Street Art for Hope and Peace | eL Seed | TED Talks

Translator: Helena Bedalli Reviewer: Alba Xhani

In 2012, when I painted the minaret of Jara Mosque

Në 2012, kur pikturova minaren e xhamisë Jara,

in my hometown of Gabés, in the south of Tunisia,

në qytetin tim të lindjes Gabés, në jug të Tunizisë,

I never thought that graffiti would bring so much attention to a city.

nuk e kisha menduar se grafiti do të sillte kaq shumë vëmendje në qytet.

At the beginning, I was just looking for a wall in my hometown,

Në fillim, po kërkoja vetëm për një mur në qytetin e lindjes,

and it happened that the minaret was built in '94.

kur zbulova se minarja ishte ndërtuar në 1994.

And for 18 years, those 57 meters of concrete stayed grey.

Dhe për 18 vjet, ato 57 metra betoni kanë qenë gri.

When I met the imam for the first time, and I told him what I wanted to do,

Kur takova imamin dhe i tregova për planin tim

he was like, "Thank God you finally came,"

më tha: "Falë Zotit, erdhe më në fund."

and he told me that for years he was waiting for somebody

Më tha që kishte pritur prej vitesh për dikë

to do something on it.

që ta bënte diçka të tillë.

The most amazing thing about this imam is that he didn't ask me anything --

Më e pabesueshmja ishte që imami nuk më kërkoi asgjë,

neither a sketch, or what I was going to write.

As edhe një skicë, apo çfarë do të shkruaja aty.

In every work that I create, I write messages

Në secilën nga punët unë shkruaj mesazhe

with my style of calligraffiti -- a mix of calligraphy and graffiti.

me stilin tim kaligrafitik, një miks i kaligrafisë me grafitin.

I use quotes or poetry.

Përdor citate ose poezi.

For the minaret, I thought that the most relevant message

Për minaren, mendova që mesazhi më i përshtatshëm

to be put on a mosque should come from the Quran,

për tu shkruar në një xhami duhet të vinte nga Kurani.

so I picked this verse:

Kështu që zgjodha këtë paragraf:

"Oh humankind, we have created you from a male and a female,

"O njerëz! Ne ju krijuam prej një mashkulli e një femre,

and made you people and tribe, so you may know each other."

dhe ju shndërruam në popuj e fise, në mënyrë që të njiheni me njëri-tjetrin"

It was a universal call for peace, tolerance, and acceptance

Është një thirrje për paqe, tolerancë dhe pranim

coming from the side that we don't usually portray in a good way in the media.

por shpesh e keqportretizuar në media.

I was amazed to see how the local community reacted to the painting,

Isha i mahnitur të shikoja se si komuniteti reagoi ndaj grafitit

and how it made them proud to see the minaret getting so much attention

dhe në çfarë pike ishte krenar që minarja tërhoqi vëmendjen

from international press all around the world.

e shtypit në mbarë botën.

For the imam, it was not just the painting;

Për imamin ishte më shumë se një pikturë.

it was really deeper than that.

Ishte më e thellë se aq.

He hoped that this minaret would become a monument for the city,

Ai shpresonte që minarja do të bëhej monumenti i qytetit

and attract people to this forgotten place of Tunisia.

dhe do të tërhiqte njerëzit në këtë cep të harruar të Tunizisë.

The universality of the message,

Universaliteti i mesazhit,

the political context of Tunisia at this time,

konteksti politik i Tunizisë,

and the fact that I was writing Quran in a graffiti way

dhe fakti që Kurani ishte shkruar me grafiti

were not insignificant.

ishte i shënuar.

It reunited the community.

Komuniteti u ribashkua.

Bringing people, future generations,

Unë mbledh njerëzit, kulturat dhe gjeneratat

together through Arabic calligraphy

nëpërmjet kaligrafisë arabe.

is what I do.

Writing messages is the essence of my artwork.

Shkrimi i mesazheve është baza e punës sime.

What is funny, actually, is that even Arabic-speaking people

Është e bukur, se edhe ata që e kanë gjuhën e tyre arabishten

really need to focus a lot to decipher what I'm writing.

duhet të përqëndrohen mirë për të deshifruar atë që shkruaj.

You don't need to know the meaning to feel the piece.

Nuk ka nevojë të dish kuptimin për të shijuar artin.

I think that Arabic script touches your soul before it reaches your eyes.

Mendoj që e shkruara arabisht prek shpirtin përpara se të arrijë te sytë.

There is a beauty in it that you don't need to translate.

Ka një bukuri që nuk është e domosdoshme të përkthehet.

Arabic script speaks to anyone, I believe;

Shkrimi arab i flet gjithë botës, mendoj;

to you, to you, to you, to anybody,

të flet ty, ty, ty, çdonjeriu,

and then when you get the meaning,

dhe kur e di kuptimin,

you feel connected to it.

ti ndjehesh i lidhur me të.

I always make sure to write messages

Unë bëj kujdes që të shkruaj

that are relevant to the place where I'm painting,

mesazhe që i përkasin vendit ku pikturoj,

but messages that have a universal dimension,

por mesazhe që kanë një dimension universal,

so anybody around the world can connect to it.

në mënyrë që njerëzit nga e gjithë bota, të gjejnë veten në të.

I was born and raised in France, in Paris,

U linda dhe u rrita në Francë, Paris,

and I started learning how to write and read Arabic when I was 18.

dhe fillova të mësoj të shkruaj e të lexoj arabisht kur isha 18 vjeç.

Today I only write messages in Arabic.

Sot shkruaj vetëm mesazhe në arabisht.

One of the reasons this is so important to me,

Një nga arsyet për të cilat kjo ka rëndesi për mua

is because of all the reaction that I've experienced all around the world.

buron nga të gjitha reagimet në mbarë botën.

In Rio de Janeiro, I translated this Portuguese poem

Në Rio de Janeiro kam përkthyer këtë poemë portugeze

from Gabriela Tôrres Barbosa,

të Gabriela Tôrres Barbosa,

who was giving an homage to the poor people of the favela,

që i bën homazh lagjeve të varfra.

and then I painted it on the rooftop.

E pikturova mbi një çati.

The local community were really intrigued by what I was doing,

Banorët ishin vërtet të intriguar nga puna ime,

but as soon as I gave them the meaning of the calligraphy,

por kur u shpjegova kuptimin e kaligrafisë,

they thanked me, as they felt connected to the piece.

Ata më falenderuan se e ndjenë veten të lidhur me pikturën.

In South Africa, in Cape Town,

Në Afrikën e Jugut, në Cape Town,

the local community of Philippi

komuniteti lokal i Filipi

offered me the only concrete wall of the slum.

më ofroi të vetmin mur prej betoni të lagjes.

It was a school, and I wrote on it

Ishte muri i shkollës dhe shkrova mbi të

a quote from Nelson Mandela,

një thënie të Nelson Mandela,

saying, "[in Arabic],"

qe thotë, [në arabisht],

which means, "It seems impossible until it's done."

që do të thotë, "Duket e pamundur derisa arrihet."

Then this guy came to me and said, "Man, why you don't write in English?"

Pastaj një tip erdhi e më pyeti: "Pse nuk shkruan në anglisht?"

and I replied to him, "I would consider your concern legit if you asked me

Iu përgjigja: "Kjo pyetje do të ishte legjitime

nëse do të më pyesje pse nuk shkruaj në Zulu."

why I didn't write in Zulu."

In Paris, once, there was this event,

Në Paris, pati një ndodhi,

and someone gave his wall to be painted.

ku njëri dhuroi murin për tu pikturuar.

And when he saw I was painting in Arabic,

Dhe kur e pa që pikturoja në arabisht,

he got so mad -- actually, hysterical -- and he asked for the wall to be erased.

u nervozua, u bë histerik, dhe kerkoi që muri të fshihej.

I was mad and disappointed.

Unë u tërbova dhe u zhgënjeva.

But a week later, the organizer of the event asked me to come back,

Por një javë më vonë, organizatori më kërkoi të kthehesha,

and he told me that there was a wall right in front of this guy's house.

Më tha që kishte një mur, mu përballë me shtëpinë e këtij tipit.

So, this guy --

Kështu që ky njeri,

(Laughter)

(Të qeshura)

like, was forced to see it every day.

ishte i detyruar ta shikonte çdo ditë.

At the beginning, I was going to write, "[In Arabic],"

Ideja e parë që më erdhi për të shkruar [në arabisht]

which means, "In your face," but --

që do të thotë "ballë për ballë" por--

(Laughter)

(Të qeshura)

I decided to be smarter and I wrote, "[In Arabic],"

Vendosa të bëhem më inteligjent dhe shkrova [në arabisht]

which means, "Open your heart."

"Hap zemren tënde"

I'm really proud of my culture,

Jam shumë krenar për kulturën time,

and I'm trying to be an ambassador of it through my artwork.

dhe po përpiqem të bëhem ambasador i saj nëpërmjet artit tim.

And I hope that I can break the stereotypes we all know,

Dhe shpresoj që do të thyej stereotipet që ne njohim,

with the beauty of Arabic script.

me bukurinë e shkrimit arab.

Today, I don't write the translation of the message anymore on the wall.

Sot, nuk e shkruaj më përkthimin e mesazhit në mur.

I don't want the poetry of the calligraphy to be broken,

Nuk dua që poezia e kaligrafisë të thyhet,

as it's art and you can appreciate it without knowing the meaning,

sepse është art dhe mund ta shijosh pa e ditur kuptimin,

as you can enjoy any music from other countries.

ashtu siç shijon muzikën e huaj.

Some people see that as a rejection or a closed door,

Disa njerëz e shohin si refuzim apo si derë e mbyllur,

but for me, it's more an invitation --

po për mua është një ftesë,

to my language, to my culture, and to my art.

për të zbuluar gjuhën, kulturën dhe artin tim.

Thank you.

Falemnderit.

(Applause)

(Duartrokitje)