Your elusive creative genius | Elizabeth Gilbert

Μετάφραση: Spyros Kasimatis Επιμέλεια: Panagiota Chatziioannou

I am a writer.

Είμαι συγγραφέας.

Writing books is my profession but it's more than that, of course.

Η συγγραφή βιβλίων δεν είναι μόνο το επάγγελμά μου, είναι κάτι πολύ περισσότερο.

It is also my great lifelong love and fascination.

Είναι η μεγάλη αγάπη και προσήλωση της ζωής μου.

And I don't expect that that's ever going to change.

Και δεν νομίζω ότι αυτό θ' αλλάξει ποτέ.

But, that said, something kind of peculiar has happened recently

Παρόλ' αυτά κάτι παράξενο συνέβη πρόσφατα

in my life and in my career,

στη ζωή και στην καριέρα μου,

which has caused me to have to recalibrate my whole relationship with this work.

που μ' έχει κάνει να αναθεωρήσω όλη μου τη σχέση με τη δουλειά μου.

And the peculiar thing is that I recently wrote this book,

Και το παράξενο πράγμα είναι ότι πρόσφατα έγραψα ένα βιβλίο,

this memoir called "Eat, Pray, Love"

τις αναμνήσεις με τίτλο "Eat, Pray, Love"

which, decidedly unlike any of my previous books,

το οποίο σε αντίθεση με τα προηγούμενα βιβλία μου

went out in the world for some reason, and became this big,

είχε για κάποιο λόγο απήχηση στον κόσμο, και δημιούργησε μια μεγάλη

mega-sensation, international bestseller thing.

σούπερ-εντύπωση, έγινε παγκόσμιο μπεστ-σέλερ.

The result of which is that everywhere I go now,

Με αποτέλεσμα, όπου κι αν βρεθώ σήμερα

people treat me like I'm doomed.

να με αντιμετωπίζουν σαν καταδικασμένη.

Seriously -- doomed, doomed!

Αλήθεια -- καταδικασμένη, καταδικασμένη!

Like, they come up to me now, all worried, and they say,

Με πλησιάζουν, ας πούμε, όλο ανησυχία, και μου λένε:

"Δε φοβάσαι μήπως δεν μπορέσεις ποτέ να κάνεις κάτι καλύτερο;"

"Aren't you afraid you're never going to be able to top that?

Aren't you afraid you're going to keep writing for your whole life

"Δε φοβάσαι ότι θα συνεχίσεις να γράφεις όλη σου τη ζωή

and you're never again going to create a book

αλλά δε θα ξαναμπορέσεις να γράψεις ένα βιβλίο

that anybody in the world cares about at all,

που να ενδιαφέρει οποιονδήποτε στον κόσμο, έστω και λίγο,

ever again?"

ποτέ ξανά;"

So that's reassuring, you know.

Πολύ ενθαρρυντικό· όπως καταλαβαίνετε.

But it would be worse, except for that I happen to remember

Θα μπορούσε να'ναι και χειρότερα, εκτός από τότε που, θυμάμαι,

that over 20 years ago, when I was a teenager,

πριν από 20 χρόνια, όταν πρωτάρχισα να λέω -- στην εφηβεία μου --

when I first started telling people that I wanted to be a writer,

ότι ήθελα να γίνω συγγραφέας,

συνάντησα την ίδια τρομοκρατημένη αντίδραση.

I was met with this same sort of fear-based reaction.

Μου λέγανε "Δε φοβάσαι μήπως δεν κάνεις ποτέ επιτυχία;"

And people would say, "Aren't you afraid you're never going to have any success?

Aren't you afraid the humiliation of rejection will kill you?

Δε φοβάσαι ότι η ταπείνωση και η απόρριψη θα σε σκοτώσουν;

Aren't you afraid that you're going to work your whole life at this craft

Δε φοβάσαι μήπως δουλέψεις όλη σου τη ζωή σ' αυτή την τέχνη

και δεν επέρθει τίποτα από αυτό

and nothing's ever going to come of it

και καταλήξεις να πεθάνεις πάνω σ' ένα σωρό θρυμματισμένα όνειρα

and you're going to die on a scrap heap of broken dreams

με το στόμα γεμάτο πικρή στάχτη αποτυχίας;

with your mouth filled with bitter ash of failure?"

(Γέλια)

(Laughter)

Like that, you know.

Έτσι, που λέτε.

The answer -- the short answer to all those questions is, "Yes."

Η απάντηση -- μονολεκτική απάντηση σε όλες αυτές τις ερωτήσεις είναι "Ναι".

Yes, I'm afraid of all those things.

Ναι, τα φοβάμαι όλα αυτά.

And I always have been.

Πάντα τα φοβόμουνα.

And I'm afraid of many, many more things besides

Και φοβάμαι πολλά ακόμα πράγματα

that people can't even guess at,

που κανείς δεν μπορεί να τα φαντάστει.

like seaweed and other things that are scary.

Τα φύκια, ας πούμε, και άλλα πράγματα που είναι τρομαχτικά.

But, when it comes to writing,

Όταν όμως πρόκειται για το γράψιμο

the thing that I've been sort of thinking about lately, and wondering about lately,

εκείνο που μ' απασχολεί τώρα τελευταία και με κάνει ν' αναρωτιέμαι, είναι γιατί;

is why?

Ξέρετε, είναι λογικό;

You know, is it rational?

Είναι λογικό να θεωρούμε φυσικό ότι κάποιος

Is it logical that anybody should be expected

to be afraid of the work that they feel they were put on this Earth to do.

φοβάται τη δουλειά για την οποία αισθάνεται ότι είναι πλασμένος πάνω στη Γη.

And what is it specifically about creative ventures

Ξέρετε, τι είναι αυτό στα δημιουργικά επαγγέλματα,

that seems to make us really nervous about each other's mental health

που φαίνεται να μας κάνει ν' ανησυχούμε ιδιαίτερα για την ψυχική μας υγεία,

in a way that other careers kind of don't do, you know?

ενώ σ' άλλα επαγγέλματα δεν συμβαίνει;

Like my dad, for example, was a chemical engineer

Ο μπαμπάς μου, ας πούμε, ήταν χημικός μηχανικός

and I don't recall once in his 40 years of chemical engineering

και δεν θυμάμαι ούτε μία φορά στα 40 χρόνια καριέρας

anybody asking him if he was afraid to be a chemical engineer, you know?

να τον ρωτά κανείς μήπως φοβόταν που ήταν χημικός μηχανικός.

"That chemical-engineering block, John, how's it going?"

Ποτέ -- ¨Με εκείνο το χημικό στοιχείο, Τζων, πώς πάει;"

It just didn't come up like that, you know?

Δεν υπήρχε κανένα απολύτως θέμα.

But to be fair, chemical engineers as a group

Για να λέμε του στραβού το δίκιο, οι χημικοί μηχανικοί ως ομάδα

haven't really earned a reputation over the centuries

δεν απέκτησαν ποτέ τη φήμη, στη διάρκεια των αιώνων,

for being alcoholic manic-depressives.

ότι είναι αλκοολικοί μανιο-καταθλιπτικοί.

(Laughter)

(Γέλια)

We writers, we kind of do have that reputation,

Εμείς οι συγγραφείς, έχουμε κάπως αυτή τη φήμη

and not just writers, but creative people across all genres,

κι όχι μόνο οι συγγραφείς, αλλά οι δημιουργικοί άνθρωποι σ΄ όλα τα είδη

it seems, have this reputation for being enormously mentally unstable.

φαίνεται, έχουν αυτή τη φήμη, ότι είναι εντελώς ασταθείς ψυχολογικά.

And all you have to do is look at the very grim death count

Κοιτάξτε απλώς τη φριχτή στατιστική των θανάτων

in the 20th century alone, of really magnificent creative minds

μόνο στον 20ο αιώνα, άνθρωποι με εξαίσια δημιουργικά μυαλά

who died young and often at their own hands, you know?

πέθαναν νέοι και συχνά αυτόχειρες.

And even the ones who didn't literally commit suicide

Ακόμα κι εκείνοι που δεν αυτοκτόνησαν κυριολεκτικά

seem to be really undone by their gifts, you know.

φαίνονται σαν να τους διέλυσε το ίδιο τους το χάρισμα.

Norman Mailer, just before he died, last interview, he said,

Ο Νόρμαν Μέιλερ, μόλις πριν πεθάνει, στην τελευταία του συνέντευξη, είπε:

"Every one of my books has killed me a little more."

"Κάθε βιβλίο μου μ' έχει σκοτώσει λίγο ακόμα"

An extraordinary statement to make about your life's work.

Παράδοξη δήλωση για ένα έργο ζωής.

But we don't even blink when we hear somebody say this,

Δεν ξαφνιαζόμαστε καν όταν ακούμε τέτοιες δηλώσεις

because we've heard that kind of stuff for so long

γιατί τις έχουμε ακούσει τόσα χρόνια

and somehow we've completely internalized and accepted collectively

που έχουμε κατά κάποιον τρόπο συλλογικά εσωτερικέψει και αποδεχτεί

this notion that creativity and suffering are somehow inherently linked

αυτή την αντίληψη ότι η δημιουργικότητα και η ταλαιπωρία συνδέονται εσωτερικά

and that artistry, in the end, will always ultimately lead to anguish.

και ότι η καλλιτεχνία, στο τέλος, οδηγεί πάντα στο άγχος.

And the question that I want to ask everybody here today

Θέλω όμως να σας ρωτήσω όλους σήμερα

is are you guys all cool with that idea?

συμφωνείτε μ' αυτήν την ιδέα;

Are you comfortable with that?

Σας αναπαύει;

Because you look at it even from an inch away and, you know --

γιατί λίγο να το καλοσκεφτείς και, ξέρετε,

I'm not at all comfortable with that assumption.

αυτή η παραδοχή δε μ' αρέσει καθόλου.

I think it's odious.

Την θεωρώ απαίσια.

And I also think it's dangerous,

Είναι κι επικίνδυνη, νομίζω,

and I don't want to see it perpetuated into the next century.

και δεν θέλω να τη δω να επιβιώνει στον επόμενο αιώνα.

Καλύτερα να ενθαρρύνουμε τις δημιουργικές διάνοιες να ζουν.

I think it's better if we encourage our great creative minds to live.

And I definitely know that, in my case -- in my situation --

Και ξέρω απολύτως ότι στην περίπτωσή μου -- στην κατάστασή μου --

it would be very dangerous for me to start sort of leaking down that dark path

θα 'ταν πολύ επικίνδυνο ν' αρχίσω να ολισθαίνω σ' αυτό το σκοτεινό μονοπάτι

of assumption,

της προκατάληψης, δεδομένης μάλιστα και της στιγμής

particularly given the circumstance that I'm in right now in my career.

που βρίσκομαι τώρα στην καριέρα μου.

Which is -- you know, like check it out,

Είμαι, για σκεφτείτε το,

I'm pretty young, I'm only about 40 years old.

αρκετά νέα, γύρω στα 40.

Μου μένουν ίσως άλλες τέσσερις δεκαετίες δουλειάς.

I still have maybe another four decades of work left in me.

And it's exceedingly likely that anything I write from this point forward

Και είναι απολύτως πιθανό, ό,τι και να γράψω από δω και πέρα

is going to be judged by the world as the work that came after

να κριθεί ως το έργο που ακολούθησε

the freakish success of my last book, right?

την τερατώδη επιτυχία του τελευταίου μου βιβλίου, έτσι δεν είναι;

I should just put it bluntly, because we're all sort of friends here now --

Θα το πω ωμά, είμαστε πια σαν φίλοι εδώ τώρα --

it's exceedingly likely that my greatest success is behind me.

είναι απολύτως πιθανό η μεγαλύτερη επιτυχία μου να ανήκει πια στο παρελθόν.

So Jesus, what a thought!

Αμάν, τι σκέψη!

That's the kind of thought that could lead a person

Τέτοιες σκέψεις κάνουν τον άνθρωπο

to start drinking gin at nine o'clock in the morning,

να πιάνει το τζιν απ' τις εννιά το πρωί,

and I don't want to go there.

και δε θέλω να μου συμβεί.

(Laughter)

(Γέλια)

I would prefer to keep doing this work that I love.

Προτιμώ να συνεχίσω να κάνω τη δουλειά που αγαπώ.

Πώς λοιπόν; αυτό είναι το ερώτημα.

And so, the question becomes, how?

And so, it seems to me, upon a lot of reflection,

Μου φαίνεται, κατόπιν πολλής σκέψεως,

that the way that I have to work now, in order to continue writing,

ότι, για να συνεχίσω να γράφω,

is that I have to create some sort of protective psychological construct, right?

πρέπει να δημιουργήσω κάποια ψυχολογική προστασία, έτσι δεν είναι;

I have to sort of find some way to have a safe distance

Πρέπει να βρω τον τρόπο να βρίσκεται ο εαυτός μου σε απόσταση ασφαλείας

between me, as I am writing, and my very natural anxiety

καθώς γράφω, από το απολύτως φυσικό άγχος

about what the reaction to that writing is going to be, from now on.

για την υποδοχή που από δω και μπρος επιφυλάσσεται στα γραφτά μου.

And, as I've been looking, over the last year,

Κι έτσι όπως ψάχνω εδώ κι ένα χρόνο για πρότυπα, πώς να το κάνω αυτό,

for models for how to do that,

I've been sort of looking across time,

και ψάχνω μέσα στο χρόνο, ας πούμε,

and I've been trying to find other societies

προσπαθώντας να βρω άλλες κοινωνίες

to see if they might have had better and saner ideas than we have

για καλύτερες και πιο λογικές ιδέες απ' τις δικές μας

about how to help creative people

για το πώς βοηθάμε δημιουργικούς ανθρώπους να μανουβράρουν

sort of manage the inherent emotional risks of creativity.

τους εγγενείς συναισθηματικούς κινδύνους της δημιουργικότητας.

And that search has led me to ancient Greece and ancient Rome.

Η έρευνά μου με οδήγησε στην αρχαία Ελλάδα και τη Ρώμη.

So stay with me, because it does circle around and back.

Περιμένετε λίγο λοιπόν, γιατί κάνει κύκλο και ξανάρχεται.

But, ancient Greece and ancient Rome --

Στην αρχαία Ελλάδα και στην αρχαία Ρώμη πάντως

people did not happen to believe that creativity

δεν πιστεύανε ότι η δημιουργικότητα

came from human beings back then, OK?

πηγάζει από τα ανθρώπινα όντα, εντάξει;

People believed that creativity was this divine attendant spirit

Πιστεύανε ότι δημιουργικότητα ήταν ένα θείο υπηρετικό πνεύμα

that came to human beings from some distant and unknowable source,

που έφτανε στους ανθρώπους από κάποια μακρινή, άγνωστη προέλευση,

for distant and unknowable reasons.

για μακρινούς και άγνωστους λόγους.

The Greeks famously called these divine attendant spirits of creativity "daemons."

Οι Έλληνες αποκαλούσαν αυτά τα θεία υπηρετικά πνεύματα της δημιουργικότητας "δαίμονες".

Socrates, famously, believed that he had a daemon

Ο Σωκράτης όπως ξέρουμε πίστευε ότι είχε ένα δαίμονα

who spoke wisdom to him from afar.

που του δίδασκε τη σοφία εξ αποστάσεως.

The Romans had the same idea,

Οι Ρωμαίοι είχαν την ίδια ιδέα,

but they called that sort of disembodied creative spirit a genius.

αλλά ονόμαζαν αυτό το ασώματο δημιουργικό πνεύμα ευφυΐα (τζίνιους).

Which is great, because the Romans did not actually think

Έξοχα, γιατί οι Ρωμαίοι δεν πίστευαν πραγματικά

that a genius was a particularly clever individual.

ότι μια ιδοφυία ήταν ένα πολύ έξυπνο άτομο.

They believed that a genius was this, sort of magical divine entity,

Πίστευαν ότι η ευφυΐα ήταν μια μαγική θεϊκή οντότητα,

who was believed to literally live in the walls of an artist's studio,

που ζούσε κυριολεκτικά μέσα στους τοίχους

στο εργαστήριο του καλλιτέχνη, κάτι σαν τον Ντόμπυ, το ξωτικό του σπιτιού,

kind of like Dobby the house elf,

and who would come out

και έβγαινε και βοηθούσε αόρατα τον καλλιτέχνη στη δουλειά του

and sort of invisibly assist the artist with their work

και διαμόρφωνε το αποτέλεσμα της δουλειάς αυτής.

and would shape the outcome of that work.

So brilliant -- there it is, right there, that distance that I'm talking about --

Έκτακτα λοιπόν -- να η απόσταση που σας έλεγα --

that psychological construct to protect you from the results of your work.

η ψυχολογική κατασκευή που σε προστατεύει από τα αποτελέσματα της δουλειάς σου.

And everyone knew that this is how it functioned, right?

Κι όλοι ήξεραν πώς έτσι ήτανε τα πράγματα.

So the ancient artist was protected from certain things,

Ο αρχαίος καλλιτέχνης λοιπόν ήταν προστατευμένος από ορισμένα πράγματα,

like, for example, too much narcissism, right?

όπως από τον πολύ ναρκισσισμός, ας πούμε.

If your work was brilliant, you couldn't take all the credit for it,

Αν η δουλειά σου ήταν εξαιρετική δεν μπορούσες να δεχτείς ολόκληρον τον έπαινο

everybody knew that you had this disembodied genius who had helped you.

όλοι ήξεραν ότι σε είχε βοηθήσει το ασώματο τζίνι.

If your work bombed, not entirely your fault, you know?

Κι αν η δουλειά σου ήταν για τα μπάζα, δεν έφταιγες κι εντελώς.

Everyone knew your genius was kind of lame.

Όλοι ήξεραν ότι το τζίνι σου ήταν ανεπαρκές, ας πούμε.

(Laughter)

Κάπως έτσι έβλεπαν τη δημιουργικότητα στη Δύση για μεγάλη περίοδο της ιστορίας.

And this is how people thought about creativity in the West

for a really long time.

Κι έπειτα ήρθε η Αναγέννηση και όλα αλλάξανε,

And then the Renaissance came and everything changed,

and we had this big idea, and the big idea was,

είχαμε τη φαεινή ιδέα

let's put the individual human being at the center of the universe

να βάλουμε το άτομο στο κέντρο του σύμπαντος

πάνω από θεούς και μυστήρια, και χάθηκε ο χώρος

above all gods and mysteries,

and there's no more room for mystical creatures

για μυστικές υπάρξεις που δέχονται οδηγίες απ' το θεϊκό.

who take dictation from the divine.

And it's the beginning of rational humanism,

Είναι η αρχή του ορθολογικού ουμανισμού,

and people started to believe that creativity

και ο κόσμος άρχισε να πιστεύει ότι η δημιουργικότητα

πηγάζει εξ ολοκλήρου από το ατόμο.

came completely from the self of the individual.

And for the first time in history,

Και για πρώτη φορά στην ιστορία,

you start to hear people referring to this or that artist as being a genius,

οι άνθρωποι αρχίζουν να λένε πως ο ίδιος ο καλλιτέχνης είναι ιδιοφυΐα

rather than having a genius.

αντί να λένε ότι έχει ένα τζίνι.

And I got to tell you, I think that was a huge error.

Τεράστιο λάθος, πρέπει να σας ομολογήσω.

You know, I think that allowing somebody, one mere person

Όταν το απλό άτομο

to believe that he or she is like, the vessel,

αρχίζει να πιστεύει ότι είναι το σκεύος

you know, like the font and the essence and the source

το δοχείο, η ουσία και η πηγή

κάθε θείου, δημιουργικού, απαράγνωστου, αιωνίου μυστηρίου

of all divine, creative, unknowable, eternal mystery

is just a smidge too much responsibility to put on one fragile, human psyche.

αναλαμβάνει υπερβολική ευθύνη για μια εύθραυστη ανθρώπινη ψυχή.

It's like asking somebody to swallow the sun.

Είναι σα να λες σε κάποιον να καταπιεί τον ήλιο.

It just completely warps and distorts egos,

Τσαλακώνει και παραμορφώνει τις προσωπικότητες εντελώς

and it creates all these unmanageable expectations about performance.

και γεννά όλες αυτές τις ασυμμάζευτες προσδοκίες για απόδοση.

And I think the pressure of that

Νομίζω ότι αυτή η πίεση

has been killing off our artists for the last 500 years.

σκοτώνει καλλιτέχνες εδώ και 500 χρόνια.

And, if this is true,

Κι αν αυτό στέκει,

and I think it is true,

και νομίζω ότι στέκει,

the question becomes, what now?

το ερώτημα είναι, και τι κάνουμε τώρα;

Can we do this differently?

Μπορούμε να πράξουμε διαφορετικά;

Maybe go back to some more ancient understanding

Να πάμε ίσως πίσω σε αρχαιότερη αντίληψη

about the relationship between humans and the creative mystery.

για τη σχέση μεταξύ ανθρώπων και μυστηρίου της δημιουργίας.

Maybe not.

Ίσως όχι.

Maybe we can't just erase 500 years of rational humanistic thought

Ίσως να μη μπορούμε να διαγράψουμε έτσι 500 χρόνια ορθολογικής ανθρωπιστικής σκέψης

in one 18 minute speech.

με μια ομιλία 18 λεπτών.

And there's probably people in this audience

Υπάρχουν μάλλον μέλη του κοινού

who would raise really legitimate scientific suspicions

που θα είχαν όντως θεμιτές επιστημονικές υποψίες

about the notion of, basically, fairies

για την αντίληψη, κατά βάθος, ότι νεράιδες

who follow people around rubbing fairy juice on their projects and stuff.

παίρνουν τον κόσμο από πίσω περιχύνοντας με νεραϊδόζουμο τα έργα τους κ.λπ.

I'm not, probably, going to bring you all along with me on this.

Ίσως να μη συμφωνήσετε εντελώς μαζί μου.

But the question that I kind of want to pose is --

Η ερώτηση όμως που θέλω κάπως να θέσω είναι --

you know, why not?

ξέρετε, γιατί όχι;

Why not think about it this way?

Γιατί να μη το σκεφτούμε έτσι;

Because it makes as much sense as anything else I have ever heard

Γιατί στέκει όσο και ό,τι άλλη εξήγηση έχω ποτέ ακούσει

in terms of explaining the utter maddening capriciousness

για την εξωφρενική δυστροπία

of the creative process.

της δημιουργικής διαδικασίας.

A process which, as anybody who has ever tried to make something --

Μια διαδικασία, πού όπως ξέρει ο κάθε άνθρωπος που έχει προσπαθήσει να δημιουργήσει κάτι --

δηλαδή, κατά βάθος, ο καθένας μας εδωπέρα --

which is to say basically everyone here ---

knows does not always behave rationally.

δεν εξελίσσεται πάντα ορθολογικά.

And, in fact, can sometimes feel downright paranormal.

Ορισμένες φορές μάλιστα δίνει την αίσθηση το αφύσικου.

I had this encounter recently

Συνάντησα πρόσφατα την εξαιρετική Αμερικανίδα ποιήτρια Ρουθ Στόουν,

where I met the extraordinary American poet Ruth Stone,

who's now in her 90s, but she's been a poet her entire life

που είναι τώρα στα 90 της, αλλά έγραφε όλη της τη ζωή

and she told me that when she was growing up in rural Virginia,

και μου είπε ότι όταν ήταν μικρή στην αγροτική Βιρτζίνια,

she would be out working in the fields,

δούλευε στα χωράφια,

and she said she would feel and hear a poem

και μου είπε ότι ένιωθε και άκουγε το ποίημα

coming at her from over the landscape.

να της έρχεται από μακριά.

And she said it was like a thunderous train of air.

Ήταν σαν ανεμοθύελλα, μου είπε.

And it would come barreling down at her over the landscape.

Και ριχνόταν απάνω της από το τοπίο γύρω της.

Και το ένιωθε να 'ρχεται, γιατί κουνιόταν η γη κάτ' απ' τα πόδια της.

And she felt it coming, because it would shake the earth under her feet.

She knew that she had only one thing to do at that point,

Ήξερε ότι ένα μόνο πράμα μπορούσε να κάνει εκείνη τη στιγμή,

and that was to, in her words, "run like hell."

'να τρέξει σαν τρελή', όπως είπε.

And she would run like hell to the house

Και έτρεχε σαν τρελή στο σπίτι

and she would be getting chased by this poem,

και την κυνηγούσε από πίσω το ποίημα,

και όλη η υπόθεση ήταν να πιάσει ένα κομμάτι χαρτί κι ένα μολύβι

and the whole deal was that she had to get to a piece of paper and a pencil

αρκετά γρήγορα, ώστε όταν άστραφτε και βρόνταγε μέσα της, να το μαζέψει

fast enough so that when it thundered through her, she could collect it

και να το χώσει πάνω στη σελίδα.

Άλλες φορές δεν ήταν αρκετά γρήγορη,

and grab it on the page.

And other times she wouldn't be fast enough,

κι έτρεχε, έτρεχε, έτρεχε αλλά δεν έφτανε στο σπίτι

so she'd be running and running, and she wouldn't get to the house

και το ποίημα κυλούσε από μέσα της και το έχανε

and the poem would barrel through her and she would miss it

και, μου είπε, εκείνο συνέχιζε την διαδρομή του πέρα μακριά,

and she said it would continue on across the landscape,

ψάχνοντας, όπως είπε, 'γι' άλλον ποιητή'.

looking, as she put it "for another poet."

Άλλες φορές --

And then there were these times --

this is the piece I never forgot --

κι αυτό ποτέ δεν θα το ξεχάσω --

she said that there were moments where she would almost miss it, right?

μου είπε υπήρχαν στιγμές που παραλίγο να το χάσει, εντάξει;

So, she's running to the house and she's looking for the paper

Καθώς τρέχει λοιπόν στο σπίτι και ψάχνει το χαρτί

και το ποίημα τη διαπερνά,

and the poem passes through her,

and she grabs a pencil just as it's going through her,

κι αρπάζει το μολύβι ακριβώς τη στιγμή που τη διαπερνά,

and then she said, it was like she would reach out with her other hand

και τότε, μου είπε, ήταν σαν να άπλωνε το άλλο χέρι

και το τσάκωνε στον αέρα.

and she would catch it.

Το έπιανε απ' την ουρά,

She would catch the poem by its tail,

και το τράβαγε πάλι μέσα στο σώμα της

and she would pull it backwards into her body

as she was transcribing on the page.

και το μετέγραφε στο χαρτί.

And in these instances, the poem would come up on the page perfect and intact

Σ' αυτές τις περιπτώσεις, το ποίημα έβγαινε στη σελίδα άψογο και άθικτο

but backwards, from the last word to the first.

αλλά ανάποδα, από την τελευταία λέξη μέχρι την πρώτη.

(Laughter)

(Γέλια)

So when I heard that I was like -- that's uncanny,

Μου είπε λοιπόν ότι ένιωθα -- είναι παράξενο,

that's exactly what my creative process is like.

έτσι ακριβώς είναι και η δική μου η δημιουργική διαδικασία.

(Laughter)

(Γέλια)

That's not at all what my creative process is -- I'm not the pipeline!

΄Οχι απλώς αυτό όμως -- δεν είμαι ένας αγωγός!

I'm a mule, and the way that I have to work

Είμαι ένα μουλάρι, και ο τρόπος που πρέπει να δουλέψω

is I have to get up at the same time every day,

είναι ότι πρέπει να σηκωθώ την ίδια ώρα κάθε μέρα,

και αρκετά αδέξια να ιδρώσω και να κουραστώ και να τρέξω όλη μέρα.

and sweat and labor and barrel through it really awkwardly.

Ακόμα όμως και μέσα στη μουλαροσύνη μου,

But even I, in my mulishness,

even I have brushed up against that thing, at times.

το έχω αγγίξει αυτό το πράγμα, ορισμένες φορές.

And I would imagine that a lot of you have too.

Φαντάζομαι ότι και πολλοί από σας επίσης.

You know, even I have had work or ideas come through me from a source

Ξέρετε, κι εγώ είχα δουλειά και ιδέες που μου κατέβηκαν από κάποια πηγή

that I honestly cannot identify.

που πραγματικά δεν μπορώ να εντοπίσω.

And what is that thing?

Ποιο είναι άραγε αυτό το πράγμα;

And how are we to relate to it in a way that will not make us lose our minds,

Και πώς να αποκτήσουμε μια σχέση μαζί του χωρίς να μας τρελάνει,

but, in fact, might actually keep us sane?

αλλά, ακριβώς το αντίθετο, να μας κρατήσει νηφάλιους;

And for me, the best contemporary example that I have of how to do that

Το καλύτερο σύγχρονο παράδειγμα που ξέρω για το πώς μπορεί να γίνει αυτό

is the musician Tom Waits,

είναι ο μουσικός Τομ Γουέιτς,

who I got to interview several years ago on a magazine assignment.

που μου έδωσε συνέντευξη εδώ και αρκετά χρόνια για κάποιο περιοδικό.

And we were talking about this,

Μιλούσαμε γι' αυτό,

and you know, Tom, for most of his life, he was pretty much the embodiment

και, ξέρετε, ο Τομ, το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του υπήρξε η ενσάρκωση

of the tormented contemporary modern artist,

του τυραννισμένου σύγχρονου καλλιτέχνη,

που προσπαθεί να ελέγξει, να διαχειριστεί και να κυριαρχήσει

trying to control and manage and dominate

these sort of uncontrollable creative impulses

πάνω σ' αυτές τις ανεξέλεγκτες δημιουργικές επιθυμίες

that were totally internalized.

που ήταν εντελώς εσωτερικευμένες.

But then he got older, he got calmer,

Καθώς μεγάλωνε όμως, ηρεμούσε,

and one day he was driving down the freeway in Los Angeles,

και μια μέρα οδηγούσε στον αυτοκινητόδρομο στο Λος Άντζελες, μου είπε,

and this is when it all changed for him.

και όλα άλλαξανε στη ζωή του.

And he's speeding along, and all of a sudden

Εκεί που τρέχει λοιπόν, εντελώς ξαφνικά,

he hears this little fragment of melody,

ακούει ένα μικρό μελωδικό απόσπασμα,

that comes into his head as inspiration often comes, elusive and tantalizing,

που του 'ρχεται μέσα στο κεφάλι όπως συχνά η έμπνευση, φευγαλέα και προκλητική,

and he wants it, it's gorgeous,

και τη θέλει, καταλαβαίνετε, είναι πανέμορφη,

and he longs for it, but he has no way to get it.

και την επιθυμεί, αλλά δεν μπορεί να την πιάσει.

He doesn't have a piece of paper, or a pencil, or a tape recorder.

Δεν έχει μαζί του χαρτί, δεν έχει μολύβι,

δεν έχει μαγνητόφωνο.

So he starts to feel all of that old anxiety start to rise in him

Αρχίζει λοιπόν να νιώθει όλο αυτό το άγχος να φουσκώνει μέσα του

του τύπου "πάει χάθηκε" ας πούμε,

like, "I'm going to lose this thing,

and I'll be be haunted by this song forever.

"και μετά θα με κυνηγάει για πάντα.

I'm not good enough, and I can't do it."

Δεν είμαι αρκετά καλός, δεν μπορώ".

And instead of panicking, he just stopped.

Αντί όμως να τον πιάσει ο πανικός, απλώς σταμάτησε.

He just stopped that whole mental process and he did something completely novel.

Σταμάτησε όλη αυτή την αλυσίδα των σκέψεων

και έκανε κάτι εντελώς καινούργιο.

He just looked up at the sky, and he said,

Κοίταξε ψηλά τον ουρανό, και είπε,

"Excuse me, can you not see that I'm driving?"

"Συγγνώμη, δε βλέπεις ότι οδηγώ;"

(Laughter)

(Γέλια)

"Do I look like I can write down a song right now?

"Σου φαίνεται ότι μπορώ να γράψω τραγούδι αυτή τη στιγμή;

If you really want to exist, come back at a more opportune moment

Αν πραγματικά θέλεις να υπάρχεις, έλα σε καλύτερη στιγμή

when I can take care of you.

όταν θα μπορώ να σoυ αφιερώσω χρόνο.

Otherwise, go bother somebody else today.

Αλλιώς, πήγαινε να ενοχλήσεις κάναν άλλο σήμερα.

Go bother Leonard Cohen."

Πήγαινε να ενοχλήσεις τον Λέοναρντ Κόεν".

And his whole work process changed after that.

Μετά απ' αυτό όλη του η δημιουργική διαδικασία άλλαξε.

Not the work, the work was still oftentimes as dark as ever.

Όχι η δουλειά, η δουλειά ήταν συχνά όσο σκοτεινή ήταν πάντα.

But the process, and the heavy anxiety around it

Η διαδικασία όμως, η αβάσταχτη αγωνία της

was released when he took the genie, the genius out of him

αποφορτίστηκε όταν έβγαλε από μέσα του το τζίνι, τον δαίμονα

where it was causing nothing but trouble, and released it back where it came from,

που μόνο προβλήματα του δημιουργούσε, και τον έστειλε από κει που ήρθε,

και συνειδητοποίησε ότι δεν ήταν ανάγκη να τον εσωτερικεύει και να τυραννιέται.

and realized that this didn't have to be this internalized, tormented thing.

Μπορεί να είναι μια παράξενη, θαυμαστή, παράδοξη συνεργασία

It could be this peculiar, wondrous, bizarre collaboration,

kind of conversation between Tom and the strange, external thing

ένας διάλογος ανάμεσα στον Τομ και αυτό το περίεργο, εξωτερικό πράγμα

that was not quite Tom.

που δεν ήταν ακριβώς ο Τομ.

When I heard that story, it started to shift a little bit

Μετά απ' αυτή την ιστορία άρχισε να μετατοπίζεται λίγο

the way that I worked too, and this idea already saved me once.

και ο δικός μου τρόπος δουλειάς, και ήδη μ΄ έχει σώσει μια φορά.

It saved me when I was in the middle of writing "Eat, Pray, Love,"

Αυτή η ιδέα μ' έσωσε όταν καθώς έγραφα το "Eat, Pray, Love",

and I fell into one of those sort of pits of despair

κι έπεσα στο πηγάδι, ας πούμε, της απελπισίας

that we all fall into when we're working on something and it's not coming

σ' αυτό που πέφτουμε όλοι μέσα όταν προσπαθούμε κάτι και δεν έρχεται

and you start to think this is going to be a disaster, the worst book ever written.

και αρχίζεις και σκέφτεσαι ότι θα είναι μεγάλη καταστροφή,

θα 'ναι το χειρότερο βιβλίο όλων των εποχών.

Not just bad, but the worst book ever written.

Όχι απλώς κακό, αλλά το χειρότερο όλων των εποχών.

Και άρχισα να σκέφτομαι ότι θα 'πρεπε να το παρατήσω.

And I started to think I should just dump this project.

But then I remembered Tom talking to the open air

Αλλά θυμήθηκα τον Τομ που μίλαγε στον ουρανό

and I tried it.

και το δοκίμασα.

So I just lifted my face up from the manuscript

Σήκωσα το πρόσωπό μου από το χειρόγραφο

and I directed my comments to an empty corner of the room.

και απευθύνθηκα σε μια άδεια γωνία του δωματίου.

And I said aloud, "Listen you, thing,

Και είπα δυνατά, 'Άκου δω, εσύ,

you and I both know that if this book isn't brilliant

ξέρουμε κι οι δυο μας ότι, αν το βιβλίο δεν βγει εξαιρετικό

that is not entirely my fault, right?

δεν θα φταίω μόνο εγώ, έτσι;

Because you can see that I am putting everything I have into this,

Διότι βλέπεις ότι δίνω όλο μου το είναι,

I don't have any more than this.

δεν έχω άλλο να δώσω.

If you want it to be better, you've got to show up and do your part of the deal.

Αν λοιπόν το θες καλύτερο, τότε φανερώσου να βάλεις κι εσύ ένα χεράκι.

Εντάξει; Αν όμως δεν έρθεις, ξέρεις κάτι· να πάει στο διάολο.

But if you don't do that, you know what, the hell with it.

Θα συνεχίσω να γράφω έτσι κι αλλιώς γιατί είναι η δουλειά μου.

I'm going to keep writing anyway because that's my job.

And I would please like the record to reflect today

Και θα 'θελα να γραφτεί στα πρακτικά ότι σήμερα

εμφανίστηκα για το δικό μου μέρος της δουλειάς."

that I showed up for my part of the job."

(Γέλια)

(Laughter)

Because --

Γιατί --

(Applause)

(Χειροκρότημα)

Because in the end it's like this, OK --

έτσι είναι στο τέλος, οκ --

centuries ago in the deserts of North Africa,

αιώνες πριν στις ερήμους της Βόρειας Αφρικής,

people used to gather for these moonlight dances of sacred dance and music

μαζευόταν ο κόσμος για ιερούς χορούς και μουσική στο φως της σελήνης

that would go on for hours and hours, until dawn.

που κρατούσαν ώρες κι ώρες, ως την αυγή.

They were always magnificent, because the dancers were professionals

Ήταν πάντα θαυμάσιες γιορτές, γιατί οι χορευτές ήταν επαγγελματίες

and they were terrific, right?

και ήταν απίθανοι, έτσι δεν είναι;

Κάθε τόσο όμως, πολύ σπάνια, κάτι γινόταν

But every once in a while, very rarely, something would happen,

and one of these performers would actually become transcendent.

και κάποιος από τους καλλιτέχνες αυτούς γινόταν όντως υπερφυσικός.

And I know you know what I'm talking about,

Ξέρω ότι ξέρετε για τι πράμα μιλάω,

because I know you've all seen, at some point in your life,

γιατί ξέρω ότι όλοι σας έχετε δει, κάποια στιγμή στη ζωή σας, μια πράξη σαν αυτή.

a performance like this.

It was like time would stop,

Σαν να σταματάει ο χρόνος,

and the dancer would sort of step through some kind of portal

ο χορευτής περνάει μέσα από κάτι σαν πύλη

και ενώ δεν κάνει τίποτα διαφορετικό απ΄ό,τι έκανε και τις προηγούμενες 1.000 νύχτες,

and he wasn't doing anything different

than he had ever done, 1,000 nights before,

but everything would align.

όλα έρχονται σε αρμονία.

And all of a sudden, he would no longer appear to be merely human.

Και ξαφνικά, παύει να φαίνεται απλά ανθρώπινος.

Λάμπει από μέσα του, φωτίζεται από κάτω

He would be lit from within, and lit from below

and all lit up on fire with divinity.

και λαμπαδιάζει από θεϊκότητα.

And when this happened, back then,

Όταν κάτι τέτοιο συνέβαινε, τότε,

people knew it for what it was, you know, they called it by its name.

ο κόσμος το αναγνώριζε, το έλεγε με τ' όνομά του.

They would put their hands together and they would start to chant,

Ενώνανε τα χέρια τους και άρχιζαν να ψέλνουν,

"Allah, Allah, Allah, God, God, God."

"Αλάχ, Αλάχ, Αλάχ, Θεέ μου, Θεέ μου, Θεέ μου."

That's God, you know.

Είναι ο Θεός, καταλαβαίνετε.

Curious historical footnote:

Να κι ένα ιστορικό παραλειπόμενο --

when the Moors invaded southern Spain, they took this custom with them

όταν οι Μαυριτανοί εισέβαλαν στη νότιο Ισπανία, έφεραν κι αυτή τη συνήθεια μαζί τους

and the pronunciation changed over the centuries

και η προφορά άλλαξε μέσα στους αιώνες

from "Allah, Allah, Allah," to "Olé, olé, olé,"

κι έγινε από "Αλάχ, Αλάχ, Αλάχ" σε "Ολέ, ολέ, ολέ"

which you still hear in bullfights and in flamenco dances.

που ακόμα ακούγεται στις ταυρομαχίες και στο φλαμένκο.

In Spain, when a performer has done something impossible and magic,

Στην Ισπανία, όταν ο καλλιτέχνης κάνει κάτι αξεπέραστο και μαγικό,

"Allah, olé, olé, Allah, magnificent, bravo,"

"Αλάχ, όλε, όλε, Αλάχ, θαυμάσιο, μπράβο"

incomprehensible, there it is -- a glimpse of God.

ακατανόητο, να 'το -- μια ματιά του Θεού.

Which is great, because we need that.

Και πολύ σωστά, γιατί το χρειαζόμαστε.

But, the tricky bit comes the next morning,

Τα δύσκολα όμως έρχονται το επόμενο πρωί,

for the dancer himself, when he wakes up and discovers

για τον ίδιο το χορευτή, όταν ξυπνά

that it's Tuesday at 11 a.m., and he's no longer a glimpse of God.

και ανακαλύπτει ότι είναι Τρίτη ώρα 11 και δεν είναι πια μια ματιά του Θεού.

He's just an aging mortal with really bad knees,

Είναι ένας θνητός που γερνάει και τα γόνατά του πονάνε

and maybe he's never going to ascend to that height again.

και ίσως δεν θ' ανέβει ποτέ ξανά σ' αυτό το ύψος.

And maybe nobody will ever chant God's name again as he spins,

Κανείς ίσως πια δεν θα ψάλει το όνομα του Θεού καθώς φέρνει βόλτες,

and what is he then to do with the rest of his life?

και τι θ΄απογίνει στο υπόλοιπο της ζωής του;

This is hard.

Είναι σκληρό.

This is one of the most painful reconciliations to make

Είναι ο πιο οδυνηρός συμβιβασμός

in a creative life.

σε μια ζωή δημιουργίας.

But maybe it doesn't have to be quite so full of anguish

Δεν χρειάζεται όμως να είναι τόσο γεμάτη αγωνία

if you never happened to believe, in the first place,

αν δεν πίστεψες εξ αρχής,

that the most extraordinary aspects of your being came from you.

ότι οι πιο εξαιρετικές πλευρές της ύπαρξής σου προέρχονται από σένα τον ίδιο.

But maybe if you just believed that they were on loan to you

Ίσως αν πιστέψεις ότι σου τις έχει δανείσει

from some unimaginable source for some exquisite portion of your life

μια αφάνταστη πηγή για ένα υπέροχο διάστημα της ζωής σου

to be passed along when you're finished,

για να τις μεταβιβάσεις, όταν τελειώσεις, σε κάποιον άλλο.

with somebody else.

And, you know, if we think about it this way, it starts to change everything.

Αν το σκεφτούμε έτσι, ξέρετε, όλα αρχίζουν ν' αλλάζουν.

This is how I've started to think,

Έτσι κι εγώ άρχισα να σκέφτομαι,

and this is certainly how I've been thinking in the last few months

και πραγματικά έτσι σκέφτομαι εδώ και μερικούς μήνες

as I've been working on the book that will soon be published,

καθώς δουλεύω το βιβλίο που θα δημοσιευτεί σύντομα,

as the dangerously, frighteningly over-anticipated follow up

ως η επικίνδυνη, τρομακτικά υπερ-αναμενόμενη συνέχεια

to my freakish success.

της τερατώδους επιτυχίας μου.

And what I have to sort of keep telling myself

Αυτό που επαναλαμβάνω στον εαυτό μου

when I get really psyched out about that is don't be afraid.

όταν μου τη δίνει,

είναι, μη φοβάσαι.

Don't be daunted. Just do your job.

Μη σε πιάνει δέος.

Κάνε τη δουλειά σου.

Continue to show up for your piece of it, whatever that might be.

Συνέχισε να εμφανίζεσαι για το δικό σου μερίδιο, όποιο κι αν είναι αυτό.

If your job is to dance, do your dance.

Αν η δουλειά σου είναι να χορεύεις, χόρευε.

If the divine, cockeyed genius assigned to your case

Αν το θεϊκό,

decides to let some sort of wonderment be glimpsed, for just one moment

αποφασίσει ν' αφήσει το θαύμα να φανεί, για μια στιγμή

through your efforts, then "Olé!"

μέσω των κόπων σου, τότε "Ολέ!"

Αν όχι, εσύ χόρευε, ούτως ή άλλως.

And if not, do your dance anyhow.

And "Olé!" to you, nonetheless.

Και "ολέ" σε σένα, έτσι κι αλλιώς.

I believe this and I feel that we must teach it.

Το πιστεύω αυτό και νιώθω ότι πρέπει να το διδάσκουμε.

"Ολέ!" σε σένα, έτσι κι αλλιώς,

"Olé!" to you, nonetheless,

just for having the sheer human love and stubbornness

μόνο και μόνο για την απλή ανθρώπινη αγάπη και το πείσμα

to keep showing up.

να συνεχίζεις να εμφανίζεσαι.

Thank you.

Ευχαριστώ.

(Applause)

(Χειροκρότημα)

Thank you.

Ευχαριστώ.

(Applause)

(Χειροκρότημα)

June Cohen: Olé!

Τζουν Κόεν: Ολέ!

(Applause)

(Χειροκρότημα)