How to increase your happiness

Translator: Hijyan Hassan Reviewer: Daban Q. Jaff

What would make you happy?

چ تشت دێ تە کەیفخوش کەت؟

Can you imagine a milestone, a win, or even a material possession

دێ شێی هزر د ئاماژەدەرەکی، سەرکەفتنەکێ، یان هەتا دەستکەفتنەکا ماددی دا کەی.

that would unlock this feeling?

یاکو ڤی هەستی پەیدادکەت؟

In this animated version of David Steindl-Rast’s popular TED Talk,

د ئەڤێ ڤێرژنێ لڤوک یێ سمینارا بەرنیاسا تێد یا دەیڤد تێندال ڕاستی

Brother David explains how a simple adjustment in how you move

برایێ دەیڤد شلوڤەدکەت، چەوا گهورینەکا سادە د لڤینا تەدا

through the world might just change what you see,

د جیهانێ دا دیتنا تە بگهوریت

how you feel, and how you act.

و هەستێن تە و لڤینێن تە

Now my topic is gratefulness.

بابەتێ من لسەر سوپاسداریێ یە.

What is the connection between happiness and gratefulness?

ئەرێ پەیوەندی دناڤبەرا دلخوشی و سوپاسداری چییە؟

Many people would say, well, that’s very easy.

گەلەك دێ بێژن، ئەڤە تشتەکێ گەلەکێ ب ساناهی یە.

When you are happy, you’re grateful.

دەمێ تۆ یێ کەیفخوش تۆ یێ سوپاسداری.

But think again.

بەلێ دوبارە هزرێن خوە بکە.

Is it really the happy people that are grateful?

ئەرێ ژ ڕاستی کەسانێن کەیفخوش د سوپاسدارن؟

We all know quite a number of people who have everything

ئەم هەمی ژمارەکا مەزنا مروڤان دنیاسین یێن هەمی تشت هەین

that it would take to be happy,

یێن وان کەیفخوش دکەن،

and they are not happy, because they want something else,

و ئەو د کەیفخوش نینن، چونکی وان تشتەکێ دیتر دڤێت

or they want more of the same.

یان وان پتر ژ هەمان تشت دڤێت

And we all know people who have lots of misfortune,

و ئەم هەمی وان کەسان دنیاسین یێن گەلەک بەخت ڕەشی هەین،

misfortune that we ourselves would not want to have,

ئەو بەخت ڕەشیێن مە بخوە نەڤێن مە هەبن،

and they are deeply happy.

و ئەو گەلەك د دلخوشن.

They radiate happiness.

ئەو ژ پشتەڤانێن کەیفخوشیێ نە.

You are surprised.

تۆ یێ مەندەهوشی.

Why? Because they are grateful.

بوچی؟ چونکی ئەو د سوپاسدارن

Now, we can ask, what really do we mean by gratefulness?

نوکە، ئەم دشێن پرسیاربکەین، مەرەما مە ژ سوپاسداریێ چییە؟

And how does it work?

و چەوا ئەڤ چەندە کاردکەت؟

Something’s given to us that’s valuable to us.

تشتەکێ ب مە هاتیە دان دێ بها گرانە بۆ مە.

And it’s really given.

و ژ راستی یێ ب مە هاتییە دان.

These two things have to come together.

دڤێت ئەڤ هەردوو تشتە پێکڤە بهێن.

It has to be something valuable, and it's a real gift.

دڤێت تشتەکێ بهادار بیت، و دیاریەکا ڕاستەقینە بیت.

And when these two things come together,

و دەمێ ئەڤ هەردوو تشتە پێکڤە دهێن،

then gratefulness spontaneously rises in my heart,

ئاستێ سوپاسداریێ بخوە ددلێ مندا بلند دبیت.

happiness spontaneously rises in my heart.

ئاستێ کەیفخوشیێ بخوە د دلێ من دا بلند دبیت.

That’s how gratefulness happens.

ب ڤی شێوەی سوپاسداری ب خوە پەیدادبیت

Now, the key to all this

کلیلکا ڤێ چەندێ هەمیێ

is that we cannot only experience this once in a while.

ئەم نەشێن ڤێ بۆ ئێک جار بتنێ دماوەیەکی دا تاقیبکەین.

We can be people who live gratefully.

ئەم د شێن ژ وان کەسان بین یێن سوپاسدار.

And how can we live gratefully?

و چەوا دێ شێن ب سوپاسی ڤە ژین؟

By experiencing,

ب تاقیکرنێ،

by becoming aware that every moment is a given moment, as we say.

ب هوشیاربوونێ کو هەر ساتەک ساتەکە ب مە هاتیە دان. وەکی ئەم دبێژین

It’s a gift.

دیارییەکە.

You have no way of assuring that there will be another moment given to you,

تە چ ڕێک نینن بۆ تە دوپات کەت کو دێ ساتەکا دی ب تە هێتە دان.

and yet, that’s the most valuable thing that can ever be given to us,

و ئەڤە ب بهاترین تشتە، ب مە دهێتە دان،

this moment, with all the opportunity that it contains.

ئەڤ ساتە، دگەل هەمی دەلیڤێن تێدا هەین.

Does that mean that we can be grateful for everything?

ئەرێ رامانا وێ ئەوە ئەم دشێن سوپاسداربین بۆ هەمی تشتان.

Certainly not.

نەخێر، نـە.

We cannot be grateful for violence, for war, for oppression, for exploitation.

ئەم نەشێن سوپاسداربین بۆ توندوتیژیێ، بۆ شەری، بۆ ستەمکاریێ، سەپاندنێ.

On the personal level,

لسەر ئاستێ کەسایەتی،

we cannot be grateful for the loss of a friend, for unfaithfulness,

ئەم نشێن سوپاسداربین بۆ ژ دەستدانا هەڤالەکی، بۆ نەوەفاداریێ،

for bereavement.

بۆ بێبەشبوون ژ خوشیێ.

But I didn’t say we can be grateful for everything.

بەلێ من نەگوتیە ئەم دشێن بۆ هەمی تشتان د سوپاسداربین.

I said we can be grateful in every given moment for the opportunity,

من گووت ئەم دشێن سوپاسداربین بۆ هەر ساتەکی بۆ دەلیڤان

and even when we are confronted with something that is terribly difficult,

و هەتاکو دەمێ ئەم روبەری تشتەکی دبین گەلەکێ بزەحمەتبیت بۆ مە.

we can rise to this occasion

ئەم دشێن بۆ وێ هەلکەفتێ خەمگین بین

and respond to the opportunity that is given to us.

و بەرسڤا وێ دەلیڤێ بدەین یا ب مە هاتییە دان.

So how can each one of us find a method for living gratefully,

ئەڤچا چەوا هەر ئێک ژ مە دێ ڕێکەکێ بینیت کو ب سوپاسی ڤە بژیت،

not just once in a while being grateful, but moment by moment to be grateful?

نەبتنێ د دەمەکێ دڕێژدا یێ سوپاسداربیت، بەلێ سات ب سات یێ سوپاسداربی؟

How can we do it?

دێ چەوا شێین؟

It’s a very simple method: Stop. Look. Go.

ڕێکەکا گەلەکا ب ساناهی یه: ڕاوەستا، بەرێ خوە بدێ، هەرە.

That’s all.

هەمی ئەڤەیە.

But how often do we stop?

بەلێ ئەم چەند جاران د راوەستین؟

We rush through life; we don’t stop.

ئەم دژیانێ دا بازددەین، ئەم نا راوەستین.

We miss the opportunity because we don’t stop.

ئەم دەلیڤان ژ دەست ددەین، چونکی ئەم ناراوەستین.

We have to stop.

دڤێت ئەم ب راوەستین.

We have to get quiet.

دڤێت ئەم ب دوماهی بینین.

And we have to build stop signs into our lives.

و دڤێت ئەم ئاماژێن ڕاوەستیانێ د ژیانا خوە دا بدانین.

And when you stop, then the next thing is to look.

و دەمێ د راوەستین، پێنگاڤا ل دویڤدا تەماشەکردنە.

You look. You open your eyes. You open your ears. You open your nose.

تۆ تەماشەدکەی، تۆ چاڤێن خوە ڤەدکەی. تۆ گوهێن خوە کونکێن دفنا خوە ڤەدکەی.

You open all your senses for this wonderful richness that is given to us.

تۆ هەمی هەستێن خوە ڤەدکەی بۆ ڤی سامانێ ناوازە ب مە هاتییە دان.

There is no end to it, and that is what life is all about,

دوماهی بۆ ڤێ چەندێ نینە، و ژیان هەمی ل سەر ڤێ چەندێ یە،

to enjoy, to enjoy what is given to us.

خوشیێ ببەی، خوشیێ ب وی تشتێ بمە هاتییە دان ببەی.

And then we can also open our hearts, our hearts for the opportunities,

و لدویڤدا دشێین دلێن خوە ڤەکەین، دلێن خوە بۆ دەلیڤەیان،

for the opportunities also to help others, to make others happy,

بۆ دەلیڤێن هاریکاریێن کەسانێن دی بکەین، کەسێن دی کەیفخوش بکەین،

because nothing makes us more happy than when all of us are happy.

چونکی چ تشت مە زێدەتر کەیفخوش ناکەت ژ دمەمێ ئەم هەمی د کەیفخوش.

And when we open our hearts to the opportunities,

و دەمێ دلێن خوە بۆ دەلیڤان ڤەدکەین،

the opportunities invite us to do something,

دەلیڤە مە داخواز دکەنە کرنا کارەکی.

and that is the third.

و ئەڤە پێنگاڤا سیێ یە.

Stop, look, and then go, and really do something.

ڕاوەستە، تەماشەکە، و پاشان هەرە، و ژ ڕاستی کارەکی بکە.

And what we can do is whatever life offers to you in that present moment.

و ئەم دشێن هەر تشتەکێ ژیان پێشکێشی مە بکەت د وی ساتی دا بکەین

There is a wave of gratefulness

پێلێن سوپاسداریێ یێن هەین

because people are becoming aware how important this is

چونکی خەلک یێ هوشیاری گرنگییا ڤێ چەندێ بوین

and how this can change our world,

و چەوا ئەڤ چەندە دشێت جیهانا مە بگهوریت

because if you’re grateful, you’re not fearful.

چونکی ئەگەر یێ سوپاسداربی، تۆ ناترسی.

If you're not fearful, you're not violent.

ئەگەر نەترسی، توندو تیژیێ ناکەی.

If you’re grateful, you act out of a sense of enough

ئەگەر یێ سوپاسداربی، دێ کارکەی ژ هەستێ تێربوونێ

and not of a sense of scarcity, and you’re willing to share.

نە ژ هەستێ کێمیێ، و دێ تە حەزا پشکداریکرنێ هەبیت.

If you're grateful, you are enjoying the differences between people

ئەگەر یێ سوپاسداربی، تۆ خوشیێ ژ جیاوازییا دناڤبەرا مروڤاندا هەی بەی

and you are respectful to everybody.

و دێ ڕێزێ ل هەمیان گری.

And that changes this power pyramid under which we live.

و ئەڤە هێزا وی هەرەمی دگهوریت یێ ئەم ل بن دژین.

What we need is a networking of smaller groups,

یا ئەم پێدڤی، تورا گروپەکێ بچویکترە،

smaller and smaller groups who know one another,

گروپێن بچویک و بچویکتر یێن ئێکدوو دنیاسن

who interact with one another,

یێن کارتێکرنێ ل ئێکدوو دکەن،

and that is a grateful world.

و ئەڤەیە جیهانەکا سوپاسگوزار.