usos comerciais,

so only a small amount is synthesized each year.

polo que só se sintetiza unha pequena cantidade cada ano.

Thallium, on the other hand, wasn't so difficult to find

Por outra banda, o talio non era tan difícil de atopar

in the early 1950s in Austalia.

nos anos 50 en Australia.

At the time, Sydney was plagued with chronic rat infestations.

Naquel momento, Sydney sufría pragas crónicas de ratas

And thallium was the main ingredient in the popular and cheap

e o talio era o principal ingrediente do popular e barato

rat poison called Thall-Rat.

veleno de rata Thall-Rat.

Thankfully, detectives were able to connect the dots,

Por sorte, os detectives puideron conectar eses feitos

and in 1953 Australian Parliament effectively banned all sale of thallium.

e en 1953 o parlamento australiano prohibiu a venda de talio.