Why mosquitoes bite some people more than others - Maria Elena De Obaldia

Translator: Besiana Zekaj

Some swear they’re cursed to be hunted by mosquitoes

Disa janë të mallkuar për t’u kafshuar nga mushkonjat

while their close-by companions are regularly left unscathed.

ndërsa tjerët rregullisht nuk ngacmohen prej tyre.

But is this an illusion?

Por a është ky një iluzion?

If it's not, what's going on? And what can we do about it?

Nëse s’është, çfarë po ndodh? Dhe çfarë mund të bëjmë?

It all comes down to how— and why— mosquitoes find us.

Krejt varet nga mënyra se si - dhe pse - na gjejnë mushkonjat.

While male mosquitoes stick to nectar for sustenance,

Derisa mushkonjat meshkuj ngjiten në nektar për ushqim,

females also seek out blood to provide the nutrients they need for their eggs.

femrat kërkojnë gjak për të siguruar lëndët ushqyese për vezët e tyre.

Different mosquito species evolved to feed on different animals.

Lloje të ndryshme mushkonjash evoluan të ushqehen nga kafshë

And, probably within the last 10,000 years,

të ndryshme. Dhe, ndoshta në 10,000 vjetët e fundit

multiple mosquito lineages independently evolved a predilection for people.

lloje të shumta mushkonjash evoluan për një predikim për njerëzit e caktuar.

As human settlements became more permanent,

Kur vendbanimet njerëzore u bënë të

they provided plenty of standing water, even through intense dry seasons,

përhershme, njerëzit siguruan ujë të qëndrueshëm, edhe në stinët e thata,

which supported mosquito reproduction year-round.

bëri që mushkonjat të riprodhohen gjatë gjithë vitit.

Female mosquitoes are equipped with antennae covered in hair-like appendages

Mushkonjat femra janë të pajisura me antenat e mbuluara me shtojca si qime

that contain odor-sensing receptors and neurons.

që kanë receptorët e ndjeshëm ndaj erës dhe neurone.

These pick up on the signals of their preferred hosts,

Këto kapin sinjalet nga njerëzit e tyre të preferuar,

And over thousands of years,

Dhe gjatë mijëra viteve,

the mosquitoes that target humans have gotten extremely good at tracking us down.

mushkonjat që kafshojne njerëzit u bënë jashtëzakonisht të mirë për të na gjetur.

They also target parts of our bodies where we’re less likely to notice them.

Ata synojnë pjesë të trupit tonë ku kemi më pak gjasa t’i vëmë re.

And they’re sensitive to visual cues and changes in airflow,

Jane të ndjeshme ndaj sinjaleve vizuale dhe ....

so when we try to defend ourselves, they can make swift escapes.

kështu që kur përpiqemi të mbrohemi prej tyre, ato mund të arratisen shpejtë.

They even learn to avoid particularly defensive people altogether.

Ata madje mësojnë të shmangin njerëzit që mbrohen krejtësisht.

But before these close encounters happen,

Por përpara se të na sulmojnë,

several factors alert mosquitoes to people's presence.

disa faktorë alarmojnë mushkonjat ndaj pranisë së njerëzve.

Female mosquitoes can pick up on the carbon dioxide humans constantly exhale

Mushkonjat femra mund të kapin CO2 që njerëzit nxjerrin vazhdimisht

from about 10 meters away.

nga rreth 10 metra larg.

Once they’ve gotten the CO2 cue,

Pasi të kenë marrë sinjalin e CO2,

they become especially interested in dark, high-contrast objects

ata bëhen veçanërisht të interesuar në objekte të errëta me kontrast të lartë

and the hues found in human skin.

dhe nuancat në lëkurën e njeriut.

As they follow the carbon dioxide plume to its source,

Ndërsa ndjekin burimin e CO2,

they eventually sense body heat and odors.

ato gjejnë nxehtësinë e trupit dhe aromat.

These smells are generated by the many microorganisms that live on our skin.

Aromat trupore gjenerohen nga mikrobet që jetojnë në lëkurën tonë.

They break down the secretions our bodies produce, like sweat and sebum.

Mikoorganizamt zbërthejnë sekrecionet e trupit tonë si djersa dhe sebumi.

In doing so, our skin microbes create smaller organic compounds

Kështu, mikrobet e lëkurës sonë krijojnë komponimet organike më të vogla

that can vaporize and get picked up as smells—

që mund të avullojnë dhe shfaqen si erë-aromë trupore

smells that human-homing mosquitoes are especially attuned to.

erë e cila tërheq mushkonjat që sulmojnë njerëzit.

Getting extra sweaty can temporarily make people more attractive to mosquitoes—

Djersitja e tepërt mund të bëjë njerëzit më tërheqës për mushkonjat-

as can ingesting alcohol or being pregnant.

sikurse edhe marrja e alkoolit ose të qenit shtatzënë.

And the Plasmodium parasite that causes malaria

Dhe paraziti Plasmodium që shkakton malarinë

makes the people it infects more appealing to mosquitoes by increasing

i bën njerëzit që infekton më tërheqës ndaj mushkonjave duk rritur

the amounts of certain fruit-smelling aldehyde compounds on their skin.

sasitë e aldehideve që i japin lëkurës aromë trupore më të shprehur.

This is extremely helpful to the parasite

Kjo është e dobishme për parazitin

because it depends on both humans and mosquitoes to reproduce.

sepse varet nga njerëzit dhe mushkonjat për t’u riprodhuar.

But in addition to these temporary factors,

Por përveç këtyre faktorëve të përkohshëm,

about 20% of people are thought to be naturally high attractors,

rreth 20% e njerëzve mendohet të jenë tërheqës të lartë të mushkonjave,

or mosquito magnets,

ose magnet mushkonjash,

who are disproportionately targeted year after year.

të cilët janë në shënjestër vit pas viti.

If you’re one of them, you’re probably well aware.

Nëse jeni një prej tyre, ndoshta e dini mirë këtë.

Sorry about that.

Na vjen shumë keq

Why this is seems to come down to some skin-specific characteristics.

Kjo duket se u takon disa karakteristikave specifike të lëkurës.

While carbon dioxide exhalations and body heat consistently signal the presence

Ndërsa nxjerrjet e CO2 dhe nxehtësia e trupit sinjalizon vazhdimisht praninë

of warm-blooded animals,

e kafshëve gjakngrohtë,

human body odor is more distinctive.

era e trupore është më e dallueshme.

And everyone hosts different microbial communities on their skin,

Dhe të gjithë kemi mikrobe të ndryshme në lëkurë,

which contribute to unique body odors that likewise vary from person to person.

që kontribuon në aromat unike trupore që ndryshojnë nga personi në person.

Researchers reveal that the receptors mosquitoes use to detect acidic compounds

Studiuesit zbulojnë se receptorët e mushkonjave zbulojnë përbërjet acidike

are especially important in helping them navigate towards humans.

që janë të rëndësishme për të ndihmuar atyre drejt njerëzve.

And, indeed, humans with more abundant skin acids

Njerëzit me sasi më të larta të acideve të lëkurës

prove to be consistently more attractive to mosquitoes.

dëshmon të jenë vazhdimisht më tërheqës për mushkonjat.

Because it’s such a persistent trait, certain genes may play a role,

Gjene të caktuara mund të luajnë rol,

perhaps by helping determine the skin’s microbial composition.

ndoshta duke ndihmuar në përbërjen mikrobike të lëkurës.

Scientists have observed that mosquitoes demonstrate similar levels of attraction

Shkencëtarët kanë vërejtur se mushkonjat demonstrojnë nivele të ngjashme tërheqjeje

among identical twins while responding more variably to fraternal twins,

mes binjakëve identikë ndërsa përgjigje më të ndryshueshme te binjakët dizigot,

which supports that there may be some genetic basis at play.

që mbështet idenë se mund të ketë ndonjë bazë gjenetike.

But beyond confirming that mosquitoes are, in fact,

Por përtej konfirmimit se mushkonjat janë në fakt,

conspiring against some of us specifically,

duke komplotuar kundër disave nga ne,

understanding what makes people mosquito-magnets

të kuptuarit e asaj që i bën njerëzit ...

has serious, large-scale implications.

ka efekte serioze në shkallë të gjerë.

Every year, hundreds of thousands of people die from mosquito-borne diseases.

Çdo vit, mijëra njerëz vdesin nga sëmundjet e shkaktuara nga mushkonjat.

And resources aren’t reaching those who need them most.

Dhe ne s’po arrijnë ata që kanë më shumë nevojë.

This knowledge can help inspire solutions, like more effective insect repellents

Kjo njohuri mund të ndihmojë në gjetjen e zgjidhjeve, më efektive kundër insekteve

that manipulate the skin's microbiome and odors.

që manipulojnë lëkurën mikrobiomat dhe aromat.

And knowing that some people are especially strong mosquito attractors

Dhe duke e ditur se disa njerëz janë tërheqës të fortë të mushkonjave

could also help efforts to get them resources

mund të ndihmojë përpjekjet për të marrë

like repellents, bed nets, vaccines, tests, and treatments.

si largues insektesh, rrjeta shtrati, vaksina, teste dhe trajtime.

The results could not only be less itchy,

Rezultatet mund të japin më pak kruajtje,

they could break transmission cycles and save countless lives.

ata mund të thyejnë ciklet e transmetimit dhe shpëton jetë të panumërta.