Dr. Dean Ornish: Your genes are not your fate

88,357 views ・ 2014-04-24

TED


Խնդրում ենք կրկնակի սեղմել ստորև ներկայացված անգլերեն ենթագրերի վրա՝ տեսանյութը նվագարկելու համար:

Translator: Armenuhy Hovakimyan Reviewer: Arpiné Grigoryan
00:12
One way to change our genes is to make new ones,
0
12160
2000
Գեները փոխելու միջոցներից մեկը նորերի ստեղծումն է,
00:14
as Craig Venter has so elegantly shown.
1
14160
2000
ինչպես այնքան հանգամանալի ցուցադրեց Քրեյգ Վենտերը:
00:16
Another is to change our lifestyles.
2
16160
3000
Մեկ այլ տարբերակով` պետք է փոխենք մեր ապրելակերպը:
00:19
And what we're learning is how powerful and dynamic these changes can be,
3
19160
4000
Եվ մենք ավելի ու ավելի ենք համոզվում, թե ինչքան ազդեցիկ և դինամիկ կարող են լինել այդ փոփոխությունները:
00:23
that you don't have to wait very long to see the benefits.
4
23160
3000
Այնպես, որ արդյունքները տեսնելու համար ստիպված չենք լինում երկար սպասել:
00:26
When you eat healthier, manage stress, exercise and love more,
5
26160
5000
Երբ դուք առողջ սնունդ եք օգտագործում, կառավարում եք սթրեսը և ավելի շատ եք սիրում,
00:31
your brain actually gets more blood flow and more oxygen.
6
31160
2000
դեպի ձեր ուղեղ ավելի շատ արյուն և թթվածին է հոսում:
00:33
But more than that, your brain gets measurably bigger.
7
33160
3000
Ավելին` ձեր ուղեղը զգալիորեն մեծանում է:
00:36
Things that were thought impossible just a few years ago
8
36160
2000
Այն բաները, որոնք անհնար էին թվում դեռևս մի քանի տարի առաջ
00:38
can actually be measured now.
9
38160
2000
այսօր կարող են նույնիսկ չափելի լինել:
00:40
This was figured out by Robin Williams
10
40160
3000
Դա ընդհանրացրել է Ռոբին Վիլիամսը
00:43
a few years before the rest of us.
11
43160
2000
մի քանի տարի մեզանից առաջ:
00:45
Now, there's some things that you can do
12
45160
2000
Այսպիսով, կան ուղիներ, որոնցով դուք կարող եք
00:47
to make your brain grow new brain cells.
13
47160
3000
ստիպել ձեր ուղեղին «աճեցնել» նոր բջիջներ:
00:50
Some of my favorite things, like chocolate and tea, blueberries,
14
50160
2000
Իմ սիրելի բաներից մեկը, ինչպիսին շոկոլադը, թեյը և հապալասը,
00:52
alcohol in moderation, stress management
15
52160
4000
չափավոր ալկոհոլը, սթրեսի կառավարումը
00:56
and cannabinoids found in marijuana.
16
56160
2000
և մարիխուանայում հայտնաբերված կանաբինոիդները:
00:58
I'm just the messenger.
17
58160
2000
Ես ընդամենը հաղորդում եմ տեղեկատվությունը:
01:01
(Laughter)
18
61160
3000
/Ծիծաղ/
01:04
What were we just talking about?
19
64160
3000
Ինչի՞ց էինք խոսում:
01:07
(Laughter)
20
67160
2000
(Ծիծաղ)
01:09
And other things that can make it worse,
21
69160
2000
Եվ կան բաներ, որոնք կարող են վատթարացնել իրադրությունը,
01:11
that can cause you to lose brain cells.
22
71160
2000
և կարող են հանգեցնել ուղեղի բջիջների կորստի:
01:13
The usual suspects, like saturated fat and sugar,
23
73160
3000
Դա հիմնական կասկած հարուցողներն են` հագեցած ճարպերը և շաքարը,
01:16
nicotine, opiates, cocaine, too much alcohol and chronic stress.
24
76160
4000
նիկոտինը, ափիոնները, կոկաինը, չափից շատ ալկոհոլը և քրոնիկ սթրեսը:
01:20
Your skin gets more blood flow when you change your lifestyle,
25
80160
3000
Երբ դուք փոխում եք ձեր ապրելակերպը, մաշկի արյան շրջանառությունը ուժեղանում է,
01:23
so you age less quickly. Your skin doesn't wrinkle as much.
26
83160
3000
ծերացումը դանդաղում է, ձեր մաշկը շուտ չի պատվում կնճիռներով:
01:26
Your heart gets more blood flow.
27
86160
2000
Բարելավվում է սրտի արյունամատակարարումը:
01:28
We've shown that you can actually reverse heart disease.
28
88160
2000
Մենք ցույց ենք տվել, թե իրականում ինչպես կարելի է խուսափել սրտի հիվանդություններից:
01:30
That these clogged arteries that you see on the upper left,
29
90160
3000
Վերևի ձախ կողմում կարող եք տեսնել խցանված զարկերակներ,
01:33
after only a year become measurably less clogged.
30
93160
2000
որոնք ընդամենը մեկ տարվա ընթացքում դարձան ավելի քիչ խցանված:
01:35
And the cardiac PET scan shown on the lower left,
31
95160
2000
Սրտաբանական հետազոտության արդյունքը երևում է ձախ կողմի ներքևի մասում:
01:37
the blue means no blood flow.
32
97160
2000
Երկնագույնով նշվածը նշանակում է, որ այնտեղ արյուն չի հոսում:
01:39
A year later -- orange and white is maximum blood flow.
33
99160
3000
Մեկ տարի անց. նարնջագույն և սպիտակ` արյան առավելագույն հոսք:
01:42
We've shown you may be able to stop and reverse the progression
34
102160
3000
Մենք ցույց տվեցինք, որ կարող ենք կանգնեցնել և հետ ուղղել որոշ զարգացումներ,
01:45
of early prostate cancer and, by extension, breast cancer,
35
105160
2000
օրինակ վաղ շրջանի շագանակագեղձի քաղցկեղը, ինչպես նաև կրծքի քաղցկեղը,
01:47
simply by making these changes.
36
107160
2000
ընդամենը կատարելով այս փոփոխությունները կյանքում:
01:49
We've found that tumor growth in vitro was inhibited
37
109160
3000
Մենք պարզեցինք, որ in vitro ուռուցքի աճը կանխվել է
01:52
70 percent in the group that made these changes,
38
112160
2000
70%-ով այն խմբի մոտ, ովքեր կատարել են այդ փոփոխությունները,
01:54
whereas only nine percent in the comparison group.
39
114160
3000
այն դեպքում, երբ վերահսկվող խմբի մոտ միայն ինը տոկոսով է կանխվել:
01:57
These differences were highly significant.
40
117160
2000
Տարբերությունը բավականին զգալի էր:
01:59
Even your sexual organs get more blood flow,
41
119160
2000
Նույնիսկ ձեր սեռական օրգաններն են ավելի շատ արյունով լցվում,
02:01
so you increase sexual potency.
42
121160
2000
և դրանով բարձրանում է ձեր սեռական պոտենցիան:
02:03
One of the most effective anti-smoking ads was done
43
123160
2000
Ծխելու դեմ ուղղված ամենաարդյունավետ գովազդն արվել է
02:05
by the Department of Health Services,
44
125160
2000
Բժշկական սպասարկման հարցերով զբաղվող դեպարտամենտի կողմից:
02:07
showing that nicotine, which constricts your arteries,
45
127160
2000
Այն պատկերում էր, թե ինչպես նիկոտինը, սեղմելով երակները,
02:09
can cause a heart attack or a stroke,
46
129160
2000
կարող է սրտի կամ ուղեղի կաթվածի պատճառ դառնալ,
02:11
but it also causes impotence.
47
131160
2000
բայց նաև կարող է առաջացնել իմպոտենցիա:
02:13
Half of guys who smoke are impotent.
48
133160
2000
Ծխող տղամարդկանց կեսն իմպոտենտ են:
02:15
How sexy is that?
49
135160
1000
Այնքան էլ սեքսուալ չի հնչում, չէ՞:
02:16
Now we're also about to publish a study --
50
136160
2000
Այժմ մենք պատրաստվում ենք հրապարակել մի հետազոտության արդյունքներ,
02:18
the first study showing you can change gene expression in men with prostate cancer.
51
138160
3000
որոնք ցույց են տալիս, թե ինչպես է փոփոխվում շագանակագեղձի քաղցկեղով տառապող տղամարդկանց գեների արտահայտումը:
02:21
This is what's called a heat map --
52
141160
2000
Սա այն է, որը կոչվում է ջերմության քարտեզ
02:23
and the different colors -- and along the side, on the right, are different genes.
53
143160
3000
որտեղ տարբեր գույներով և աջ մասի երկայնքով երևում են տարբեր գեները:
02:26
And we found that over 500 genes were favorably changed --
54
146160
3000
Մենք գտել ենք մոտ 500 գեն, որոնք փոփոխվել են դեպի լավը
02:29
in effect, turning on the good genes, the disease-preventing genes,
55
149160
3000
վերածվելով ավելի լավ, հիվանդություններ կանխարգելող գեների
02:32
turning off the disease-promoting genes.
56
152160
4000
և վերացվել են հիվանդություններ առաջացնող գեները:
02:36
And so these findings I think are really very powerful,
57
156160
3000
Այս բացահայտումները ես բավականին կարևորում եմ,
02:39
giving many people new hope and new choices.
58
159160
2000
դրանք շատ մարդկանց նոր հույս և այլընտրանքային հնարավորություններ են տալիս:
02:41
And companies like Navigenics and DNA Direct and 23andMe,
59
161160
5000
Եվ այնպիսի կազմակերպություններ, ինչպիսիք են Նավիջենիքսը, ԴՆԹ Դայրեքթը և 23andMe,
02:46
that are giving you your genetic profiles,
60
166160
3000
որ կազմում են մարդկանց գենետիկ պատկերները,
02:49
are giving some people a sense of, "Gosh, well, what can I do about it?"
61
169160
3000
որոշ մարդկանց մոտ այսպիսի միտք են առաջացնում. «Տեր Աստված, ի՞նչ կարող եմ ես անել այս ամենի հետ»:
02:52
Well, our genes are not our fate, and if we make these changes --
62
172160
3000
Սակայն, մեր գեները մեր ճակատագիրը չեն, և եթե մենք կարողանում ենք նրանց փոխել.
02:55
they're a predisposition -- but if we make bigger changes
63
175160
2000
նրանք կանխորոշված են լինում, բայց երբ մենք կատարում ենք ավելի մեծ փոփոխություններ,
02:57
than we might have made otherwise,
64
177160
2000
քան նրանք, որոնք մենք կձեռնարկեինք, եթե հանգամանքներն այլ լինեին,
02:59
we can actually change how our genes are expressed.
65
179160
3000
մենք կարող ենք նույնիսկ փոփոխել մեր գեների արտահայտումը:
03:02
Thank you.
66
182160
1000
Շնորհակալություն
03:03
(Applause)
67
183160
2000
(Ծափահարություններ)
Այս կայքի մասին

Այս կայքը ձեզ կներկայացնի YouTube տեսանյութեր, որոնք օգտակար են անգլերեն սովորելու համար: Դուք կտեսնեք անգլերենի դասեր, որոնք դասավանդում են բարձրակարգ ուսուցիչներ ամբողջ աշխարհից: Կրկնակի սեղմեք յուրաքանչյուր տեսանյութի էջում ցուցադրված անգլերեն ենթագրերի վրա՝ այնտեղից տեսանյութը նվագարկելու համար: Ենթագրերը պտտվում են տեսանյութի նվագարկման հետ համաժամանակյա: Եթե ունեք որևէ մեկնաբանություն կամ հարցում, խնդրում ենք կապվել մեզ հետ՝ օգտագործելով այս կոնտակտային ձևը:

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7