Your elusive creative genius | Elizabeth Gilbert

5,154,703 views ・ 2009-02-09

TED


Please double-click on the English subtitles below to play the video.

Translator: Hiwa Foundation Reviewer: Hiwa Foundation II
00:13
I am a writer.
0
13145
1543
من نوسەرم
00:14
Writing books is my profession but it's more than that, of course.
1
14712
3736
نوسینی کتێب ئیشمە، بەڵام بێگومان لەوەش زیاترە
00:18
It is also my great lifelong love and fascination.
2
18472
3900
هەروەها ئەمە بۆتە خۆشەویستی ژیانم و هۆگری بووم
00:22
And I don't expect that that's ever going to change.
3
22396
2891
باوەڕ ناکەم هیچ کات ئەمە بگۆڕێت
00:25
But, that said, something kind of peculiar has happened recently
4
25311
5011
بەڵام ئەوە م وتوە، کە شتێکی سەیر لەم دواییانەدا ڕوویداوە
00:30
in my life and in my career,
5
30346
2225
لە ژیانمداو لە پیشەکەمدا
00:32
which has caused me to have to recalibrate my whole relationship with this work.
6
32595
4743
کەوای لێکردم گۆڕانکاریەکی تەواو ئەنجام بدەم لە پەیوەندیەکانمدا لەگەڵ ئەم ئیشەمدا
00:37
And the peculiar thing is that I recently wrote this book,
7
37362
3610
شتە سەیرەکە ئەوەیە بەم دواییە کتێبێکم نوسی
00:40
this memoir called "Eat, Pray, Love"
8
40996
1944
ئەم یادنامەیە ناوی خواردن، نوێژ، خۆشەویستیە
00:42
which, decidedly unlike any of my previous books,
9
42964
4541
کە بەتەواوی جیاوازە لەگەڵ کتێبەکانی ترمدا
00:47
went out in the world for some reason, and became this big,
10
47529
3044
لەبەر چەند هۆیەک هاتۆتە دنیاوە، بەرەو گەورەبون چوە
00:50
mega-sensation, international bestseller thing.
11
50597
3342
هەستی گەورە، ئەو کتێبەی کە زووتر دەفرۆشرێت لە هەموو جیهاندا
00:53
The result of which is that everywhere I go now,
12
53963
3042
ئەنجامەکەی ئەوەیە کە دەچم بۆ هەموو شوێنێک ئێستا
00:57
people treat me like I'm doomed.
13
57029
2576
خەڵک وا مامەڵەم لەگەڵ دەکات کە وەک ئەوە وایە پاشەڕۆژم دیاری کرابێت
00:59
Seriously -- doomed, doomed!
14
59629
2858
بەڕاستی پاشەڕۆژم ....پاشەڕۆژم
01:02
Like, they come up to me now, all worried, and they say,
15
62511
2667
وەک ئێستا دێن بۆلام، هەموویان دڵتەنگن و دەڵێن
تۆ ناترسیت.. ناترسیت لەوەی کە هەرگیز نەتوانی بگەیت بەو لوتکەیە؟
01:05
"Aren't you afraid you're never going to be able to top that?
16
65202
4174
01:09
Aren't you afraid you're going to keep writing for your whole life
17
69400
3222
ناترسیت لەوەی نەتوانیت بەردەوام بیت لە نوسین تا کۆتایی ژیانت
01:12
and you're never again going to create a book
18
72646
2143
وە هەرگیز نەتوانیت جارێکی تر کتێبێک ئامادە بکەیت
01:14
that anybody in the world cares about at all,
19
74813
2542
هیچ کەسێک لە جیهاندا گرنگیت پێنەدات
01:17
ever again?"
20
77379
2476
جارێکی تر؟
01:19
So that's reassuring, you know.
21
79879
2325
کەواتە ئەمە شتێکی ئاسودەییە وەک دەزانن
01:22
But it would be worse, except for that I happen to remember
22
82228
2787
بەڵام خراۆتر دەبیت، پێشبینی دەکرێت ئەوەم بیر بکەوێتەوە
01:25
that over 20 years ago, when I was a teenager,
23
85039
3235
بیست ساڵ لەمەوپێش، کاتێک بۆ یەکەم جار بەخەڵکم دەگوت..کاتێک کە هەرزەکار بووم
01:28
when I first started telling people that I wanted to be a writer,
24
88298
3123
دەمویست ببم بە نوسەر
جۆرێک لە بنەماکانی ترسم لە خۆمدا دەبینی
01:31
I was met with this same sort of fear-based reaction.
25
91445
2547
خەڵک دەڵێن ئایا تۆ ناترسیت جارێکی تر هیچ سەرکەوتنێک بەدەست نەهێنیتەوە؟
01:34
And people would say, "Aren't you afraid you're never going to have any success?
26
94016
3810
01:37
Aren't you afraid the humiliation of rejection will kill you?
27
97850
2923
ئایا ناترسیت کە خۆ گێلکردن و ڕەتکردنەوە بتکوژێت؟
01:40
Aren't you afraid that you're going to work your whole life at this craft
28
100797
3460
ئایا ناترسیت کە دەبێت هەموو ژیانت دەبێت ئیش بکەیت لەم بەلەمەدا
وە هیچ ئەنجامێکی نەبێت
01:44
and nothing's ever going to come of it
29
104281
1856
وە کۆتایی ژیانت لەسەر کۆمەڵێک خەونی پووچ کۆتایی پێ بێت
01:46
and you're going to die on a scrap heap of broken dreams
30
106161
2635
وە دەمت پڕبێت لە خۆڵەمێشی سەرنەکەوتن؟
01:48
with your mouth filled with bitter ash of failure?"
31
108820
2467
پێکەنین
01:51
(Laughter)
32
111311
1329
01:52
Like that, you know.
33
112664
1828
وەک ئەوەی دەزانن
01:54
The answer -- the short answer to all those questions is, "Yes."
34
114516
5137
وەڵامەکە... کورترین وەڵام بۆ ئەم پرسیارانە ئەوەیە ،،،بەڵێ
01:59
Yes, I'm afraid of all those things.
35
119677
2276
بەڵێ، من دەترسم لە هەموو ئەم شتانە
02:01
And I always have been.
36
121977
1241
وە هەموو کاتەکان وابوم
02:03
And I'm afraid of many, many more things besides
37
123242
2286
من دەترسم لەزۆر شتی تر
02:05
that people can't even guess at,
38
125552
1901
کە خەڵک تەنانەت بیریشی لێناکەنەوە
02:07
like seaweed and other things that are scary.
39
127477
3957
وەک، گژوگیا ئاویەکان، هەندێک شتی ترسناکی تر
02:11
But, when it comes to writing,
40
131458
2227
بەڵام شتەکە دەربارەی نوسینە
02:13
the thing that I've been sort of thinking about lately, and wondering about lately,
41
133709
3960
ئەو شتەی کە بیرم لێدەکردەوە و سەرم سوڕما بوودەربارەی ئەوقە بوو کە بۆچی؟
02:17
is why?
42
137693
1150
ئێوە دەزانن، ئەوە ئاقڵانەیە؟
02:18
You know, is it rational?
43
138867
1270
ئایا ئەمە ڕاستە کە دەبێت هەموو خەڵک چاوەڕوان بن
02:20
Is it logical that anybody should be expected
44
140161
2223
02:22
to be afraid of the work that they feel they were put on this Earth to do.
45
142408
4628
بۆ دەبێت بترسیت لە ئیش بەشێوەیەک کە هەست بکەیت ئەوان ئەم زەویەیان دەست بەسەرا گرتوە
02:27
And what is it specifically about creative ventures
46
147060
4376
وەک دەزانن شتە تایبەتیەکان بەرامبەر داهێنانە
02:31
that seems to make us really nervous about each other's mental health
47
151460
3448
وادیارە وامان لێدەکات کە دەبێت هەست بە ناجێگیری بکەیبن دەربارەی تەندروستی مێشکی تاکە تاکمان
02:34
in a way that other careers kind of don't do, you know?
48
154932
3003
بەشێوەیەک ئیشەکانی تر ئەوە ناکەن، دەزانن؟
02:37
Like my dad, for example, was a chemical engineer
49
157959
3999
وەک باوکم ئەندازیاری کیمیایی بوو
02:41
and I don't recall once in his 40 years of chemical engineering
50
161982
3353
ئەو چل ساڵەی کە ئەو ئیشی ئەندازیاری کیمیایی بوو، من بیرم نایەت
02:45
anybody asking him if he was afraid to be a chemical engineer, you know?
51
165359
3658
هەرکەسێک پرسیار لەو بکات ئایا ترسایت لەوەی کە بوویت بە ئەندازیاری کیمیایی، دەزانن؟
02:49
"That chemical-engineering block, John, how's it going?"
52
169041
5787
ئەوە نەبوو.. ئەوە ئەندازیاری کیماییە بلۆک جۆن، چۆنە؟
02:54
It just didn't come up like that, you know?
53
174852
2140
ئەم شتە واڕوونادات، وەک دەزانن؟
02:57
But to be fair, chemical engineers as a group
54
177016
3810
بەڵام بۆئەوەی بترسیت، ئەندازیاریە کیمیایەکان وەک گروپێک
03:00
haven't really earned a reputation over the centuries
55
180850
2524
هیچ ناوبانگیەکیان بەدەست نەهێناوە لە سەدەکانی پێشوەوە
03:03
for being alcoholic manic-depressives.
56
183398
2672
چونکە ئەمانە ئالودەبون بە خواردنەوەی مەیەوە
03:06
(Laughter)
57
186094
1424
پێکەنین
03:07
We writers, we kind of do have that reputation,
58
187542
2810
ئێمەی نوسەران بەشێوەیەک لە شێوەکان ناوبانگمان دەرکردوە
03:10
and not just writers, but creative people across all genres,
59
190376
3959
ئەمە تەنها نوسەران ناگرێتەوە بەڵکو هەموو ئەو خەڵکانەش دەگرێتەوە کە داهێنانیان کردوە
03:14
it seems, have this reputation for being enormously mentally unstable.
60
194359
4677
وادیارە، ئەم ناوبانگە هەموو ئەوانەی گرتبێتەوە کە مێشکیان بێبنەمایە
03:19
And all you have to do is look at the very grim death count
61
199060
3792
ئەوەی لەسەرتە بیکەیت ئەوەیە کە سەیری لیستی مردوەکان بکەیت
03:22
in the 20th century alone, of really magnificent creative minds
62
202876
3559
تەنها لەسەدەی بیستەمدا، ئەوانەی کە خاوەنی مێشکێکی ناودار بوون
03:26
who died young and often at their own hands, you know?
63
206459
3102
ئەوانەی کە بەگەنجی مردون یاخود بەدەستی خۆیان، ئێوە دەزانن؟
03:29
And even the ones who didn't literally commit suicide
64
209585
3242
ئەوانەش کە خۆیان نەکوشتوە
03:32
seem to be really undone by their gifts, you know.
65
212851
3352
وا دەردەکەوێت کە لەلایەن کەسێکەوە خەڵات نەکرابن
03:36
Norman Mailer, just before he died, last interview, he said,
66
216227
2875
نۆرمان مایلەر پێءش ئەوەی بمرێت، لە چاوپێکەوتنێکدا گوتی
03:39
"Every one of my books has killed me a little more."
67
219126
4077
هەر کتێبێک لە کتێبەکانم زیاتر منی کوشت
03:43
An extraordinary statement to make about your life's work.
68
223227
3575
بەشێوەیەکی سەیر ئەم دەستەواژەیە وات لێدەکات کە لەژیانتا ئیش بکەیت
03:46
But we don't even blink when we hear somebody say this,
69
226826
2936
بەڵام ئێمە دوو دڵ نابین کاتێک ئەم قسەیە لە یەکێک دەبیستین
03:49
because we've heard that kind of stuff for so long
70
229786
2582
چونکە ئێمە ئەم جۆرە قسانەمان زۆر گوێ لێبوە
03:52
and somehow we've completely internalized and accepted collectively
71
232392
3977
بەشێوەیەک کە ڕەزامەندی خۆمان و دەوروبەرمان بەدەست بهێنین
03:56
this notion that creativity and suffering are somehow inherently linked
72
236393
4643
بەشێوەیەک لە شێوەکان ئەم بیرۆکەی داهێنان وچەوساندنەوەیە پەیوەستن بەیەکەوە
04:01
and that artistry, in the end, will always ultimately lead to anguish.
73
241060
5042
لەگەڵ هونەریشدا، وە لەکۆتایشدا دەڕوات بەرەو نەهامەتی
04:06
And the question that I want to ask everybody here today
74
246126
2667
دەمەوێت لە هەریەکێک بپرسم کە ئەمڕۆ لێرەدایە
04:08
is are you guys all cool with that idea?
75
248817
2493
ئەم بیرۆکەیەتان بەلاوە باشە؟
04:11
Are you comfortable with that?
76
251334
2183
ئایا ئاسودەن لەگەڵ ئەوەدا
04:13
Because you look at it even from an inch away and, you know --
77
253541
3000
وەک دەزانن لەبەرئەوەی لە گۆشە نیگایەکی دورترەوە سەیری بکەین
04:16
I'm not at all comfortable with that assumption.
78
256565
3103
من بەهیچ شێوەیەک ڕازی نیم بەوە
04:19
I think it's odious.
79
259692
1462
هەست دەکەم ئەوە دوژمنێکی سەرسەختە
04:21
And I also think it's dangerous,
80
261178
1929
واهەست دەکەم ئەوە مەترسیدارە
04:23
and I don't want to see it perpetuated into the next century.
81
263131
2905
من نامەوێت ئەمە ببینم ڕووبدات لە سەدەی داهاتودا
بڕوام وایە دەبێت ئێمە هانی ئەوانە بدەین کە مێشکیان داهێنانکارە بۆ ژیان
04:26
I think it's better if we encourage our great creative minds to live.
82
266060
3850
04:29
And I definitely know that, in my case -- in my situation --
83
269934
5751
من ئەوە باش دەزانم ، لە حاڵ و بردۆخی خۆمدا
04:35
it would be very dangerous for me to start sort of leaking down that dark path
84
275709
5139
ئەمە بۆ من مەترسیدارە ئەگەر ئەم ڕێگە ناڕێکە تەشەنە بکات و
04:40
of assumption,
85
280872
1197
بسەپێنرێت، بەتایبەتی ئەگەر سەیری ئەم بارودۆخە بکەین
04:42
particularly given the circumstance that I'm in right now in my career.
86
282093
4129
مەبەستم بارودۆخی ناو پیشەکەمە
04:46
Which is -- you know, like check it out,
87
286246
2515
دەتوانن، بگەڕێن بەدوایا
04:48
I'm pretty young, I'm only about 40 years old.
88
288785
2191
من هێشتا گەنجێکی جوانم، تەمەنم تەنها چل ساڵە
لەوانەیە هێشتا(چوار) دەساڵی ترم مابێت بۆ کردنی ئیشەکەم
04:51
I still have maybe another four decades of work left in me.
89
291000
3270
04:54
And it's exceedingly likely that anything I write from this point forward
90
294294
4493
دەگونجێت لەمەودوا حەزم لەهەر شتێک بوو بینووسم لەم خاڵەوە بڕۆم بەرەو پێشەوە
04:58
is going to be judged by the world as the work that came after
91
298811
2953
وە هەڵسەنگاندنی بۆ بکرێت لەلایەن خەڵکەوە وەک ئەو ئیشەی بەم دواییانە کردم
05:01
the freakish success of my last book, right?
92
301788
3299
سەرکەوتنێکی نامۆم بەدەست هێنا دوایین کتێبما، وانیە؟
05:05
I should just put it bluntly, because we're all sort of friends here now --
93
305111
3938
دەمەوێت بەڕاستی بیڵێم، چونکە ئێمە ئێستا بەشێوەیەک هاوڕێین
05:09
it's exceedingly likely that my greatest success is behind me.
94
309073
4257
لەسنور بەدەر حەزم بەو سەرکەوتنانە هەیە
05:13
So Jesus, what a thought!
95
313354
2176
ئۆو خوایە. چی بیرکردنەوەیەکە
05:15
That's the kind of thought that could lead a person
96
315554
2406
وەک دەزانن ئەم شێوە بیرکردنەوەیە وا لە کەسێک دەکات
05:17
to start drinking gin at nine o'clock in the morning,
97
317984
2604
لە نۆی بەیانییەوە دەست بکات بە مەی خواردنەوە
05:20
and I don't want to go there.
98
320612
2913
من نامەوێت وابکەم
05:23
(Laughter)
99
323549
1034
پێکەنین
05:24
I would prefer to keep doing this work that I love.
100
324607
2430
ئەوەم بەلاوە پەسەندە کە بەردەوام بم لەسەر ئیشەکەم و خۆشم دەوێت
بۆیە پرسیارێک دێتە پێش. چۆن؟
05:27
And so, the question becomes, how?
101
327061
3314
05:30
And so, it seems to me, upon a lot of reflection,
102
330399
2860
وا دەردەکەوێت بۆ من، بێگومان دوای بیرکردنەوەیەکی زۆر
05:33
that the way that I have to work now, in order to continue writing,
103
333283
3341
ئەوەیە کە پێویستە من ئیش بکەم هەروەک ئێستام، وە دەبێت بەردەوام بم لەسەری
05:36
is that I have to create some sort of protective psychological construct, right?
104
336648
3810
بەشێوەیەک لە شێوەکان پێویستم بە پاراستنی دەروونی هەیە، وانیە؟
05:40
I have to sort of find some way to have a safe distance
105
340482
3476
پێویستە ڕێگەیەک بدۆزمەوە بۆ دووریەکی سەلامەتی
05:43
between me, as I am writing, and my very natural anxiety
106
343982
4861
لە نێوان نوسەریم داو لەگەڵ شپرزەبونی سروشتیمدا
05:48
about what the reaction to that writing is going to be, from now on.
107
348867
3841
دەربارەی هەر کاردانەوەیەک کە ڕووبەڕوم دەبێتەوە لە ئێستاوە
05:52
And, as I've been looking, over the last year,
108
352732
2387
وەک ئەوەی کە ساڵانی ڕابردوو دەگەڕام بەدوای ئەمەدا
05:55
for models for how to do that,
109
355143
1833
05:57
I've been sort of looking across time,
110
357000
2124
تەنها سەیری تێپەڕبوونی کاتم دەکرد
05:59
and I've been trying to find other societies
111
359148
2078
هەولمدەدا بۆ دۆزینەوەی کۆمەڵگاکانی تر
06:01
to see if they might have had better and saner ideas than we have
112
361250
3726
تا بزانم ئەوان بیروڕای باشتریان هەیە لە ئێمە
06:05
about how to help creative people
113
365000
2203
دەربارەی چۆنێتی یارمەتیدانی ئەو کەسانەی کە داهێنان کارن، بۆ کۆنتڕۆڵکردنی
06:07
sort of manage the inherent emotional risks of creativity.
114
367227
3782
مەترسی هەستە میراتیەکانی داهێنان
06:11
And that search has led me to ancient Greece and ancient Rome.
115
371033
4991
ئەو گەڕان و پشکنینە بردمی بۆ یۆنانی کۆن و ڕۆمای کۆن
06:16
So stay with me, because it does circle around and back.
116
376048
2667
بۆیە لەگەڵمدا بن، ئەمە بازنەیەک دەڕوات و دەگەڕێتەوە
06:18
But, ancient Greece and ancient Rome --
117
378739
2132
بەڵام یۆنانی کۆن و ڕۆمای کۆن
06:20
people did not happen to believe that creativity
118
380895
2542
خەڵک باوەڕیان بە داهێنان نەبوو
06:23
came from human beings back then, OK?
119
383461
2394
کە لە ئادەمیزدا بێت لەو کاتەدا، باشە؟
06:25
People believed that creativity was this divine attendant spirit
120
385879
4435
خەڵک باوەڕیان وابوو کە داهێنان ڕۆحێکی خوایی بووە
06:30
that came to human beings from some distant and unknowable source,
121
390338
3977
کە دێت بۆ ئادەمیزادەکان لە سەرچاوەیەکی دوورو نەناسراوەوە
06:34
for distant and unknowable reasons.
122
394339
2425
بۆ چەند هۆیەکی دوورو نەناسراو
06:36
The Greeks famously called these divine attendant spirits of creativity "daemons."
123
396788
5227
یۆنانە بەناوبانگەکان ئەم ڕۆحانەی لەگەڵ داهێناندا دەهاتن ناویان نابون جنۆکە
06:42
Socrates, famously, believed that he had a daemon
124
402039
3076
سوقڕاتی بەناوبانگ باوەڕیان وابو کە ئەو جنۆکەیەکی هەبوە
06:45
who spoke wisdom to him from afar.
125
405139
2433
قسەی لەگەڵ کردوە لە دووری دادگاکەوە
06:47
The Romans had the same idea,
126
407596
1593
ڕۆمانیەکان هەمان بیرۆکەیان هەبوو
06:49
but they called that sort of disembodied creative spirit a genius.
127
409213
4586
بەڵام ئەوان ناویان نابو ڕۆحێکی بۆنخۆشی داهێنەری بلیمەت
06:53
Which is great, because the Romans did not actually think
128
413823
2715
ئەوە مەزنە، چونکە لەڕاستیدا رٶمانەکان باوەڕیان بەوە نەبوو
06:56
that a genius was a particularly clever individual.
129
416562
2770
کە بلیمەتی بەشێکە لە زیرەکی تاکەکەسی
06:59
They believed that a genius was this, sort of magical divine entity,
130
419356
3659
باوەڕیان وابوو کە بلیمەتی شێوەیەکە لە خوای سیحری
07:03
who was believed to literally live in the walls of an artist's studio,
131
423039
5298
باوەڕیان وابوو کە لە دیوارەکاندا دەژی
لە ناو ستۆدیۆی هونەرمەندەکاندا، وەک دوبی لە ماڵەکەی ئێڵف
07:08
kind of like Dobby the house elf,
132
428361
2520
07:10
and who would come out
133
430905
1514
کە بەدزیەوە دێت و یارمەتی هونەرمەندەکە دەدات لە ئیشەکەیدا
07:12
and sort of invisibly assist the artist with their work
134
432443
2602
وای لێدەکات کە ئەم ئیشە ئەنجامێکی هەبێت
07:15
and would shape the outcome of that work.
135
435069
2445
07:17
So brilliant -- there it is, right there, that distance that I'm talking about --
136
437538
3858
زۆر دڵگیرە، ئەوە ئەو دووریەیە کە قسەدەکەم لەبارەیەوە
07:21
that psychological construct to protect you from the results of your work.
137
441420
4178
ئەوە ئەو سازدانە سروشتیەیە کە دەتپارێزێت لە ئەنجامی ئیشەکەت
07:25
And everyone knew that this is how it functioned, right?
138
445622
3584
هەموو کەسێک دەزانێت ئەمە شێوەی ئیشەکەیەتی، وانیە؟
07:29
So the ancient artist was protected from certain things,
139
449230
2667
کەواتە هونەرمەندە کۆنەکان پارێزراو بوون لە کۆمەڵێک شتی دایاریکراو
07:31
like, for example, too much narcissism, right?
140
451921
2377
بۆ نمونە، لە زۆر خۆ خۆشویستن، وانیە؟
07:34
If your work was brilliant, you couldn't take all the credit for it,
141
454322
3191
ئەگەر ئیشەکەت باش بوایە تۆ نەدەتتوانی هەموو قەرزێکی بۆ بکەیت
07:37
everybody knew that you had this disembodied genius who had helped you.
142
457537
3695
هەموو خەڵک دەزانێت کە ئەم ژیری و بلیمەتیە یارمەتیت دەدات
07:41
If your work bombed, not entirely your fault, you know?
143
461256
3345
ئەگەر ئیشەکەت خراپ بێت ئەمە هەڵەی تۆ نیە، ئایا دەزانن؟
07:44
Everyone knew your genius was kind of lame.
144
464625
2494
هەموویان دەیانزانی کە ژیریەکەت کەمێک خوارە
07:47
(Laughter)
145
467143
1034
بەم شێوەیە خەڵک بیریان لە داهێنان دەکردەوە لە ڕۆژئاوا بۆ ماوەیەکی دوور و درێژ
07:48
And this is how people thought about creativity in the West
146
468201
3498
07:51
for a really long time.
147
471723
1308
ئینجا سەردەمی گۆڕانکاری هات و هەموو شتێک گۆڕا
07:53
And then the Renaissance came and everything changed,
148
473055
2576
07:55
and we had this big idea, and the big idea was,
149
475655
2291
بیرۆکەیەکی گەورەمان بۆ هات، ئەویش ئەوە بوو
07:57
let's put the individual human being at the center of the universe
150
477970
3195
با هەموو تاکەکان بکەیەنە سەنتەر لە جیهاندا
لەسەروو هەموو خواکان و نهێنیەکانەوە، لەوە زیاتر هیچ ژوورێک نیە لەوێدا
08:01
above all gods and mysteries,
151
481189
1541
08:02
and there's no more room for mystical creatures
152
482754
2285
بۆ دروستکراوە نادیارەکان بۆ نوسینەوەی پیرۆزیەکان
08:05
who take dictation from the divine.
153
485063
1768
08:06
And it's the beginning of rational humanism,
154
486855
2111
ئەوەش سەرەتای ژیری ئادەمیزادیە
08:08
and people started to believe that creativity
155
488990
2143
خەڵک دەستیان کرد بە باوەڕکردن بە داهێنان
کە بەتەواوەتی لە خودی تاکەوە سەرچاوە دەگرێت
08:11
came completely from the self of the individual.
156
491157
2340
08:13
And for the first time in history,
157
493521
1826
بۆ یەکەم جار لە مێژودا
08:15
you start to hear people referring to this or that artist as being a genius,
158
495371
5087
گوێت لە خەڵک دەبێت کە دەڵێن ئەم هونەرمەندە زرنگە
08:20
rather than having a genius.
159
500482
1817
لە جیاتی ئەوەی کە بڵێن زرنگی هەیە
08:22
And I got to tell you, I think that was a huge error.
160
502323
3300
دەبێت پێتان بڵێم، وا هەستدەکەم کە ئەمە هەڵەیەکی زۆر گەورەیە
08:25
You know, I think that allowing somebody, one mere person
161
505647
4222
وەک دەزانن، هەستدەکەم ئەوە دواکەوتنی کەسێک یان زیاتر لە کەسێکە
08:29
to believe that he or she is like, the vessel,
162
509893
2739
کە باوەڕی وابێت ئەو کوڕە یان ئەو کچە وەک قاپ وایە
08:32
you know, like the font and the essence and the source
163
512656
2572
وەک دەزانن وەکو فۆنت و ناوەڕۆک و سەرچاوەکە
هەموویان پیرۆزە، داهێنانەکان، نادیارەکان، نهێنیە بێ کۆتاکان
08:35
of all divine, creative, unknowable, eternal mystery
164
515252
3329
08:38
is just a smidge too much responsibility to put on one fragile, human psyche.
165
518605
6061
ئەمە دەپاڵێورێت بۆ بەرپرسیاریەتیەکی زۆری لەسەرە دەربارەی شکستهێنانەکان، ڕۆحی مرۆڤەکان
08:44
It's like asking somebody to swallow the sun.
166
524690
3491
ئەمە وەک ئەوە وایە کە داوا لەیەکێک بکەیت خۆر قوت بدات
08:48
It just completely warps and distorts egos,
167
528205
2627
ئەمە پێچانەوەیەکی تەواوەتی و تێکچونێکی لەسەرخۆیە
08:50
and it creates all these unmanageable expectations about performance.
168
530856
3526
ئەمەش چاوەڕوان بونێکە کە کۆنتڕۆڵ ناکرێت دەربارەی جێبەجێکردن
08:54
And I think the pressure of that
169
534406
1975
وا هەستدەکەم ئەم پاڵەپەستۆیە لە
08:56
has been killing off our artists for the last 500 years.
170
536405
3193
لە کوشتنی هونەرمەندەکانمانەوە سەرچاوەی گرتوە لەم پێنجە سەد ساڵەی دواییدا
08:59
And, if this is true,
171
539622
2641
ئەگەر ئەمە ڕاست بێت
09:02
and I think it is true,
172
542287
1562
باوەڕیشم وایە کە ڕاست بێت
09:03
the question becomes, what now?
173
543873
2841
پرسیارێک دێتە پێش، ئەویش ئەوەیە، ئێستا چی؟
09:06
Can we do this differently?
174
546738
1845
ئایا دەتوانین ئەمە بەشێوەیەکی جیاواز بکەین؟
09:08
Maybe go back to some more ancient understanding
175
548607
3372
لەوانەیە بگەڕێینەوە بۆ تێگەیشتنێکی سەردەمی کۆن
09:12
about the relationship between humans and the creative mystery.
176
552003
4477
دەربارەی پەیوەندی نێوان مرۆڤەکان و دروستکراوە نهێنیەکان
09:16
Maybe not.
177
556504
1329
لەوانەیە وانەبێت
09:17
Maybe we can't just erase 500 years of rational humanistic thought
178
557857
3858
لەوانەیە نەتوانین بیری مرۆڤایەتی بگۆڕین بۆ ماوەی پێنج سەد ساڵ
09:21
in one 18 minute speech.
179
561739
2134
لە تەنها هەژدە خولەک قسەکردندا
09:23
And there's probably people in this audience
180
563897
2685
لەوانەیە هەندێک لە خەڵک لەناو ئەم بینەرانەدا
09:26
who would raise really legitimate scientific suspicions
181
566606
4091
ئەوانەی کە گومان دەکەن لە بیرو ڕا زانستیەکان
09:30
about the notion of, basically, fairies
182
570721
2355
دەربارەی چەمکەکە، بەگشتی جوانیەکان
09:33
who follow people around rubbing fairy juice on their projects and stuff.
183
573100
4964
کە دەسوڕێتەوە بە دەوری خەڵکدا و جادو لەسەر ئیشەکانیان دەکات
09:38
I'm not, probably, going to bring you all along with me on this.
184
578088
4293
من نامەوێت بڕوا بەهیچ یەکێک لەمانە بکەم
09:42
But the question that I kind of want to pose is --
185
582405
2761
بەڵام ئەو پرسیارەی کە دەموێت بیکەم ئەوەیە
09:45
you know, why not?
186
585190
2173
دەزانن، بۆ نا؟
09:47
Why not think about it this way?
187
587387
1898
بۆچی بەم شێوەیە بیر لەم ڕێگەیە نەکەینەوە؟
09:49
Because it makes as much sense as anything else I have ever heard
188
589309
4088
چونکە لە ڕادەبەدەر لە شتەکاینی تر هەستیارترە، لە زۆر کەسیشم بیستوە
09:53
in terms of explaining the utter maddening capriciousness
189
593421
3932
ڕونکردنەوە هەڵگێڕانەوەی بابەتەکەیە
09:57
of the creative process.
190
597377
1521
لە میانەی پڕۆسەی داهێناندا
09:58
A process which, as anybody who has ever tried to make something --
191
598922
3191
پڕۆسەیەک کە، هەرکەسێک هەوڵ دەدات بۆ دروستکردنی شتێک
وەک ئەوەی وتم بۆ هەموو ئەوانەی لیرەدان
10:02
which is to say basically everyone here ---
192
602137
2066
10:04
knows does not always behave rationally.
193
604227
3087
دەزانن کە هەموو کاتێک بەم شێوەیە هەڵسوکەوت ناکەن
10:07
And, in fact, can sometimes feel downright paranormal.
194
607338
4559
لەڕاستیدا هەندێک کەس دەتوانێت هەست بە تێپەڕبوونی ئەمە بکات
10:11
I had this encounter recently
195
611921
1752
ماوەیەک لەمەوپێش چاوم بە ساعیرێکی ئەمەریکی کەوت ناوی ڕوث ستۆن بوو
10:13
where I met the extraordinary American poet Ruth Stone,
196
613697
3685
10:17
who's now in her 90s, but she's been a poet her entire life
197
617406
2811
ئەو ئێستا لە لە نەوەدەکاندایە، بەڵام ئەو هەموو ژیانی هەر شاعیر بوە
10:20
and she told me that when she was growing up in rural Virginia,
198
620241
3206
پێی گوتم کاتێک گەورە دەبووم لە گوندێکی ڤێرجینیا
10:23
she would be out working in the fields,
199
623471
1858
دەچوە دەرەوە بۆ کێڵگەکان
10:25
and she said she would feel and hear a poem
200
625353
2852
وە پێی گوتم هەست و ئیلهامی شیعرم
10:28
coming at her from over the landscape.
201
628229
1983
بۆ دەهات لە دیمەنە سروشتیەکانەوە
10:30
And she said it was like a thunderous train of air.
202
630236
3133
وە دەیگوت کە وەک شەمەندەفەرێک بووە لە هەوادا
10:33
And it would come barreling down at her over the landscape.
203
633393
2804
دەردەپەڕی بەرەو ڕوی لە دیمەنە سروشتیەکانەوە
هەستی دەکرد کە دێت بۆ لای، لەبەرئەوەی زەویەکە دەلەرێتەوە لە ژێر پێیەکانیدا
10:36
And she felt it coming, because it would shake the earth under her feet.
204
636221
3478
10:39
She knew that she had only one thing to do at that point,
205
639723
2775
ئەو دەیزانی پێویستە یەک شت بکات لەم خاڵەدا
10:42
and that was to, in her words, "run like hell."
206
642522
2227
ئەویش ئەوە بوو، لە ووشەکانیدا "بڕۆ وەک دۆزەخ"
10:44
And she would run like hell to the house
207
644773
2008
ئەو دەڕۆشت بۆ ماڵەکە وەک دۆزەخ
10:46
and she would be getting chased by this poem,
208
646805
2162
ئەم ڕاکردنەی بەدەست دەهێنا لەم شیعرەوە
هەموو شتەکە ئەوە بوو دەبوو پارچەیەک کاغەزی و پێنوسێکی دەست بکەوتایە
10:48
and the whole deal was that she had to get to a piece of paper and a pencil
209
648991
3606
بە خێراییەکی تەواو کاتێک کە دەلەرزی، وە نەیدەتوانی کۆی بکاتەوە
10:52
fast enough so that when it thundered through her, she could collect it
210
652621
3381
تاکو بینوسێت لەسەر کاغەزەکە
وە ئەو کاتانەش کە نەیدەتوانی بەخێراییەکی تەواو
10:56
and grab it on the page.
211
656026
1182
10:57
And other times she wouldn't be fast enough,
212
657232
2089
ڕابکات و ڕابکات و ڕابکات، دەگەیشتەوە ماڵەوە
10:59
so she'd be running and running, and she wouldn't get to the house
213
659345
3203
هۆنراوەکە دەڕوات ولەدەستی دەچوو
11:02
and the poem would barrel through her and she would miss it
214
662572
2814
دەیگوت ئەو بە بەردەوامی بەلای دیمەنە سروشتیەکاندا دەڕوات
11:05
and she said it would continue on across the landscape,
215
665410
2620
وە سەیریان دەکات تاکو بیانکات بە سیحرێکی تر
11:08
looking, as she put it "for another poet."
216
668054
2084
پاشان دواتر و لەم کاتانەدا
11:10
And then there were these times --
217
670162
1646
11:11
this is the piece I never forgot --
218
671832
1855
ئەمە ئەو پارچەیە یە کە هەرگیز لەبیریان ناکەم
11:13
she said that there were moments where she would almost miss it, right?
219
673711
3458
دەیگوت هەندێک جاریش ئەوانەم لەدەست چوە، وانیە؟
11:17
So, she's running to the house and she's looking for the paper
220
677193
3027
بۆیە ڕای دەکرد بۆ ماڵەوەو دەگەڕا بۆ پارچە کاغەزێک
تاکو ئەو پارچە شیعرەی بۆی هاتوە
11:20
and the poem passes through her,
221
680244
1593
11:21
and she grabs a pencil just as it's going through her,
222
681861
2610
پێنوسێکی هەڵدەگرت و ئەو ئیلهامەی بۆی دەهات
11:24
and then she said, it was like she would reach out with her other hand
223
684495
3344
دواتر وتی وەک ئەوە وابوو ئەگەر بگەشتایە بەدەستەکەی تری
دەیگرت
11:27
and she would catch it.
224
687863
1283
شیعرەکەی بە کلکی دەگرت
11:29
She would catch the poem by its tail,
225
689170
1957
یاخود بە پێچەوانەوە ڕای دەکێشا بەرەو لەشی
11:31
and she would pull it backwards into her body
226
691151
2554
11:33
as she was transcribing on the page.
227
693729
1836
ئەوکاتە دەینوسی لەسەر کاغەزەکە
11:35
And in these instances, the poem would come up on the page perfect and intact
228
695589
4831
لەم کاتانەدا، شیعرەکە بەتەواوی و بە ساغی دەچوە سەر کاغەزەکە
11:40
but backwards, from the last word to the first.
229
700444
3381
بەڵام بە پێچەوانەوە، لە کۆتاییەوە بۆ سەرەتاکەی
11:43
(Laughter)
230
703849
1688
پێکەنین
11:45
So when I heard that I was like -- that's uncanny,
231
705561
4693
کاتێک گوێم لەوە بوو ... ئەوە ناسروشتی و تەلسماوی بوو
11:50
that's exactly what my creative process is like.
232
710278
2477
کتومت وەک داهێنکاریەکەی من وابوو
11:52
(Laughter)
233
712779
3589
پێکەنین
11:56
That's not at all what my creative process is -- I'm not the pipeline!
234
716392
3342
ئەوە هەموو پڕۆسەی داهێنانی من نیە... من هێڵی بۆری نیم
11:59
I'm a mule, and the way that I have to work
235
719758
2030
من هێسترێکم، ئەوە ئەو ڕێگەیە کەدەبێت ئیشی لەسەر بکەم
12:01
is I have to get up at the same time every day,
236
721812
2243
دەبێت هەموو ڕۆژێک لە هەمان کاتدا هەستم
ئارەق بکەمەوەو ئیش بکەم و توشی هەموو ئازارەکان ببمەوە
12:04
and sweat and labor and barrel through it really awkwardly.
237
724079
2810
بەڵام تەنانەت لە هێستریەکەشمدا
12:06
But even I, in my mulishness,
238
726913
1839
12:08
even I have brushed up against that thing, at times.
239
728776
3844
هەندێک جار دوورکەوتومەتەوە لەو شتە
12:12
And I would imagine that a lot of you have too.
240
732644
2239
باوەڕم وایە ئێوەش هەندێکتان دوور کەوتونەتەوە لەوەی کە هەتانە
12:14
You know, even I have had work or ideas come through me from a source
241
734907
3281
وەک دەزانن، تەنانەت پێویستە ئیش بکەم یان ئەو بیرۆکانەی بۆم دێت لە سەرچاوەیەکەوە
12:18
that I honestly cannot identify.
242
738212
2487
لە ڕاستیدا ناتوانم بیانناسمەوە
12:20
And what is that thing?
243
740723
1572
ئەو شتە چیە؟
12:22
And how are we to relate to it in a way that will not make us lose our minds,
244
742319
4014
چۆن دەتوانین بیبەستینەوە بەشێوەیەک کە مێشکمان لەدەست نەدەین
12:26
but, in fact, might actually keep us sane?
245
746357
2862
بەڵام لەڕاستیدا، لەوانەیە بەتەواوەتی بمانهێڵێتەوە؟
12:29
And for me, the best contemporary example that I have of how to do that
246
749243
3755
تایبەت بە من، باشترین نمونەی هاوچەرخ بۆ کردنی ئەوە
12:33
is the musician Tom Waits,
247
753022
2308
مۆسیقاژەن تۆم وایتسە
12:35
who I got to interview several years ago on a magazine assignment.
248
755354
4517
ئەو کەسەی چەندین جار چاوپێکەتنم لەگەڵ کردوە پێش چەندین ساڵ لە ئیشی گۆڤارێکدا
12:39
And we were talking about this,
249
759895
1477
دەربارەی ئەمە قسەمان کردوە
12:41
and you know, Tom, for most of his life, he was pretty much the embodiment
250
761396
3537
وەک دەزانن تۆم لە درێژایی ژیانیدا نمونەی تێگەشتن و شانازییە
12:44
of the tormented contemporary modern artist,
251
764957
2096
هونەرمەندێکی هاوچەرخی ئەشکەنجەدەرە
هەوڵی زاڵبون و ڕێکخستن و کۆنتڕۆڵکردن دەدات
12:47
trying to control and manage and dominate
252
767077
2303
12:49
these sort of uncontrollable creative impulses
253
769404
2450
لەم کۆمەڵە داهێنانەدا کە ناتوانرێت زالبین بەسەریدا
12:51
that were totally internalized.
254
771878
1863
ئەوە بوە بە بەشێک لە پەیڕەوی ناوخۆیی
12:53
But then he got older, he got calmer,
255
773765
1981
بەڵام دواتر پیر بوو، وە بێدەنگتر بوو
12:55
and one day he was driving down the freeway in Los Angeles,
256
775770
2899
ڕۆژێکیان کە شۆفێری دەکرد لەسەر شەقامە خێراکەی لۆس ئەنجلس پێی وتم
12:58
and this is when it all changed for him.
257
778693
1912
لە کاتێکدا کە هەموو شتێک گۆڕا بوو بۆ ئەو
13:00
And he's speeding along, and all of a sudden
258
780629
2066
لەو کاتەدا خێرابوو، بەشێوەیەکی زۆر کتوپڕ
13:02
he hears this little fragment of melody,
259
782719
3522
گوێی لە بەشێکی کەم لەم ئاوازە بوو
13:06
that comes into his head as inspiration often comes, elusive and tantalizing,
260
786265
4005
کەدێنە ناو مێشکیەوە وە زۆربەی جارەکان دوور لە بەدەست هێنان و خروشاندن
13:10
and he wants it, it's gorgeous,
261
790294
2104
ئەویش ئەوەی دەویست، وەک دەزانن ئەو زۆر گونجاوە
13:12
and he longs for it, but he has no way to get it.
262
792422
2301
ئەو ئەوەی دەوێت، بەڵام ناتوانێت دەستی بکەوێت
13:14
He doesn't have a piece of paper, or a pencil, or a tape recorder.
263
794747
3151
پارچەیەک کاغەزی پێنیە، هەرەوەها پێنوسیشی پێنیە
دەنگ تۆمارکەریشی پێنیە
13:17
So he starts to feel all of that old anxiety start to rise in him
264
797922
3060
لەبەرئەوە هەستی بە دڵە ڕاوکێیەکی کۆن دەکرد کە تووشی ببو
وەک لەدەستدانی ئەم شتە
13:21
like, "I'm going to lose this thing,
265
801006
1741
13:22
and I'll be be haunted by this song forever.
266
802771
2096
لەدوایدا دەڕۆمە ئەندێشەی ئەم گۆرانیەوە بۆ هەتا هەتایە
13:24
I'm not good enough, and I can't do it."
267
804891
1905
من زۆر باش نیم، ناتوانم ئەوە بکەم
13:26
And instead of panicking, he just stopped.
268
806820
2010
لەجیاتی ئەوەی ڕابکات، کەچی وەستا
13:28
He just stopped that whole mental process and he did something completely novel.
269
808854
4118
ئەو تەنها وەستابوو لە هەموو ئەو پڕۆسە ئەقڵیە
ئەو بەتەواوی شتێکی تازەی ئەنجامدا
13:32
He just looked up at the sky, and he said,
270
812996
2459
سەیری ئاسمانی کرد و وتی
13:35
"Excuse me, can you not see that I'm driving?"
271
815479
2990
بەیارمەتیت من نەبینیت کە لێدەخوڕم
13:38
(Laughter)
272
818493
3677
پێکەنین
13:42
"Do I look like I can write down a song right now?
273
822194
2710
ئایا من لەوە دەچم کە بتوانم گۆرانیەک بڵێم هەر ئێستا
13:44
If you really want to exist, come back at a more opportune moment
274
824928
3821
ئەگەر دەتەوێت بەتەواوی دەربچیت، دەبێت لە کاتێکی تردا بگەڕێتەوە
13:48
when I can take care of you.
275
828773
1638
کە بتاونم ئاگادارت بم
13:50
Otherwise, go bother somebody else today.
276
830435
3053
یان بڕۆ، ئەمڕۆ کەسێکی تر بێزار بکە
13:53
Go bother Leonard Cohen."
277
833512
3272
بڕۆ لیۆنارد کۆهین بێزار بکە
13:56
And his whole work process changed after that.
278
836808
3108
هەموو کارەکانی خۆی گۆڕی دوای ئەوە
13:59
Not the work, the work was still oftentimes as dark as ever.
279
839940
3584
کارەکە نا، کارەکە هەندێک کات وەک خۆی تاریک بوو
14:03
But the process, and the heavy anxiety around it
280
843548
3035
بەڵام پڕۆسەکە، وە قورسی و شپرزەیی دەورەیدا
14:06
was released when he took the genie, the genius out of him
281
846607
2923
کاتێک تێگەشتن جنۆکەکەیان لێدەرکرد
14:09
where it was causing nothing but trouble, and released it back where it came from,
282
849554
3887
هۆکاری هیچ شتێک نەبو بەڵام کێشە بوو، وە ئەوە جۆرێک بوو لەگەڕانەوەی بۆ شوێنی خۆی
وە تێگەشت لەوەی کە نابێت ئەمە ببێتە ئەشکەنجەیەکی ناخی
14:13
and realized that this didn't have to be this internalized, tormented thing.
283
853465
3637
لەوانەی ئەم جۆرە هاوبەشی پێکردنە سەیر بێت
14:17
It could be this peculiar, wondrous, bizarre collaboration,
284
857126
3114
14:20
kind of conversation between Tom and the strange, external thing
285
860264
4108
جۆرێک بوو لە گفتوگۆی نێوان تۆم و شتێکی دەرەکی نەناسراو
14:24
that was not quite Tom.
286
864396
1479
بەتەواوەتی ئەوە تۆم نەبوو
14:26
When I heard that story, it started to shift a little bit
287
866629
2683
بۆیە کە ئەم چیرۆکەم بیست هەستام بە گۆڕینی ئەو شێوە
14:29
the way that I worked too, and this idea already saved me once.
288
869336
3005
ئیش کردنەم، هەروەها جارێکیان منی ڕزگار کرد
14:32
It saved me when I was in the middle of writing "Eat, Pray, Love,"
289
872365
3104
بیرۆکەکە ئەوەیە کە منی ڕزگار کرد لە ناوەڕاستی نوسینی کتێبی، خواردن، نوێژ، خۆشەویستی
14:35
and I fell into one of those sort of pits of despair
290
875493
2509
هەستم بە جۆرە نائومێدیەک دەکرد
14:38
that we all fall into when we're working on something and it's not coming
291
878026
3456
ئەوەش لە کاتێکدا دەبێت کە دەتەوێت ئیشێک بکەیت و سەر ناگرێت
14:41
and you start to think this is going to be a disaster, the worst book ever written.
292
881506
4160
دەست دەکەیت بە بیرکردنەوە لەوەی کەئەمە کۆتای دێت بە کارەساتێک
وە هەست دەکەیت کە ئەمە دەبێت بە خراپترین کتێب کە تائێستا نوسیبێتت
14:45
Not just bad, but the worst book ever written.
293
885690
2350
تەنها خراپ نا، بەڵکو خراپتر لە خراپ
دەستم بەبیرکردنەوە کردبوو لەوەی پێویستە ئەم ئیشە بەجێبهێڵم
14:48
And I started to think I should just dump this project.
294
888064
3391
14:51
But then I remembered Tom talking to the open air
295
891479
3051
بەڵام لەو کاتەدا قسەکانی تۆمم بیرکەوتەوە کە باسی هەوای دەکرد
14:54
and I tried it.
296
894554
2024
وە هەوڵم بۆدا
14:56
So I just lifted my face up from the manuscript
297
896602
2468
هەوڵمدا دەموچاوم هەڵبگرم و لەسەرمەوە
14:59
and I directed my comments to an empty corner of the room.
298
899094
2906
وە گاڵتەم بکردایە بە سوچی ژوورە چۆڵەکە
15:02
And I said aloud, "Listen you, thing,
299
902024
3554
بەدەنگی بەرز بموتایە، تۆ گوێ بگرە شتەکە
15:05
you and I both know that if this book isn't brilliant
300
905602
3174
تۆو من هەردووکمان دەزانین ئەم کتێبە باش نیە
15:08
that is not entirely my fault, right?
301
908800
1777
ئەمەش بەتەواوەتی هەڵەی من نیە، وانیە؟
15:10
Because you can see that I am putting everything I have into this,
302
910601
3232
لەبەرئەوەی تۆ دەبینیت کە من هەموو شتێک بۆ ئەمە
15:13
I don't have any more than this.
303
913857
1615
وە لەوە زیاترم پێنیە
15:15
If you want it to be better, you've got to show up and do your part of the deal.
304
915496
3785
بۆیە ئەگەر بتەوێت باشی بکەیت، دەبێت دەربکەویت و بەشی خۆت بدەیت لەو ڕێککەوتنە
باشە، بەڵام ئەگەر نەیکەیت، دەزانیت چی، نەفرەتت لێبێت
15:19
But if you don't do that, you know what, the hell with it.
305
919305
2817
بەهەر شێوەیەک بێت من بەردەوام دەبم لە نوسین چونکە ئەمە ئیشەکەمە
15:22
I'm going to keep writing anyway because that's my job.
306
922146
2682
15:24
And I would please like the record to reflect today
307
924852
2436
وە دڵخۆشم بەم دەرکەوتنەی ئەمڕۆم
من بەشی خۆم نیشاندا لە ئیشەکە
15:27
that I showed up for my part of the job."
308
927312
1998
پێکەنین
15:29
(Laughter)
309
929334
2991
15:32
Because --
310
932349
2063
لەبەرئەوەی
15:34
(Applause)
311
934436
2050
چەپڵە
15:36
Because in the end it's like this, OK --
312
936510
2148
لە کۆتایدا وەک و ئەمە بوو، باشە
15:38
centuries ago in the deserts of North Africa,
313
938682
2377
پێش چەند سەدەیەک لە بیابانەکانی باشوری ئەفەریقا
15:41
people used to gather for these moonlight dances of sacred dance and music
314
941083
4643
خەڵک کۆدەبونەوە بۆ سەمای لەبەر ڕووناکی مانگەشەودا، کە جۆرە سەمایەکی پیرۆز بوو لەگەڵ مۆسیقا،
15:45
that would go on for hours and hours, until dawn.
315
945750
2680
کە بەردەوام دەبوو بۆ ماوەی چەند کاتژمێرێک تاکو بەرەبەیان
15:48
They were always magnificent, because the dancers were professionals
316
948454
3220
ئەوان هەمیشە جوان بوون، لەبەرئەوەی ئەوان سەماکەری پیشەیی بوون
15:51
and they were terrific, right?
317
951698
1430
ئەوان زۆر ناوازە بوون، وانیە؟
بەڵام هەموو جارێک ، کە زۆر دەگمەن بوو، شتێک ڕووی دەدا
15:53
But every once in a while, very rarely, something would happen,
318
953152
3297
15:56
and one of these performers would actually become transcendent.
319
956473
3488
یەکێک لە مۆسیقا ژەنەکان تێپەڕ دەبێت
15:59
And I know you know what I'm talking about,
320
959985
2260
دەزانم کە ئێوە دەزانن باسی چی دەکەم
16:02
because I know you've all seen, at some point in your life,
321
962269
2796
لەبەرئەوەی دەزانم هەمووتان بینیوتانە، لە هەندێک کاتی ژیانتانا، مۆسیقاأەنێکی لەم شێوەیە
16:05
a performance like this.
322
965089
1276
16:06
It was like time would stop,
323
966389
1905
ئەوە وەک ئەوە وایە کە کات دەوەستیت
16:08
and the dancer would sort of step through some kind of portal
324
968318
2905
سەماکەرەکە هەنگاو دەنێت و لە شێوە دەرگایەکەوە دەڕوات
ئەو هیچ شتێکی جیاواز ناکات لەوەی سەد شەو لەمەوپێش دەیکرد
16:11
and he wasn't doing anything different
325
971247
1880
16:13
than he had ever done, 1,000 nights before,
326
973151
2009
16:15
but everything would align.
327
975184
1727
بەڵام هەموو شتێک یەکلایی دەبێتەوە
16:16
And all of a sudden, he would no longer appear to be merely human.
328
976935
3143
لەپڕێکدا، ئیتر لەوە زیاتر وەک و ئادەمیزادێک دەرناکەوێت
ئەو ڕوناک دەبێت لە ناوەوە بۆ سەرەوە
16:20
He would be lit from within, and lit from below
329
980102
2375
16:22
and all lit up on fire with divinity.
330
982501
3766
وە لەسەرەوە بەرەو ئاگری ئیلاهی
16:26
And when this happened, back then,
331
986291
2121
ئەمەش کاتێک ڕوودەدات
16:28
people knew it for what it was, you know, they called it by its name.
332
988436
4192
کە خەڵکی زانیویانە ئەم شتە چیە، ئەوان ناویان لێناوە
16:32
They would put their hands together and they would start to chant,
333
992652
3143
دەستیان دەخەنە ناو دەستی یەکترەوە و هاوار دەکەن و دەڵێن
16:35
"Allah, Allah, Allah, God, God, God."
334
995819
3541
خودا، خودا، خودا، خودا، خودا، خودا
16:39
That's God, you know.
335
999384
3078
دەزانن، ئەوە خودایە
16:42
Curious historical footnote:
336
1002486
2656
کۆتایی مێژویەکی سەیرە
16:45
when the Moors invaded southern Spain, they took this custom with them
337
1005166
4817
کاتێک مورس باکوری ئیسپانیای داگیرکرد، ئەم نەریتەیان لێبردن
16:50
and the pronunciation changed over the centuries
338
1010007
2286
وە شێوەی دەربڕینەکان گۆڕان لەو سەدەیانەدا
16:52
from "Allah, Allah, Allah," to "Olé, olé, olé,"
339
1012317
2776
لە خودا، خودا، خودا بۆ ئۆلێ، ئۆلێ، ئۆلێ
16:55
which you still hear in bullfights and in flamenco dances.
340
1015117
3150
کە تاکو ئێستا دەیبیستین لە مەیدانی زۆرانبازی گاکان و سەمای فلامینگۆ
16:58
In Spain, when a performer has done something impossible and magic,
341
1018291
3629
لە ئیسپانیا، کاتێک سەماکەرێک شتێکی مەحاڵ و سییحریانە دەکات هاوار دەکەن و دەڵێن
17:01
"Allah, olé, olé, Allah, magnificent, bravo,"
342
1021944
3125
خودا، ئۆلێ، ئۆلێ، خودا، نایابە، ئافەرین
17:05
incomprehensible, there it is -- a glimpse of God.
343
1025093
2367
زۆر ئاڵۆزە، لەوێدا چاوپیاخشانی خودایی هەیە
17:08
Which is great, because we need that.
344
1028547
2098
ئەو مەزنە، لەبەرئەوەی ئێمە پێویستمان بەوە هەیە
17:10
But, the tricky bit comes the next morning,
345
1030669
3827
بەڵام قورسترین بەش بۆ بەیانی داهاتوو
17:14
for the dancer himself, when he wakes up and discovers
346
1034520
3403
بۆ سەماکەرەکە خۆیەتی، کاتێک هەڵدەستێت
17:17
that it's Tuesday at 11 a.m., and he's no longer a glimpse of God.
347
1037947
3423
بۆی دەردەکەوێت کاتژمێر (دە) ی بەیانی ڕۆژی سێشەمەیە و ئیتر لەوە زیاتر چاوپیاخشاندنی خوایی لەسەر نیە
17:21
He's just an aging mortal with really bad knees,
348
1041394
3468
ئەو تەنها وەک گیانلەبەرێکی لەسەر ئەژنۆ کەوتوو دەردەکەوێت
17:24
and maybe he's never going to ascend to that height again.
349
1044886
4216
لەوانەیە جارێکی تر نەگاتەوە بەو ئاستە بەرزە جارێکی تر
17:29
And maybe nobody will ever chant God's name again as he spins,
350
1049126
3703
لەوانەیە کە کەس جارێکی تر ناوی خوا نەهێنێتەوە کە دەخوڵیتەوە
17:32
and what is he then to do with the rest of his life?
351
1052853
2834
دەبێت ئەو چی بکات لە دوای ئەمەوە بۆ کۆتایی ژیانی؟
17:35
This is hard.
352
1055711
1358
ئەمە زۆر ڕەقە
17:37
This is one of the most painful reconciliations to make
353
1057093
2818
ئەمە یەکێکە لە هەرە بە ئازارترین ئاشتەوایی
17:39
in a creative life.
354
1059935
2067
لە ژیانی داهێنانکاریت دا
17:42
But maybe it doesn't have to be quite so full of anguish
355
1062026
3159
بەڵام لەوانەیە پڕنەبێت لە خەفەت و یاسا
17:45
if you never happened to believe, in the first place,
356
1065209
3243
ئەگەر هەرگیز باوەرت بەوە نەبوبێت لەیەکەم شوێندا
17:48
that the most extraordinary aspects of your being came from you.
357
1068476
4081
زۆربەی لایەنە نائاساییەکان لە خۆوە بۆ تۆ دێن
17:52
But maybe if you just believed that they were on loan to you
358
1072581
2837
بەڵام تەنها ئەگەر باوەڕت وابێت کە ئەوانە دیارین بۆ تۆ
17:55
from some unimaginable source for some exquisite portion of your life
359
1075442
3584
لە سەرچاوەیەکەوە کە کە ناتوانرێت بیری لێبکرێتەوە تا بکرێت بە بەشێکی جوان لە ژیانتا
17:59
to be passed along when you're finished,
360
1079050
2016
بۆ ئەوەی تێپەڕ ببێت کاتێک تۆ ژیان بەجێدەهێڵیت و تاکو بڕوات بۆ کەسێکی تر
18:01
with somebody else.
361
1081090
1826
18:02
And, you know, if we think about it this way, it starts to change everything.
362
1082941
4781
ئەگەر بەم شێوەیە بیر بکەینەوە هەموو شتێک دەگۆڕێت
18:07
This is how I've started to think,
363
1087746
1840
بەم شێوەیە دەستم کرد بە بیرکرنەوە
18:09
and this is certainly how I've been thinking in the last few months
364
1089610
3325
بەدڵنیاییەوە بەم شێوەیە بیرم کردەوە لەچەند مانگی ڕابردودا
18:12
as I've been working on the book that will soon be published,
365
1092959
2905
لە کاتێکدا ئیشم لەسەر کتێبەکەم دەکرد بەمزوانە بڵاو دەکرێتەوە
18:15
as the dangerously, frighteningly over-anticipated follow up
366
1095888
3531
کە بەشێوەیەکی مەترسیدار و ترسناک دواکەوت
18:19
to my freakish success.
367
1099443
2636
وە بوە هۆی سەرکەوتنە سەیرەکەم
18:22
And what I have to sort of keep telling myself
368
1102103
2899
ئەوەی پێویستە لەسەرم دەبێت خۆم قسەی لەبارەوە بکەم
18:25
when I get really psyched out about that is don't be afraid.
369
1105026
4176
لە کاتێکدا کە دەترسم لەو شتە
کە نابێت بترسیت
18:29
Don't be daunted. Just do your job.
370
1109226
3325
ئامادە مەبە
تەنها ئیشەکەی خۆت بکە
18:32
Continue to show up for your piece of it, whatever that might be.
371
1112575
3096
بەردەوام بە لە نیشاندانی بەشێک کە لەسەرتە بە هەر ڕێگەیەک بێت
18:35
If your job is to dance, do your dance.
372
1115695
2741
ئەگەر لەسەرت بوو سەمابکەیت، ئەوا سەما بکە
18:38
If the divine, cockeyed genius assigned to your case
373
1118460
3941
ئەگەر خواوەند ژیریەکی پێدایت
18:42
decides to let some sort of wonderment be glimpsed, for just one moment
374
1122425
5060
دەبێت بڕیار بدەیت واز لە هەندێک شتی سەیر بهێنیت کە ئاماژەی پێدەدرێت تەنها بۆ یەک جار
18:47
through your efforts, then "Olé!"
375
1127509
2680
لە ڕێگەی هەوڵ و کۆششەکانتەوە، پاشان، ئۆلێ
ئەگەر نەبوو، بەهەر شێوەیەک بوو سەماکەت ئەنجام بدە
18:50
And if not, do your dance anyhow.
376
1130213
2911
18:53
And "Olé!" to you, nonetheless.
377
1133148
1657
لەگەڵ ئەوەشدا ئۆلێ بۆ ئێوە
18:54
I believe this and I feel that we must teach it.
378
1134829
2286
من باوەڕم بەمەیە هەست دەکەم دەبێت ئێمە فێر بین
لەگەڵ ئەوەشدا ئۆلێ بۆ ئێوە
18:57
"Olé!" to you, nonetheless,
379
1137139
1454
18:58
just for having the sheer human love and stubbornness
380
1138617
3289
تەنها بۆ هەبونی خۆشەویستیەکی تەنک و کەلەڕەقی
19:01
to keep showing up.
381
1141930
1821
تاکو بەردەوام دەربکەوێت
19:03
Thank you.
382
1143775
1651
سوپاس
19:05
(Applause)
383
1145450
2051
چەپڵە
19:07
Thank you.
384
1147525
1467
سوپاس
19:09
(Applause)
385
1149016
3090
چەپڵە
19:12
June Cohen: Olé!
386
1152130
1809
جون کۆهین: ئۆلێ
19:13
(Applause)
387
1153963
3700
چەپڵە
About this website

This site will introduce you to YouTube videos that are useful for learning English. You will see English lessons taught by top-notch teachers from around the world. Double-click on the English subtitles displayed on each video page to play the video from there. The subtitles scroll in sync with the video playback. If you have any comments or requests, please contact us using this contact form.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7