The most dangerous elements on the periodic table - Shannon Odell

Çeviri: Ecrin Neşe Alp Gözden geçirme: Elif Usta

1952'den 1953'e kadar Sydney dedektifleri çok sayıda

From 1952 to 1953, Sydney detectives investigated

cinayet ve cinayete teşebbüs vakasını soruşturdu,

a staggering number of murder and attempted murder cases

that were unrelated yet shared a common element:

bunlar birbiriyle alakasızdı ancak ortak bir elementi paylaşıyordu:

thallium poisoning.

talyum zehirlenmesi.

The secret to thallium toxicity lies in its structural similarity to potassium—

Talyum toksisitesinin sırrı, vücudun sıvılarını düzenlemeye, kas kasılmasını

an element that helps regulate the body's fluids,

başlatmaya ve sinir sinyallerini iletmeye yardımcı olan

initiate muscle contraction, and transmit nerve signals.

bir element olan potasyumla yapısal benzerliğinde yatmaktadır.

If even a small amount of thallium sneaks its way into the body—

Az miktarda talyum bile vücuda gizlice girer

for example, through a tainted tea or a slice of cake—

örneğin, bozuk bir çay veya bir dilim kek yoluyla

it easily supplants potassium,

potasyumun yerini kolayca alır ve

causing the body to slowly and painfully shut down.

vücudun yavaş ve acı bir şekilde kapanmasına neden olur.

O zamanlar talyumun riskleri iyi biliniyordu, öyleyse failler

At the time, thallium's risks were well known,

so how were the perpetrators able to get their hands on such a lethal element?

böylesine ölümcül bir elementi nasıl ele geçirebildiler?

And thallium isn't the only dangerous element on the periodic table.

Ve talyum periyodik tablodaki tek tehlikeli element değildir.

Within this tabular array loom several potential threats,

Bu tablo dizisinde, her biri kendi benzersiz yıkımı empoze etme

each with their own unique method of imposing destruction.

yöntemine sahip birkaç potansiyel tehdit ortaya çıkıyor.

Some elements, like thallium, are dangerous due to their toxicity.

Talyum gibi bazı elementler toksisiteleri nedeniyle tehlikelidir.

Once they enter the body,

Vücuda girdiklerinde,

they wreak havoc on the biological systems that keep us alive.

bizi hayatta tutan biyolojik sistemlere zarar verirler.

Lead, for example, switches places with the body's essential metals like calcium,

Örneğin kurşun, vücudun kalsiyum gibi temel metalleriyle yer değiştirir

in turn disrupting neuronal communication in the brain.

ve böylece beyindeki nöronal iletişimi bozar.

Traveling through the bloodstream, it also generates toxic levels of molecules

Kan dolaşımında seyahat ederek, zamanla hücreleri strese sokabilen ve

known as reactive oxygen species, which over time can stress and kill cells.

öldürebilen reaktif oksijen türleri olarak bilinen toksik molekül seviyeleri üretir.

Mercury's toxicity was made famous in the 19th century

Merkür'ün toksisitesi, keçe şapka üretiminde yaygın kullanımı nedeniyle

due to its widespread use in felt hat production.

19. yüzyılda ünlendi.

Prolonged exposure made hat makers ill

Uzun süreli maruziyet, şapka üreticilerini

with what was later known as "Mad Hatter" disease,

daha sonradan “Çılgın Şapkacı” hastalığı olarak bilinen

with symptoms that included personality changes,

kişilik değişiklikleri, duygusal bozukluklar ve titremeleri

emotional disturbances, and tremors.

içeren semptomlarla birlikte hasta etti.

Mercury is quick to react with certain parts of proteins

Civa, vücutta bulunan proteinlerin

found throughout the body.

belirli kısımlarıyla hızlı reaksiyona girer.

And upon binding, mercury twists the proteins into different shapes,

Ve bağlandıktan sonra cıva proteinleri farklı şekillere çevirir ve onları

rendering them useless.

işe yaramaz hale getirir.

Some elements are dangerous because of how they respond, react, or even explode

Bazı elementler, dış ortamda nasıl tepki verdikleri, reaksiyon gösterdikleri

ve hatta patladıkları için tehlikelidir.

in the outside environment.

Top reactive elements reside in the first column of the periodic table

Üst reaktif elementler periyodik tablonun ilk sütununda bulunur

and are known as alkali metals.

ve alkali metaller olarak bilinir.

Alkaliler dış kabuklarındaki tek elektronu daha kararlı iyonik bileşikler oluşturmak

They're rarely found in their pure elemental form,

as alkalis readily donate the single electron in their outer shell

için etrafındaki her şeye kolayca bağdaştığından,

to whatever's around to form more stable ionic compounds.

saf element formlarında nadiren bulunurlar.

This can lead to violent results—

Bu şiddetli sonuçlara yol açabilir - örneğin

pure cesium, for example, bursts into flames when exposed to air,

saf sezyum havaya maruz kaldığında alev alır

and explodes when dropped in water.

ve suya düştüğünde patlar.

Francium is likely the most reactive alkali

Fransiyum, periyodik tablodaki konumuna

based on its position in the periodic table,

göre muhtemelen en reaktif alkalidir,

but we don't know for sure.

ancak kesin olarak bilmiyoruz.

With a half-life of 22 minutes at most,

En fazla 22 dakikalık yarı ömrü ile,

it's thought that less than an ounce exists on Earth at any one time.

herhangi bir zamanda Dünya'da bir onstan daha az olduğu düşünülmektedir.

But perhaps the most threatening elements are those that silently emit.

Ancak belki de en tehdit edici unsurlar sessizce yayanlardır.

Known as radioactive elements,

Radyoaktif elementler olarak bilinen bu maddeler,

the substances readily release energy, or decay,

oldukça kararsız nükleer bileşimleri nedeniyle

due to their highly unstable nuclear composition.

kolayca enerji açığa çıkarır veya bozunur.

This reactive nature is what's harnessed to create

Bu reaktif doğa, dünyanın en tehlikeli nükleer silahlarından

some of the world's most dangerous nuclear weapons.

bazılarını yaratmak için kullanılan şeydir.

Radioactive elements typically emit energy in the form of alpha particles,

Radyoaktif elementler tipik olarak alfa parçacıkları, beta parçacıkları,

beta particles, neutrons, or electromagnetic radiation.

nötronlar veya elektromanyetik radyasyon şeklinde enerji yayar.

While all dangerous,

Hepsi tehlikeli olsa da,

alpha particles, which consist of two neutrons and protons

birbirine sıkıca bağlı

iki nötron ve protondan oluşan alfa parçacıkları

bound tightly together,

can be particularly hazardous.

özellikle tehlikeli olabilir.

Heavy and positively charged,

Ağır ve pozitif yüklü,

if alpha particles find their way into the body,

eğer alfa parçacıkları bir şekilde vücuda girerse,

they can easily bombard and kill any cell in their path.

yollarındaki herhangi bir hücreyi kolayca bombalayabilir ve öldürebilirler.

In fact, it's theorized that a single gram of one alpha emitter, polonium,

Aslında, bir alfa yayıcı olan polonyumun tek bir gramının

could kill upwards of 50 million people.

50 milyondan fazla insanı öldürebileceği teorileştirilmiştir.

Polonium was first discovered by Marie Curie,

Polonyum ilk olarak Marie Curie tarafından keşfedildi

and tragically her daughter, researcher Irene Joliot-Curie,

ve trajik bir şekilde kızı araştırmacı Irene Joliot-Curie, bir laboratuvar

may have been one of its first victims after she was exposed in a lab accident.

kazasında maruz kaldıktan sonra ilk kurbanlarından biri olabilir.

Polonium is rare in nature with few commercial uses,

Polonyum doğada nadir bulunur ve çok az ticari kullanımı vardır,

so only a small amount is synthesized each year.

bu nedenle her yıl sadece küçük bir miktar sentezlenir.

Thallium, on the other hand, wasn't so difficult to find

Öte yandan 1950'lerin başında Avusturalya'da

in the early 1950s in Austalia.

talyum bulmak o kadar da zor değildi.

At the time, Sydney was plagued with chronic rat infestations.

Zamanında, Sydney kronik sıçan istilasıyla boğuşuyordu.

And thallium was the main ingredient in the popular and cheap

Ve talyum, Thall-Rat adı verilen popüler ve ucuz

rat poison called Thall-Rat.

fare zehrinin ana bileşeniydi.

Thankfully, detectives were able to connect the dots,

Neyse ki, dedektifler noktaları birbirine bağlayabildiler ve

and in 1953 Australian Parliament effectively banned all sale of thallium.

1953'te Avustralya Parlamentosu tüm talyum satışını yasakladı.