Your elusive creative genius | Elizabeth Gilbert

Suy nghĩ của Elizabeth Gilbert về việc nuôi dưỡng khả năng sáng tạo

Translator: Oanh Nguyen Reviewer: Quynh Le

I am a writer.

Tôi là một nhà văn

Writing books is my profession but it's more than that, of course.

Viết sách là chuyên môn của tôi, nhưng dĩ nhiên nó còn hơn thế nữa

It is also my great lifelong love and fascination.

Đó là tình yêu và sự đam mê của cả cuộc đời tôi

And I don't expect that that's ever going to change.

Và tôi không hi vọng một ngày nào đó nó sẽ thay đổi

But, that said, something kind of peculiar has happened recently

Nhưng gần đây đang có một số chuyện khác thường xảy ra

in my life and in my career,

trong cuộc sống và sự nghiệp của tôi

which has caused me to have to recalibrate my whole relationship with this work.

đã khiến tôi phải điều chỉnh lại tất cả mối quan hệ của mình với công việc này

And the peculiar thing is that I recently wrote this book,

Và điều khác thường đó là việc gần đây tôi đã viết một quyển sách

this memoir called "Eat, Pray, Love"

tên là "Ăn, Cầu nguyện, Yêu",

which, decidedly unlike any of my previous books,

khác hẵn với những quyển sách trước đây của tôi,

went out in the world for some reason, and became this big,

quyển sách, được xuất bản vì lý do nào đó, rồi trở thành một hiện tượng lớn,

mega-sensation, international bestseller thing.

gây xúc động mạnh mẽ, và thành sách bestseller trên toàn thế giới.

The result of which is that everywhere I go now,

Và kết quả của việc đó là tất cả những nơi tôi đến bây giờ

people treat me like I'm doomed.

mọi người đối xử với tôi như tôi ... đang phải chịu số phận rất bi đát

Seriously -- doomed, doomed!

Nghiêm túc đấy - rất bi đát, rất thê thảm!

Like, they come up to me now, all worried, and they say,

Giống như giờ đây, họ đến bên cạnh tôi, tất cả đều rất lo lắng, và họ hỏi,

"Cô không sợ sao - không sợ là mình sẽ không thể viết hay hơn được?

"Aren't you afraid you're never going to be able to top that?

Aren't you afraid you're going to keep writing for your whole life

Cô không sợ là cô sẽ cứ tiếp tục viết suốt cả cuộc đời mình

and you're never again going to create a book

và sẽ không bao giờ tạo ra một quyển sách

that anybody in the world cares about at all,

mà mọi người trên thế giới này quan tâm đến,

ever again?"

thêm bất kỳ một lần nào nữa?"

So that's reassuring, you know.

Bạn biết đấy,

But it would be worse, except for that I happen to remember

Nhưng nó có thể tệ hơn, ngoài trừ việc tôi tình cờ nhớ lại

that over 20 years ago, when I was a teenager,

cách đây hơn 20 năm, lúc tôi còn là đứa trẻ, khi tôi bắt đầu nói với mọi người

when I first started telling people that I wanted to be a writer,

là tôi muốn trở thành nhà văn,

tôi cũng gặp phải cùng một loại phản ứng sợ hãi này.

I was met with this same sort of fear-based reaction.

Và người ta nói là, "cô không sợ sau này sẽ cô sẽ không thành công sao?

And people would say, "Aren't you afraid you're never going to have any success?

Aren't you afraid the humiliation of rejection will kill you?

Cô không sợ là sự xấu hổ của việc bị thất bại sẽ giết chết cô sao?

Aren't you afraid that you're going to work your whole life at this craft

Cô không sợ là cô sẽ phải dành cả cuộc đời mình cho công việc này

mà sẽ không tạo ra được gì hết

and nothing's ever going to come of it

và rồi cô sẽ chết trong đống đổ nát của những giấc mơ tan vỡ

and you're going to die on a scrap heap of broken dreams

với vị đắng của sự thất bại?

with your mouth filled with bitter ash of failure?"

(Tiếng cười)

(Laughter)

Like that, you know.

Bạn biết đấy, cũng giống như vậy.

The answer -- the short answer to all those questions is, "Yes."

Câu trả lời, một câu trả lời ngắn cho tất cả các câu hỏi ở trên, "Có"

Yes, I'm afraid of all those things.

Có, tôi có sợ tất cả những vấn đề trên.

And I always have been.

Và vẫn luôn luôn như vậy.

And I'm afraid of many, many more things besides

Và tôi còn sợ nhiều thứ khác bên cạnh đó nữa

that people can't even guess at,

những thứ mà người ta thậm chí còn không thể đoán được nữa.

like seaweed and other things that are scary.

Giống như tảo biển, và những thứ đáng sợ khác.

But, when it comes to writing,

Nhưng, khi nói đến chuyện viết lách

the thing that I've been sort of thinking about lately, and wondering about lately,

vấn đề mà tôi đang suy nghĩ và đang tự hỏi gần đây, là tại sao?

is why?

Bạn biết đấy, nó có bình thường không?

You know, is it rational?

Vấn đề có logic không khi người ta phải sợ hãi

Is it logical that anybody should be expected

to be afraid of the work that they feel they were put on this Earth to do.

công việc mà họ cảm thấy họ được sinh ra trên Trái đất này để làm?

And what is it specifically about creative ventures

Bạn biết đấy, có điều gì đặc trưng ở những công việc liên quan đến tính sáng tạo

that seems to make us really nervous about each other's mental health

lại khiến chúng ta thực sự lo lắng về sức khỏe tinh thần của nhau,

in a way that other careers kind of don't do, you know?

trong khi những nghề khác lại không như vậy?

Like my dad, for example, was a chemical engineer

Ví dụ như bố tôi là một kỹ sư hóa học

and I don't recall once in his 40 years of chemical engineering

và tôi hoàn toàn không nhớ có bất cứ 1 lần nào trong suốt 40 năm làm việc

anybody asking him if he was afraid to be a chemical engineer, you know?

có người hỏi ông liệu ông có sợ trở thành một kỹ sư hóa học không.

"That chemical-engineering block, John, how's it going?"

Nó không phải là - công việc kỹ sư đang bị bí à, mọi việc thế nào hả John?

It just didn't come up like that, you know?

Mọi việc nó không như vậy, đúng không?

But to be fair, chemical engineers as a group

Nhưng công bằng mà nói, những kỹ sư hóa học nằm trong 1 nhóm người

haven't really earned a reputation over the centuries

trong suốt hằng mấy thế kỷ qua, không có chút tiếng tăm gì trong việc

for being alcoholic manic-depressives.

trở thành những người nghiện rượu hay vui buồn thất thường

(Laughter)

(Tiếng cười)

We writers, we kind of do have that reputation,

Chúng tôi, những nhà văn, thì lại có tiếng tăm đó

and not just writers, but creative people across all genres,

và không chỉ những nhà văn thôi, mà dường như những người làm công việc sáng tạo ở tất cả mọi thể loại,

it seems, have this reputation for being enormously mentally unstable.

đều nổi tiếng trong việc hoàn toàn không ổn định về mặt tinh thần.

And all you have to do is look at the very grim death count

Và tất cả những gì chúng ta phải làm là nhìn vào số người chết khổng lồ

in the 20th century alone, of really magnificent creative minds

của những bộ óc sáng tạo thật sự vĩ đại, chỉ riêng trong thế kỷ 20 thôi,

who died young and often at their own hands, you know?

những người đã chết trẻ và thường là do tự sát, bạn biết đấy?

And even the ones who didn't literally commit suicide

Và thậm chí đối với những người không thực sự tự tử

seem to be really undone by their gifts, you know.

thì họ có vẻ cũng còn dang dở trong công việc của mình.

Norman Mailer, just before he died, last interview, he said,

Norman Mailer, ngay trước khi chết, vào buổi phỏng vấn cuối cùng ông đã nói

"Every one of my books has killed me a little more."

"Mỗi quyển sách mà tôi đã viết lại giết tôi thêm 1 chút"

An extraordinary statement to make about your life's work.

Thật là một câu nhận xét khác thường về sự nghiệp cả đời của mình.

But we don't even blink when we hear somebody say this,

Nhưng chúng ta thậm chí còn không nháy mắt khi nghe ai đó nói như vậy

because we've heard that kind of stuff for so long

vì chúng ta vẫn nghe những thứ như vậy từ rất lâu rồi

and somehow we've completely internalized and accepted collectively

và theo một cách nào đó chúng ta đã tiếp thu và cùng nhau chấp nhận

this notion that creativity and suffering are somehow inherently linked

là tính sáng tạo và sự đau khổ vốn dĩ theo 1 cách nào đó đã gắn liền với nhau rồi

and that artistry, in the end, will always ultimately lead to anguish.

và nghệ thuật, cuối cùng sẽ dẫn đến sự đau khổ.

And the question that I want to ask everybody here today

Và câu hỏi tôi muốn hỏi mọi người ở đây hôm nay

is are you guys all cool with that idea?

là các bạn có cảm thấy bình thường với quan niệm này không?

Are you comfortable with that?

Bạn có cảm thấy thoải mái với nó không?

Because you look at it even from an inch away and, you know --

Vì bạn đang nhìn nó thậm chí từ cách xa 1 dặm và, bạn biết đấy,

I'm not at all comfortable with that assumption.

tôi hoàn toàn không thoải mái với giả thuyết ấy chút nào hết.

I think it's odious.

Tôi nghĩ nó thật ghê tởm.

And I also think it's dangerous,

Và tôi còn nghĩ nó thật nguy hiểm nữa,

and I don't want to see it perpetuated into the next century.

và tôi không muốn thấy nó tồn tại mãi cho đến những thế kỷ sau.

Tôi nghĩ sẽ tốt hơn nếu chúng ta khuyến khích những tài năng sáng tạo sống

I think it's better if we encourage our great creative minds to live.

And I definitely know that, in my case -- in my situation --

Và tôi hoàn toàn biết là, trong trường hợp của tôi,

it would be very dangerous for me to start sort of leaking down that dark path

nó sẽ rất nguy hiểm nếu như tôi rớt vào viễn cảnh tăm tối

of assumption,

của giả thuyết đó, đặc biệt là giờ đây

particularly given the circumstance that I'm in right now in my career.

khi tôi đang ở vị trí hiện tại trong sự nghiệp của mình.

Which is -- you know, like check it out,

Bạn biết đấy, để xem nào,

I'm pretty young, I'm only about 40 years old.

tôi còn khá trẻ, tôi chỉ mới vào khoảng 40 tuổi.

Tôi có thể còn có thêm 40 năm trong nghề nữa.

I still have maybe another four decades of work left in me.

And it's exceedingly likely that anything I write from this point forward

Và rất có thể là bất cứ những gì tôi viết từ thời điểm này trở đây

is going to be judged by the world as the work that came after

sẽ bị cả thể giới đánh giá như một tác phẩm đến sau

the freakish success of my last book, right?

sự thành công kỳ quặc của tác phẩm vừa rồi, đúng không?

I should just put it bluntly, because we're all sort of friends here now --

Tôi sẽ nói thẳng ra, vì chúng ta ở đây cũng gần như là bạn bè rồi,

it's exceedingly likely that my greatest success is behind me.

rất có thể thành công vĩ đại nhất của còn nằm phía sau tôi.

So Jesus, what a thought!

Ôi chúa ơi, thật là một ý nghĩ hay ho phải không!

That's the kind of thought that could lead a person

Nhưng bạn biết đấy, ý nghĩ giống như vậy cũng có thể khiến người ta

to start drinking gin at nine o'clock in the morning,

bắt đầu uống rượu Gin lúc 9h sáng,

and I don't want to go there.

và tôi không muốn mình như vậy.

(Laughter)

(Tiếng cười)

I would prefer to keep doing this work that I love.

Tôi thích tiếp tục làm công việc mà mình yêu thích này hơn.

Và vì thế, câu hỏi đặt ra là, làm sao tôi làm được như vậy?!

And so, the question becomes, how?

And so, it seems to me, upon a lot of reflection,

Và rồi, vượt qua nhiều suy nghĩ, có vẻ như

that the way that I have to work now, in order to continue writing,

điều tôi phải làm ngay bây giờ, để được tiếp tục sáng tác,

is that I have to create some sort of protective psychological construct, right?

là phải tự tạo cho mình cấu trúc tâm lý để tự bảo vệ, đúng không?

I have to sort of find some way to have a safe distance

Tôi phải tìm một cách nào đó để tạo một khoảng cách an toàn

between me, as I am writing, and my very natural anxiety

giữa tôi, một nhà văn, với nỗi lo sợ rất tự nhiên của mình

about what the reaction to that writing is going to be, from now on.

về viễn cảnh nghề nghiệp của tôi, từ bây giờ trở đi.

And, as I've been looking, over the last year,

Và, tôi đã cố gắng tìm kiếm những cách để thực hiện việc đó suốt cả năm ngoái

for models for how to do that,

I've been sort of looking across time,

Tôi đã tìm kiếm xuyên thời gian

and I've been trying to find other societies

và đã cố gắng tìm kiếm trong những xã hội khác

to see if they might have had better and saner ideas than we have

để xem liệu họ có những ý tưởng tốt hơn và lành mạnh hơn những gì chúng ta có

about how to help creative people

về việc làm cách nào để giúp đỡ những con người làm công việc sáng tạo ... kiểm soát

sort of manage the inherent emotional risks of creativity.

những rủi ro cố hữu về mặt tình cảm của công việc đó không.

And that search has led me to ancient Greece and ancient Rome.

Và cuộc nghiên cứu đã dẫn tôi đến với Hi Lạp và La Mã cổ đại

So stay with me, because it does circle around and back.

Này, hãy đi cùng tôi, vì nó sẽ đi một vòng

But, ancient Greece and ancient Rome --

Nhưng, tại Hi Lạp và La Mã cổ đại

people did not happen to believe that creativity

họ không tin là khả năng sáng tạo

came from human beings back then, OK?

xuất phát từ bản thân con người

People believed that creativity was this divine attendant spirit

Họ tin là sự sáng tạo là do những linh hồn thiêng liêng

that came to human beings from some distant and unknowable source,

đã tìm đến con người từ một nơi bí ẩn nào đó ở rất xa,

for distant and unknowable reasons.

vì những lý do cũng rất bí ẩn và rất xa xôi.

The Greeks famously called these divine attendant spirits of creativity "daemons."

Người Hi Lạp gọi những linh hồn thiêng liêng của sự sáng tạo đó là "deamons".

Socrates, famously, believed that he had a daemon

Socrates, tin là ông có 1 daemon

who spoke wisdom to him from afar.

người đã truyền đạt sự thông thái cho ông ta từ xa.

The Romans had the same idea,

Người La Mã cũng có ý nghĩ giống như vậy,

but they called that sort of disembodied creative spirit a genius.

nhưng họ gọi linh hồn của sự sáng tạo đó là "genius".

Which is great, because the Romans did not actually think

Điều đó thật tuyệt, vì người La Mã không thực sự nghĩ

that a genius was a particularly clever individual.

là "genius" là một cá nhân đặc biệt nào đó.

They believed that a genius was this, sort of magical divine entity,

Họ tin "genius" là một thực thể linh thiêng có phép màu,

who was believed to literally live in the walls of an artist's studio,

thực chất đã sống trong những bức tường

trong studio của những nghệ sĩ, giống như Dobby trong ngôi nhà của người Elf,

kind of like Dobby the house elf,

and who would come out

và họ sẽ bước ra và giúp đỡ những nghề sĩ làm công việc của mình một cách vô hình

and sort of invisibly assist the artist with their work

và tạo hình cho tác phẩm đó

and would shape the outcome of that work.

So brilliant -- there it is, right there, that distance that I'm talking about --

Thật tuyệt vời - đó, chính đó là dạng khoảng cách mà tôi đang nói tới -

that psychological construct to protect you from the results of your work.

đó là cấu trúc tâm lý để tự bảo vệ bản thân khỏi kết quả của công việc của mình.

And everyone knew that this is how it functioned, right?

Và mọi người đều đã biết cách thức nó hoạt động rồi, đúng không?

So the ancient artist was protected from certain things,

Như vậy là những nghệ sĩ cổ đại đã được bảo vệ khỏi một số vấn đề cố hữu

like, for example, too much narcissism, right?

như việc quá yêu bản thân mình, đúng không?

If your work was brilliant, you couldn't take all the credit for it,

Nếu công việc của bạn quá tuyệt vời, bạn không thể dành hết phần công lao,

everybody knew that you had this disembodied genius who had helped you.

mọi người đều đã biết bạn được một linh hồn linh thiêng nào đó giúp đỡ

If your work bombed, not entirely your fault, you know?

Và nếu công việc của bạn thất bại, cũng không hoàn toàn do lỗi của bạn, bạn biết đấy!

Everyone knew your genius was kind of lame.

Mọi người đều biết tài năng của bạn bị mẻ.

(Laughter)

Và đó là cách người ta nghĩ về khả năng sáng tạo ở phương Tây trong suốt khoảng thời gian rất dài.

And this is how people thought about creativity in the West

for a really long time.

Và rồi thời Phục hưng đến và mọi thứ thay đổi,

And then the Renaissance came and everything changed,

and we had this big idea, and the big idea was,

chúng ta có một ý niệm rất lớn, và ý niệm đó là

let's put the individual human being at the center of the universe

hãy đặt cá nhân con người vào trung tâm của vũ trụ

trên tất cả chúa trời và những bí ẩn, và không còn vị trí nào

above all gods and mysteries,

and there's no more room for mystical creatures

cho những sinh vật thần bí thường chuyển lời của những đấng linh thiêng.

who take dictation from the divine.

And it's the beginning of rational humanism,

Và đó sự bắt đầu của chủ nghĩa nhân văn lý trí,

and people started to believe that creativity

và con người bắt đầu tin tưởng rằng khả năng sáng tạo

hoàn toàn nằm trong tự bản thân mỗi người

came completely from the self of the individual.

And for the first time in history,

Và lần đầu tiên trong lịch sử,

you start to hear people referring to this or that artist as being a genius,

bạn nghe mọi người nhận xét về nghệ sĩ này hoặc nghề sĩ kia "là" thiên tài

rather than having a genius.

thay vì là "có" một linh hồn sáng tạo "genius" hỗ trợ

And I got to tell you, I think that was a huge error.

Và tôi phải nói với bạn điều này, tôi nghĩ đó là một sai lầm nghiêm trọng.

You know, I think that allowing somebody, one mere person

Bạn biết không, tôi nghĩ khi để ai đó, một cá nhân nào đó

to believe that he or she is like, the vessel,

tin tưởng bản thân mình là,

you know, like the font and the essence and the source

bạn biết đấy, là bản chất, là nguồn gốc

của tất cả những bí ẩn rất thần thánh, và rất mơ hồ đó

of all divine, creative, unknowable, eternal mystery

is just a smidge too much responsibility to put on one fragile, human psyche.

là đã đặt 1 trách nhiệm quá lớn lên tâm lý rất mong manh, rất con người của cá nhân họ.

It's like asking somebody to swallow the sun.

Điều đó giống như đòi hỏi một ai đó phải nuốt chửng cả mặt trời.

It just completely warps and distorts egos,

Điều đó hoàn toàn bóp méo cái tôi của họ,

and it creates all these unmanageable expectations about performance.

và nó tạo ra tất cả những kỳ vọng không kiểm soát được về thành tích của việc sáng tạo.

And I think the pressure of that

Và tôi nghĩ áp lực đó

has been killing off our artists for the last 500 years.

đã giết những nghệ sĩ của chúng ta trong suốt 500 năm qua.

And, if this is true,

Và, nếu điều đó đúng,

and I think it is true,

mà tôi nghĩ là nó đúng,

the question becomes, what now?

thì câu hỏi sẽ trở thành, bây giờ thì sao?

Can we do this differently?

Chúng ta có làm gì khác đi được không?

Maybe go back to some more ancient understanding

Có thể quay về với những khái niệm cổ xưa

about the relationship between humans and the creative mystery.

về mối quan hệ giữa con người và những sinh vật kỳ bí.

Maybe not.

Có thể không.

Maybe we can't just erase 500 years of rational humanistic thought

Có thể chúng ta không thể đơn giản xóa đi 500 năm những suy nghĩ mang tính nhân văn đó

in one 18 minute speech.

chỉ trong một buổi nói chuyện dài 18 phút.

And there's probably people in this audience

Có thể cũng có thể có người trong số khán giả dưới kìa

who would raise really legitimate scientific suspicions

sẽ đặt những nghi vấn khoa học thật sự chính thống

about the notion of, basically, fairies

về khái niệm những nàng tiên,

who follow people around rubbing fairy juice on their projects and stuff.

họ theo người khác để mang đến sự thần kỳ trong những dự án của họ.

I'm not, probably, going to bring you all along with me on this.

Có lẽ, tôi sẽ không kéo bạn theo cùng tôi trong những suy nghĩ này.

But the question that I kind of want to pose is --

Nhưng một câu hỏi tôi muốn đề ra là,

you know, why not?

bạn biết đó, tại sao không chứ?

Why not think about it this way?

Tại sao lại không nghĩ về nó như vậy?

Because it makes as much sense as anything else I have ever heard

Vì nó, đối với tôi, cũng hay ho như tất cả những gì tôi đã từng nghe

in terms of explaining the utter maddening capriciousness

nhằm giải thích cho sự điên khùng khủng khiếp

of the creative process.

của quá trình sáng tạo.

A process which, as anybody who has ever tried to make something --

Một quá trình, như bất kỳ ai đã từng cố gắng sáng tạo ra một cái gì đó,

có thể là tất cả mọi người ở đây,

which is to say basically everyone here ---

knows does not always behave rationally.

đều biết đó không phải luôn luôn diễn ra một cách rõ ràng.

And, in fact, can sometimes feel downright paranormal.

Và, thật ra, nhiều lúc có thể nói thẳng ra là một quá trình huyền bí, siêu linh.

I had this encounter recently

Gần đây tôi có những suy nghĩ này khi tôi gặp một nhà thơ tuyệt vời người Mỹ Ruth Stone,

where I met the extraordinary American poet Ruth Stone,

who's now in her 90s, but she's been a poet her entire life

người hiện đang bước vào tuổi 90, những bà đã là nhà thơ trong suốt cuộc đời

and she told me that when she was growing up in rural Virginia,

và bà nói với tôi là khi bà lớn lên tại vùng quê Virginia,

she would be out working in the fields,

bà phải ra đồng làm việc,

and she said she would feel and hear a poem

và bà nói bà có thể cảm nhận thấy và có thể nghe thấy 1 bài thơ

coming at her from over the landscape.

xuất phát từ khung cảnh xung quanh.

And she said it was like a thunderous train of air.

Và bà nói điều đó giống như một một chuỗi sấm chớp, giông tố

And it would come barreling down at her over the landscape.

Và nó sẽ đánh ập vào bà từ khoảng không kia

Và bà cảm thấy nó đang đến, vì nó sẽ làm rung chuyển mặt đất dưới chân bà.

And she felt it coming, because it would shake the earth under her feet.

She knew that she had only one thing to do at that point,

Bà biết là khi đó chỉ có 1 việc duy nhất để làm thôi,

and that was to, in her words, "run like hell."

và đó chính là, theo lời bà, "chạy như chết."

And she would run like hell to the house

Và bà sẽ chạy như chết về nhà

and she would be getting chased by this poem,

và bà để cho bài thơ này ruợt mình,

và toàn bộ vấn đề khi đó là bà phải lấy một mảnh giấy và một cây viết chì

and the whole deal was that she had to get to a piece of paper and a pencil

đủ nhanh để khi nó nổ sấm chớp xuyên qua bà, bà có thể túm được nó

fast enough so that when it thundered through her, she could collect it

và đặt nó vào một mảnh giấy.

Và những lần khác bà có thể không đủ nhanh,

and grab it on the page.

And other times she wouldn't be fast enough,

vì thế bà cứ chạy, cứ chạy và chạy, nhưng bà không về kịp đến nhà,

so she'd be running and running, and she wouldn't get to the house

bài thơ đến và bà để tuột mất nó

and the poem would barrel through her and she would miss it

và bà nói nó sẽ tiếp tục bay qua không gian như thế,

and she said it would continue on across the landscape,

để tìm kiếm, theo lời bà, là "những nhà thơ khác."

looking, as she put it "for another poet."

Và có những lúc,

And then there were these times --

this is the piece I never forgot --

đây là đoạn tôi không bao giờ có thể quên được,

she said that there were moments where she would almost miss it, right?

bà nói có những khoảng khắc bà gần như hoàn toàn vuột mất nó

So, she's running to the house and she's looking for the paper

Vì thế, bà chạy đến nhà, tìm một mảnh giấy

và khi bài thơ sắp vuột mất,

and the poem passes through her,

and she grabs a pencil just as it's going through her,

bà nắm lấy cây viết chì như lúc bài thơ vẫn đang ở nguyên trong đầu,

and then she said, it was like she would reach out with her other hand

và khi đó bà nói, giống như bà đang dùng bàn tay kia với lấy nó

và bà sẽ bắt nó lại được

and she would catch it.

Bà sẽ nắm lấy bài thơ bằng cái đuôi của nó,

She would catch the poem by its tail,

và bà sẽ kéo nó lại vào trong cơ thể của bà

and she would pull it backwards into her body

as she was transcribing on the page.

và bà bắt đầu ghi chép lại lên mảnh giấy.

And in these instances, the poem would come up on the page perfect and intact

Và trong những lần như vậy, bài thơ sẽ hiện ra trên giấy một cách hoàn hảo và nguyên vẹn

but backwards, from the last word to the first.

nhưng lại bị đảo ngược, từ chữ cuối cùng đến chữ đầu tiên.

(Laughter)

(Tiếng cười)

So when I heard that I was like -- that's uncanny,

Vì thế khi tôi nghe như vậy tôi giống như ... điều đó thật huyền bí,

that's exactly what my creative process is like.

điều đó hoàn toàn giống với quá trình sáng tác của tôi.

(Laughter)

(Tiếng cười)

That's not at all what my creative process is -- I'm not the pipeline!

Nhưng đó không phải tất cả quá trình sáng tác của tôi, tôi không phải cái ống dẫn!

I'm a mule, and the way that I have to work

Tôi là một người cứng đầu, và cách tôi làm việc là

is I have to get up at the same time every day,

tôi phải thức dậy đúng giờ mỗi ngày,

và đổ mồ hôi và lao động và trải qua nó một cách vụng về.

and sweat and labor and barrel through it really awkwardly.

Nhưng thậm chí tôi, với cá tính ương bướng của mình.

But even I, in my mulishness,

even I have brushed up against that thing, at times.

tôi cũng phải xem lại nó một vài lần.

And I would imagine that a lot of you have too.

Và tôi tưởng tượng là đa số các bạn cũng phải làm như vậy.

You know, even I have had work or ideas come through me from a source

Bạn biết đấy, ngay cả tôi cũng có những ý tưởng đến với mình từ những nguồn gốc

that I honestly cannot identify.

mà thật lòng tôi không thể xác định được.

And what is that thing?

Vậy thì đó là cái gì chứ?

And how are we to relate to it in a way that will not make us lose our minds,

Và chúng ta liên hệ với nó như thế nào khi nó không làm ta mất trí,

but, in fact, might actually keep us sane?

mà thật ra lại có thể giữ cho chúng ta sáng suốt?

And for me, the best contemporary example that I have of how to do that

Và đối với tôi, một ví dụ gần đây nhất về việc đó là

is the musician Tom Waits,

nhà soạn nhạc Tom Waits,

who I got to interview several years ago on a magazine assignment.

người tôi đã có dịp phỏng vấn vài năm trước cho 1 bài báo.

And we were talking about this,

Và chúng tôi cũng nói về vấn đề này,

and you know, Tom, for most of his life, he was pretty much the embodiment

và bạn biết đấy, Tom, trong hầu hết cuộc đời ông, ông là minh chứng

of the tormented contemporary modern artist,

về một nghệ sĩ đương đại sống trong dày vò, đau khổ,

cố gắng kềm chế, kiểm soát và chi phối

trying to control and manage and dominate

these sort of uncontrollable creative impulses

những sức ép không thể kiểm soát được của sự sáng tạo,

that were totally internalized.

những sức ép hoàn toàn chủ quan.

But then he got older, he got calmer,

Nhưng sau đó ông già hơn, ông trở nên bình tĩnh hơn,

and one day he was driving down the freeway in Los Angeles,

và vào một ngày khi ông đang lái xe trên xa lộ tại Los Angeles, ông bảo tôi,

and this is when it all changed for him.

và đó là khi tất cả mọi thứ đối với ông thay đổi

And he's speeding along, and all of a sudden

Và khi ông đang chạy, bỗng nhiên,

he hears this little fragment of melody,

ông nghe một đoạn giai điệu nhỏ

that comes into his head as inspiration often comes, elusive and tantalizing,

xuất hiện trong đầu ông như cảm hứng vẫn thường đến, trêu ngươi và rất khó nắm giữ,

and he wants it, it's gorgeous,

và ông muốn đó, bạn biết đấy, nó hoàn hảo,

and he longs for it, but he has no way to get it.

và ông mong mỏi nó, nhưng ông lại không có cách nào để nắm lấy nó.

He doesn't have a piece of paper, or a pencil, or a tape recorder.

Ông không có giấy, không có bút

cũng không có máy ghi âm.

So he starts to feel all of that old anxiety start to rise in him

Vì thế ông bắt đầu cảm thấy thất cả sự lo lắng xưa cũ xuất hiện trong mình

giống như "Rồi tôi sẽ vuột mất nó,

like, "I'm going to lose this thing,

and I'll be be haunted by this song forever.

và sau đó tôi sẽ bị ám ảnh bởi bài hát này mãi mãi.

I'm not good enough, and I can't do it."

Tôi không đủ sức, tôi không thể làm được".

And instead of panicking, he just stopped.

Và thay vì kích động, ông dừng lại.

He just stopped that whole mental process and he did something completely novel.

Ông dừng toàn bộ quá trình suy nghĩ đó

và ông đã làm một việc lạ thường.

He just looked up at the sky, and he said,

Ông nhìn lên trời, và ông nói,

"Excuse me, can you not see that I'm driving?"

"Xin lỗi, mày không thấy tao đang lái xe sao?".

(Laughter)

(Tiếng cười)

"Do I look like I can write down a song right now?

"Nhìn tao có giống như tao có thể viết nhạc ngay bây giờ không?

If you really want to exist, come back at a more opportune moment

Nếu mày muốn ra đời, thì hãy đến vào những lúc thích hợp hơn

when I can take care of you.

khi tao có thể chăm sóc cho mày.

Otherwise, go bother somebody else today.

Còn nếu không, hôm nay hãy đi làm phiền người nào khác đi.

Go bother Leonard Cohen."

Đi làm phiền Leonard Cohen đi".

And his whole work process changed after that.

Và sau đó thì toàn bộ quá trình làm việc của ông thay đổi.

Not the work, the work was still oftentimes as dark as ever.

Không phải công việc, công việc vẫn tăm tối như trước giờ.

But the process, and the heavy anxiety around it

Nhưng là quá trình, và tất cả những nổi băn khoăn xung quanh nó

was released when he took the genie, the genius out of him

đã được giải phóng khi ông tách vị "genius" ra khỏi bản thân ông

where it was causing nothing but trouble, and released it back where it came from,

nơi nó không làm được gì ngoài việc gây rắc rối, và trả nó về nơi của nó

và nhận ra là mọi việc cũng đến mức phải dằn vặt và đau khổ như vậy

and realized that this didn't have to be this internalized, tormented thing.

Nó có thể là những đoạn đối thoại kỳ lạ

It could be this peculiar, wondrous, bizarre collaboration,

kind of conversation between Tom and the strange, external thing

giữa Tom và một đối tượng bên ngoài

that was not quite Tom.

không hoàn toàn là Tom

When I heard that story, it started to shift a little bit

Khi tôi nghe câu chuyện đó tôi bắt đầu thay đổi một chút

the way that I worked too, and this idea already saved me once.

trong cách tôi làm việc, và nó cũng gần như đã cứu sống tôi một lần.

It saved me when I was in the middle of writing "Eat, Pray, Love,"

Ý tưởng này, nó đã cứu sống tôi khi tôi đang viết "Ăn, Cần nguyện, Yêu" giữa chừng

and I fell into one of those sort of pits of despair

và tôi đã rơi vào một trong những ... giống như những cái hố của sự tuyệt vọng

that we all fall into when we're working on something and it's not coming

nơi chúng ta thường rơi vào khi chúng ta đang cố gắng làm gì đó nhưng kg được

and you start to think this is going to be a disaster, the worst book ever written.

và bạn bắt đầu nghĩ việc này sớm muộn sẽ trở thành 1 tai họa,

đây sẽ là một quyển sách tệ nhất từ trước tới giờ.

Not just bad, but the worst book ever written.

Không phải chỉ là dở ẹt thôi, mà là quyển sách tệ hại nhất đã từng được viết

Và tôi bắt đầu nghĩ tôi nên từ bỏ dự án này.

And I started to think I should just dump this project.

But then I remembered Tom talking to the open air

Nhưng sau đó tôi nhớ đến việc Tom nói chuyện với khoảng không trước mặt

and I tried it.

và tôi đã thử.

So I just lifted my face up from the manuscript

Vậy là tôi ngẩng mặt lên khỏi đống bản thảo

and I directed my comments to an empty corner of the room.

và tôi chỉ thẳng vào 1 góc trống của căn phòng.

And I said aloud, "Listen you, thing,

Và tôi nói to: "Mày, nghe này,

you and I both know that if this book isn't brilliant

tao và mày đều biết là nếu quyển sách này không thàng công

that is not entirely my fault, right?

đó không phải hoàn toàn là lỗi của tao, đúng không?

Because you can see that I am putting everything I have into this,

Vì mày có thể thấy là tao đang đặt hết những gì tao có vào nó,

I don't have any more than this.

Tao không còn gì hơn thế nữa.

If you want it to be better, you've got to show up and do your part of the deal.

Vậy nếu mày muốn nó hay hơn, thì mày nên xuất hiện và làm phần việc của mày đi.

Ok. Nhưng nếu mày không xuất hiện, mày biết gì không, thật đáng chết.

But if you don't do that, you know what, the hell with it.

Dù sao tao cũng vẫn sẽ tiếp tục viết vì đây là công việc của tao.

I'm going to keep writing anyway because that's my job.

And I would please like the record to reflect today

Và hôm nay tao muốn được ghi nhận

là đã hoàn thành tốt phần công việc của mình".

that I showed up for my part of the job."

(Tiếng cười)

(Laughter)

Because --

Vì ---

(Applause)

(Vỗ tay)

Because in the end it's like this, OK --

cuối cùng thì việc nó cũng thế này, OK --

centuries ago in the deserts of North Africa,

hằng thế kỷ trước, tại những sa mạc vùng Bắc Phi,

people used to gather for these moonlight dances of sacred dance and music

người ta đã từng tụ tập lại để nhảy những điệu nhảy thần thánh dưới ánh trăng

that would go on for hours and hours, until dawn.

liên tục suốt hằng giờ liền, cho đến khi trời sáng.

They were always magnificent, because the dancers were professionals

Và chúng thật lộng lẫy, vì tất cả những vũ công đều chuyên nghiệp

and they were terrific, right?

và họ đã thật tuyệt vời, phải không?

Nhưng, một hôm nào đó, rất hiếm hoi, một điều kỳ lạ sẽ xảy ra,

But every once in a while, very rarely, something would happen,

and one of these performers would actually become transcendent.

và một trong những vũ công đó trở nên sáng chói.

And I know you know what I'm talking about,

Và tôi biết bạn hiểu tôi đang nói đến cái gì,

because I know you've all seen, at some point in your life,

vì tôi biết tất cả các bạn đều đã thấy, vào một lúc nào đó trong cuộc sống của bạn, một màn trình diễn như vậy.

a performance like this.

It was like time would stop,

Giống như thời gian dừng lại,

and the dancer would sort of step through some kind of portal

và người vũ công sẽ giống như vừa bước qua một cánh cửa nào đó

anh ta hoàn toàn không làm gì khác ngoài những gì trước giờ anh vẫn làm suốt 1000 đêm trước đó,

and he wasn't doing anything different

than he had ever done, 1,000 nights before,

but everything would align.

nhưng rồi mọi thứ được sắp đặt.

And all of a sudden, he would no longer appear to be merely human.

Và bỗng nhiễn, anh ta sẽ không bao giờ còn là một người bình thường nữa.

Anh ta được khai sáng, được tôn sùng

He would be lit from within, and lit from below

and all lit up on fire with divinity.

và được tung hô như một vị thánh.

And when this happened, back then,

Và hồi đó, khi điều này xảy ra,

people knew it for what it was, you know, they called it by its name.

người ta nhìn nhận nó, bạn biết đấy, họ gọi nó bằng cái tên của nó.

They would put their hands together and they would start to chant,

Họ sẽ đặt bàn tay của họ với nhau, và bắt đầu cầu kinh,

"Allah, Allah, Allah, God, God, God."

"Thánh Allah, Thánh Allah, Thánh Allah, Chúa trời, Chúa trời, Chúa trời".

That's God, you know.

Đó là Chúa, bạn biết đấy.

Curious historical footnote:

Một ghi chú gây tò mò thời cổ đại nói rằng,

when the Moors invaded southern Spain, they took this custom with them

khi người Marốc xâm lược phía Bắc Tây Ban Nha, họ mang theo phong tục này của họ

and the pronunciation changed over the centuries

và cách phát âm đã thay đổi qua hàng mấy thế kỷ.

from "Allah, Allah, Allah," to "Olé, olé, olé,"

từ "Allah, Allah, Allah" thành "Ole, ole, ole",

which you still hear in bullfights and in flamenco dances.

tiếng gọi mà tôi vẫn còn được nghe trong những trận đấu bò và những điệu nhảy flamenco

In Spain, when a performer has done something impossible and magic,

Ở Tây Ban Nha, khi một vũ công làm được một điều gì đó màu nhiệm,

"Allah, olé, olé, Allah, magnificent, bravo,"

"Allah, ole, ole, Allah, hoàn hảo, hoan hô",

incomprehensible, there it is -- a glimpse of God.

không thể hiểu nổi, và nó đây rồi, chính sự hiện thân của Chúa.

Which is great, because we need that.

Đó là điều thật tuyệt vời, vì chúng ta cần nó.

But, the tricky bit comes the next morning,

Nhưng, vấn đề rắc rối xảy đến vào sáng hôm sau,

for the dancer himself, when he wakes up and discovers

đối với chính anh chàng vũ công đó, khi anh ta thức dậy

that it's Tuesday at 11 a.m., and he's no longer a glimpse of God.

và phát hiện ra bây giờ là Thứ ba, 11h sáng, và anh ta không còn là hiện thân của Chúa nữa

He's just an aging mortal with really bad knees,

Anh ta một con người đang già đi với đầu gối đang rất đau,

and maybe he's never going to ascend to that height again.

và có thể anh ta sẽ không bao giờ thành công đến mức như vậy nữa.

And maybe nobody will ever chant God's name again as he spins,

Và có thể sẽ không bao giờ có ai tụng ca tên của Chúa khi anh nhảy nữa,

and what is he then to do with the rest of his life?

và khi đó anh ta sẽ làm gì với phần đời còn lại của minh?

This is hard.

Điều này thật khó khăn.

This is one of the most painful reconciliations to make

Điều này cũng là một trong những sự thích nghi đau đớn nhất mà những người làm nghệ thuật phải tập quen

in a creative life.

trong cuộc đời nghệ thuật của mình.

But maybe it doesn't have to be quite so full of anguish

Nhưng có lẽ nó không cần phải trở thành một nổi thống khổ như vậy

if you never happened to believe, in the first place,

nếu như, ngay từ đầu, bạn đã không tin

that the most extraordinary aspects of your being came from you.

những khía cạnh đặc biệt nào đó của bạn xuất phát từ chính bản thân bạn.

But maybe if you just believed that they were on loan to you

Có lẽ nếu bạn chỉ xem chúng như một khoảng bạn vay

from some unimaginable source for some exquisite portion of your life

từ một nguồn gốc không tưởng nào đó, và rồi một phần tinh hoa của bạn

to be passed along when you're finished,

phải được chuyển đi khi bạn hoàn tất sứ mệnh của mình để đến với một người khác.

with somebody else.

And, you know, if we think about it this way, it starts to change everything.

Và, bạn biết đấy, nếu chúng ta nghĩ về điều này như vậy thì mọi thứ bắt đầu thay đổi.

This is how I've started to think,

Đây là cách tôi bắt đầu nghĩ,

and this is certainly how I've been thinking in the last few months

và đây chính xác là điều tôi luôn nghĩ đến trong vài tháng gần đây

as I've been working on the book that will soon be published,

khi tôi đang viết một quyển sách tôi sẽ sớm xuất bản,

as the dangerously, frighteningly over-anticipated follow up

như một bước đi đầy nguy hiểm, đáng sợ tiếp sau

to my freakish success.

sự thành công quái đản của tôi vừa rồi.

And what I have to sort of keep telling myself

Và tôi phải luôn tự nhắc nhở bản thân

when I get really psyched out about that is don't be afraid.

mỗi khi tôi căng thẳng về chuyện đó,

là, đừng sợ hãi.

Don't be daunted. Just do your job.

Đừng nản lòng.

Hãy làm công việc của mình.

Continue to show up for your piece of it, whatever that might be.

Tiếp tục thực hiện phần việc của mình, dù nó có thế nào đi nữa.

If your job is to dance, do your dance.

Nếu công việc của bạn là nhảy, hãy nhảy đi.

If the divine, cockeyed genius assigned to your case

Khi những vì thần được ấn định trong trường hợp của mình

decides to let some sort of wonderment be glimpsed, for just one moment

quyết định để điều kỳ diệu được xuất hiện, dù chỉ trong 1 khoảng khắc

through your efforts, then "Olé!"

qua những cố gắng của bạn thôi, thì "Ole!"

Còn nếu không, thì bạn vẫn cứ nhảy đi.

And if not, do your dance anyhow.

And "Olé!" to you, nonetheless.

Và dù sao cũng hãy tự "Ole!" cho bản thân mình.

I believe this and I feel that we must teach it.

Tôi tin tưởng vào điều này và tôi thấy chúng ta phải dạy nó.

Dù sao cũng hay tự "Ole!" cho bản thân mình đi,

"Olé!" to you, nonetheless,

just for having the sheer human love and stubbornness

đơn giản vì sự ích kỷ và tình yêu bản thân

to keep showing up.

khi đã luôn cố gắng hết sức để làm phần việc của mình.

Thank you.

Cám ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)

Thank you.

Cám ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)

June Cohen: Olé!

June Cohen: Ole!

(Applause)

(Vỗ tay)