Why mosquitoes bite some people more than others - Maria Elena De Obaldia

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

Some swear they’re cursed to be hunted by mosquitoes

အနီးကပ် အဖော်တွေက ပုံမှန် မထိမခိုက် ဖြစ်ကျန်နေပေမဲ့၊ သူတို့ကတော့

while their close-by companions are regularly left unscathed.

ကျိန်စာမိသလို ခြင် လိုက်တာခံရတယ်လို့ တချို့က ကျိန်ဆဲကြတယ်။

But is this an illusion?

ဒါပေမဲ့ ဒါက အစွဲမှားတစ်ခုလား။

If it's not, what's going on? And what can we do about it?

မဟုတ်ဘူးဆိုရင် ဘာ ဖြစ်နေတာလဲ။ ဒါနဲ့ပတ်သက်ပြီး ဘာလုပ်နိုင်သလဲ။

It all comes down to how— and why— mosquitoes find us.

ဒါအားလုံးဟာ ဘယ်လိုနဲ့ ဘာကြောင့် ခြင်တွေ လူတွေကို တွေလဲဆိုတာနဲ့ဆိုင်ပါတယ်။

While male mosquitoes stick to nectar for sustenance,

ခြင်ထီးတွေက အစာအတွက် ဝတ်ရည်ကို စွဲကပ်ကြပေမဲ့

females also seek out blood to provide the nutrients they need for their eggs.

အမတွေက ဥတွေအတွက် လိုအပ်တဲ့ အာဟာရ ဓာတ်တွေကို ထောက်ပံ့ဖို့ သွေးကို ရှာဖွေတယ်။

မတူတဲ့ခြင်တွေက မတူတဲ့တိရိစ္ဆာန်တွေကို မှီပြီးရှင်သန်ဖို့ ဆင့်ကဲပြောင်းလဲလာတယ်။

Different mosquito species evolved to feed on different animals.

And, probably within the last 10,000 years,

လွန်ခဲ့တဲ့ အနှစ် ၁၀,၀၀၀ အတွင်းမှာ ခြင်မျိုးဆက်

multiple mosquito lineages independently evolved a predilection for people.

အတော်များများဟာလူတွေအတွက် နှစ်ခြိုက်မှု တစ်ခု သီးခြား ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့လောက်တယ်။

As human settlements became more permanent,

လူသား အခြေချနေထိုင်ရာတွေ ပိုတည်မြဲလာတာနဲ့အမျှ၊

they provided plenty of standing water, even through intense dry seasons,

ဒါတွေက အမြဲတမ်း ရေအများအပြားကို ပံ့ပိုးတယ်၊ ပြင်းထန် ခြောက်သွေ့တဲ့

which supported mosquito reproduction year-round.

ရာသီတွေကနေတောင်၊ ဒါက ခြင်မျိုးပွားမှုကို တစ်နှစ်လုံးထောက်ပံ့တယ်။

Female mosquitoes are equipped with antennae covered in hair-like appendages

ခြင်မတွေမှာ အနံ့ အာရုံခံတွေနဲ့ နျူရွန်းတွေ ပါဝင်တဲ့ ဆံပင်နဲ့တူတဲ့

that contain odor-sensing receptors and neurons.

ကိုယ်အင်္ဂါတွေနဲ့ ဖုံးထားတဲ့ ဦးမှင်တွေ တပ်ဆင်ထားတယ်။

These pick up on the signals of their preferred hosts,

နှစ်သက်ရာ လက်ခံကောင်တွေရဲ့ အချက်ပြမှုတွေပေါ်မှာ အနံ့ခံပြီး

And over thousands of years,

နှစ်ထောင်ချီအကြာမှာ ။

the mosquitoes that target humans have gotten extremely good at tracking us down.

လူသားတွေကို ပစ်မှတ်ထားတဲ့ ခြင်တွေက လူတွေကို ခြေရာခံရာမှာ အလွန်အမင်းတော်လာတယ်။

They also target parts of our bodies where we’re less likely to notice them.

လူတွေ သတိပြုနိုင်ခြေနည်းတဲ့ ကိုယ်ခန္ဓာ အပိုင်းတွေကိုလည်း ပစ်မှတ်ထားတယ်။

And they’re sensitive to visual cues and changes in airflow,

အမြင်ပိုင်း အချက်ပြမှူတွေနဲ့ လေစီးကြောင်း ပြောင်းလဲမှုတွေကို အကင်းပါးတော့

so when we try to defend ourselves, they can make swift escapes.

လူတွေ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် ကာကွယ်ဖို့ ကြိုးစားတဲ့အခါ အမြန် ရှောင်တိမ်းနိုင်တယ်။

They even learn to avoid particularly defensive people altogether.

သူတို့ဟာ အထူးသဖြင့် ကာကွယ်တတ်သူ တွေကို လုံးလုံးရှောင်ဖို့တောင် သင်ယူကြတယ်။

But before these close encounters happen,

ဒါပေမဲ့ ဒီအနီးကပ် တွေ့ဆုံ မှုတွေမတိုင်ခင်၊

several factors alert mosquitoes to people's presence.

အချက်အလက် အများအပြားက လူတွေရှိနေတာကို ခြင်တွေကို သတိပေးတယ်။

Female mosquitoes can pick up on the carbon dioxide humans constantly exhale

ခြင်မတွေဟာ ၁၀ မီတာခန့်အကွာကနေ လူသားတွေ ရှူထုတ်တဲ့ ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ်ကို

from about 10 meters away.

အဆက်မပြတ် အနံ့ခံနိုင်တယ်။

Once they’ve gotten the CO2 cue,

ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ် အချက်ပြမှု ရတာနဲ့၊

they become especially interested in dark, high-contrast objects

သူတို့ဟာ အထူးသဖြင့် မှောင်ပြီး မြင်သာတဲ့ အရာဝတ္ထုတွေနဲ့ လူ့ အရေပြားမှာ

and the hues found in human skin.

တွေ့ရတဲ့ အရောင်တွေကို စိတ်ဝင်စားလာကြတယ်။

As they follow the carbon dioxide plume to its source,

ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ်ကို အရင်းအမြစ်အထိ လိုက်ရင်း

they eventually sense body heat and odors.

နောက်ဆုံး ကိုယ်ခန္ဓာအပူနဲ့ အနံ့တွေကို အာရုံခံမိတယ်။

These smells are generated by the many microorganisms that live on our skin.

ဒီအနံ့တွေကို အရေပြားပေါ်မှာ နေတဲ့ အဏုဇီဝပိုးတွေက ထုတ်ပေးတာပါ။

They break down the secretions our bodies produce, like sweat and sebum.

ချွေးနဲ့ အဆီလို လူ့ခန္ဓာတွေက ထုတ်လုပ်တဲ့ စိမ့်ရည်တွေကို ဒါတွေက ဖြိုဖျက်တယ်။

In doing so, our skin microbes create smaller organic compounds

ဒီလိုလုပ်ရင်း၊ လူတွေရဲ့ အရေပြား ပိုးမွှားတွေက အငွေ့ပျံပြီး

that can vaporize and get picked up as smells—

အနံ့တွေ ခံနိုင်တဲ့ အသေးစား အော်ဂဲနစ်ဒြပ်ပေါင်းများကို ဖန်တီးတယ်၊

smells that human-homing mosquitoes are especially attuned to.

အထူးသဖြင့် လူတွေမှာ ခိုနေတဲ့ ခြင်တွေ ယဉ်ပါးနေတဲ့ အနံ့တွေပါ။

Getting extra sweaty can temporarily make people more attractive to mosquitoes—

အရက် မျိုချတာ ဒါမဟုတ် ကိုယ်ဝန်ဆောင်တာလို အပို ချွေးထွက်တာက

as can ingesting alcohol or being pregnant.

လူတွေကို ခြင်တွေအတွက် ယာယီ ဆွဲဆောင်စေနိုင်တယ်။

And the Plasmodium parasite that causes malaria

ငှက်ဖျားရောဂါဖြစ်စေတဲ့ ပလာစမိုဒီယမ် ကပ်ပါးပိုးက

makes the people it infects more appealing to mosquitoes by increasing

အရေပြားပေါ်က သစ်သီးနံ့ထွက်တဲ့ အယ်ဒီဟိုက် ဒြပ်ပေါင်းတွေရဲ့ ပမာဏကို

the amounts of certain fruit-smelling aldehyde compounds on their skin.

တိုးမြှင့်ပေးရင်း လူတွေကို ခြင်တွေအတွက် ပိုဆွဲဆောင်စေတယ်။

This is extremely helpful to the parasite

ဒါက ကပ်ပါးပိုးကို အလွန်အထောက်အကူပြုတာက

because it depends on both humans and mosquitoes to reproduce.

မျိုးပွားဖို့ လူသားတွေနဲ့ ခြင်နှစ်မျိုး စလုံးအပေါ် မူတည်တာကြောင့်ပါ။

But in addition to these temporary factors,

ဒါပေမဲ့ ဒီယာယီအကြောင်းရင်းတွေအပြင်၊

about 20% of people are thought to be naturally high attractors,

လူ ၂၀% ခန့်က သဘာဝအလျောက် မြင့်မားတဲ့ ဆွဲဆောင်သူတွေ ဒါမှမဟုတ်

or mosquito magnets,

ခြင်သံလိုက်တွေလို့ ယူဆရတယ်၊

who are disproportionately targeted year after year.

တစ်နှစ်ပြီး တစ်နှစ် အချိုးအစားမကျစွာ ပစ်မှတ်ထားခံရသူတွေပါ။

If you’re one of them, you’re probably well aware.

သင်က သူတို့ထဲက တစ်ယောက်ဆိုရင်၊ ကောင်းကောင်းသိလောက်တယ်။

Sorry about that.

ဒီအတွက် စိတ်မကောင်းပါ။

Why this is seems to come down to some skin-specific characteristics.

ဒါက အရေပြားအထူး လက္ခဏာအချို့ ပေါ်ပေါက်လာပုံရတာကြောင့်ပါ။

While carbon dioxide exhalations and body heat consistently signal the presence

ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုဒ် ရှူထုတ်တာနဲ့ ကိုယ်အပူက သွေးနွေး တိရစ္ဆာန်တွေရှိနေတာကို

of warm-blooded animals,

တစ်သမတ်တည်း အချက်ပြနေပေမဲ့

human body odor is more distinctive.

လူ့ကိုယ်နံ့က ပိုသိသာပါတယ်။

And everyone hosts different microbial communities on their skin,

လူတိုင်းဟာ အရေပြားပေါ်က အဏုဇီဝ အစုအမျိုးမျိုးကို လက်ခံကြတယ်။

which contribute to unique body odors that likewise vary from person to person.

အဲဒီအစုတွေကလည်း တစ်စုနဲ့တစ်စု မတူတဲ့ ထူးခြားတဲ့ ကိုယ်နံ့တွေကို ဖြစ်ပေါ်စေတယ်။

Researchers reveal that the receptors mosquitoes use to detect acidic compounds

အက်စစ်ဒစ်ဒြပ်ပေါင်းတွေကို ခွဲခြားဖို့ ခြင်တွေ အသုံးပြုတဲ့ အာရုံခံအင်္ဂါတွေက

are especially important in helping them navigate towards humans.

လူတွေဆီ သွားဖို့ ကူညီရာမှာ အထူး အရေးပါ တယ်လို့ သုတေသီတွေက ဖော်ပြတယ်။

And, indeed, humans with more abundant skin acids

တကယ်တမ်းတော့ အရေပြား အက်ဆစ် ပိုများတဲ့ လူသားတွေဟာ ခြင်တွေကို

prove to be consistently more attractive to mosquitoes.

တစ်သမတ်တည်း ပိုဆွဲဆောင်တာကို သက်သေပြနေတယ်။

Because it’s such a persistent trait, certain genes may play a role,

ဒါက ဆက်တိုက်စရိုက်လက္ခဏာလိုဖြစ်တာကြောင့် ဗီဇတချို့က အရေပြားရဲ့ အဏုဇီဝ

perhaps by helping determine the skin’s microbial composition.

ဖွဲ့စည်းမှုကို ဆုံးဖြတ်ဖို့ ကူညီရင်း ကဏ္ဍတစ်ခုကနေ ပါဝင်နိုင်တယ်။

Scientists have observed that mosquitoes demonstrate similar levels of attraction

ဗီဇဆိုင်ရာ အခြေခံတချို့ရှိနိုင်တာကို ထောက်ခံတဲ့ အမြွှာညီအစ်ကိုတွေကို

among identical twins while responding more variably to fraternal twins,

ပိုကွဲပြားစွာ တုံ့ပြန်ပေမဲ့ ချွတ်စွပ်တူတဲ့ အမြွှာတွေအကြား အလားတူ ဆွဲဆောင်မှု ပမာဏကို

which supports that there may be some genetic basis at play.

ခြင်တွေက ဖော်ပြတယ်လို့ သိပ္ပံပညာရှင်တွေ သတိပြုမိခဲ့တယ်။

But beyond confirming that mosquitoes are, in fact,

ဒါပေမဲ့ ခြင်တွေဟာ တကယ်တော့ လူတွေထဲက တချို့ကို

conspiring against some of us specifically,

အတိအကျ ထိခိုက်စေတာကို အတည်ပြုတာရဲ့ အလွန်က

understanding what makes people mosquito-magnets

လူတွေကို ခြင်-သံလိုက်တွေ ဖြစ်စေတာကို နားလည်တာက

has serious, large-scale implications.

ကြီးမားတဲ့ သက်ရောက်မှုတွေ ရှိပါတယ်။

Every year, hundreds of thousands of people die from mosquito-borne diseases.

နှစ်စဉ် လူထောင်ချီဟာ လူတွေဟာ ခြင်ကြောင့် ဖြစ်တဲ့ ရောဂါတွေကြောင့် သေဆုံးကြရတယ်။

And resources aren’t reaching those who need them most.

အရင်းအမြစ်တွေဟာ ဒါတွေကို အလိုအပ်ဆုံးသူတွေဆီ မရောက်ဘူး။

This knowledge can help inspire solutions, like more effective insect repellents

ဒီအသိပညာက အရေပြားရဲ့ အဏုဇီဝရုပ်နဲ့ အနံ့တွေကို ကိုင်တွယ်နိုင်တဲ့ ပိုထိရောက်တဲ့

that manipulate the skin's microbiome and odors.

အင်းဆက်နိုင်ဆေးတွေလို ဖြေရှင်းနည်းတွေကို စေ့ဆော်ပေးနိုင်တယ်။

And knowing that some people are especially strong mosquito attractors

တချို့တွေက အထူးသဖြင့် အားကောင်းတဲ့ ခြင် ဆွဲဆောင်သူတွေဆိုတာကို သိတာက

could also help efforts to get them resources

ခြင်နိုင်ဆေး၊ ခြင်ထောင်၊ ကာကွယ်ဆေး၊

like repellents, bed nets, vaccines, tests, and treatments.

စမ်းသပ်မှုနဲ့ ကုသမှုလို အရင်းအမြစ်တွေကို ရဖို့ အားထုတ်မှုတွေကိုလည်း ကူညီနိုင်တယ်။

The results could not only be less itchy,

အကျိုးဆက်တွေက ယားယံတာ ပိုနည်းရုံသာမက၊

they could break transmission cycles and save countless lives.

ကူးစက်မှု သံသရာတွေကို ချိုးဖျက်ပြီး မရေနိုင်တဲ့ အသက်တွေကို ကယ်တင်နိုင်တာပါ။