Street Art for Hope and Peace | eL Seed | TED Talks

Аудармашы: Benazir Sankibayeva Редактор: Asqat Yerkimbay

In 2012, when I painted the minaret of Jara Mosque

Оңтүстік Тунистегі туған қалам Гейбте

2012 жылы Джара мешітінің мұнарасын бояғанда,

in my hometown of Gabés, in the south of Tunisia,

I never thought that graffiti would bring so much attention to a city.

қала халқы граффитиге осынша назар аударады деп ойламадым.

Басында Гейбте бос қабырға іздедім де

At the beginning, I was just looking for a wall in my hometown,

'94 жылғы мешіт мұнарасына тап болдым.

and it happened that the minaret was built in '94.

18 жыл бойы 57 метрлік бетонның сырты боялынбады.

And for 18 years, those 57 meters of concrete stayed grey.

When I met the imam for the first time, and I told him what I wanted to do,

Имамымен бірінші рет кездескенде, мұнараға қатысты мақсатымды естісімен

he was like, "Thank God you finally came,"

ол:"Ақыры келгеніңе Аллаға шүкір!",- деді.

and he told me that for years he was waiting for somebody

Көп жылдар бойы осы мұнараны әсемдейтін

to do something on it.

бір адамды күткенін айтты.

The most amazing thing about this imam is that he didn't ask me anything --

Ең қызығы ол кісі болашақ суретімнің кестесін де,

neither a sketch, or what I was going to write.

қабырғаға қандай сөз жазатынымды да сұрамады.

In every work that I create, I write messages

Менің әрбір туындым каллиграфия мен граффити қосындысы

with my style of calligraffiti -- a mix of calligraphy and graffiti.

каллиграфити стиліндегі цитатадан немесе поэзиядан алынған

I use quotes or poetry.

көркем сөздерден тұрады.

For the minaret, I thought that the most relevant message

Мұнара үшін мешітке сай келетін қасиетті сөздер

to be put on a mosque should come from the Quran,

Құран аяттарынан алыну керек деп шештім.

so I picked this verse:

"Әй, адам баласы! Шүбәсіз

"Oh humankind, we have created you from a male and a female,

сендерді бір ер,бір әйелден жараттық. Сондай-ақ бір-біріңді

and made you people and tribe, so you may know each other."

тануларың үшін сендерді ұлттар, рулар қылдық" деген жолдарды таңдадым.

It was a universal call for peace, tolerance, and acceptance

Бұл ақпарат құралдарында бейбіт сүйер қауым ретінде танылмағандарды

coming from the side that we don't usually portray in a good way in the media.

бейбітшілікке,төзімділікке,бір-бірімізді қабылдауға шақырған үндеу еді.

I was amazed to see how the local community reacted to the painting,

Жергілікті халыққа суреттің әсері,

and how it made them proud to see the minaret getting so much attention

халықаралық баспөздің мұнараға көңіл аударғаны олар үшін мақтаныш болғаны

from international press all around the world.

мені таң қалдырды.

For the imam, it was not just the painting;

Имамға бұл жай ғана сурет болған жоқ.

it was really deeper than that.

Суреттің астарында бірізділік жатты.

He hoped that this minaret would become a monument for the city,

Имам мұнараның қала монументіне айналатынына және Тунистегі ұмытылған

and attract people to this forgotten place of Tunisia.

осы жер жан-жақтан адамдарды баурайды деп үміттенді.

The universality of the message,

Туындымның жан-жақтылығы,

the political context of Tunisia at this time,

Тунистегі саяси жағдай,

and the fact that I was writing Quran in a graffiti way

сонымен қатар Құран аяттарын граффити стилінде жазғаным

were not insignificant.

мағынасыз емес еді.

It reunited the community.

Бұл нәрсе тұрғындардың басын біріктірді.

Bringing people, future generations,

Адамдардың, болашақ ұрпақтардың

together through Arabic calligraphy

бастарын араб каллиграфиясымен біріктіру

is what I do.

алға қойған мақсатым.

Writing messages is the essence of my artwork.

Адамзатқа хабар жеткізу- өнерімнің ең маңыздысы.

What is funny, actually, is that even Arabic-speaking people

Арабша сөйлейтіндер

менің жазуымды бірден

түсінбейтіні қызық болды.

really need to focus a lot to decipher what I'm writing.

You don't need to know the meaning to feel the piece.

Меніңше, араб жазуы көзіңді емес жаныңды баурайды.

I think that Arabic script touches your soul before it reaches your eyes.

There is a beauty in it that you don't need to translate.

Түсіндіруді қажет етпейтін сұлулық орналасақан.

Arabic script speaks to anyone, I believe;

Араб жазуы әрқайсымызға

to you, to you, to you, to anybody,

сізге, сізге, сізге, баршамызға үн қатады.

and then when you get the meaning,

Сізге мағынасы жеткенде,

you feel connected to it.

араңызда онымен бір байланысты сезе бастайсыз.

I always make sure to write messages

Сурет салатын жерлерге сол жаққа қатысты

that are relevant to the place where I'm painting,

көркем сөздерді жазуды ескеремін,

but messages that have a universal dimension,

бірақ бүкіл әлемге арналған жолдаулар

so anybody around the world can connect to it.

барлығымызбен байланыс құра алады.

I was born and raised in France, in Paris,

Францияның Париж қаласында туып өстім.

and I started learning how to write and read Arabic when I was 18.

Арабша жазу мен оқуды 18 жасымнан бастап үйрендім.

Қазіргі таңда көркем сөздерді тек арабша жазамын.

Today I only write messages in Arabic.

One of the reasons this is so important to me,

Әлемде болып жатқан оқиғалар

is because of all the reaction that I've experienced all around the world.

әсер етті.

In Rio de Janeiro, I translated this Portuguese poem

Риода португал тіліндегі ГабриелаТоррес Барбосаның

бір ғимараттың төбесінде жазылған

from Gabriela Tôrres Barbosa,

who was giving an homage to the poor people of the favela,

фавела жұртына құрметін көрсететін өлеңін

and then I painted it on the rooftop.

арабшаға аудардым.

Жергілікті тұрғындарды менің жұмысым қызықтырды.

The local community were really intrigued by what I was doing,

Алайда каллиграфиямның мағынасын түсіндіргенімде,

but as soon as I gave them the meaning of the calligraphy,

they thanked me, as they felt connected to the piece.

маған рахмет айтты-бұл шумақтар жүректеріне өте жақын еді.

In South Africa, in Cape Town,

Кейптаунда (Оңтүстік Африка)

the local community of Philippi

Филиппи ауданының адамдары

offered me the only concrete wall of the slum.

жағдайы нашар жердегі мектептің қабырғасын

It was a school, and I wrote on it

қолданысыма берді.

Оның үстіне Нелсон Манделаның цитатасын жаздым.

a quote from Nelson Mandela,

saying, "[in Arabic],"

(Арабша)

which means, "It seems impossible until it's done."

"Іске аспайынша,әр нәрсе мүмкін емес сияқты" делінген.

Then this guy came to me and said, "Man, why you don't write in English?"

Соңыра бір кісі келіп: "Неге ағылшынша жазбайсың?"- деді

and I replied to him, "I would consider your concern legit if you asked me

Мен оған:"Неге Зулу тілінде жазбағанымды сұрағаныңда,

why I didn't write in Zulu."

жақтырмауыңды орынды деп санар едім",-дедім.

In Paris, once, there was this event,

Парижде мына жағдайды басымнан кешірдім.

and someone gave his wall to be painted.

Бір кісі қабырғасын бояуға берген еді.

And when he saw I was painting in Arabic,

Арабша жаза бастағанымды көргенде, қатты ашуланып

he got so mad -- actually, hysterical -- and he asked for the wall to be erased.

жазудың өшірілуін талап етті.

I was mad and disappointed.

Маған оның сөздері жаныма қатты батты.

But a week later, the organizer of the event asked me to come back,

Іс-шараны ұйымдастырушы бір аптадан кейін келуімді сұрап,

жаңағы кісінің үйінің дәл алдында бір қабырға бос екенін айтты.

and he told me that there was a wall right in front of this guy's house.

So, this guy --

Сөйтіп, мына кісі

(Laughter)

(Күлкі)

менің жазуымды күнде көруге мәжбүр болды.

like, was forced to see it every day.

At the beginning, I was going to write, "[In Arabic],"

Басында арабша

"Мә, саған!" деп жазатын едім.

which means, "In your face," but --

(Күлкі)

(Laughter)

I decided to be smarter and I wrote, "[In Arabic],"

Ақылға келіп, арабша

"Жүрегіңді аш" деп жаздым.

which means, "Open your heart."

I'm really proud of my culture,

Өз мәдениетімді шынымен мақтан тұтамын

and I'm trying to be an ambassador of it through my artwork.

және бейнелеу өнері арқылы оның өкілі болуға тырысамын.

Араб каллиграфиясымен барлығымыз білетін

And I hope that I can break the stereotypes we all know,

таптаурындарды жойғым келеді.

with the beauty of Arabic script.

Today, I don't write the translation of the message anymore on the wall.

Бүгінгі күндері қабырғаға жазған жұмысымның аудармасын жазбайтын болдым.

Каллиграфияның сәнін бұзғым келмейді.

I don't want the poetry of the calligraphy to be broken,

as it's art and you can appreciate it without knowing the meaning,

Бұл мағанасын түсінбей-ақ тамашаланатын көркем өнер ғой.

as you can enjoy any music from other countries.

Өзге тілдегі әнді де рахаттана тыңдаймыз ғой.

Some people see that as a rejection or a closed door,

Кейбіреулер бұл ісімді құптай қоймас.

but for me, it's more an invitation --

Алайда мен үшін бұл іс тіліме,

to my language, to my culture, and to my art.

мәдениетіме,өнеріме шақыру қағазы іспетті.

Thank you.

Рахмет.

(Applause)

(Қол шапалақ)