Adam Grosser: A mobile fridge for vaccines

82,948 views ・ 2008-06-24

TED


Ju lutemi, klikoni dy herë mbi titrat në anglisht më poshtë për të luajtur videon.

Translator: olgert denas Reviewer: Mexhid Ferati
00:13
This is a work in process,
0
13683
2910
Ky është një projekt akoma në zhvillim
00:16
based on some comments that were made at TED two years ago
1
16617
4535
që bazohet në disa komente që u bënë
në TED dy vite më parë
mbi nevojën e arkivimit të vaksinave.
00:21
about the need for the storage of vaccine.
2
21176
3649
00:24
(Video): [On this planet
3
24849
1620
(Muzikë)
[ Në këtë planet ]
00:26
1.6 billion people
4
26493
2515
[ 1.6 bilion njerëz ]
[ nuk kanë qasje tek rryma elektrike ]
00:29
don't have access to electricity
5
29032
1965
[ sistem ftohje ]
00:31
refrigeration
6
31021
4135
[ ose lëndë djegëse ]
00:35
or stored fuels
7
35180
2617
00:38
this is a problem
8
38160
3435
[ kjo është problem ]
[ që ndikon në: ]
00:41
it impacts:
9
41619
2316
00:44
the spread of disease
10
44425
3222
[ shpërndarjen e sëmundjeve ]
[ ruajtjen e ushqimit dhe medikamenteve ]
00:47
the storage of food and medicine
11
47671
1808
00:49
and the quality of life.
12
49503
3102
[ dhe kualitetin e jetës ]
[ kështu që ky është plani: një frigorifer i lirë që punon pa rrymë elektrike... ]
00:53
So here's the plan ... inexpensive refrigeration
13
53430
2265
00:55
that doesn't use electricity, propane, gas, kerosene or consumables
14
55719
3264
[ pa propan, gaz, vajguri ose ndonjë lëndë tjetër djegëse ]
[ koha për pak termodinamikë ]
01:01
time for some thermodynamics
15
61159
2492
[ Dhe tregimin e Frigoriferit me Absorbim të Ndërprerë ]
01:03
And the story of the Intermittent Absorption Refrigerator]
16
63675
2722
Rreth 29 vjet më parë, mbaj mend kur mësuesi i termodinamikës
01:06
Adam Grosser: So 29 years ago, I had this thermo teacher
17
66421
2626
01:09
who talked about absorption and refrigeration, one of those things
18
69071
3103
na shpjegonte absorbimin dhe ngrirjen.
Që atëherë ky process më ngeli në mendje.
01:12
that stuck in my head, a lot like the Stirling engine:
19
72198
2528
Është shumë i ngjashëm në Motorin e Stirling:
gjë shumë e bukur, por që asnjë nuk dinte për se mund të përdorej.
01:14
it was cool, but you didn't know what to do with it.
20
74750
2451
Që ishte zbuluar më 1858 nga Ferdinand Carre
01:17
It was invented in 1858, by this guy Ferdinand Carré,
21
77225
2550
01:19
but he couldn't actually build anything with it
22
79799
2265
por ky s'mundi ta përdorte idenë në praktikë
për shkak të mungesës së mjeteve në atë kohë.
01:22
because of the tools at the time.
23
82088
1621
01:23
This crazy Canadian named Powel Crosley commercialized this thing
24
83733
4240
Një Kanadez ekstravagant, Powell Crosley
01:27
called the IcyBall, in 1928.
25
87997
2000
nxori në shitje një implementim të quajtur Icyball më 1928,
dhe ishte një ide e shkëlqyeshme,
01:30
It was a really neat idea, and I'll get to why it didn't work,
26
90021
3041
dhe do t'ju them më vonë pse nuk funksionoi,
por ja se si punonte.
01:33
but here's how it works.
27
93086
1174
01:34
There's two spheres and they're separated in distance.
28
94284
2576
Kishte dy sfera larg njëra-tjetrës.
01:36
One has a working fluid, water and ammonia,
29
96884
2356
Njëra përmbante fluid, ujë dhe amoniak,
01:39
and the other is a condenser.
30
99264
1588
ndërsa tjetra shërben si kondensator.
01:40
You heat up one side, the hot side.
31
100876
1965
Në fillim, një sferë, asaj nga ana e nxehtë, i jepet nxehtësi
01:42
The ammonia evaporates and it recondenses in the other side.
32
102865
3019
Amoniaku avullon
dhe kondenzon në sferën nga ana tjetër.
01:45
You let it cool to room temperature,
33
105908
2538
Më pas lihet të ftohet në temperaturë ambienti,
dhe atëherë, amoniaku fillon të ri-avullojë dhe në të njejtën kohë përzihet me ujin
01:48
and then, as the ammonia reevaporates and combines with the water
34
108470
3163
01:51
back on the erstwhile hot side,
35
111657
1603
aty ku ishte në anën e nxehtë,
ky proces krijon një efekt freskues/ngrirës mjaftë të fuqishëm.
01:53
it creates a powerful cooling effect.
36
113284
1854
01:55
So it was a great idea that didn't work at all.
37
115577
2417
Me pak fjalë, si ide ishte shumë e bukur vetëm që nuk funksionoi: shpërtheu.
01:58
They blew up.
38
118018
1194
Kjo ndodhi ngaqë amoniaku arrin presion shumë të lartë
01:59
(Laughter)
39
119236
1535
02:00
Because you're using ammonia, you get hugely high pressures
40
120795
2787
02:03
if you heated them wrong;
41
123606
1267
kur nxehet në mënyrë të gabuar.
02:04
it topped 400 psi.
42
124897
1755
Presioni arriti deri në 400 psi. Amoniaku ishte helmues. U shpërnda gjithandej.
02:06
The ammonia was toxic, it sprayed everywhere.
43
126676
2140
02:08
But it was kind of an interesting thought.
44
128840
2172
Sidoqoftë, ishte interesante si ide.
Ashtu që gjëja e mirë e 2006s është se
02:11
So the great thing about 2006,
45
131036
2432
02:13
there's a lot of really great computational work you can do.
46
133492
2855
egziston një potencial i lartë kompjuterik që mund të përdoret.
02:16
So we got the whole thermodynamics department at Stanford involved --
47
136371
4075
Kështuqë në futem në punë tërë departamentin e termodinamikës
në Stanford.
02:20
a lot of computational fluid dynamics.
48
140470
1830
Llogaritje të shumta mbi dinamikën e fluideve.
02:22
We proved that most of the ammonia refrigeration tables are wrong.
49
142324
3935
Në fund vërtetuam që shumica e tabelave mbi ngirjen e amoniakut ishin të gabuara.
Gjetëm disa gazra ngrirës jo helmues
02:26
We found some nontoxic refrigerants
50
146283
2053
02:28
that worked at very low vapor pressures.
51
148360
2111
që mund të punonin në shtypje të ulët të avullit.
Sollëm një team nga Britania --
02:30
We brought in a team from the UK --
52
150962
1689
02:32
a lot of great refrigeration people, it turns out, in the UK --
53
152675
2975
me sa duket ka shumë ekspertë mbi ngrirjen
në Britani --
02:35
and built a test rig, and proved that, in fact,
54
155674
2280
dhe ndërtuam një model, që vërtetoi se është e mundur të
02:37
we could make a low-pressure, nontoxic refrigerator.
55
157978
3243
ndërtohet një frigorifer që punon me gazra jo helmues në shtypje të ulta.
02:41
So this is the way it works.
56
161245
1348
Ja si punon.
02:42
You put it on a cooking fire.
57
162617
1412
Vihet të nxehet në zjarrë të kuzhinës.
Në shumicën e vendeve nëpër botë zjarri i kuzhinës nuk mungon,
02:44
Most people have cooking fires in the world,
58
164053
2110
qoftë jashtëqitje deveje qoftë dru për djegie.
02:46
whether it's camel dung or wood.
59
166187
1554
02:47
It heats up for about 30 minutes, cools for an hour.
60
167765
2688
Lihet të nxehet për rreth 30 minuta, dhe të ftohet për rreth një orë.
Futet në një enë
02:51
You put it into a container and it will refrigerate for 24 hours.
61
171570
3679
dhe ky do rrijë i ftohtë per 24 orë.
02:55
It looks like this.
62
175273
1222
Ja si duket. Ky është prototipi i pestë. S'është përfunduar akoma.
02:56
This is the fifth prototype, it's not quite done.
63
176519
2817
02:59
It weighs about eight pounds, and this is the way it works.
64
179360
2984
Peshon rreth 8 paunda (3.6 Kg), dhe punon kështu.
03:02
You put it into a 15-liter vessel, about three gallons,
65
182368
3582
Futet në një enë 15 litrash,
03:05
and it'll cool it down to just above freezing --
66
185974
2472
dhe e ftohë gati në temperaturë ngrirjeje
03:08
three degrees above freezing --
67
188470
1478
rreth 3 gradë mbi ngrirje
03:09
for 24 hours in a 30 degree C environment.
68
189972
3040
për rreth 24 orë në një dhomë me temperaturë 30 gradë Celsius. Është shumë ekonomik.
03:13
It's really cheap.
69
193036
1187
Mendojmë se mund të ndërtojmë më shumë prej këtyre për rreth 25 dollarë,
03:14
We think we can build these in high volumes for about 25 dollars,
70
194247
3076
dhe në numër të vogël për rreth 40 dollarë.
03:17
in low volumes for about 40 dollars.
71
197347
1731
Kështu mendojmë se mund të bëjmë një lloj frigoriferi
03:19
And we think we can make refrigeration something that everybody can have.
72
199102
3470
një komoditet që gjithkush mund ta përballojë.
03:22
Thank you.
73
202596
1176
Ju faleminderit.
03:23
(Applause)
74
203796
2221
(Duartrokitje)
Rreth kësaj faqe interneti

Kjo faqe do t'ju prezantojë me videot e YouTube që janë të dobishme për të mësuar anglisht. Do të shihni mësime angleze të mësuara nga mësues të nivelit më të lartë nga e gjithë bota. Klikoni dy herë mbi titrat në anglisht të shfaqura në secilën faqe të videos për të luajtur videon prej andej. Titrat lëvizin në sinkron me riprodhimin e videos. Nëse keni ndonjë koment ose kërkesë, ju lutemi na kontaktoni duke përdorur këtë formular kontakti.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7