The hidden power of smiling | Ron Gutman

Translator: Sawza Maghdid Reviewer: Daban Q. Jaff

When I was a child, I always wanted to be a superhero.

کاتێک منداڵ بووم ،هەیشە دەمویست ببمە پاڵەوان.

I wanted to save the world and make everyone happy.

ویستم جیهان بپاریزم و هەموو کەس دڵخۆش بکەم.

But I knew that I'd need superpowers to make my dreams come true.

بەڵام دەمزانی من پێویستم بە هێزی زۆر هەیە بۆ ئەوەی خەونەکانم بێتە دی.

سواری کەشتیەکە بوومە لەم گەشتە خەیاڵیانەدا

So I used to embark on these imaginary journeys

to find intergalactic objects from planet Krypton,

بۆ دۆزینەوەی بابەتی پەیوەست بە ئەستێرەکان ‎لە هەسارەی کریپتۆن،

which was a lot of fun, but didn't yield much result.

کە زۆر خۆش بوو، بەڵام ئەنجامێکی زۆری نەبوو،

When I grew up and realized

کاتێک گەورە بووم و زانیم

that science fiction was not a good source for superpowers,

کە خەیاڵی زانستی سەرچاوەیەکی باش بۆ هێزەکان نەبوو،

I decided instead to embark on a journey of real science,

بڕیارمدا لە بری گەشتی خەیاڵی گەشتێکی زانستی ڕاستەقینە بکەم،

to find a more useful truth.

بۆ دۆزینەوەی ڕاستییەکی بەسوود تر.

I started my journey in California,

گەشتەکەم لە کالیفۆرنیا دەستپێکرد،

with a UC Berkeley 30-year longitudinal study

لەگەڵ یو سی بێرکلی خوێندنی ۳٠ ساڵ درێژ

that examined the photos of students in an old yearbook,

کە وێنەکانی تاقیکردەوە قوتابیەکان لە کتێبی ساڵی کۆندا،

and tried to measure their success and well-being throughout their life.

و هەوڵیاندا سەرکەوتنیان پێبپێون لە ژیان و گوزەرانیان.

By measuring the students' smiles,

بە پێوانەی پێکەنینی قوتابیەکان،

researchers were able to predict

توێژەرەوەکان توانییان پێشبینی بکەن

how fulfilling and long-lasting a subject's marriage would be,

چۆن بابەتی هاوسەرگیری درێژخایەن دەبێت،

(Laughter)

(پێکەنین)

how well she would score on standardized tests of well-being,

چەند باش دەبێت لەسەر تاقیکردنەوەی ستانداردی باشی،

and how inspiring she would be to others.

وە چەند ئیلهام بەخش دەبێت بۆ ئەوانی تر

In another yearbook, I stumbled upon Barry Obama's picture.

لە کتێبێکی تری ساڵدا، کاریگەربووم بە وێنەی باری ئۆباما.

کاتێک یەکەمجار وێنەکەیم بینی،

When I first saw his picture,

I thought that his superpowers came from his super collar.

پێم وابوو کە هێزە زۆرەکەی لە یەخە نایابەکەی هاتوە یان سەرچاوەی گرتووە.

(Laughter)

But now I know it was all in his smile.

(پێکەنین)

بەڵام ئێستا دەزانم هەمووی لە پێکەنینەکەیەوە بوو.

Another aha! moment came from a 2010 Wayne State University research project

ئەها! لە ساڵی۲٠۱٠ ەوە پڕۆژەی توێژینەوەی زانکۆی واین ستەیت

that looked into pre-1950s baseball cards of Major League players.

دەڕوانێت بۆ پێش ۱۹٥کانی ‎کارتی بەیسبۆڵ لە یاریزانانی خولی سەرەکی.

The researchers found that the span of a player's smile

توێژەران دۆزیویانەتەوە کە ماوەی پێکەنینی یاریزانێک

could actually predict the span of his life.

دەتوانێت ژیانی ڕاستەقینەی ئەوان دەربخات.

Players who didn't smile in their pictures

ئەو یاریزانانەی لە وێنەکاندا پێناکەنن

lived an average of only 72.9 years,

تێکڕای تەمەنیان نزیک۷۲.۹ساڵە،

where players with beaming smiles

ئەوانەیزەردەخەنەیان کردوە

lived an average of almost 80 years.

بەلایەنی کەم۸٠ساڵ ژیاون.

(Laughter)

(پێکەنین)

The good news is that we're actually born smiling.

هەواڵە خۆشەکە ئەوەیە ئێمە بە پێکەنینەوە لەدایک بووین.

Using 3D ultrasound technology,

بەکارهێنانی تەکنەلۆژیای 3D،

we can now see that developing babies appear to smile,

دەتوانین منداڵەکان ببینین کەوابەرەوپێش چوونەو زەدەخەن دەکەن،

even in the womb.

تەنانەت لەناوسکی دایکیشیاندا.

When they're born, babies continue to smile --

کاتێک لەدایک ،دەبن،پێدەکەن ـ ـ

initially, mostly in their sleep.

لەسەرەتادا ،بەزۆری لە خەودا.

And even blind babies smile

تەنانەت منداڵانی کوێریش زەردەخەنە دەکەن

to the sound of the human voice.

بۆ دەنگی مرۆڤ.

Smiling is one of the most basic, biologically uniform

‎زەردەخەنە یەکێکە لە بنەڕەتیترین ‎،شێوەکانی زیندەوەران

expressions of all humans.

گوزارشتی هەموو مرۆڤەکان.

In studies conducted in Papua New Guinea,

لەو توێژینەوەیەی لە پاپوا گینێی نوێ کراوە،

Paul Ekman, the world's most renowned researcher on facial expressions,

پۆل ئێکمان، بەناوبانگترین توێژەرێک لەسەر دەربڕینی دەم و چاوی،

found that even members of the Fore tribe,

‎کە ئەوەیان دۆزیوەتەوە کە تەنانەت ئەندامەکانی پێشووتری هۆزەکان،

who were completely disconnected from Western culture,

کە بەتەواوی پچرابوون لە کلتوری ڕۆژئاواوە،

and also known for their unusual cannibalism rituals,

وهەروەها کە ناسراون بەوانەی گۆشتی مرۆڤ دەخۆن،

(Laughter)

(پێکەنین)

attributed smiles to descriptions of situations

زەردەخەنەی بەسیوکراو بۆ وەسفی بارودۆخەکان

the same way you and I would.

بە هەمان شێوەی من و تۆ.

So from Papua New Guinea

کەواتە لە پاپوا گینێی نوێ

to Hollywood

بۆ هۆڵیوود

all the way to modern art in Beijing,

هەموو ڕێگاکان بۆ هونەری هاوچەرخ لە پەکین،

we smile often,

ئێمە زۆرجار پێدەکەنین،

and use smiles to express joy and satisfaction.

و زەردەخەنە بەکار بێنە بۆ دەربڕین خۆشی و شادی.

How many people here in this room smile more than 20 times per day?

چەند کەس لێرە لەم ژوورە لە ڕۆژێکدا زیاتر لە 20 جار زەردەخەنە بکەیت؟

Raise your hand if you do.

دەست بەرزبکەوە گەردەیکەن،

Oh, wow.

ئۆه، واو.

Outside of this room,

لەدەرەوەی ئەم ژورەدا،

more than a third of us smile more than 20 times per day,

زیاتر لە سێیەکی ئێمە زەردەخەنە دەکات زیاتر لە ۲٠جار لە ڕۆژێکدا،

whereas less than 14 percent of us smile less than five.

لە کاتێکدا کەمتر لە سەدا ۱٤ ی ئێمە پێکەنینی کەمترە لە پێنج جار.

In fact, those with the most amazing superpowers are actually children,

لە ڕاستیدا ئەوانەی کە سەرسوڕهێنەرترینیان لە ڕاستیدا زلهێزەکان منداڵن،

who smile as many as 400 times per day.

کە لە ڕۆژێکدا ٤٠٠جار زەردەخەنە دەکەن.

Have you ever wondered why being around children,

هەرگیز سەرسام بووی بۆچی لە دەوری منداڵاندا بن،

who smile so frequently, makes you smile very often?

کە زۆر پێدەکەنن، وات لێ ئەکات زۆر جار پێبکەنی؟

توێژینەوەیەکی ئەم دواییە لە زانکۆی ئۆپسالا لە سوید

A recent study at Uppsala University in Sweden

found that it's very difficult to frown when looking at someone who smiles.

دۆزیەوە کە زۆرقورسە کە سەیری کەسێک بکەیت کە زەردەخەنەدەکات.

You ask why?

دەپرسیت بۆچی؟

Because smiling is evolutionarily contagious,

چونکە زەردەخەنە بەشێوەیەکی گەشەکردو یی ونبوو،

and it suppresses the control we usually have on our facial muscles.

و کۆنترۆلەکە کپ دەکات ئێمە بە زۆری لەسەر ماسولکەکانی دەموچاوهەیە.

Mimicking a smile and experiencing it physically

لاسایی کردنەوەی زەردەخەنە و بەشێوەیەکی جەستەیی ئەزموون دەکات

helps us understand whether our smile is fake or real,

یارمەتیمان دەدات بۆ تێگەیشتن زەردەخەنەکەمان ساختەیە یان ڕاستەقینەیە،

so we can understand the emotional state of the smiler.

تا تێبگەین باری سۆزداری ی پێکەنین.

In a recent mimicking study

لە خوێندنی لاساییکردنەوەی ئەم دواییەدا

at the University of Clermont-Ferrand in France,

لە زانکۆی کلێرمۆنت-فێراند لە فەڕەنسا،

subjects were asked to determine whether a smile was real or fake

لەبابەتەکە داوای دیاریکردنی ئەگەر زەردەخەنەڕاستەقینە بێت یان ساختە

while holding a pencil in their mouth to repress smiling muscles.

لە کاتی گرتنی قەڵەمێک لە دەمیاندا بۆ ئەوەی ماسولکەکانی دەمبەخەندە ببەستنەوە.

Without the pencil, subjects were excellent judges,

بەبێ قەڵەم، بابەتەکان دادوەرێکی باش بوون،

but with the pencil in their mouth --

بەڵام بە قەڵەمەکەی ناو دەمیان ـ ـ

when they could not mimic the smile they saw --

کاتێک نەیانتوانی لاسایی ئەو پێکەنینەی کە بینیویان ـ ـ

their judgment was impaired.

حوکمەکەیان کەم بوو.

(Laughter)

(پێکەنین)

In addition to theorizing on evolution in "The Origin of Species,"

سەرەڕای تیۆریکردنی پەرەسەندن لە "بنەڕەتەوەی جۆرەکانی،"

Charles Darwin also wrote the facial feedback response theory.

چارلز داروین ئەوەشی نووسیوە بیردۆزی وەڵامی کاردانەوە.

دەڵێت کاری پێکەنین لە ڕاستیدا وامان لێدەکات هەست بە باشتر یی بکەین،

His theory states that the act of smiling itself actually makes us feel better,

rather than smiling being merely a result of feeling good.

نەک زەردەخەنەکردن تەنها لە ئەنجامی هەستکردن بە باشی.

In his study, Darwin actually cited a French neurologist, Guillaume Duchenne,

لە خوێندنەکەیدا، داروین لە ڕاستیدا باسی دکتۆرێکی دەماری فەڕەنسی، گیولەم دوچین،

who sent electric jolts to facial muscles to induce and stimulate smiles.

لەرینە کارەباییەکان بۆ ماسولکەکانی دەم وچاو دەنێرێت بۆ ئەوەی زەردەخەنەکان بکات.

Please, don't try this at home.

تکایە، ئەمە لە ماڵەوە تاقی مەکەەوە.

(Laughter)

(پێکەنین)

In a related German study,

لە لێکۆڵینەوەیەکی ئەڵمانی دا،

researchers used fMRI imaging to measure brain activity

توێژەرەوەکان( ئێف ئێم ئاڕ ئای )یان بەکارهێناوە بۆ پێوانەکردنی چالاکی مێشک

before and after injecting Botox to suppress smiling muscles.

پێش و دوای لێدانی بۆتۆکس بۆ کپکردنەوەی ماسولکەکانی پێکەنین.

The finding supported Darwin's theory,

کە پشتگیری تیۆرییەکەی داروین دەکات،

by showing that facial feedback

بە نیشاندانی ئەو کاردانەوە و رووانەی

modifies the neural processing of emotional content in the brain,

چارەسەری کردنی دەمار لە ناوەڕۆکی هەستوسۆزی مێشکدا،

in a way that helps us feel better when we smile.

بە شێوەیەک یارمەتیمان بدات کاتێک زەردەخەنە دەکەین هەست بە باشتری دەکەین.

Smiling stimulates our brain reward mechanism

زەردەخەنە میکانیزمی مێشک دەئاوسێنێ

in a way that even chocolate --

بە شێوەیەک تەنانەت شوکولاتەش ـ ـ

a well-regarded pleasure inducer --

کە چێژێکی ـ باشی لێ دەبینیت ـ ـ

cannot match.

ناتوانێت هاوتا بێت.

British researchers found that one smile

توێژەرە بەریتانیەکان بۆیان دەرکەوت کە یەک زەردەخەنە

can generate the same level of brain stimulation

دەتوانێت هەمان ئاست دروست بکات لە هاندەری مێشک

as up to 2,000 bars of chocolate.

تا۲٠٠٠شوکلێت.

(Laughter)

(پێکەنین)

Wait --

چاوەڕێکەـ ـ

The same study found that smiling is as stimulating

هه مان توێژینەوە ش دۆزییه وە ئەو زەردەخەنەیە وەک هاندەر

as receiving up to 16,000 pounds sterling in cash.

بەوەی تاکو زیاتر لە۱٦٠٠٠ پاوەند وەرگرێ بە کاش.

(Laughter)

(پێکەنین)

That's like 25 grand a smile.

وەک ئەوەیە هەر زەردەخەنەیەک ۲٥ گراند بێ.

It's not bad.

خراپ نیە.

And think about it this way:

و بیر لەوڕێگایە بکەوە.

25,000 times 400 --

۲٥٠٠٠ جار٤٠٠ ـ ـ

quite a few kids out there feel like Mark Zuckerberg every day.

هەندێک منداڵ لەدەرەوە هەست دەکەن وەک مارک بێرگبێرگ هەموو ڕۆژێک.

(Laughter)

(پێکەنین)

And unlike lots of chocolate,

و پێچەوانەی شوکڵاتەی زۆر،

lots of smiling can actually make you healthier.

زۆر لە پێکەنینەکان دەتوانن تەندروستترت دەکەن.

Smiling can help reduce the level of stress-enhancing hormones

زەردەخەنە دەتوانێت ئاستی هۆڕمۆنی سترێس کەمبکاتەوە

like cortisol, adrenaline and dopamine,

وەک کۆرتیسۆل، ئەدرنالین و دۆپامین،

increase the level of mood-enhancing hormones like endorphins,

ئاستی بەرزکردنەوەی میزاج بەرزبکەرەوە هۆرمۆنەکانی وەک ئێندۆریفن،

and reduce overall blood pressure.

وپەستانی خوێن بە گشتی کەم بکاتەوە.

And if that's not enough,

ئەگەر ئەوە بەس نەبێت،

smiling can actually make you look good in the eyes of others.

پێکەنین دەتوانێت تۆ وا نیشاندات لە چاوی کەسانی ترەوە باش دەرکەوی.

A recent study at Penn State University found that when you smile,

توێژینەوەیەکی ئەم دواییانە لە زانکۆی پێن ستەیت کاتێک پێدەکەنیت ئەوەت دۆزیەوە،

you don't only appear to be more likable and courteous,

تۆ تەنها وا دەرناکەویت کە زیاتر خۆشەویست و بەئەمەک،

but you actually appear to be more competent.

بەڵام تۆ لە ڕاستیدا دەرئەکەویت کە بەتواناتر بێت.

بۆیە هەر کاتێک ویستت بۆ ئەوەی باش و لێهاتوو دەرکەوی،

So whenever you want to look great and competent,

reduce your stress or improve your marriage,

فشارەکانت کەم بکەوە یان هاوسەرگیریەکەت باشتر بکەین،

or feel as if you just had a whole stack of high-quality chocolate

یان وا هەست دەکەیت کە تۆ تەنها کۆکەیەکی تەواوت هەیە لە شوکولاتەی کوالیتی بەرز

بێ ئەوەی تێچوونی کالوری تێبکۆشیت،

without incurring the caloric cost,

یان ۲٥هەزارت لە گیرفاندا دۆزیبێتەوە چاکەتە کۆنەکەچەند ساڵێک لەبەرت نەکردبوو،

or as if you found 25 grand in a pocket of an old jacket you hadn't worn for ages,

or whenever you want to tap into a superpower

یان هەر کاتێک کە ویستت بۆ لێدانی هێزی زۆر

that will help you and everyone around you

کە یارمەتی تۆ و هەموو کەسێکی دەوروبەرت دەدات

live a longer, healthier, happier life,

ژیان درێژتر ،تەندروستتر،ژیانێکی دڵخۆشانە،

smile.

زەردەخەنە.

(Applause)

(چەپڵە لێدان)