Dr. Dean Ornish: Your genes are not your fate

Translator: Abhishek Payal Reviewer: Pratik Dixit

One way to change our genes is to make new ones,

आपले जीन्स (अनुवांशिक घटक) बदलण्याचा एक मार्ग म्हणजे नवीन जीन्स बनवणे

as Craig Venter has so elegantly shown.

जसे क्रेग वेंटरने इतक्या सुरेखरीत्या दाखवले आहे.

Another is to change our lifestyles.

दुसरा मार्ग म्हणजे आपली जीवनशैली बदलणे.

And what we're learning is how powerful and dynamic these changes can be,

आणि आपल्याला आता समजते आहे की हे बदल इतके शक्तिशाली (परिणामकारक) आणि गतिमान असू शकतात

that you don't have to wait very long to see the benefits.

की त्यांचे फायदे दिसून येण्यास फार काळ थांबावे लागत नाही.

When you eat healthier, manage stress, exercise and love more,

तुम्ही पोषक आहार घ्याल, तणावावर नियंत्रण ठेवाल, जास्त व्यायाम आणि प्रेम कराल,

your brain actually gets more blood flow and more oxygen.

तर तुमच्या मेंदूला जास्त रक्त आणि प्राणवायू पुरवठा मिळेल.

But more than that, your brain gets measurably bigger.

पण त्यापेक्षा महत्त्वाचे म्हणजे तुमच्या मेंदूचा आकार वाढेल

Things that were thought impossible just a few years ago

काही वर्षांपूर्वी ज्या गोष्टी अशक्यप्राय वाटायच्या

can actually be measured now.

त्या गोष्टींची मोजमाप देखील आपण आता करू शकतो.

This was figured out by Robin Williams

रॉबिन विल्यम्सला हे कळले होते

a few years before the rest of us.

आपल्यासर्वांच्या काही वर्षे अगोदरच.

Now, there's some things that you can do

आता, तुम्ही अशा काही गोष्टी करू शकता

to make your brain grow new brain cells.

ज्याने तुमचा मेंदू नवीन (मेंदू ) पेशी बनवेल.

Some of my favorite things, like chocolate and tea, blueberries,

माझ्या काही आवडत्या वस्तू, जसे चॉकलेट आणि चहा, ब्लुबेरीज

alcohol in moderation, stress management

अगदी बेताचे मद्यपान, तणावाचे नियंत्रण

and cannabinoids found in marijuana.

आणि गांज्यात आढळणारे कॅनाबॅनॉइड्स.

I'm just the messenger.

मी फक्त माहिती पोचवणारा आहे.

(Laughter)

(हशा)

What were we just talking about?

आपण आत्ता कशाबद्दल बोलत होतो?

(Laughter)

(हशा)

And other things that can make it worse,

आणि इतर काही गोष्टी ज्या त्याला नुकसानकारक असतात

that can cause you to lose brain cells.

ज्यामुळे मेंदूच्या पेशी नष्ट होऊ शकतात.

The usual suspects, like saturated fat and sugar,

आपल्याला माहिती असलेल्या गोष्टी, जसे (सॅच्युरेटेड) मेद आणि साखर,

nicotine, opiates, cocaine, too much alcohol and chronic stress.

निकोटीन, अफूयुक्त पदार्थ, कोकेन, प्रमाणाबाहेर दारू आणि सततचा तणाव.

Your skin gets more blood flow when you change your lifestyle,

तुम्ही तुमची जीवनशैली बदलली की तुमच्या त्वचेला रक्तपुरवठा वाढतो

so you age less quickly. Your skin doesn't wrinkle as much.

त्यामुळे वाढत्या वयाचे परिणाम कमी दिसून येतात, त्वचेला सुरकुत्या कमी पडतात.

Your heart gets more blood flow.

तुमच्या हृदयाला रक्तपुरवठा वाढतो.

We've shown that you can actually reverse heart disease.

आम्ही दाखवले आहे की हृदयरोगाचे परिणाम उलटवले जाऊ शकतात.

That these clogged arteries that you see on the upper left,

येथे वरती डावीकडे तुम्ही पाहत असलेल्या तुंबलेल्या रक्तवाहिन्या,

after only a year become measurably less clogged.

फक्त एका वर्षात पुष्कळ प्रमाणात मोकळ्या झाल्या.

And the cardiac PET scan shown on the lower left,

आणि खाली डावीकडे दिसणारे हृदयाचे PET (पेट) स्कॅन,

the blue means no blood flow.

निळा रंग म्हणजे तिथे रक्त पुरवठा होत नाहीये.

A year later -- orange and white is maximum blood flow.

एका वर्षानंतर - नारिंगी आणि पांढरा म्हणजे तिथे सर्वाधिक रक्तपुरवठा होतोय.

We've shown you may be able to stop and reverse the progression

आम्ही दाखवले आहे की (कर्करोगाची) प्रगती थांबवू शकली जाऊ शकते आणि उलटवू देखील जाऊ शकते

of early prostate cancer and, by extension, breast cancer,

प्रोस्टेट ग्रंथीचा कर्करोग आणि ओघाने स्तनाच्या कर्करोगाचीही

simply by making these changes.

फक्त हे बदल केल्यावर.

We've found that tumor growth in vitro was inhibited

आम्हाला प्रयोगशाळेत आढळून आले की हे बदल करणाऱ्या गटात ट्युमर पेशींची वाढ

70 percent in the group that made these changes,

सत्तर (७०) टक्क्यांनी कमी झाली ,

whereas only nine percent in the comparison group.

पण तुलनेत दुसऱ्या गटात फक्त नऊ (९) टक्क्यांनी वाढ कमी झाली.

These differences were highly significant.

हा फरक खरोखर खूप मोठा आहे.

Even your sexual organs get more blood flow,

लैंगिक अवयवांना देखील रक्तपुरवठा वाढतो,

so you increase sexual potency.

त्यामुळे लैंगिक सामर्थ्य वाढते.

One of the most effective anti-smoking ads was done

धूम्रपानाच्या विरोधात काढण्यात आलेल्या जाहिरातींपैकी एक सर्वात परिणामकारक

by the Department of Health Services,

जाहिरात डिपार्टमेंट ऑफ़ हेल्थ सर्विसेस यांनी काढली होती,

showing that nicotine, which constricts your arteries,

(त्यात) दाखवण्यात आले होते की निकोटीन, जे रक्तवाहिन्यांना संकुचित करते,

can cause a heart attack or a stroke,

(निकोटीनमुळे) हृदयाचा झटका आणि (मेंदू) संपात होऊ शकतो

but it also causes impotence.

पण त्याने नपुंसकतेचा धोकासुद्धा उद्भवतो.

Half of guys who smoke are impotent.

धूम्रपान करणाऱ्यांपैकी अर्धे पुरुष लैंगिकरित्या दुर्बल असतात.

How sexy is that?

हे किती उत्तेजक वाटते?

Now we're also about to publish a study --

लवकरच आम्ही एका संशोधनाचे परिणाम प्रस्तुत करणार आहोत --

the first study showing you can change gene expression in men with prostate cancer.

त्या संशोधनात दिसून आले आहे की प्रोस्टेटचा कर्करोग असणाऱ्या पुरुषांमध्ये अनुवांशिक घटकांचे परिणाम बदलता येतात.

This is what's called a heat map --

ह्याला हीट मॅप म्हणतात

and the different colors -- and along the side, on the right, are different genes.

हे वेगवेगळे रंग आणि बाजूला उजवीकडे असलेले विविध जीन्स आहेत

And we found that over 500 genes were favorably changed --

आणि आम्हाला दिसून आले की पाचशेहून (५००) अधिक जीन्स (अनुवांशिक घटक) मध्ये फायदेशीर बदल झाला होता

in effect, turning on the good genes, the disease-preventing genes,

म्हणजेच चांगले जीन्स, ज्यामुळे रोगांपासून बचाव होतो, ते कार्यान्वित झाले होते

turning off the disease-promoting genes.

आणि रोगांसाठी कारणीभूत असणारे जीन्स बंद पडले होते.

And so these findings I think are really very powerful,

आणि म्हणून मला वाटते की हा शोध फार शक्तिशाली आहे

giving many people new hope and new choices.

अनेक लोकांना यामुळे नवीन आशा आणि नवीन पर्याय मिळतील.

And companies like Navigenics and DNA Direct and 23andMe,

आणि Navigenix , DNA Direct आणि 23andMe सारख्या कंपन्या ,

that are giving you your genetic profiles,

ज्या तुम्हाला तुमची अनुवांशिक माहिती पुरवतात ,

are giving some people a sense of, "Gosh, well, what can I do about it?"

ते बघून लोकांमध्ये अशी भावना निर्माण होते , "अरे! याबद्दल मी काय करू शकतो ?"

Well, our genes are not our fate, and if we make these changes --

आपले अनुवांशिक घटक आपले भाग्य नाही ठरवत, आणि जर का आपण हे बदल केले --

they're a predisposition -- but if we make bigger changes

ते रोगाला प्रवण असण्याची स्थिती निर्माण करतात, पण आपण जर मोठे बदल घडवून आणले

than we might have made otherwise,

आपण यापूर्वी विचार केला आहे त्याहूनही मोठे

we can actually change how our genes are expressed.

तर आपण आपल्या जीन्सद्वारे घडणारे परिणाम बदलू शकतो

Thank you.

धन्यवाद

(Applause)

(टाळ्या)