Dr. Dean Ornish: Your genes are not your fate

Dean Ornish genleriniz alınyazınız değil diyor

Çeviri: Tunç Iyriboz Gözden geçirme: Sancak Gülgen

One way to change our genes is to make new ones,

Craig Venter'in hoş bir şekilde gösterdiği gibi,

as Craig Venter has so elegantly shown.

Genlerimizi değiştirmenin yollarından birisi yenilerini yaratmak.

Another is to change our lifestyles.

Bir diğer yol ise yaşam tarzımızı değiştirmek.

And what we're learning is how powerful and dynamic these changes can be,

Ve bu değişikliklerin ne kadar güçlü ve devingen olabileceğini,

that you don't have to wait very long to see the benefits.

getirecekleri yararlı değişiklikleri görmek için de çok uzun beklemek gerekmediğini görüyoruz.

When you eat healthier, manage stress, exercise and love more,

Daha sağlıklı beslendiğiniz, stresi denetim altında tuttuğunuz, egzersiz ve sevgiye daha fazla zaman ayırdığınızda,

your brain actually gets more blood flow and more oxygen.

beyninize daha çok kan ve oksijen gidiyor.

But more than that, your brain gets measurably bigger.

Dahası, beyniniz ölçülebilecek bir şekilde büyüyor.

Things that were thought impossible just a few years ago

Birkaç yıl öncesine kadar olanaksız olduğunu düşündüğümüz şeyler

can actually be measured now.

artık ölçülebiliyor.

This was figured out by Robin Williams

Bunu hepimizden birkaç yıl önce

a few years before the rest of us.

Robin Williams keşfetti.

Now, there's some things that you can do

Artık, beynimizin yeni hücreler kazanması için

to make your brain grow new brain cells.

yapabileceğim şeyler var.

Some of my favorite things, like chocolate and tea, blueberries,

En sevdiğim bazı şeyler, örneğin çikolata ve çay, böğürtlen,

alcohol in moderation, stress management

aşırıya kaçmadan alkol, stres denetimi,

and cannabinoids found in marijuana.

ve esrarda bulunan kanabanoidler.

I'm just the messenger.

Ben onların yalancısıyım.

(Laughter)

(Gülüşme)

What were we just talking about?

Ne diyorduk?

(Laughter)

(Gülüşme)

And other things that can make it worse,

Diğer bazı şeyler de durumu bozabiliyor,

that can cause you to lose brain cells.

beyin hücrelerinizi yitirmenize yol açabiliyor.

The usual suspects, like saturated fat and sugar,

Her zamanki sanıklar, yani doymuş yağlar ve şeker,

nicotine, opiates, cocaine, too much alcohol and chronic stress.

nikotin, afyon, kokain, alkolün fazlası ve kronik stres.

Your skin gets more blood flow when you change your lifestyle,

Yaşam tarzınızı değiştirdiğinizde derinize daha fazla kan gidiyor,

so you age less quickly. Your skin doesn't wrinkle as much.

daha yavaş yaşlanıyorsunuz, deriniz o kadar buruşmuyor.

Your heart gets more blood flow.

Kalbinize daha fazla kan gidiyor.

We've shown that you can actually reverse heart disease.

Gerçekten de kalp hastalıklarının geri çevrilebileceğini gösterdik.

That these clogged arteries that you see on the upper left,

Örneğin şu sol üstte gördüğünüz tıkanmış atardamarların,

after only a year become measurably less clogged.

yalnızca bir yıl sonra ölçülebilir şekilde açılması gibi.

And the cardiac PET scan shown on the lower left,

Ve burada sol altta bir PET incelemesinde gördüğünüz gibi,

the blue means no blood flow.

Mavi, kan akımının yokluğu anlamına geliyor.

A year later -- orange and white is maximum blood flow.

Bir yıl sonra -- turuncu ve beyaz tam kan akımını gösteriyor.

We've shown you may be able to stop and reverse the progression

Sadece bu basit değişiklikleri yaparak

of early prostate cancer and, by extension, breast cancer,

erken yakalanmış prostat kanseri, ve hatta meme kanserinin

simply by making these changes.

ilerlemesinin önüne geçebileceğimizi gösterdik.

We've found that tumor growth in vitro was inhibited

Bu değişikliklerin yapıldığı grupta in vitro ur büyümesinin yüzde 70,

70 percent in the group that made these changes,

karşılatırma grubunda ise yüzde 9

whereas only nine percent in the comparison group.

oranında yavaşlama gösterdiğini bulduk.

These differences were highly significant.

Bu farklar son derece anlamlı idi.

Even your sexual organs get more blood flow,

Cinsel organlarınıza bile daha fazla kan gidiyor,

so you increase sexual potency.

cinsel gücünüz artıyor.

One of the most effective anti-smoking ads was done

Sağlık Bakanlığı (ABD) tarafından yapılan

by the Department of Health Services,

en etkin sigara karşıtı kampanyalardan birisi,

showing that nicotine, which constricts your arteries,

atardamarlarınızda daralmaya yol açan nikotinin

can cause a heart attack or a stroke,

kalp krizi ve inmelere yol açmakla kalmayıp

but it also causes impotence.

cinsel güçsüzlüğe de yol açtığını göstermişti.

Half of guys who smoke are impotent.

Sigara içenlerin yarısı iktidarsız.

How sexy is that?

Aman ne kadar erkeksi.

Now we're also about to publish a study --

Yakında prostat kanserli hastalarda gen ifadesinin değiştirilebileceğini

the first study showing you can change gene expression in men with prostate cancer.

gösteren bir araştırma yayınlayacağız.

This is what's called a heat map --

Burada gördüğünüze ısı haritası diyoruz.

and the different colors -- and along the side, on the right, are different genes.

bu değişik renkler, kenarda sağda değişik genlere karşılık geliyor.

And we found that over 500 genes were favorably changed --

500 genin olumlu yönde değiştiğini gördük

in effect, turning on the good genes, the disease-preventing genes,

Iyi huylu, hastalık önleyen genleri çalıştırıp

turning off the disease-promoting genes.

Hastalık yapan genleri susturarak.

And so these findings I think are really very powerful,

Bence bu bulgular son derecede önemli ve güçlü,

giving many people new hope and new choices.

ve birçok insana yeni umutlar ve seçim olanakları sağlıyor.

And companies like Navigenics and DNA Direct and 23andMe,

Ve size genetik profillerinizi sunan Navigenix,

that are giving you your genetic profiles,

DNA Direct ve 23andMe gibi şirketler,

are giving some people a sense of, "Gosh, well, what can I do about it?"

bazılarınıza umutsuzca "elimden ne gelir ki" dedirtebiliyor.

Well, our genes are not our fate, and if we make these changes --

Doğrusu, genlerimiz alınyazımız değil, ve bu değişiklikleri yaparsak,

they're a predisposition -- but if we make bigger changes

sadece eğilim, yatkınlık göstergeleri

than we might have made otherwise,

ve daha da önemli değişiklikler yaparsak,

we can actually change how our genes are expressed.

genlerimizin ifade tarzını gerçekten de değiştirebiliriz.

Thank you.

Sağolun.

(Applause)

(Alkış)