Your elusive creative genius | Elizabeth Gilbert

Translator: Hanna Karnei Reviewer: Hanna Baradzina

Я -- пісьменніца.

I am a writer.

Writing books is my profession but it's more than that, of course.

Пісаць кнігі -- гэта мая прафесія, але гэта, вядома, больш за прафесію.

It is also my great lifelong love and fascination.

Я неверагодна люблю і захапляюся сваёй справай.

And I don't expect that that's ever going to change.

І я не чакаю, што гэта калі-небудзь зменіцца.

But, that said, something kind of peculiar has happened recently

Але нешта асаблівае здарылася нядаўна

in my life and in my career,

ў маім жыцці і ў маёй кар'еры,

which has caused me to have to recalibrate my whole relationship with this work.

што прымусіла мяне цалкам пераўсвядоміць мае адносіны з маёй працай.

And the peculiar thing is that I recently wrote this book,

І тая асаблівая рэч -- гэта тое, што я нядаўна напісала кнігу

this memoir called "Eat, Pray, Love"

"Есці, маліцца, кахаць",

which, decidedly unlike any of my previous books,

якая, як ніводная з маіх папярэдніх кніг,

went out in the world for some reason, and became this big,

выйшла ў свет і стала неверагодным

mega-sensation, international bestseller thing.

сенсацыйным інтэрнацыянальным бэстсэлерам.

The result of which is that everywhere I go now,

У выніку чаго, куды б я ні пайшла,

people treat me like I'm doomed.

людзі ставяцца да мяне, як да пракажонай.

Seriously -- doomed, doomed!

Сур'ёзна!

Like, they come up to me now, all worried, and they say,

Яны падыходзяць да мяне, занепакоеныя, і кажуць:

"Aren't you afraid you're never going to be able to top that?

"Хіба ты не баішся, што ніколі не зможаш пераўзысці сябе?

Aren't you afraid you're going to keep writing for your whole life

Што будзеш пісаць усё жыццё,

and you're never again going to create a book

і ніколі не створыш кнігу,

that anybody in the world cares about at all,

да якой хоць хто-небудзь паставіцца неабыякава

ever again?"

зноў?"

So that's reassuring, you know.

Гэта абнадзейвае, ці не праўда?

But it would be worse, except for that I happen to remember

Але было б горш, калі б я не памятала,

that over 20 years ago, when I was a teenager,

што больш за 20 год таму, калі я была падлеткам,

when I first started telling people that I wanted to be a writer,

і калі ўпершыню стала казаць людзям, што хачу быць пісменніцай,

I was met with this same sort of fear-based reaction.

я сустрэлася з такой жа рэакцыяй.

And people would say, "Aren't you afraid you're never going to have any success?

Людзі казалі: "А ты не баішся, што ніколі не дасягнеш поспеху?

Aren't you afraid the humiliation of rejection will kill you?

Не баішся, што прыніжэнне адмовы заб'е цябе?

Aren't you afraid that you're going to work your whole life at this craft

Што будзеш працаваць усё жыццё

and nothing's ever going to come of it

і нічога не дасягнеш,

and you're going to die on a scrap heap of broken dreams

і ты памрэш на звалцы разбітых мараў,

with your mouth filled with bitter ash of failure?"

перапоўненая горыччу няўдачы і расчаравання?

(Laughter)

(Смех)

Like that, you know.

І гэтак далей.

The answer -- the short answer to all those questions is, "Yes."

Адказ, кароткі адказ на ўсе гэтыя пытанні -- "Так".

Yes, I'm afraid of all those things.

Вядома, я баюся ўсіх гэтых рэчаў.

And I always have been.

І заўсёды баялася.

And I'm afraid of many, many more things besides

І я баюся нашмат больш рэчаў,

that people can't even guess at,

аб якіх людзі не здагадваюцца.

like seaweed and other things that are scary.

Напрыклад, водарасцяў і іншых жахаў.

But, when it comes to writing,

Але калі гаворка ідзе аб пісьменніцтве,

the thing that I've been sort of thinking about lately, and wondering about lately,

узнікае праблема, наконт якой я доўга думала -- чаму?

is why?

Насамрэч, хіба рацыянальна,

You know, is it rational?

няўжо лагічна

Is it logical that anybody should be expected

баяцца працы, для якой людзі, як яны адчуваюць, былі народжаны?

to be afraid of the work that they feel they were put on this Earth to do.

And what is it specifically about creative ventures

І што такога ў творчых людзях,

that seems to make us really nervous about each other's mental health

што, здаецца, прымушае нас турбавацца аб іх мянтальным здароўі,

in a way that other careers kind of don't do, you know?

чаго не сустрэнеш у адносінах да іншых чалавечых заняткаў?

Like my dad, for example, was a chemical engineer

Мой тата, напрыклад, быў інжынерам-хімікам,

and I don't recall once in his 40 years of chemical engineering

і я не памятаю ніводнага разу за яго саракагадовую кар'еру,

anybody asking him if he was afraid to be a chemical engineer, you know?

каб хто-небудзь запытаў яго, ці не баіцца ён быць інжынерам-хімікам?

"That chemical-engineering block, John, how's it going?"

"Як ідзе справа? Ці ўсё атрымоўваецца?"

It just didn't come up like that, you know?

Такога ніколі не здаралася.

But to be fair, chemical engineers as a group

Але трэба прызнаць, што інжынеры-хімікі ў цэлым

haven't really earned a reputation over the centuries

за ўсе гады свайго існавання не зарабілі сабе рэпутацыю

for being alcoholic manic-depressives.

маніякальна-дэпрэсіўных алкаголікаў.

(Laughter)

(Смех)

We writers, we kind of do have that reputation,

Мы, пісьменнікі, маем такую рэпутацыю,

and not just writers, but creative people across all genres,

І не толькі пісьменнікі, а ўсе творчыя людзі,

it seems, have this reputation for being enormously mentally unstable.

здаецца, трывала зацвердзіліся ў рэпутацыі душэўна нестабільных людзей.

And all you have to do is look at the very grim death count

Усё, што трэба зрабіць, гэта паглядзець на вельмі змрочную статыстыку смерцяў

in the 20th century alone, of really magnificent creative minds

яскравых творчых людзей за 20 стагоддзе,

who died young and often at their own hands, you know?

якія паміралі маладымі і часта ад сваіх рук.

And even the ones who didn't literally commit suicide

І нават тыя, хто не скончыў жыццё самагубствам літаральна,

seem to be really undone by their gifts, you know.

былі ўрэшце рэшт дабіты сваімі талентамі.

Norman Mailer, just before he died, last interview, he said,

Норман Мэйлер, перад тым як памерці, сказаў:

"Every one of my books has killed me a little more."

"Кожная з маіх кніг патроху забівала мяне".

An extraordinary statement to make about your life's work.

Вельмі незвычайнае заяўленне аб працы ўсяго свайго жыцця.

But we don't even blink when we hear somebody say this,

Але мы нават не ўздрыгваем, калі чуем штосьці падобнае,

because we've heard that kind of stuff for so long

таму што мы чулі гэта сотні разоў,

and somehow we've completely internalized and accepted collectively

і нейкім чынам калектыўна прынялі гэтую думку,

this notion that creativity and suffering are somehow inherently linked

што творчасць і пакутніцтва ўзаемазвязаны,

and that artistry, in the end, will always ultimately lead to anguish.

і мастацтва, у канчатковым рахунку, заўседы вядзе да пакутаў.

And the question that I want to ask everybody here today

Пытанне, якое я хачу сёння задаць:

is are you guys all cool with that idea?

"Вам падабаецца гэтая ідэя?

Are you comfortable with that?

Ці згодныя вы жыць з ёй?"

Because you look at it even from an inch away and, you know --

Таму што, гледзячы на яе з блізкай адлегласці,

I'm not at all comfortable with that assumption.

я зусім не згодная з гэтым меркаваннем.

I think it's odious.

Я думаю, што яно агіднае

And I also think it's dangerous,

і небяспечнае,

and I don't want to see it perpetuated into the next century.

і мне не хацелася б бачыць такое стаўленне ў наступным стагоддзі.

I think it's better if we encourage our great creative minds to live.

Я думаю, што лепш бы нам натхняць вялікія творчыя розумы жыць як мага дольш.

And I definitely know that, in my case -- in my situation --

Я дакладна ведаю пра сябе,

it would be very dangerous for me to start sort of leaking down that dark path

што было б вельмі небяспечна пусціцца на гэты цёмны шлях,

of assumption,

прымаючы да ўвагі ўсе абставіны ў маёй кар'еры,

particularly given the circumstance that I'm in right now in my career.

свайго роду пераломны момант.

Which is -- you know, like check it out,

Я даволі маладая, мне толькі 40.

I'm pretty young, I'm only about 40 years old.

I still have maybe another four decades of work left in me.

Я маю наперадзе яшчэ чатыры дзесяцігоддзі працы.

And it's exceedingly likely that anything I write from this point forward

Надзвычай верагодна, што усё, што я напішу з гэтага моманту,

is going to be judged by the world as the work that came after

будзе ацэньвацца ў свеце, дзе ўжо выйшла адна мая кніга,

the freakish success of my last book, right?

якая мела такі пужаючы поспех.

I should just put it bluntly, because we're all sort of friends here now --

Я скажу канкрэтна -- тут склалася такая атмасфера даверу --

it's exceedingly likely that my greatest success is behind me.

надзвычай верагодна, што мой найвялікшы поспех ў мяне за плячыма.

So Jesus, what a thought!

Божа, вось гэта думка!

That's the kind of thought that could lead a person

Якраз такога кшталту думка можа прымусіць чалавека

to start drinking gin at nine o'clock in the morning,

пачаць піць джын а 9-ай раніцы,

and I don't want to go there.

і я не хачу так рабіць.

(Laughter)

(Смех)

I would prefer to keep doing this work that I love.

Я жадала б працягваць займацца справай, якую люблю.

And so, the question becomes, how?

Аднак паўстае пытанне -- як?

And so, it seems to me, upon a lot of reflection,

І ў выніку доўгіх роздумаў

that the way that I have to work now, in order to continue writing,

аб тым, як я павінна працаваць, каб працягваць пісаць,

is that I have to create some sort of protective psychological construct, right?

я прышла да выніку, што павінна стварыць

нейкую абараняльную псіхалагічную канструкцыю.

I have to sort of find some way to have a safe distance

Я мушу знайсці бяспечную дыстанцыю

between me, as I am writing, and my very natural anxiety

паміж сабой, як чалавекам, які піша, і маім вельмі натуральным страхам

about what the reaction to that writing is going to be, from now on.

аб тым, якую рэакцыю можа выклікаць мая праца з гэтага моманту.

And, as I've been looking, over the last year,

Цягам апошняга году я шукала

for models for how to do that,

мадэлі для такой задачы,

I've been sort of looking across time,

і для гэтага я прыглядалася да розных часоў у чалавечай гісторыі

and I've been trying to find other societies

і розных грамадстваў,

to see if they might have had better and saner ideas than we have

каб паглядзець, ці мелі яны лепшыя і разумнейшыя ідэі за нас

about how to help creative people

аб тым, як дамапамагчы творчым людзям

sort of manage the inherent emotional risks of creativity.

пераадолець неад'емныя эмацыйныя рызыкі крэатыўных здольнасцей.

And that search has led me to ancient Greece and ancient Rome.

І гэты пошук прывёў мяне ў Старажытную Грэцыю і Старажытны Рым.

So stay with me, because it does circle around and back.

Трымайце маю думку, таму што яна робіць пятлю ў часе.

But, ancient Greece and ancient Rome --

Старажытныя грэкі і рымляне

people did not happen to believe that creativity

не лічылі, што крэатыўнасць

came from human beings back then, OK?

з'яўлялася ўласцівасцю чалавека.

People believed that creativity was this divine attendant spirit

Людзі верылі, што творчыя здольнасці --

гэта дух і спадарожнік боскага,

that came to human beings from some distant and unknowable source,

і што яны прыходзяць да людзей з далёкіх і невядомых крыніц

for distant and unknowable reasons.

з-за незразумелых, невядомых прычынаў.

The Greeks famously called these divine attendant spirits of creativity "daemons."

Грэкі звалі гэтых боскіх духаў дэманамі.

Socrates, famously, believed that he had a daemon

Сакрат верыў, што ў яго быў дэман,

who spoke wisdom to him from afar.

які прамаўляў яму мудрасць здалёк.

The Romans had the same idea,

Рымляне мелі такую ж ідэю,

but they called that sort of disembodied creative spirit a genius.

але яны называлі гэты бясплотны творчы дух геніем.

Which is great, because the Romans did not actually think

І гэта выдатна, таму што рымляне не думалі,

that a genius was a particularly clever individual.

што геній -- гэта некаторы адораны індывід.

They believed that a genius was this, sort of magical divine entity,

Яны верылі, што геній -- гэта свайго кшталту чароўная сутнасць,

who was believed to literally live in the walls of an artist's studio,

якая літаральна жыла ў сценах студыі творцы,

kind of like Dobby the house elf,

кшталту дамавіка Добі,

and who would come out

і якая выходзіла

and sort of invisibly assist the artist with their work

і нябачна дапамагала мастаку з яго працай

and would shape the outcome of that work.

і фармавала вынік гэтай працы.

So brilliant -- there it is, right there, that distance that I'm talking about --

Як цудоўна -- гэта менавіта тая дыстанцыя, пра якую я казала --

that psychological construct to protect you from the results of your work.

псіхалагічная канструкцыя, каб абараніць сябе ад вынікаў сваёй працы.

And everyone knew that this is how it functioned, right?

І ўсе ж разумелі, як гэта працуе, так?

So the ancient artist was protected from certain things,

Старажытны мастак быў абаронены ад пэўных рэчаў,

like, for example, too much narcissism, right?

як, напрыклад, нарцысізм.

If your work was brilliant, you couldn't take all the credit for it,

Калі ваша праца была бліскучая, вы не маглі ўзяць усю хвалу за яе на сябе,

everybody knew that you had this disembodied genius who had helped you.

усе ведалі, што вы мелі бясплотнага генія, які дапамог вам.

If your work bombed, not entirely your fault, you know?

Калі ваша праца была дрэннай,

Everyone knew your genius was kind of lame.

усе ведалі, што ваш геній быў проста недаробкам.

(Laughter)

(Смех)

And this is how people thought about creativity in the West

І менавіта так людзі думалі пра творчасць на Захадзе

for a really long time.

на працягу вельмі доўгага часу.

And then the Renaissance came and everything changed,

І затым прыйшоў Рэнесанс, і ўсё змянілася,

and we had this big idea, and the big idea was,

і ў нас з'явілася вялікая ідэя аб тым,

let's put the individual human being at the center of the universe

што індывід павінен быць ў цэнтры суствету,

above all gods and mysteries,

вышэй за ўсіх багоў і таямніцаў,

and there's no more room for mystical creatures

і няма больш месца містычным істотам,

якія чуюць кліч боскага і пішуць яго пад дыткоўку.

who take dictation from the divine.

And it's the beginning of rational humanism,

І так пачаўся рацыянальны гуманізм,

and people started to believe that creativity

і людзі пачалі верыць, што крэатыўнасць

came completely from the self of the individual.

бярэ пачатак у чалавеку.

And for the first time in history,

І ўпершыню ў гісторыі

you start to hear people referring to this or that artist as being a genius,

мы пачулі, як да таго ці іншага мастака звярталіся як да генія,

rather than having a genius.

а не як да таго, хто мае генія.

And I got to tell you, I think that was a huge error.

І я вам скажу, гэта была вялікая памылка.

You know, I think that allowing somebody, one mere person

Я думаю, што дазваляць камусьці, аднаму простаму чалавеку,

to believe that he or she is like, the vessel,

верыць, што ён ці яна з'яўляецца сасудам,

you know, like the font and the essence and the source

крыніцай

of all divine, creative, unknowable, eternal mystery

ўсяго незямнога, творчага, невядомага, містычнага,

is just a smidge too much responsibility to put on one fragile, human psyche.

гэта значыць пакласці зашмат адказнасці

на адну далікатную чалавечую псіхіку.

It's like asking somebody to swallow the sun.

Тое самае, што папрасіць чалавека праглынуць сонца.

It just completely warps and distorts egos,

Такі падыход дэфармуе эга

and it creates all these unmanageable expectations about performance.

і стварае ўсе гэтыя некіруемыя чаканні да вынікаў працы.

And I think the pressure of that

І я думаю, што цяжар такога стаўлення

has been killing off our artists for the last 500 years.

забіваў мастакоў ў апошнія 500 гадоў.

And, if this is true,

І калі гэта праўда --

and I think it is true,

а я думаю, што так,--

the question becomes, what now?

з'яўляецца пытанне -- а што далей?

Can we do this differently?

Ці можам мы дзейнічаць па-іншаму?

Maybe go back to some more ancient understanding

Можа быць, варта вярнуцца да больш старажытнага разумення

about the relationship between humans and the creative mystery.

адносінаў паміж чалавекам і творчай таямніцай.

Maybe not.

Можа быць і не.

Maybe we can't just erase 500 years of rational humanistic thought

Можа быць, мы не зможам проста сцерці 500 гадоў

рацыянальнага гуманістычнага мыслення

in one 18 minute speech.

ў адной 18-хвіліннай прамове.

And there's probably people in this audience

І ў залі пэўна ёсць людзі,

who would raise really legitimate scientific suspicions

якія падвергнуць сур'ёзнаму навуковаму сумневу

about the notion of, basically, fairies

існаванне, увогуле, феяў,

who follow people around rubbing fairy juice on their projects and stuff.

якія лётаюць за чалавекам і абсыпаюць яго працу

чароўным пылком і іншымі рэчамі.

I'm not, probably, going to bring you all along with me on this.

Я не буду пераконваць вас у гэтым.

But the question that I kind of want to pose is --

Але пытанне, якое я хачу паставіць --

you know, why not?

ведаеце, а чаму не?

Why not think about it this way?

Чаму не думаць пра гэта такім чынам?

Because it makes as much sense as anything else I have ever heard

Таму што гэта мае ледзь не больш сэнсу,

чым любая з іншых вядомых мне канцэпцый

in terms of explaining the utter maddening capriciousness

у якасці тлумачэння шалёнай капрызнасці

of the creative process.

творчага працэсу.

A process which, as anybody who has ever tried to make something --

Працэс, які, як ведае любы, хто калі-небудзь спрабаваў стварыць штосьці

which is to say basically everyone here ---

-- то бок, кожны з нас --

knows does not always behave rationally.

працэс, які далёка не заўсёды з'яўляецца рацыянальным.

And, in fact, can sometimes feel downright paranormal.

А часам і зусім не паддаецца тлумачэнню.

I had this encounter recently

Нядаўна я сустрэла неверагодную

where I met the extraordinary American poet Ruth Stone,

амерыканскую паэтэсу Рут Стоўн,

who's now in her 90s, but she's been a poet her entire life

якой зараз 90, і яна была паэткай ўсё сваё жыццё,

and she told me that when she was growing up in rural Virginia,

і яна сказала мне, што вырасла ў сельскай мясцовасці ў Вірджыніі.

she would be out working in the fields,

Калі яна працавала ў палях,

and she said she would feel and hear a poem

яна чула і адчувала паэзію,

coming at her from over the landscape.

якая прыходзіла да яе з прыроды.

And she said it was like a thunderous train of air.

І яна казала, што гэта было як навальнічнае паветра,

And it would come barreling down at her over the landscape.

і яно быццам кацілася да яе з глыбіні пейзажу,

And she felt it coming, because it would shake the earth under her feet.

І яна адчувала яго прыбыццё, таму што зямля скаланалася пад яе нагамі.

She knew that she had only one thing to do at that point,

І яна дакладна ведала, што павінна рабіць:

and that was to, in her words, "run like hell."

яе словамі, "бегчы на злом галавы".

And she would run like hell to the house

І яна бегла дадому,

and she would be getting chased by this poem,

і ў хаце яе наганяў верш,

and the whole deal was that she had to get to a piece of paper and a pencil

і трэба было знайсці паперу і аловак

дастаткова хутка, каб яна паспела запісаць тое, што праходзіла праз яе,

fast enough so that when it thundered through her, she could collect it

паспець схапіць і запісаць на паперы.

and grab it on the page.

А часам яна была недастаткова спрытнай,

And other times she wouldn't be fast enough,

яна бегла і бегла, але не трапляла дадому,

so she'd be running and running, and she wouldn't get to the house

і верш пралятаў праз яе і знікаў

and the poem would barrel through her and she would miss it

and she said it would continue on across the landscape,

за гарызонтам

у пошуках, як Рут казала, "іншага паэта".

looking, as she put it "for another poet."

А ў іншыя моманты --

And then there were these times --

this is the piece I never forgot --

гэтага я ніколі не забуду --

she said that there were moments where she would almost miss it, right?

яна казала, былі моманты, калі яна амаль ўжо страціла свой верш.

So, she's running to the house and she's looking for the paper

Вось яна бегла дадому і шукала паперу,

and the poem passes through her,

і верш праходзіў праз яе,

and she grabs a pencil just as it's going through her,

Рут хапала аловак у гэты момант,

and then she said, it was like she would reach out with her other hand

і затым з'яўлялася пачуццё, што быццам

яна можа дацягнуцца да верша другой рукой і злавіць яго.

and she would catch it.

She would catch the poem by its tail,

Яна лавіла верш за хвост

and she would pull it backwards into her body

і цягнула яго назад у сваё цела,

as she was transcribing on the page.

пакуль яна спрабавала паспець запісаць верш на паперы.

And in these instances, the poem would come up on the page perfect and intact

І ў такіх выпадках верш атрымоўваўся ідэальным,

but backwards, from the last word to the first.

але напісаным задам наперад, ад апошняга слова да першага.

(Laughter)

(Смех)

So when I heard that I was like -- that's uncanny,

І калі я пачула гэта, я падумала: "Дзіўна,

that's exactly what my creative process is like.

мой творчы працэс выглядае менавіта так".

(Laughter)

(Смех)

That's not at all what my creative process is -- I'm not the pipeline!

Гэта не ўвесь мой творчы працэс -- я ж не бясконцая крыніца натхнення!

I'm a mule, and the way that I have to work

Я мул, і шлях, якім я іду,

is I have to get up at the same time every day,

такі, што я павінна ўставаць у адзін і той жа час кожны дзень

and sweat and labor and barrel through it really awkwardly.

і вельмі шмат працаваць.

But even I, in my mulishness,

Але нават я, са сваёй аслінай упартасцю,

even I have brushed up against that thing, at times.

сутыкалася з такім феноменам,

And I would imagine that a lot of you have too.

як, думаю, і многія з вас.

You know, even I have had work or ideas come through me from a source

Нават у мяне былі ідэі, якія прыходзілі да мяне з крыніцы,

that I honestly cannot identify.

якую я сапраўды не магу ідэнтыфікаваць.

And what is that thing?

Што гэта за крыніца?

And how are we to relate to it in a way that will not make us lose our minds,

І як нам працаваць з гэтай крыніцай і пры гэтым не страціць розуму,

but, in fact, might actually keep us sane?

а яшчэ лепей -- завахаць яго як мага даўжэй?

And for me, the best contemporary example that I have of how to do that

І для мяне найлепшы сучасны прыклад --

is the musician Tom Waits,

музыкант Том Уэйтс,

who I got to interview several years ago on a magazine assignment.

у якога мне давялося браць інтэрв'ю па замове часопіса некалькі год таму.

And we were talking about this,

Мы размаўлялі аб гэтым,

and you know, Tom, for most of his life, he was pretty much the embodiment

і ведаеце, Том большую частку свайго жыцця быў увасабленнем

of the tormented contemporary modern artist,

раздзіраемага сумневамі сучаснага мастака,

trying to control and manage and dominate

які спрабаваў набыць кантроль

these sort of uncontrollable creative impulses

над некантралюемымі творчымі імпульсамі,

that were totally internalized.

якія быццам бы належалі яму самому.

But then he got older, he got calmer,

Затым ён стаў старэй і спакайней,

and one day he was driving down the freeway in Los Angeles,

і аднойчы ён ехаў па трасе ў Лос-Анджэлесе,

and this is when it all changed for him.

і адбылося тое, што змяніла ўсё.

And he's speeding along, and all of a sudden

Ён ехаў, і раптам

he hears this little fragment of melody,

пачуў маленькі фрагмент мелодыі,

that comes into his head as inspiration often comes, elusive and tantalizing,

які прыйшоў яму ў галаву,

як натхненне часта прыходзіць -- няўлоўна і спакусліва.

and he wants it, it's gorgeous,

Том хоча гэты фрагмент. Ён цудоўны.

and he longs for it, but he has no way to get it.

Том жадае дабрацца да гэтага фрагмента, але не можа.

He doesn't have a piece of paper, or a pencil, or a tape recorder.

У яго няма ні паперы, ні алоўка, ні дыктафона.

So he starts to feel all of that old anxiety start to rise in him

І пачуццё трывогі пачынае расці ў ім:

like, "I'm going to lose this thing,

"Я забудуся, страчу гэта зараз,

and I'll be be haunted by this song forever.

і ўспамін пра гэта будзе пераследваць мяне вечна.

I'm not good enough, and I can't do it."

Я недастаткова добры, я не магу гэта зрабіць".

And instead of panicking, he just stopped.

І замест таго, каб панікаваць, ён проста спыніўся.

He just stopped that whole mental process and he did something completely novel.

Ён спыніў увесь гэты ментальны працэс і зрабіў штосьці новае.

He just looked up at the sky, and he said,

Ён паглядзеў у неба і сказаў:

"Excuse me, can you not see that I'm driving?"

"Прабачце, вы не бачыце, што я за стырном?"

(Laughter)

(Смех)

"Do I look like I can write down a song right now?

"Хіба відаць, што я магу запісаць песню зараз?

If you really want to exist, come back at a more opportune moment

Калі вы сапраўды хочаце з'явіцца на свет, вяртайцеся ў больш зручны момант,

when I can take care of you.

калі я змагу паклапаціцца пра вас.

Otherwise, go bother somebody else today.

У адваротным выпадку, ідзіце турбаваць каго-небудзь іншага сёння.

Go bother Leonard Cohen."

Турбуйце Леанарда Коэна".

And his whole work process changed after that.

І ўсё яго творчае жыццё змянілася пасля гэтага.

Not the work, the work was still oftentimes as dark as ever.

Не, праца, праца была ўсё яшчэ невыразнай і цяжкай.

But the process, and the heavy anxiety around it

Але працэс, і цяжкія турботы вакол яго,

was released when he took the genie, the genius out of him

прайшлі, як толькі ён выняў генія з сябе,

where it was causing nothing but trouble, and released it back where it came from,

дзе гэта не выклікала нічога,

акрамя непрыемнасцяў, і выпусціў яго туды, адкуль геній прыйшоў,

and realized that this didn't have to be this internalized, tormented thing.

і зразумеў, што геній не павінен быць унутры і катаваць свайго ўладальніка.

It could be this peculiar, wondrous, bizarre collaboration,

Гэта можа быць дзіўнае і цудоўнае ўзаемадзеянне.

kind of conversation between Tom and the strange, external thing

Свайго роду дыялог паміж Томам і гэтай дзіўнай рэччу ў свеце навокал,

that was not quite Tom.

якая, у прынцыпе, не была Томам.

When I heard that story, it started to shift a little bit

Калі я пачула гэту гісторыю,

яна пачала зрушваць штосьці ў маім метадзе працы,

the way that I worked too, and this idea already saved me once.

і аднойчы мяне гэта ўратавала,

It saved me when I was in the middle of writing "Eat, Pray, Love,"

калі падчас напісання "Есці, маліцца, кахаць",

and I fell into one of those sort of pits of despair

я апынулася ў адной з тых ямаў адчаю,

that we all fall into when we're working on something and it's not coming

ў якія мы ўсе трапляем, калі працуем над чымсьці, а яно не атрымоўваецца.

and you start to think this is going to be a disaster, the worst book ever written.

Ты пачынаеш думаць, што гэта катастрофа,

што гэта будзе самай горшай з усіх напісаных кніг.

Not just bad, but the worst book ever written.

Не проста дрэннай, а найгоршай.

And I started to think I should just dump this project.

І я пачала думаць, што трэба проста кінуць гэты праект.

But then I remembered Tom talking to the open air

Але затым я ўспомніла Тома, які размаўляў з паветрам,

and I tried it.

і паспрабавала тое ж самае.

So I just lifted my face up from the manuscript

Я падняла галаву

and I directed my comments to an empty corner of the room.

і адрасавала свае каментары пустому вуглу пакою.

And I said aloud, "Listen you, thing,

Я сказала ўслых: "Слухай,

you and I both know that if this book isn't brilliant

мы абодва ведаем, што калі гэта кніга не будзе шэдэўрам,

that is not entirely my fault, right?

гэта не цалкам мая віна, так?

Because you can see that I am putting everything I have into this,

Таму што, як бачыш, я ўкладаю ўсю сябе ў яе.

I don't have any more than this.

І больш я прапанаваць не магу.

If you want it to be better, you've got to show up and do your part of the deal.

Калі ты хочаш, каб яна была лепш, табе варта зрабіць сваю частку працы.

But if you don't do that, you know what, the hell with it.

Але калі ты не хочаш, то ідзі ў пекла.

I'm going to keep writing anyway because that's my job.

Я працягну пісаць усё роўна, таму што гэта мая праца.

And I would please like the record to reflect today

Я толькі хацела публічна заявіць,

that I showed up for my part of the job."

што сваю частку працы я зрабіла".

(Laughter)

(Смех)

Because --

Таму што --

(Applause)

(Апладысменты)

Because in the end it's like this, OK --

У рэшце рэшт,

centuries ago in the deserts of North Africa,

стагоддзі таму ў пустэлях Паўночнай Афрыкі

people used to gather for these moonlight dances of sacred dance and music

людзі збіраліся разам і ладзілі танцы пад месяцам, і музыка

that would go on for hours and hours, until dawn.

працягвалася гадзінамі, да ўзыходу сонца.

They were always magnificent, because the dancers were professionals

І яны былі выдатныя, таму што танцоры былі прафесіяналамі,

and they were terrific, right?

і яны былі надзвычайнымі, так?

But every once in a while, very rarely, something would happen,

Але часам, вельмі рэдка, адбывалася штосьці дзіўнае,

and one of these performers would actually become transcendent.

і адзін з выканаўцаў станавіўся выключным.

And I know you know what I'm talking about,

І я ведаю, што вы ведаеце, пра што я кажу,

because I know you've all seen, at some point in your life,

таму што я ведаю, што вы ўсе бачылі ў сваім жыцці такі выступ.

a performance like this.

It was like time would stop,

Быццам час спыніўся,

and the dancer would sort of step through some kind of portal

і танцор увайшоў у невядомае, у партал,

and he wasn't doing anything different

хоць і не рабіў нічога такога,

than he had ever done, 1,000 nights before,

што не рабіў 1000 начэй дагэтуль,

but everything would align.

але ўсё заззяла.

And all of a sudden, he would no longer appear to be merely human.

Раптам ён пераставаў быць проста чалавекам.

He would be lit from within, and lit from below

Ён асвячаўся

and all lit up on fire with divinity.

агнём боскага.

And when this happened, back then,

І калі такое здаралася,

people knew it for what it was, you know, they called it by its name.

людзі ведалі, што гэта, і называлі гэта па імені.

They would put their hands together and they would start to chant,

Яны злучалі рукі разам і пачыналі спяваць:

"Allah, Allah, Allah, God, God, God."

"Алах, Алах, Алах, Бог, Бог, Бог".

That's God, you know.

Гэта Бог.

Curious historical footnote:

Цікавая гістарычная рэмарка:

when the Moors invaded southern Spain, they took this custom with them

калі маўры ўварваліся ў паўднёвую Гішпанію,

яны прынеслі з сабой гэты звычай.

and the pronunciation changed over the centuries

З цягам стагоддзяў вымаўленне змянілася

from "Allah, Allah, Allah," to "Olé, olé, olé,"

з "Алах, Алах, Алах" на "Оле, оле, оле",

which you still hear in bullfights and in flamenco dances.

якое вы дагэтуль чуеце ў карыдзе і танцах фламенка.

In Spain, when a performer has done something impossible and magic,

У Гішпаніі, калі выканаўца робіць штосьці немагчымае і неверагоднае,

"Allah, olé, olé, Allah, magnificent, bravo,"

"Алах, оле, оле, Алах, цудоўна, брава".

incomprehensible, there it is -- a glimpse of God.

Калі чалавек робіць штосьці неспасцігальнае -- водбліск Бога.

Which is great, because we need that.

Гэта выдатна, таму што нам гэта неабходна.

But, the tricky bit comes the next morning,

Але цікавая рэч адбываецца на наступную раніцу,

for the dancer himself, when he wakes up and discovers

калі сам танцор прачынаецца і разумее

that it's Tuesday at 11 a.m., and he's no longer a glimpse of God.

ў аўторак аб 11 гадзіне, што ён больш не водбліск Бога,

He's just an aging mortal with really bad knees,

а ўсяго толькі чалавек, у якога баляць калені,

and maybe he's never going to ascend to that height again.

і магчыма ён больш ніколі не падымецца на такую вышыню зноў.

And maybe nobody will ever chant God's name again as he spins,

І, можа быць, больш ніхто не будзе спяваць імя Бога, пакуль ён танцуе,

and what is he then to do with the rest of his life?

і што яму рабіць усё астатняе яго жыццё?

This is hard.

Гэта цяжка.

This is one of the most painful reconciliations to make

Гэта адно з самых балючых прызнанняў

in a creative life.

у творчым жыцці.

But maybe it doesn't have to be quite so full of anguish

Але, можа быць, такія моманты не былі б настолькі цяжкімі,

if you never happened to believe, in the first place,

калі б вы, перш за ўсё, ніколі не верылі,

that the most extraordinary aspects of your being came from you.

што самае надзвычайнае і магічнае ў нас зыходзіць ад нас саміх.

But maybe if you just believed that they were on loan to you

Можна верыць, што гэта было пазычана вам

from some unimaginable source for some exquisite portion of your life

з нейкай няўяўнай крыніцы на некаторы перыяд вашага жыцця,

to be passed along when you're finished,

і што будзе перададзена іншым, калі вы скончыце сваю справу.

with somebody else.

And, you know, if we think about it this way, it starts to change everything.

І, вы ведаеце, калі думаць аб гэтым такім чынам, гэта ўсё змяняе.

This is how I've started to think,

Я пачала так думаць,

and this is certainly how I've been thinking in the last few months

і я думала так апошнія некалькі месяцаў,

as I've been working on the book that will soon be published,

пакуль працавала над кнігай, якая хутка будзе выдадзена.

as the dangerously, frighteningly over-anticipated follow up

Яе выхад напоўнены вялікімі чаканнямі

to my freakish success.

на фоне майго папярэдняга пужаючага поспеху.

And what I have to sort of keep telling myself

І ўсё, што я кажу сабе,

when I get really psyched out about that is don't be afraid.

калі пачынаю нэрвавацца з гэтай нагоды:

Don't be daunted. Just do your job.

"Эй, не бойся.

Continue to show up for your piece of it, whatever that might be.

Працягвай рабіць сваю частку працы, што б гэта ні было.

If your job is to dance, do your dance.

Калі твая частка танец -- танцуй.

If the divine, cockeyed genius assigned to your case

Калі боскае, спантанны геній, суправаджаючы цябе,

decides to let some sort of wonderment be glimpsed, for just one moment

вырашае асвятліць цябе сваёй прысутнасцю на адзін кароткі момант,

through your efforts, then "Olé!"

тады -- "оле!"

And if not, do your dance anyhow.

А калІ не -- працягвай танцаваць.

And "Olé!" to you, nonetheless.

І "оле!" табе, тым не менш".

I believe this and I feel that we must teach it.

Я веру ў гэта і адчуваю, што мы мусім вучыць гэтаму.

"Olé!" to you, nonetheless,

"Оле!" табе, у любым выпадку.

just for having the sheer human love and stubbornness

хаця б за тое, што ў цябе хапіла настойлівасці і любові

to keep showing up.

працягваць рабіць сваю справу.

Thank you.

Дзякуй.

(Applause)

(Апладысменты)

Thank you.

Дзякуй.

(Applause)

(Апладысменты)

June Cohen: Olé!

Джун Коэн: Оле!

(Applause)

(Апладысменты)