6 myths about the Middle Ages that everyone believes - Stephanie Honchell Smith

Translator: Daniela Tola Reviewer: Helena Bedalli

Medieval Europe.

Në Evropën Mesjetare.

Where unbathed, sword-wielding knights ate rotten meat,

Ku kalorësit e palarë, me shpatë në brez hanin mish të prishur,

thought the Earth was flat, defended chastity-belt wearing maidens,

mendonin që Toka ishte e sheshtë, ku zonjushat vishnin brezin e virgjërisë

and tortured their foes with grisly gadgets.

ku njerëzit torturoheshin me lloj lloj mjetesh.

Except... this is more fiction than fact.

Por kjo është më shumë trillim sesa fakt.

So, where do all the myths about the Middle Ages come from?

Por nga vijnë gjithë këto mite për Epokën e Mesjetës

And what were they actually like?

Po si qëndron e vërteta?

The “Middle Ages” refers to a 1,000-year timespan,

“Epoka e Mesjetës” i referohet një harku kohor 1000-vjeçar,

stretching from the fall of Rome in the 5th century

që shtrihet nga rënia e Romës në shekullin e 5-të

to the Italian renaissance in the 15th.

te Rilindja Italiane në shekullin e 15-të.

Though it’s been applied to other parts of the world,

Edhe pse ka përfshirë shumë pjesë të tjera të botës,

the term traditionally refers specifically to Europe.

termi tradicionalisht i referohet Evropës.

One misconception is that medieval people were all ignorant and uneducated.

Mendohej që mesjetarët ishin injorantë të paarsimuar.

For example, a 19th century biography of Christopher Columbus

Për shembull, në një biografi të Kristofor Kolombit të shekullit të 19-të

incorrectly purported that medieval Europeans thought the Earth was flat.

pretendohet gabimisht që Evropianët Mesjetarë e mendonin Tokën e sheshtë.

Sure, many medieval scholars describe the Earth as the center of the universe—

Sigurisht, shumë studiuese përshkruajnë Tokën si qendrën e universit -

but there wasn't much debate as to its shape.

por nuk pati shumë debate për sa i përket formës së saj.

A popular 13th century text was literally called “On the Sphere of the World.”

Një tekst popullor i shekullit të 13-të thoshte “Në sferën e botës”.

And literacy rates gradually increased during the Middle Ages

Në fakt shkrim-leximi u rrit gradualisht gjatë mesjetës

alongside the establishment of monasteries, convents and universities.

ashtu si dhe krijimi i manastireve, institucionet e besimit dhe universitetet

shumë njohuri që vinin nga lashtësia nuk ishte “humbur”;

Ancient knowledge was also not “lost”;

Greek and Roman texts continued to be studied.

Tekstet greke dhe romake vazhduan të studioheshin.

The idea that medieval people ate rotten meat and used spices to cover the taste

Ideja se njerëzit hanin mish të kalbur me shumë erëza për ta bërë atë të shijshëm

was popularized in the 1930s by a British book.

u bë shumë e njohur në vitet 1930 në sajë të një libri britanik.

It misinterpreted one medieval recipe

Ai thjesht keqinterpretoi një recetë gatimi mesjetare

and used the existence of laws barring the sale of putrid meat

si dhe përdori ekzistencën e ligjeve që ndalonin shitjen e mishit të kalbur

as evidence it was regularly consumed.

sikur ky mish konsumohej rregullisht.

In fact, medieval Europeans avoided rancid foods

Në fakt, Evropianët Mesjetarë shmangen konsumin e ushqimeve të prishura

and had methods for safely preserving meats,

dhe kishin metoda për konservimin e mishit me cilesi

like curing them with salt.

siç është lyerja e tyre me shumë kripë.

Spices were popular.

Erëzat ishin shumë të përdorura.

But they were oftentimes pricier than meat itself.

dhe shpesh ato ishin më të shtrenjta se vetë mishi

So if someone could afford them, they could also buy unspoiled food.

Nëse mund t’i blije dot ato, mund të blije ushqim të paprishur po ashtu.

Meanwhile, the 19th century French historian Jules Michelet

Ndërkohë, në shekullin e 19-të historiani francez Jules Michelet

referred to the Middle Ages as “a thousand years without a bath.”

i referohet mesjetës si “Një mijë vjet pa banjë.”

But even small towns boasted well-used public bathhouses.

Ndërkohë që edhe qytetet e vogla mburreshin me banjat e tyre publike.

People lathered up with soaps made of things

Njerëzit shkumëzoheshin me sapunë

like animal fat, ash, and scented herbs.

të bërë me si yndyra shtazore, hi dhe aroma lulesh

And they used mouthwash, teeth-scrubbing cloths with pastes and powders,

Ata përdornin shplarse goje, pastrues dhëmbësh paste e pluhur

and spices and herbs for fresh-smelling breath.

solucione me erëza për të pasur ere te mirë e të freskët te gojes.

So, how about medieval torture devices?

Por si kanë qenë pajisjet e torturës mesjetare?

In the 1890s, a collection of allegedly “terrible relics of a semi-barbarous age”

Në vitet 1890, filloi një tur koleksioni “Relike të tmerrshme

të një epoke gjysmë barbare”

went on tour.

Among them: the Iron Maiden, which fascinated viewers with its spiked doors—

Midis tyre: Iron Maiden, e cila magjepsi me dyert e saj me thumba-

but it was fabricated, possibly just decades before.

por që ishte gjithçka e sajuar, ndoshta vetëm disa dekada më parë.

And there’s no indication Iron Maidens actually existed in the Middle Ages.

Dhe nuk ka asnjë tregues që Iron Maidens ekzistonte në të vërtetë në mesjetë.

The “Pear of Anguish,” meanwhile, did exist—

Ndërkohë që e “Pear of Anguish,” ekzistonte -

but probably later on and it couldn’t have been used for torture.

por ndoshta më vonë, ajo nuk është përdorur për torturë.

It may have just been a shoe-stretcher.

Mund të ketë qenë thjesht një mjet që zgjeronte këpucët.

Indeed, many ostensibly medieval torture devices are far more recent inventions.

por, shumë mjete të njohura si mesjetare janë shpikje të kohëve më të vona.

Medieval legal proceedings were overall less gruesome than these gadgets suggest.

Procedurat ligjore mesjetare kanë qenë më pak të tmerrshme në fakt.

They included fines, imprisonment, public humiliation,

Ato përfshinin gjoba, burgim, apo dhe poshtërimi publik,

and certain forms of corporal punishment.

por ka pasur dhe tortura.

Torture and executions did happen,

Në fakt ka pasur dhe ekzekutime dhe tortura

but especially violent punishments, like drawing and quartering,

por sidomos torturat e dhimbshme, me prerje dhe coptime,

were generally reserved for crimes like high treason.

përgjithësisht rezervoheshin për krime si tradhtia e lartë.

Surely chastity belts were real, though, right?

Po brezi i virgjerisë a ka qenë i vërtetë?

Probably not.

Ndoshta jo.

They were first mentioned by a 15th century German engineer, likely in jest,

Ka gjasa të jetë përmenduar me shaka nga një nxhinier gjerman i shekullit 15te

alongside fart jokes and a device for invisibility.

krahas shakave të rëndomta dhe një pajisje e padukshme.

From there, they became popular subjects of satire

Prej asaj kohe ato u bënë tema të njohura të satirës

that were later mistaken for medieval reality.

që më vonë gabimisht u morën si një realitet mesjetar.

Idetë për Epokën e Mesjetës kanë qenë nga më të ndryshmet

Ideas about the Middle Ages have varied

depending on the interest of those in later times.

në varësi të interesit të atyre që do jetonin më pas.

The term— along with the pejorative “Dark Ages”—

Termi - përbuzësh “Epoka të Errëta”

was popularized during the 15th and 16th centuries

- u bë popullor gjatë shekujve 15 dhe 16

by scholars biased toward the Classical and Modern periods

nga studiuesit që parapëlqenin Periudhën klasike dhe moderne

that came before and after.

që vinin para dhe pas saj.

And, as Enlightenment thinkers celebrated their dedication to reason,

Ndërsa mendimtarët iluministë kremtonin përkushtimin e tyre ndaj arsyes,

they depicted medieval people as superstitious and irrational.

ata i përshkruanin njerëzit mesjetarë si supersticiozë dhe irracionalë.

In the 19th century, some Romantic European nationalist thinkers— well—

Në shekullin e 19-të, disa mendimtarë nacionalistë romantikë evropianë -

romanticized the Middle Ages.

- romantizuan mirë Mesjetën.

They described isolated, white, Christian societies,

Ata thoshin që ishte shoqëri e izoluar të njerëzve të bardhë, të krishter,

emphasizing narratives of chivalry and wonder.

duke treguar mbrekullushëm tregimet e kalorësisë.

But knights played minimal roles in medieval warfare.

Por në fakt kalorësit luajtën rol minimale në luftërat mesjetare.

And the Middle Ages saw large-scale interactions.

Dhe mesjeta pa kështu ndërveprime në shkallë të gjerë.

Ideas flowed into Europe along Byzantine, Muslim, and Mongol trade routes.

Idetë rrodhën në Evropë përgjatë rrugëve tregtare Bizantine, Myslimane dhe Mongole.

And merchants, intellectuals, and diplomats of diverse origins

Dhe tregtarë, intelektualë dhe diplomatë me origjinë nga më të ndryshmet.

visited medieval European cities.

vizituan qytetet mesjetare evropiane

The biggest myth may be that the millennium of the Middle Ages

Miti më i madh mund të jetë se mijëvjeçari i Mesjetës

amounts to one distinct, cohesive period of European history at all.

përbën një periudhë të veçantë, kohezive të historisë evropiane.

Fillimisht u vlerësua për atë çka ishte dhe më shumë për ato çka nuk ishte,

Originally defined less by what they were than what they weren’t,

the Middle Ages became a ground for dueling ideas—

Mesjeta u bë një terren për dyluftim idesh -

fueling more fantasy than fact.

duke ushqyer më shumë fantazi sesa fakte.