Your elusive creative genius | Elizabeth Gilbert

Vertaald door: Walter Brand Nagekeken door: Nicolette Marié

I am a writer.

Ik ben schrijver.

Writing books is my profession but it's more than that, of course.

Boeken schrijven is mijn werk, maar ook zoveel meer dan dat.

It is also my great lifelong love and fascination.

Mijn hele leven lang ben ik al bezeten van schrijven

And I don't expect that that's ever going to change.

en ik denk niet dat dat ooit zal veranderen.

But, that said, something kind of peculiar has happened recently

Toch is er onlangs iets eigenaardigs gebeurd

in my life and in my career,

in mijn leven en carrière,

which has caused me to have to recalibrate my whole relationship with this work.

waardoor ik mijn relatie met mijn werk opnieuw moest bezien.

And the peculiar thing is that I recently wrote this book,

Het begon met een boek dat ik onlangs heb geschreven,

this memoir called "Eat, Pray, Love"

een memoire: "Eten, Bidden, Beminnen",

which, decidedly unlike any of my previous books,

dat zeer in tegenstelling tot mijn eerdere werk

went out in the world for some reason, and became this big,

de hele wereld over ging

mega-sensation, international bestseller thing.

en een internationale bestseller werd.

The result of which is that everywhere I go now,

Het gevolg is dat mensen me nu overal en altijd

people treat me like I'm doomed.

tegemoet treden alsof ik gedoemd ben.

Seriously -- doomed, doomed!

Werkelijk waar - gedoemd!

Like, they come up to me now, all worried, and they say,

Mensen komen naar me toe en vragen bezorgd:

"Ben je niet bang dat je dit succes nooit zult kunnen evenaren?

"Aren't you afraid you're never going to be able to top that?

Aren't you afraid you're going to keep writing for your whole life

Ben je niet bang dat je je hele leven zult blijven schrijven

and you're never again going to create a book

maar nooit meer een boek zult publiceren

that anybody in the world cares about at all,

waar mensen voor warm zullen lopen?

ever again?"

Ben je daar niet bang voor?"

So that's reassuring, you know.

Erg geruststellend, weet je.

But it would be worse, except for that I happen to remember

Natuurlijk, dat zou erg zijn. Maar ik herinner me

that over 20 years ago, when I was a teenager,

dat ik ruim 20 jaar geleden -- ik was toen een tiener --

when I first started telling people that I wanted to be a writer,

dezelfde op angst gebaseerde reacties kreeg

als ik vertelde dat ik schrijver wilde worden.

I was met with this same sort of fear-based reaction.

Mensen zeiden: "Ben je niet bang dat je nooit succes zult krijgen?

And people would say, "Aren't you afraid you're never going to have any success?

Aren't you afraid the humiliation of rejection will kill you?

Ben je niet bang voor afwijzing, dat je eraan onderdoor zult gaan?

Aren't you afraid that you're going to work your whole life at this craft

Ben je niet bang dat je je leven aan dit werk zult wijden

zonder dat er ooit iets uit voortkomt

and nothing's ever going to come of it

en dat je zult sterven op het puin van je gebroken dromen

and you're going to die on a scrap heap of broken dreams

met je mond vol bittere as van falen?"

with your mouth filled with bitter ash of failure?"

(Gelach)

(Laughter)

Like that, you know.

Iets in die strekking.

The answer -- the short answer to all those questions is, "Yes."

In het kort komt mijn antwoord op die vragen hierop neer: "Ja".

Yes, I'm afraid of all those things.

Ja, ik ben bang voor al die dingen die genoemd worden.

And I always have been.

Altijd al.

Maar ik ben ook voor heel veel andere dingen bang,

And I'm afraid of many, many more things besides

that people can't even guess at,

je wilt niet weten waarvoor allemaal.

like seaweed and other things that are scary.

Voor zeewier bijvoorbeeld, en andere enge dingen.

But, when it comes to writing,

Maar wat betreft schrijven

the thing that I've been sort of thinking about lately, and wondering about lately,

vraag ik mezelf de laatste tijd wel af waar die angst vandaan komt.

is why?

Is het rationeel?

You know, is it rational?

Is het logisch dat iemand geacht wordt

Is it logical that anybody should be expected

to be afraid of the work that they feel they were put on this Earth to do.

bang te zijn voor het werk waarvoor zij naar hun mening op aarde zijn gezet?

And what is it specifically about creative ventures

Wat is er zo bijzonder aan creatieve processen

that seems to make us really nervous about each other's mental health

dat we ons zorgen maken om de effecten ervan op de geestesgesteldheid,

in a way that other careers kind of don't do, you know?

iets wat bij andersoortig werk helemaal niet gebeurt.

Like my dad, for example, was a chemical engineer

Neem nou mijn vader. Hij was scheikundig ingenieur,

and I don't recall once in his 40 years of chemical engineering

en ik kan me niet herinneren dat er in de 40 jaar die hij werkte

anybody asking him if he was afraid to be a chemical engineer, you know?

ooit iemand aan hem heeft gevraagd of hij daar niet bang voor was.

"That chemical-engineering block, John, how's it going?"

Zo van: "John, hoe is het met je chemieblokkade?"

It just didn't come up like that, you know?

Nee, zo werd er niet over gesproken.

Om fair te zijn: scheikundig ingenieurs

But to be fair, chemical engineers as a group

hebben door de eeuwen heen ook niet de reputatie gekregen

haven't really earned a reputation over the centuries

for being alcoholic manic-depressives.

stuk voor stuk manisch-depressieve alcoholisten te zijn.

(Laughter)

(Gelach)

We writers, we kind of do have that reputation,

Schrijvers wel, die hebben zo'n soort reputatie.

and not just writers, but creative people across all genres,

Niet alleen schrijvers, ook andere creatieve mensen

it seems, have this reputation for being enormously mentally unstable.

hebben blijkbaar de reputatie mentaal behoorlijk instabiel te zijn.

And all you have to do is look at the very grim death count

Kijk maar eens naar het grimmige dodental

in the 20th century alone, of really magnificent creative minds

onder de meest magnifieke creatieve geesten van de 20e eeuw.

who died young and often at their own hands, you know?

Velen stierven jong, vaak door eigen toedoen.

And even the ones who didn't literally commit suicide

En zelfs degenen die geen zelfmoord pleegden,

seem to be really undone by their gifts, you know.

lijken onder hun gaven te zijn bezweken.

Norman Mailer, just before he died, last interview, he said,

In het laatste interview voor zijn dood zei Norman Mailer:

"Every one of my books has killed me a little more."

"Met elk van mijn boeken is een stukje van mijzelf afgestorven."

An extraordinary statement to make about your life's work.

Dat is nogal wat om te zeggen over je levenswerk.

But we don't even blink when we hear somebody say this,

Maar van dit soort uitspraken kijken we niet meer op.

because we've heard that kind of stuff for so long

We hebben het allemaal eerder gehoord

and somehow we've completely internalized and accepted collectively

en hebben het met z'n allen geaccepteerd.

this notion that creativity and suffering are somehow inherently linked

De heersende gedachte is dat creativiteit onlosmakelijk verbonden is met lijden

and that artistry, in the end, will always ultimately lead to anguish.

en dat een artiestenbestaan uiteindelijk zal leiden tot ellende.

And the question that I want to ask everybody here today

Daarom wil ik iedereen hier vandaag eens vragen:

is are you guys all cool with that idea?

kunnen jullie met dat idee leven?

Are you comfortable with that?

Vinden jullie dat OK?

Because you look at it even from an inch away and, you know --

Want nu ik er eens goed over nadenk,

I'm not at all comfortable with that assumption.

vind ik het helemaal geen prettige gedachte.

I think it's odious.

Ik vind het weerzinwekkend.

And I also think it's dangerous,

En ook nog eens gevaarlijk.

and I don't want to see it perpetuated into the next century.

Ik zou niet graag zien dat dit deze eeuw ook zo gaat.

We kunnen creatieve geesten veel beter aansporen om te leven.

I think it's better if we encourage our great creative minds to live.

And I definitely know that, in my case -- in my situation --

Ik weet zeker dat het voor mij, in mijn situatie,

it would be very dangerous for me to start sort of leaking down that dark path

bijzonder gevaarlijk zou zijn om naar die donkere gedachte te leven.

of assumption,

Zeker gezien de fase waarin mijn carrière zich nu bevindt.

particularly given the circumstance that I'm in right now in my career.

Which is -- you know, like check it out,

Ga maar na:

I'm pretty young, I'm only about 40 years old.

Ik ben nog jong, amper veertig jaar.

Ik kan misschien nog wel vier decennia doorwerken.

I still have maybe another four decades of work left in me.

And it's exceedingly likely that anything I write from this point forward

Hoogstwaarschijnlijk zal alles wat ik nu nog publiceer

is going to be judged by the world as the work that came after

door de buitenwereld worden gezien als het werk dat volgde

the freakish success of my last book, right?

op dat buitengewoon successvolle boek.

I should just put it bluntly, because we're all sort of friends here now --

We zijn hier met vrienden onder elkaar, dus ik kan het u wel verklappen:

it's exceedingly likely that my greatest success is behind me.

hoogstwaarschijnlijk ligt mijn grootste succes al achter me.

So Jesus, what a thought!

Jemig, wat een idee!

That's the kind of thought that could lead a person

Als je zo gaat denken, zit je voor je het weet

to start drinking gin at nine o'clock in the morning,

's ochtends om negen uur al aan de drank.

and I don't want to go there.

(Gelach)

Dat wil ik dus niet.

(Laughter)

Ik houd me liever bezig met het werk waar ik van houd.

I would prefer to keep doing this work that I love.

De vraag is: "Hoe?"

And so, the question becomes, how?

And so, it seems to me, upon a lot of reflection,

Na lang nadenken ben ik tot de conclusie gekomen

that the way that I have to work now, in order to continue writing,

dat ik alleen door kan gaan met schrijven

is that I have to create some sort of protective psychological construct, right?

als ik een psychologische bescherming in het proces inbouw.

I have to sort of find some way to have a safe distance

Ik moet tijdens het schrijven een veilige afstand zien te creëren

between me, as I am writing, and my very natural anxiety

tussen mijzelf en mijn overigens heel begrijpelijke angst

about what the reaction to that writing is going to be, from now on.

voor de reacties op mijn toekomstige publicaties.

And, as I've been looking, over the last year,

Ik heb het afgelopen jaar gezocht naar manieren om dat te doen.

for models for how to do that,

I've been sort of looking across time,

Ik ben in de geschiedenis gedoken

and I've been trying to find other societies

en heb me verdiept in andere beschavingen

to see if they might have had better and saner ideas than we have

om te zien of anderen misschien een betere manier hebben gevonden

about how to help creative people

om creatieve mensen te helpen om te gaan

sort of manage the inherent emotional risks of creativity.

met de emotionele complicaties van het creatieve proces.

And that search has led me to ancient Greece and ancient Rome.

Mijn zoektocht heeft me gebracht bij de oude Grieken en Romeinen.

So stay with me, because it does circle around and back.

Let op, want het is een lang en ingewikkeld verhaal.

But, ancient Greece and ancient Rome --

In de tijd van de oude Grieken en Romeinen

people did not happen to believe that creativity

geloofden mensen niet dat creativiteit

came from human beings back then, OK?

afkomstig was van henzelf.

People believed that creativity was this divine attendant spirit

Men geloofde dat creativiteit een goddelijke geest was,

that came to human beings from some distant and unknowable source,

die van een verre, onkenbare plek naar de mens toekwam,

for distant and unknowable reasons.

om vage en onkenbare redenen.

The Greeks famously called these divine attendant spirits of creativity "daemons."

De Grieken noemden deze behulpzame geesten van creativiteit "demonen".

Socrates, famously, believed that he had a daemon

Ook Socrates geloofde dat hij een demoon had

die hem wijze woorden influisterde.

who spoke wisdom to him from afar.

The Romans had the same idea,

De Romeinen hadden een soortgelijk idee.

but they called that sort of disembodied creative spirit a genius.

Bij hen heette zo'n begeleidende creatieve geest een 'genie'.

Which is great, because the Romans did not actually think

Het grappige is dat de Romeinen

met een genie niet een bijzonder pienter persoon aanduidden.

that a genius was a particularly clever individual.

They believed that a genius was this, sort of magical divine entity,

In hun beleving was een genie een soort magische goddelijke entiteit

who was believed to literally live in the walls of an artist's studio,

die zich ophield in de muren van het atelier van de artiest.

kind of like Dobby the house elf,

Een beetje zoals Dobby de huiself.

and who would come out

Als de artiest aan het werk was, verleende het genie assistentie.

and sort of invisibly assist the artist with their work

Onzichtbaar gaf hij vorm aan het werk.

and would shape the outcome of that work.

So brilliant -- there it is, right there, that distance that I'm talking about --

Briljant! Dat is precies de afstand waar ik het eerder over had,

that psychological construct to protect you from the results of your work.

de psychologische bescherming tegen de resultaten van je werk.

And everyone knew that this is how it functioned, right?

Iedereen wist hoe dat in zijn werk ging.

So the ancient artist was protected from certain things,

De artiest werd zo in bescherming genomen

like, for example, too much narcissism, right?

tegen bijvoorbeeld te veel narcisme.

If your work was brilliant, you couldn't take all the credit for it,

Als je werk briljant was, kreeg je daar niet alle eer voor.

everybody knew that you had this disembodied genius who had helped you.

Iedereen wist namelijk dat een onzichtbaar genie je had geholpen.

If your work bombed, not entirely your fault, you know?

Werd je werk afgekraakt, dan lag dat niet alleen aan jou.

Everyone knew your genius was kind of lame.

Iedereen wist dat je een nogal onhandige genie had.

(Laughter)

Lange tijd is dat geweest hoe in het Westen creativiteit werd beschouwd.

And this is how people thought about creativity in the West

for a really long time.

Toen kwam de Renaissance, en alles veranderde.

And then the Renaissance came and everything changed,

and we had this big idea, and the big idea was,

Er ontvouwde zich een heel nieuw idee:

let's put the individual human being at the center of the universe

de individuele mens is het middelpunt van het universum

en staat boven alle goden en mysteries.

above all gods and mysteries,

and there's no more room for mystical creatures

Geen ruimte voor mystieke wezens, aangestuurd vanuit de goddelijke wereld.

who take dictation from the divine.

And it's the beginning of rational humanism,

Dat was het begin van het rationele humanisme.

and people started to believe that creativity

Mensen geloofden dat creativiteit

volledig uit het individu voortkwam.

came completely from the self of the individual.

And for the first time in history,

En voor het eerst in de geschiedenis

you start to hear people referring to this or that artist as being a genius,

werd er over artiesten gezegd dat zij een genie waren

rather than having a genius.

en niet dat zij een genie hadden.

And I got to tell you, I think that was a huge error.

Ik moet eerlijk zeggen dat ik dat een grote fout vind.

You know, I think that allowing somebody, one mere person

Om één persoon, één enkel individu

to believe that he or she is like, the vessel,

te laten geloven dat hij of zij het vehikel is,

you know, like the font and the essence and the source

de essentie, de bron van het eeuwige mysterie,

van alles wat goddelijk, creatief en het bekende voorbij is -

of all divine, creative, unknowable, eternal mystery

is just a smidge too much responsibility to put on one fragile, human psyche.

dat is iets te veel verantwoordelijkheid voor een fragiele menselijke psyche.

It's like asking somebody to swallow the sun.

Alsof je iemand vraagt de zon in te slikken.

It just completely warps and distorts egos,

Ego's worden opgeblazen tot gigantische proporties

and it creates all these unmanageable expectations about performance.

en er worden onvoorstelbaar hoge verwachtingen aan prestaties gekoppeld.

And I think the pressure of that

En ik denk dat deze druk

has been killing off our artists for the last 500 years.

de laatste 500 jaar veel artiesten kapot heeft gemaakt.

And, if this is true,

Als dat zo is,

and I think it is true,

en dat denk ik,

the question becomes, what now?

dan is de vraag: "Wat nu?"

Can we do this differently?

Kunnen we dit anders doen?

Maybe go back to some more ancient understanding

Kunnen we teruggrijpen op een ouder begrip

about the relationship between humans and the creative mystery.

van de relatie tussen de mens en het creatieve mysterie?

Maybe not.

Misschien niet.

Maybe we can't just erase 500 years of rational humanistic thought

Wellicht kunnen we 500 jaar rationeel humanisme

niet ongedaan maken in een 18 minuten durende speech.

in one 18 minute speech.

And there's probably people in this audience

Waarschijnlijk zitten er in het publiek mensen

who would raise really legitimate scientific suspicions

die gerede wetenschappelijke twijfels hebben

about the notion of, basically, fairies

over het idee dat elfachtige wezentjes

who follow people around rubbing fairy juice on their projects and stuff.

met wat feeënpoeder het werk van artiesten tot inspirerende hoogtes brengen.

I'm not, probably, going to bring you all along with me on this.

Het lijkt me niet dat ik u allemaal daarin zal meekrijgen.

But the question that I kind of want to pose is --

Toch vraag ik het me af.

you know, why not?

Waarom niet?

Waarom zouden we die gedachte niet mogen volgen?

Why not think about it this way?

Because it makes as much sense as anything else I have ever heard

Het snijdt net zoveel hout als alle andere verklaringen

in terms of explaining the utter maddening capriciousness

van de totaal gekmakende onberekenbaarheid die besloten ligt

of the creative process.

in het creatieve proces.

A process which, as anybody who has ever tried to make something --

Iedereen die wel eens iets heeft proberen te creëren

-- dus in feite alle aanwezigen hier --

which is to say basically everyone here ---

knows does not always behave rationally.

weet dat het creatieve proces zich niet altijd rationeel gedraagt.

And, in fact, can sometimes feel downright paranormal.

Dat het soms bijna paranormaal aanvoelt.

I had this encounter recently

Ik heb onlangs de geweldige Amerikaanse dichteres Ruth Stone ontmoet.

where I met the extraordinary American poet Ruth Stone,

who's now in her 90s, but she's been a poet her entire life

Zij is dik in de negentig. Haar hele leven al schrijft ze gedichten.

and she told me that when she was growing up in rural Virginia,

Ze vertelde me over haar jeugd op het platteland van Virginia.

she would be out working in the fields,

Soms, als ze op het veld aan het werk was,

and she said she would feel and hear a poem

voelde ze, hoorde ze een gedicht aankomen,

coming at her from over the landscape.

over het land.

And she said it was like a thunderous train of air.

Het was, zo zei ze, alsof er een grote golf lucht kwam aanrollen.

And it would come barreling down at her over the landscape.

Zo'n gedicht golfde dan over het land naar haar toe.

And she felt it coming, because it would shake the earth under her feet.

Ze voelde dat de grond onder haar voeten begon te schudden

She knew that she had only one thing to do at that point,

en wist dat haar op dat moment maar één ding te doen stond:

and that was to, in her words, "run like hell."

rennen voor haar leven.

And she would run like hell to the house

Ze rende dan naar huis,

and she would be getting chased by this poem,

achtervolgd door het gedicht

en ze moest dan zo snel mogelijk pen en papier zien te pakken.

and the whole deal was that she had to get to a piece of paper and a pencil

Wanneer het gedicht door haar heen kwam golven

fast enough so that when it thundered through her, she could collect it

was dat haar enige kans om het op te schrijven.

Soms was ze niet snel genoeg.

and grab it on the page.

And other times she wouldn't be fast enough,

Dan rende en rende ze, maar bereikt het huis niet.

so she'd be running and running, and she wouldn't get to the house

Op zulke momenten schoot het gedicht door haar heen,

and the poem would barrel through her and she would miss it

verdween over de velden,

and she said it would continue on across the landscape,

op zoek -- in haar woorden -- naar een andere dichter.

looking, as she put it "for another poet."

Ook waren er wel eens keren --

And then there were these times --

this is the piece I never forgot --

dit vind ik het mooiste deel van het verhaal --

she said that there were moments where she would almost miss it, right?

dat ze het gedicht bijna miste.

So, she's running to the house and she's looking for the paper

Dan was ze in huis op zoek naar pen en papier,

en schoot het gedicht door haar heen.

and the poem passes through her,

and she grabs a pencil just as it's going through her,

Juist op dat moment had ze dan een potlood te pakken.

and then she said, it was like she would reach out with her other hand

En met haar andere hand, zo vertelde me ze,

plukte ze het gedicht uit de lucht.

and she would catch it.

Ze pakte het gedicht bij zijn staart,

She would catch the poem by its tail,

en trok het weer terug in haar lichaam,

and she would pull it backwards into her body

as she was transcribing on the page.

terwijl ze het opschreef.

And in these instances, the poem would come up on the page perfect and intact

In die gevallen kwam het gedicht weliswaar in z'n geheel op papier,

but backwards, from the last word to the first.

maar dan wel in omgekeerde volgorde.

(Laughter)

(Gelach)

So when I heard that I was like -- that's uncanny,

Toen ik dat hoorde, dacht ik -- wat toevallig,

that's exactly what my creative process is like.

zo verloopt mijn creatieve proces ook!

(Laughter)

(Gelach)

Zo werkt mijn creatieve proces niet! Ik ben geen medium!

That's not at all what my creative process is -- I'm not the pipeline!

I'm a mule, and the way that I have to work

Ik ben een muilezel,

die iedere dag op hetzelfde tijdstip opstaat

is I have to get up at the same time every day,

en zich met bloed, zweet en tranen erdoorheen worstelt.

and sweat and labor and barrel through it really awkwardly.

Maar zelfs in dat dagelijkse zwoegen

But even I, in my mulishness,

even I have brushed up against that thing, at times.

heb ik wel eens zo'n ervaring gehad.

And I would imagine that a lot of you have too.

Jullie zullen het zelf ook wel kennen,

You know, even I have had work or ideas come through me from a source

dat gevoel dat er creatieve ideeën in je opborrelen vanuit een bron

that I honestly cannot identify.

die je onmogelijk kunt identificeren.

And what is that thing?

Wat is dat dan voor bron?

And how are we to relate to it in a way that will not make us lose our minds,

Hoe kunnen we het gebruiken zonder dat we gek worden?

but, in fact, might actually keep us sane?

Op een manier die goed voor ons is?

And for me, the best contemporary example that I have of how to do that

Het beste contemporaine voorbeeld dat ik hierbij kan bedenken

is the musician Tom Waits,

is muzikant Tom Waits.

who I got to interview several years ago on a magazine assignment.

Een paar jaar geleden interviewde ik hem voor een tijdschrift.

And we were talking about this,

We hadden het hierover.

and you know, Tom, for most of his life, he was pretty much the embodiment

Tom is in feite een groot deel van zijn leven het toonbeeld geweest

of the tormented contemporary modern artist,

van de gekwelde hedendaagse artiest die

uit alle macht probeert grip te krijgen

trying to control and manage and dominate

these sort of uncontrollable creative impulses

op de onbeheersbare creatieve impulsen

that were totally internalized.

die in hem opduiken.

But then he got older, he got calmer,

Met de jaren werd Tom wat rustiger.

and one day he was driving down the freeway in Los Angeles,

Op een dag reed hij in Los Angeles over de snelweg,

and this is when it all changed for him.

en veranderde het proces radicaal.

And he's speeding along, and all of a sudden

Terwijl hij daar zo reed, hoorde hij

he hears this little fragment of melody,

een fragmentje van een melodie.

Het besloop hem, zoals inspiratie dat wel vaker doet, ongrijpbaar, kwellend.

that comes into his head as inspiration often comes, elusive and tantalizing,

and he wants it, it's gorgeous,

Het was een mooie melodie en hij wilde het vasthouden.

and he longs for it, but he has no way to get it.

Maar dat ging niet.

He doesn't have a piece of paper, or a pencil, or a tape recorder.

Hij had geen papiertje, geen pen,

geen taperecorder bij zich.

So he starts to feel all of that old anxiety start to rise in him

De welbekende spanning nam weer bezit van hem:

"Ik raak de melodie kwijt,

like, "I'm going to lose this thing,

and I'll be be haunted by this song forever.

en dan blijft het me eeuwig achtervolgen.

I'm not good enough, and I can't do it."

Ik ben niet goed genoeg, ik kan het niet."

And instead of panicking, he just stopped.

Hij raakte echter niet in paniek,

He just stopped that whole mental process and he did something completely novel.

maar hij stopte dat hele mentale proces

en deed iets nieuws.

He just looked up at the sky, and he said,

Hij keek omhoog naar de lucht en zei:

"Excuse me, can you not see that I'm driving?"

"Sorry hoor, kun je niet zien dat ik achter het stuur zit?"

(Laughter)

(Gelach)

"Denk je echt dat ik nu een liedje kan opschrijven?

"Do I look like I can write down a song right now?

If you really want to exist, come back at a more opportune moment

Als je echt wilt dat dit liedje er komt, moet je later nog eens aankloppen

when I can take care of you.

als ik wel tijd voor je heb.

Otherwise, go bother somebody else today.

Zo niet, ga dan iemand anders lastig vallen.

Go bother Leonard Cohen."

Ga buurten bij Leonard Cohen." (Gelach)

And his whole work process changed after that.

En vanaf dat moment verliep het proces heel anders.

Not the work, the work was still oftentimes as dark as ever.

Het werk zelf is nog hetzelfde, met de bekende donkere ondertoon.

But the process, and the heavy anxiety around it

Maar de zware spanning die het creatieve proces in hem opriep

was released when he took the genie, the genius out of him

verdween toen hij zich distantieerde van het genie.

where it was causing nothing but trouble, and released it back where it came from,

Het genie zat hem te dicht op de huid en leverde alleen maar ellende op.

Tom realiseerde zich dat er geen reden was om eraan onderdoor te gaan.

and realized that this didn't have to be this internalized, tormented thing.

Het kon ook een wonderlijke, bizarre samenwerking zijn,

It could be this peculiar, wondrous, bizarre collaboration,

kind of conversation between Tom and the strange, external thing

een soort conversatie tussen Tom en het eigenaardige aspect

that was not quite Tom.

dat niet helemaal van Tom zelf was.

When I heard that story, it started to shift a little bit

Dat verhaal heeft mijn manier van werken veranderd.

the way that I worked too, and this idea already saved me once.

Ik heb er al eens profijt van gehad.

Ik zat midden in het schrijfproces van Eten, Bidden, Beminnen.

It saved me when I was in the middle of writing "Eat, Pray, Love,"

and I fell into one of those sort of pits of despair

Op een gegeven moment verviel ik in wanhoop.

that we all fall into when we're working on something and it's not coming

Je kent dat wel: je werk wil maar niet goed lukken

en je denkt dat het een verschrikkelijke ramp wordt.

and you start to think this is going to be a disaster, the worst book ever written.

Het slechtste boek ooit.

Not just bad, but the worst book ever written.

Niet zomaar slecht, echt verschrikkelijk slecht.

Ik wilde het hele project al opdoeken.

And I started to think I should just dump this project.

But then I remembered Tom talking to the open air

Toen herinnerde ik me Tom die zich tot zijn genie wendde,

and I tried it.

en ik besloot ook een poging te wagen.

So I just lifted my face up from the manuscript

Ik wendde me af van mijn manuscript

and I directed my comments to an empty corner of the room.

en richtte me tot een lege hoek van de kamer.

And I said aloud, "Listen you, thing,

En ik zei hardop: "Luister ding,

you and I both know that if this book isn't brilliant

we weten allebei dat als dit boek niet briljant is,

that is not entirely my fault, right?

dan komt dat niet alleen door mij.

Because you can see that I am putting everything I have into this,

Je kunt zien dat ik er alles in stop wat ik in me heb.

I don't have any more than this.

Meer kan ik niet geven.

If you want it to be better, you've got to show up and do your part of the deal.

Als jij vindt dat het beter kan, dan moet jij jouw ding komen doen.

Snap je? Doe je dat niet, jammer dan.

But if you don't do that, you know what, the hell with it.

Ik schrijf gewoon door, want dat is nu eenmaal mijn werk.

I'm going to keep writing anyway because that's my job.

And I would please like the record to reflect today

O, en in de notulen mag wel worden vermeld

dat ìk vandaag gewoon op kantoor ben verschenen."

that I showed up for my part of the job."

(Gelach)

(Laughter)

Because --

Tja---

(Applause)

(Applaus)

Because in the end it's like this, OK --

Uiteindelijk komt het hier op neer...

centuries ago in the deserts of North Africa,

Eeuwen geleden kwamen er in de Noord-Afrikaanse woestijn

people used to gather for these moonlight dances of sacred dance and music

mensen samen om bij maanlicht te dansen op heilige muziek.

that would go on for hours and hours, until dawn.

Uren en uren achtereen, tot aan het ochtendgloren.

They were always magnificent, because the dancers were professionals

Dat was altijd geweldig, want de dansers waren volleerde professionals.

and they were terrific, right?

Maar soms, heel soms, gebeurde er echter iets bijzonders.

But every once in a while, very rarely, something would happen,

and one of these performers would actually become transcendent.

Een van die dansers werd dan transcendent.

And I know you know what I'm talking about,

Jullie weten vast wel wat ik daarmee bedoel,

because I know you've all seen, at some point in your life,

jullie hebben ooit ook wel eens zoiets gezien bij een performer.

a performance like this.

It was like time would stop,

Het was alsof de tijd stilstond

and the dancer would sort of step through some kind of portal

en de danser door een poort stapte.

Hij deed niets anders dan de duizenden nachten ervoor,

and he wasn't doing anything different

than he had ever done, 1,000 nights before,

maar nu viel alles samen.

but everything would align.

And all of a sudden, he would no longer appear to be merely human.

Plotseling leek hij niet langer slechts een mens.

In hem, onder hem, boven hem gloeide het.

He would be lit from within, and lit from below

and all lit up on fire with divinity.

Een goddelijk vuur doortrok hem.

And when this happened, back then,

Als zoiets destijds gebeurde, wisten mensen wat het was

people knew it for what it was, you know, they called it by its name.

en benoemden het.

Dan begonnen ze te klappen en in koor te roepen:

They would put their hands together and they would start to chant,

"Allah, Allah, Allah, God, God, God."

"Allah, Allah, Allah, God, God, God."

That's God, you know.

Want dat was het voor hen.

Curious historical footnote:

Trouwens, een leuk historisch feitje:

when the Moors invaded southern Spain, they took this custom with them

Toen de Moren Zuid-Spanje veroverden, brachten ze deze gewoonte met zich mee.

and the pronunciation changed over the centuries

De uitspraak is echter door de eeuwen heen veranderd

from "Allah, Allah, Allah," to "Olé, olé, olé,"

van "Allah, Allah, Allah" in "Olé, olé, olé."

Dat hoor je vandaag de dag nog bij stierengevechten en flamengodansen.

which you still hear in bullfights and in flamenco dances.

In Spain, when a performer has done something impossible and magic,

Als een artiest in Spanje iets onmogelijks of magisch doet, dan roept men:

"Allah, olé, olé, Allah, magnificent, bravo,"

"Allah, olé, olé, Allah, geweldig, bravo."

incomprehensible, there it is -- a glimpse of God.

Onbegrijpelijk, zie: een glimp van God.

Which is great, because we need that.

Precies wat we nodig hebben.

But, the tricky bit comes the next morning,

Lastig is echter dat de danser de volgende morgen

for the dancer himself, when he wakes up and discovers

bij het ontwaken ontdekt

that it's Tuesday at 11 a.m., and he's no longer a glimpse of God.

dat hij op dinsdag om 11 uur 's ochtends geen goddelijke lading meer heeft.

He's just an aging mortal with really bad knees,

Op dat moment is hij weer een wat oudere man met versleten knieën

and maybe he's never going to ascend to that height again.

die wellicht nooit meer tot zulke hoogten zal komen.

And maybe nobody will ever chant God's name again as he spins,

Misschien zal er nooit meer iemand God aanroepen tijdens zijn dans.

and what is he then to do with the rest of his life?

Wat moet hij nu nog met de rest van zijn leven?

This is hard.

Dat is moeilijk.

This is one of the most painful reconciliations to make

Dat is werkelijk moeilijk te verkroppen

in a creative life.

voor een creatieve geest.

But maybe it doesn't have to be quite so full of anguish

Maar zo pijnlijk hoeft het niet te zijn.

if you never happened to believe, in the first place,

Stel dat je er al niet van uitgaat

that the most extraordinary aspects of your being came from you.

dat de meest ongewone aspecten van jouw persoon uit jouzelf komen.

But maybe if you just believed that they were on loan to you

Stel dat je gelooft dat je ze een tijdje te leen hebt gekregen

from some unimaginable source for some exquisite portion of your life

van een niet nader te specificeren bron.

to be passed along when you're finished,

Wanneer je er klaar mee bent, worden ze doorgegeven aan iemand anders.

with somebody else.

And, you know, if we think about it this way, it starts to change everything.

Zo beschouwt, kantelt alles.

This is how I've started to think,

Ik hang inmiddels die gedachte aan.

and this is certainly how I've been thinking in the last few months

De laatste maanden heb ik aan een boek gewerkt

as I've been working on the book that will soon be published,

dat binnenkort zal verschijnen.

as the dangerously, frighteningly over-anticipated follow up

Het boek waar veel te lang reikhalzend naar is uitgekeken.

to my freakish success.

De opvolger van die illustere voorganger.

And what I have to sort of keep telling myself

Als mijn gedachten met me aan de haal gaan,

when I get really psyched out about that is don't be afraid.

houd ik me steeds hetzelfde voor:

Wees niet bang.

Don't be daunted. Just do your job.

Zie er niet tegenop.

Doe gewoon je werk.

Continue to show up for your piece of it, whatever that might be.

Blijf gewoon je ding doen, wat het ook is.

If your job is to dance, do your dance.

Als het je taak is te dansen, ga dansen.

If the divine, cockeyed genius assigned to your case

Als het goddelijke genie dat jou is toegewezen

decides to let some sort of wonderment be glimpsed, for just one moment

besluit om in je werk op enig moment iets van de wonderlijke bron

door te laten schemeren,

through your efforts, then "Olé!"

dan "Olé!"

Gebeurt dat niet, dans dan toch maar door.

And if not, do your dance anyhow.

And "Olé!" to you, nonetheless.

En ook dan: "Olé!"

I believe this and I feel that we must teach it.

Dat geloof ik van harte.

"Olé!", hoe dan ook,

"Olé!" to you, nonetheless,

just for having the sheer human love and stubbornness

omdat we uit pure menselijke liefde en eigenwijsheid

to keep showing up.

toch door blijven ploeteren.

Thank you.

Dank u.

(Applaus)

(Applause)

Thank you.

Dank u.

(Applause)

(Applaus)

June Cohen: Olé!

June Cohen: Olé!

(Applause)

(Applaus)