Your elusive creative genius | Elizabeth Gilbert

Translator: Gulchin Taghiyeva Reviewer: Ruslan Mursalzade

I am a writer.

Yazıçıyam.

Writing books is my profession but it's more than that, of course.

Kitab yazmaq peşəmdir, ancaq peşədən daha artıqdır.

It is also my great lifelong love and fascination.

Həmçinin ömürboyu sürəcək ən böyük həyat eşqimdir.

And I don't expect that that's ever going to change.

Bunun dəyişməsini də gözləmirəm.

But, that said, something kind of peculiar has happened recently

Ancaq yaxın vaxtlarda həyatımda və kariyeramdakı

in my life and in my career,

xüsusi dəyişiklər

which has caused me to have to recalibrate my whole relationship with this work.

yazıçılıq sənətimi təkrar nəzərdən keçirməyimə səbəb oldu.

And the peculiar thing is that I recently wrote this book,

Bu xusisi dəyişiklik, bu yaxınlarda yazdığım

this memoir called "Eat, Pray, Love"

kitab, " Ye, Dua et, Sev" dir.

which, decidedly unlike any of my previous books,

Əvvəlki kitablarımdan fərqli olaraq,

went out in the world for some reason, and became this big,

bu kitabım nədənsə böyük sensasiya oldu və

mega-sensation, international bestseller thing.

beynəlxalq bestsellerə çevrildi.

The result of which is that everywhere I go now,

Bunun nəticəsidir ki, getdiyim hər yerdə

people treat me like I'm doomed.

mənə ölümə məhkum kimi yanaşırlar.

Seriously -- doomed, doomed!

Həqiqiqətən, ölümə məhkum!

Like, they come up to me now, all worried, and they say,

Çox vaxt mənə yaxınlaşır və belə deyirlər,

"Qorxmursunuz ki, bir də o zirvəyə çata bilməyəcəksiniz?

"Aren't you afraid you're never going to be able to top that?

Aren't you afraid you're going to keep writing for your whole life

Qorxmursunuz ki, bütün həyatınız boyu yazmağa davam etsəniz

and you're never again going to create a book

və başqa bir kitab çap etsəniz

that anybody in the world cares about at all,

insanlar üçün elə də maraqlı

ever again?"

olmaya bilər?"

So that's reassuring, you know.

Əmin olmaq üçün soruşurlar, yəqin.

But it would be worse, except for that I happen to remember

Əgər 20 il əvvəl gənc yaşlarımda yazıçı olmaq qərarına gəldiyim

that over 20 years ago, when I was a teenager,

vaxtlar da mənə görə eyni cür narahat olan insanlarlı xatırlamasam

when I first started telling people that I wanted to be a writer,

bu sözlər mənə

təsir edər, narahat edərdi.

I was met with this same sort of fear-based reaction.

O vaxt da mənə: " Qorxmusan ki, uğur qazana bilməzsən?

And people would say, "Aren't you afraid you're never going to have any success?

Aren't you afraid the humiliation of rejection will kill you?

Qorxmursan ki, rədd edilə bilərsən?

Aren't you afraid that you're going to work your whole life at this craft

Qorxmursan ki, bütün həyatını bu işə sərf edirsən

və nəticədə heç bir şey qazanmayıb

and nothing's ever going to come of it

puç olmuş arzuların yükü üzərində, uğursuzluğun

and you're going to die on a scrap heap of broken dreams

acı dadı damağında öləcəksən?

with your mouth filled with bitter ash of failure?"

(Gülüş)

(Laughter)

Like that, you know.

Belə deyərdilər.

The answer -- the short answer to all those questions is, "Yes."

Bütün bu suallara qısa cavabım isə -- "Bəli"dir.

Yes, I'm afraid of all those things.

Bəli bunların hamısı qorxudur məni.

And I always have been.

Həmişə qorxudub.

And I'm afraid of many, many more things besides

Bununla yanaşı təxmin də edə bilməyəcəyiniz

that people can't even guess at,

qorxularım da var.

like seaweed and other things that are scary.

Məsələn, dəniz yosunu və digər şeylərdən qorxuram.

But, when it comes to writing,

Ancaq bu yaxınlarda fikirləşməyə başlamışam ki,

the thing that I've been sort of thinking about lately, and wondering about lately,

görəsən niyə yazıcılıq haqda belə fikirləşirlər?

is why?

Bu məntiqlidir sizcə?

You know, is it rational?

Gördükləri və dünyaya gəlmə səbəbləri hesab etdikləri

Is it logical that anybody should be expected

to be afraid of the work that they feel they were put on this Earth to do.

işlərdən qorxmaları sizcə məntiqlidir?

And what is it specifically about creative ventures

Adi işlərdən fəqli olaraq yaradıcı insanların

that seems to make us really nervous about each other's mental health

əqli vəziyyətinin digər insanları həmişə narahat etməsi

in a way that other careers kind of don't do, you know?

niyə bu qədər normal haldır?

Like my dad, for example, was a chemical engineer

Atamı götürək, misal üçün, kimya mühəndisi idi,

and I don't recall once in his 40 years of chemical engineering

və 40 illik kimya mühəndisliyinidə bir dəfə də

anybody asking him if he was afraid to be a chemical engineer, you know?

kimsə ondan öz işindən qorxub qorxmadığını soruşmayıb.

"That chemical-engineering block, John, how's it going?"

Heç kəs -- kimya mühəndisliyi necədi, John deyə soruşmurdu.

It just didn't come up like that, you know?

Belə hal heç vaxt olmur.

But to be fair, chemical engineers as a group

O da doğrudur ki, kimya mühəndisləri

haven't really earned a reputation over the centuries

əsrlər boyu alkoholik maniyadan əziyyət çəkən

for being alcoholic manic-depressives.

peşə sahibləri kimi tanınmayıblar.

(Laughter)

(Gülüş)

We writers, we kind of do have that reputation,

Ancaq biz təkcə yazıçılar deyil,

and not just writers, but creative people across all genres,

bütün növdən olan yaradıcı insanlar, sənətçilər əqli olaraq

it seems, have this reputation for being enormously mentally unstable.

həddən artıq qeyri-sabit olmağımıza görə tanınırıq.

And all you have to do is look at the very grim death count

Təkcə 20-ci əsrdə öz əlləri ilə özlərini

in the 20th century alone, of really magnificent creative minds

öldürən həqiqətən də parlaq və gənc yaradıcı insanların

who died young and often at their own hands, you know?

çox də ürək açıcı olmayan ölüm sayına nəzər salmaq kifayətdir.

And even the ones who didn't literally commit suicide

Və özlərini öldürməyən digər yaradıcı insanlar da

seem to be really undone by their gifts, you know.

onlara verilən bəxşişdən tam yararlanmadılar.

Norman Mailer, just before he died, last interview, he said,

Ölümündən əvvəlki son intervyusündə Norman Mailer belə deyirdi:

"Every one of my books has killed me a little more."

" Kitablarlımın hər biri məni ölümə bir qədər də yaxınlaşdırdı."

An extraordinary statement to make about your life's work.

Həyatın boyunca gördüyün iş haqda belə qeyri-adi sözlər həm də.

But we don't even blink when we hear somebody say this,

Belə sözlər eşidəndə biz çox da təəccüblənmirik,

because we've heard that kind of stuff for so long

çünki ömrümüz boyu ancaq eşitmiş və

and somehow we've completely internalized and accepted collectively

qəbul etmişik ki, yaradıcılıq və iztirab

this notion that creativity and suffering are somehow inherently linked

hansısa nöqtədə bir-biri ilə əlaqəlidir,

and that artistry, in the end, will always ultimately lead to anguish.

və həmişə yaradıcılıq fəaliyyəti iztirabla sona çatacaq.

And the question that I want to ask everybody here today

Burda əyləşən insanlardan da soruşmaq istədiyim budur ki,

is are you guys all cool with that idea?

siz də bu fikirlə razısınız?

Are you comfortable with that?

Siz razı ola bilərsiniz bu fikirlə-

Because you look at it even from an inch away and, you know --

çünki məsələyə uzaqdan baxırsınız-

I'm not at all comfortable with that assumption.

ancaq mən bu fikirlə razı deyiləm.

I think it's odious.

Məncə mənfur fikirdir.

And I also think it's dangerous,

Həm də çox təhlükəlidir,

and I don't want to see it perpetuated into the next century.

bu fikrin gələləcək əsrlərə miras olmasını da istəmirəm.

Məncə böyük yaradıcı insanları yaşamağa təşviq etməliyik.

I think it's better if we encourage our great creative minds to live.

And I definitely know that, in my case -- in my situation --

Və əminəm ki, indi mənim vəziyyətimdə--

it would be very dangerous for me to start sort of leaking down that dark path

gördüyüm işdəki indiki uğurlarımla yanaşı cəmiyyətdən belə basqılar

of assumption,

olduğu halda başqaları çox çətinliklə

particularly given the circumstance that I'm in right now in my career.

davam gətirərdilər.

Which is -- you know, like check it out,

Nəzər salsaq--

I'm pretty young, I'm only about 40 years old.

kifayət qədər gəncəm, sadəcə 40 yaşım var.

Bəlkə başqa 40 il də yaşayıb-yaratmaq imkanlarım var.

I still have maybe another four decades of work left in me.

And it's exceedingly likely that anything I write from this point forward

Və böyük ehtimal bundan sonra yazacağım əsərlər də

is going to be judged by the world as the work that came after

əvvəlki əsərimin qazandığı uğurun fonunda

the freakish success of my last book, right?

qiymət veriləcək.

I should just put it bluntly, because we're all sort of friends here now --

Burada əyləşən insanlarla dost kimi olduğumuz üçün açıq danışacam--

it's exceedingly likely that my greatest success is behind me.

çox böyük ehtimal ki, ən böyük uğuruma artıq imza atmışam.

So Jesus, what a thought!

Dəhşətli fikirdir!!!

That's the kind of thought that could lead a person

Hətta insanı səhər saat 9-da jin içməyə də

to start drinking gin at nine o'clock in the morning,

vadar edər,

and I don't want to go there.

ancaq mənim bunu etmək fikrim yoxdur.

(Laughter)

(Gülüş)

I would prefer to keep doing this work that I love.

Sevdiyim peşəmə davam etməyi üstün tuturam.

Və sual ola bilər, necə?

And so, the question becomes, how?

And so, it seems to me, upon a lot of reflection,

Mənə belə gəlir ki, öz işimə olduğu yerdən

that the way that I have to work now, in order to continue writing,

davam etmək üçün psixoloji cəhətdən

is that I have to create some sort of protective psychological construct, right?

məni qoruyacaq sədd qurmalıyam.

I have to sort of find some way to have a safe distance

Bu gündən yazdıqlarımla, yazdıqlarıma

between me, as I am writing, and my very natural anxiety

nə cür reaksiya veriləcəyi narahatçılığı arasında sədd qoymalı,

about what the reaction to that writing is going to be, from now on.

yazdıqlarıma təsir etməsinin qarşısını almalıyam.

And, as I've been looking, over the last year,

Son bir ili, bunu etməyin yollarını axtarmış,

for models for how to do that,

I've been sort of looking across time,

bütün dövrlərə nəzər salmış,

and I've been trying to find other societies

insanlara yaradıcılıq qabiliyyətlərini idarə etməkdə

to see if they might have had better and saner ideas than we have

kömək edəcək fikirləri, inamları mövcud olan

about how to help creative people

cəmiyyətlərə nəzər salmağa

sort of manage the inherent emotional risks of creativity.

çalışdım.

And that search has led me to ancient Greece and ancient Rome.

Araşdırmam məni qədim Roma və Yunanıstana yönəltdi.

So stay with me, because it does circle around and back.

Bu nöqtəni yadda saxlayın çünki bu mövzuya bir də nəzər salacam.

But, ancient Greece and ancient Rome --

Qədim Roma və Yunanıstanda

people did not happen to believe that creativity

insanlar yaradıcılıq qabiliyyətinin insanın

came from human beings back then, OK?

özündə olduğuna inanmırdılar.

People believed that creativity was this divine attendant spirit

İnsanlar inanırdılar ki, yaradıcılıq bilinməyən yerdən və məsafədən

that came to human beings from some distant and unknowable source,

bilinməyən səbəblərdən insanın bədəninə daxil olan

for distant and unknowable reasons.

bələdçi ruhdur.

The Greeks famously called these divine attendant spirits of creativity "daemons."

Yunanlar bu bələdçi yaradıcılıq ruhlarını "cinlər" adlandırdılar.

Socrates, famously, believed that he had a daemon

Sokrat uzaqdan ona müdriklik pıçıldayan

who spoke wisdom to him from afar.

cinə sahib olduğuna inanırdı.

The Romans had the same idea,

Romalılar da eyni fikirdə idilər,

but they called that sort of disembodied creative spirit a genius.

ancaq bu bədənsiz yaradıcı ruhu dahi adlandırdılar.

Which is great, because the Romans did not actually think

Bu əla idi, çünki Romalılar fikirləşmirdilər ki, hansısa ağıllı

that a genius was a particularly clever individual.

insan dahidir

They believed that a genius was this, sort of magical divine entity,

Onlar inanırdlıar ki, dahi,cırtdan Dobby (Harry Porter.) kimi

who was believed to literally live in the walls of an artist's studio,

incəsənət xadiminin studiyosunda dolaşaraq

onlara işlərində gizlicə kömək edir,

kind of like Dobby the house elf,

and who would come out

sənət əsərlərinin formasında və üslubunda böyük

and sort of invisibly assist the artist with their work

rolu olur.

and would shape the outcome of that work.

So brilliant -- there it is, right there, that distance that I'm talking about --

Əla fikirdir məncə, gördüyün işin nəticəsinin

that psychological construct to protect you from the results of your work.

sənə çox də təsir etməyəcəyi bir qoruma sistemidir.

And everyone knew that this is how it functioned, right?

Bunun necə olduğunu başa düşdünüz yəqin ki.

So the ancient artist was protected from certain things,

Məsələn, həddən artıq özünə pərəstiş etməkdən

like, for example, too much narcissism, right?

qoruya bilər insanları.

If your work was brilliant, you couldn't take all the credit for it,

Əgər gözəl sənət əsəri yaradıbsansa, öz üstünə götürmürsən,

everybody knew that you had this disembodied genius who had helped you.

hamı bilir ki, bədənsiz ruh- dahi sənə kömək edib.

If your work bombed, not entirely your fault, you know?

Əgər pis bir əsər yaratsən, bu da sənin səhvin deyil.

Everyone knew your genius was kind of lame.

Hamı bilir ki, dahin bir az tənbəldi.

(Laughter)

Qərbdə uzun müddət insanlar yaradıcılığa belə münasibət bəsləyirdilər.

And this is how people thought about creativity in the West

for a really long time.

Ancaq İntibah dövrünün başlamasilə, hər şey dəyişdi,

And then the Renaissance came and everything changed,

and we had this big idea, and the big idea was,

insanı kainatın mərkəzi hesab etdiyimiz

let's put the individual human being at the center of the universe

böyük ideya bu vaxt yarandı, bu ideyanın əsasında,

insan bütün Allah və sirrlərdən üstün idi,

above all gods and mysteries,

and there's no more room for mystical creatures

bu dövrdə müqəddəs olan varlıqlara yer yox idi.

who take dictation from the divine.

And it's the beginning of rational humanism,

Bu rasional humanizmin əsası idi,

and people started to believe that creativity

insanlar yaradıcılıq gücünün insanın öz

təxəyyülünün məhsulu olduğuna inanırdılar.

came completely from the self of the individual.

And for the first time in history,

Və həmin vaxtlar tarixdə ilk dəfə,

you start to hear people referring to this or that artist as being a genius,

ayrı-ayrı insanaların dahiyə sahib olduğunu deyil,

rather than having a genius.

dahi olduğunu söyləməyə başladılar.

And I got to tell you, I think that was a huge error.

Məncə bu böyük səhv idi.

You know, I think that allowing somebody, one mere person

Mənim fikrimcə, kimisə yaradıcılıq mənbəyi,

to believe that he or she is like, the vessel,

əsas damarı olduğuna inandırmaq,

you know, like the font and the essence and the source

sirli, bilinməyən yaradıcılıq gücünə sahib olduğuna

inandırmaq sadə insan ruhu üçün çox

of all divine, creative, unknowable, eternal mystery

is just a smidge too much responsibility to put on one fragile, human psyche.

ağır bir yükdür.

It's like asking somebody to swallow the sun.

Kimdənsə günəşi udmasını xahiş etməyə bənzəyir.

It just completely warps and distorts egos,

Eqonun üzə çıxmasına, yaradıcıdan

and it creates all these unmanageable expectations about performance.

qarşısıalınmaz gözləntilərə səbəb olur.

And I think the pressure of that

Və məncə bu gözlənti son 500 ildə

has been killing off our artists for the last 500 years.

yaradıcı insanları qətlə yetirməkdədir.

And, if this is true,

Əgər bu doğrudursa,

and I think it is true,

ki doğruluğuna inanıram,

the question becomes, what now?

sual çıxır ki,nə etmək lazımdır?

Can we do this differently?

Başqa yol tapmaq mümkündürmü?

Maybe go back to some more ancient understanding

Bəlkə insan və yaradıcı güclə bağlı qədim

about the relationship between humans and the creative mystery.

inamlara nəzər salaq?

Maybe not.

Bəlkə yox.

Maybe we can't just erase 500 years of rational humanistic thought

Bəlkə 500 illik rasional humanistik ideyanı 18 dəqiqəlik

in one 18 minute speech.

nitqlə sona çatdıra bilmərik

And there's probably people in this audience

Böyük ehtimal elə burda əyləşən insanlardan

who would raise really legitimate scientific suspicions

bəziləri hansısa ruhun gördükləri işə

about the notion of, basically, fairies

qol qoyub kömək etməsi fikrinə

who follow people around rubbing fairy juice on their projects and stuff.

elmi cəhətdən inanmaya bilərlər.

I'm not, probably, going to bring you all along with me on this.

Hamının mənimlə həmrəy olacağına inanmıram.

But the question that I kind of want to pose is --

Ancaq sual vermək istəyirəm-

you know, why not?

niyə də yox?

Why not think about it this way?

Belə fikirləşməyin nəyi pisdir ki?

Because it makes as much sense as anything else I have ever heard

Bu mənim daimi dəyişən və gözlənilməz olan yaradıcılıq

in terms of explaining the utter maddening capriciousness

prosesi haqda eşitmiyim ən mənalı

of the creative process.

fikirdir.

A process which, as anybody who has ever tried to make something --

Burdakı hər kəsə aydın olduğu kimi-

yaradıcılıq prosesi çox da

which is to say basically everyone here ---

knows does not always behave rationally.

rasional bir proses deyil.

And, in fact, can sometimes feel downright paranormal.

Bir az paranormal prosesdir.

I had this encounter recently

Bu yaxınlarda 90 illik ömrünü

where I met the extraordinary American poet Ruth Stone,

who's now in her 90s, but she's been a poet her entire life

şairliyə həsr etmiş məhşur amerikan şairi Ruth Stonala

and she told me that when she was growing up in rural Virginia,

görüşdüm və o dedi ki, gənc yaşlarında Vircinyanın

she would be out working in the fields,

kəndində tarlada işləyərkən,

and she said she would feel and hear a poem

şerin külək kimi beyniyə dolmasını

coming at her from over the landscape.

hiss edərdir.

And she said it was like a thunderous train of air.

Güclü hava axını kimi.

And it would come barreling down at her over the landscape.

Bunun ona yerdən gəldiyini deyir.

Bu hiss ayağının altındakə yeri sirkələyəck qədər güclü idi.

And she felt it coming, because it would shake the earth under her feet.

She knew that she had only one thing to do at that point,

Bu nöqtədə ediləcək bir şey var idi,

and that was to, in her words, "run like hell."

"dəli kimi qaçmaq".

And she would run like hell to the house

O cəld evə qaçar, şeri fikrində yaradar,

and she would be getting chased by this poem,

mümkün qədər tez qələm və kağız tapar

şer onu tərk edməmiş öz zehnində bir daha

and the whole deal was that she had to get to a piece of paper and a pencil

təkrarlayar və tez

fast enough so that when it thundered through her, she could collect it

kağıza köçürərdi.

Və o evdən uzaq olub,

and grab it on the page.

And other times she wouldn't be fast enough,

cəld tərpənməsə, qaçıb evə çata bilməsə

so she'd be running and running, and she wouldn't get to the house

şer onu tərk edər və onu deyimiylə

and the poem would barrel through her and she would miss it

"başqa şair" tapmaq üçün

and she said it would continue on across the landscape,

yerdə dolanmağa davam edərdi.

looking, as she put it "for another poet."

Mənə danışdığı və heç vaxt unutmadığım

And then there were these times --

this is the piece I never forgot --

şeri itirməyə yaxın olduğu

she said that there were moments where she would almost miss it, right?

anlar da var idi.

So, she's running to the house and she's looking for the paper

Tələsik evə qaçar, bir əli ilə kağız qələm axtarar və elə bu anda

şer bədənindən çıxarkən o biri əli ilə

and the poem passes through her,

and she grabs a pencil just as it's going through her,

onu tutub saxlayar

and then she said, it was like she would reach out with her other hand

öz bədəninə

geri qaytarardı.

and she would catch it.

Bu vaxt şeri quyruğundan yaxaladığı

She would catch the poem by its tail,

və bədənində tərsinə yerləşdirdiyi üçün

and she would pull it backwards into her body

as she was transcribing on the page.

yazdığı şer də özünün dediyinə görə

And in these instances, the poem would come up on the page perfect and intact

baş-ayaq, axırınxcı sözdən

but backwards, from the last word to the first.

birinci sözə doğru olardı.

(Laughter)

(Gülüş)

So when I heard that I was like -- that's uncanny,

Eşidəndə hiss etdim ki, yaradıcılıq

that's exactly what my creative process is like.

həqiqətən də sirli, qeyri adidir.

(Laughter)

(Gülüş)

That's not at all what my creative process is -- I'm not the pipeline!

Mənim yazmağım bir az fərqlidir- mən boru kimi deyiləm!

I'm a mule, and the way that I have to work

Uzunqulaq kimiyəm, hər gün eyni vaxtda

is I have to get up at the same time every day,

oyanmalı və nəysə ortaya qoymaq üçün

tər tökməli və dəli kimi çalışmalıyam.

and sweat and labor and barrel through it really awkwardly.

Ancaq bu əmək sərf etdiyim iş prosesimdə

But even I, in my mulishness,

even I have brushed up against that thing, at times.

mən də belə halla rastlaşmışam.

And I would imagine that a lot of you have too.

Məncə çoxunuzda belə hallar olub.

You know, even I have had work or ideas come through me from a source

Mənə hardansa fikirlər gəlsə də onları müəyyən etməkdə

that I honestly cannot identify.

çətinlik çəkirəm.

And what is that thing?

Bu sizcə nədir?

And how are we to relate to it in a way that will not make us lose our minds,

Bu gücü bizi dəli etməyək, hətta ağıllandıracaq şəklə

but, in fact, might actually keep us sane?

necə salmaq olar?

And for me, the best contemporary example that I have of how to do that

Bunu necə etməyin yolunu ən yaxşı izah edən,

is the musician Tom Waits,

bir neçə il əvvəl intervyu götürdüyüm musiqiçi

who I got to interview several years ago on a magazine assignment.

Tom Waits idi.

And we were talking about this,

Bilirsiniz ki, müasir sənətçilərdən biri olan Tom,

and you know, Tom, for most of his life, he was pretty much the embodiment

uzun zaman bu qarşısıalınmaz, ancaq daxildən gələn

of the tormented contemporary modern artist,

yaradıcılıq gücünü kontrol etməkdə

çətinlik çəkmişdi, və onunla

trying to control and manage and dominate

these sort of uncontrollable creative impulses

söhbətimiz də elə

that were totally internalized.

bu haqda idi.

But then he got older, he got calmer,

O yaşa dolduqca daha sakitləşmişdi,

and one day he was driving down the freeway in Los Angeles,

və bir gün Los Angelasda şose yolda maşın sürərkən

and this is when it all changed for him.

hər şeyin dəyişdiyini deyir.

And he's speeding along, and all of a sudden

Yolda ikən qəflətən həmişə ilahama gələndə

he hears this little fragment of melody,

hiss etdiyi o qarışıq, qıcıqlandırıcı melodiya

that comes into his head as inspiration often comes, elusive and tantalizing,

parçasını hiss edir,

and he wants it, it's gorgeous,

onu əldə etmək istəsə də

and he longs for it, but he has no way to get it.

ona yaxın olsa da ona çata bilmir.

He doesn't have a piece of paper, or a pencil, or a tape recorder.

Maşında nə dəftəri, nə qələmi,

nə də maqnitofonu var idi.

So he starts to feel all of that old anxiety start to rise in him

Artıq adət halını almış narahatçılıq onu çuğlamağa başlayır,

" Bunu da itirəcəm yəqin,

like, "I'm going to lose this thing,

and I'll be be haunted by this song forever.

və həmişəlik bu itkiyə görə narahat olacam.

I'm not good enough, and I can't do it."

Çox da yaxşı deyiləm bu yaradıcılıq qabiliyyəti üçün."

And instead of panicking, he just stopped.

Ancaq təlaşa düşməyin əvəzinə dayandı.

He just stopped that whole mental process and he did something completely novel.

Bütün düşüncələrini bir anlıq dondurub

tamamilə yeni bir şey etdi.

He just looked up at the sky, and he said,

O göyə baxdı və belə dedi,

"Excuse me, can you not see that I'm driving?"

"Bircə dəqiqə, görmürsən ki maşın sürürəm?"

(Laughter)

(Gülüş)

"Do I look like I can write down a song right now?

"Görmürsən ki belə halda heç nə yaza bilmərəm?

If you really want to exist, come back at a more opportune moment

Həqiqətən mövcudsansa başqa vaxt, səninlə məşğul ola

when I can take care of you.

biləcəyim vaxt gəl.

Otherwise, go bother somebody else today.

Ya da get başqa kimisə,

Go bother Leonard Cohen."

Leonard Cohenı narahat et."

And his whole work process changed after that.

Bu hədisədən sonra onun bütün iş üsulu dəyişdi.

Not the work, the work was still oftentimes as dark as ever.

Yaradıcılığı dəyişmədi, həmişəki kimi qaranlıq idi.

But the process, and the heavy anxiety around it

Dəyişən yaradıcılıq prosesi və ağır narahatçılıq hissi idi,

was released when he took the genie, the genius out of him

o problemdən başqa bir şeyə səbəb olmayan dahini

where it was causing nothing but trouble, and released it back where it came from,

azad etdikdən sonra, içindəki dahi öz gəldiyi yeri dərk etdi,

yalnız özünü düşünməli və özü üçün hərəkət etməli olmadığını anladı.

and realized that this didn't have to be this internalized, tormented thing.

Tom və qəribə yad bir məxluq arasında xüsusi,

It could be this peculiar, wondrous, bizarre collaboration,

kind of conversation between Tom and the strange, external thing

ürək açan və müştərək keçən

that was not quite Tom.

söhbətlər olardı.

When I heard that story, it started to shift a little bit

Bu hekayəni eşidəndən sonra mənim də iş üslubum

the way that I worked too, and this idea already saved me once.

bir az dəyişdi və bir dəfə həqiqətən məni xilas etdi.

It saved me when I was in the middle of writing "Eat, Pray, Love,"

"Ye, dua et, sev " kitabının ortasında ikən bu fikir məni xilas etdi,

and I fell into one of those sort of pits of despair

nəyinsə üzərində işləyərkən heç nə edə bilmədiyimiz

that we all fall into when we're working on something and it's not coming

vaxtlardır, gördüyünüz işin böyük bir fəlakət olacağına inanır,

and you start to think this is going to be a disaster, the worst book ever written.

ən pis kitab olacağı

hissinə qapılırsınız.

Not just bad, but the worst book ever written.

Pis deyil ən pis kitab olacağına.

Kitabı yarıda qoymaq haqda fikirləşirdim.

And I started to think I should just dump this project.

But then I remembered Tom talking to the open air

Ancaq birdən Tomun dedikləri yadıma düşdü,

and I tried it.

mən də elə etdim.

So I just lifted my face up from the manuscript

Başımı yazıdan qaldırıb,

and I directed my comments to an empty corner of the room.

evin küncünə nəzər saldım.

And I said aloud, "Listen you, thing,

Və belə dedim, " Qulaq as,

you and I both know that if this book isn't brilliant

İkimiz də bilirik ki, bu əla kitab deyil

that is not entirely my fault, right?

bu da yalnız mənim səhvim deyil,

Because you can see that I am putting everything I have into this,

görürsən ki əlimdən gələn hər şeyi edirəm,

I don't have any more than this.

başqa deyiləsi sözüm yoxdur.

If you want it to be better, you've got to show up and do your part of the deal.

Əgər kitabın daha yaxşı olmasını istəyirsənsə bir az gözə dəyməlisən.

Əgər yaxşı olmağını istəmirsənsə işində ol.

But if you don't do that, you know what, the hell with it.

Mən yenə də yazmağıma davam edəcəm.

I'm going to keep writing anyway because that's my job.

And I would please like the record to reflect today

Xahiş edirəm yadında saxla ki,

bu gün mən əlimdən gələni etmişəm.

that I showed up for my part of the job."

(Gülüş)

(Laughter)

Because --

Nəticə--

(Applause)

(Alqış)

Because in the end it's like this, OK --

belə oldu--

centuries ago in the deserts of North Africa,

əsrlər Əvvəl Şimali Afrikada

people used to gather for these moonlight dances of sacred dance and music

insanlar müqəddəs rəqs və mahnıların ifa edildiyi gecələrdə toplaşardılar

that would go on for hours and hours, until dawn.

səhər açılana kimi saatlarla davam edərdi.

They were always magnificent, because the dancers were professionals

Rəqqaslar usta olduqlarına görə rəqslər həddən artıq

and they were terrific, right?

gözəl olardı.

Və bəzən çox nadir bir şey baş verərdi,

But every once in a while, very rarely, something would happen,

and one of these performers would actually become transcendent.

ifaçılardan biri qeyri-adi şəklə girərdi.

And I know you know what I'm talking about,

Danışdıqlarımın özüm canlı şahidi

because I know you've all seen, at some point in your life,

olduğuma görə düzgün olduğuna əminəm.

a performance like this.

It was like time would stop,

Bu nöqtədə sanki zaman durar,

and the dancer would sort of step through some kind of portal

əvvəlki yüzlərlə rəqsindən fərqli bir şey ifa etməsə də

rəqqasın hərəkətləri

and he wasn't doing anything different

than he had ever done, 1,000 nights before,

but everything would align.

tamamilə fərqlənərdi.

And all of a sudden, he would no longer appear to be merely human.

Bir az sonra adi insanlıqdan çıxardı.

Atəşlə bərabər alovlanmağa,

He would be lit from within, and lit from below

and all lit up on fire with divinity.

müqəddəsləşməyə başlayardı.

And when this happened, back then,

Bunu görüb hiss edən insanlar

people knew it for what it was, you know, they called it by its name.

bunu adı ilə çağırardılar.

They would put their hands together and they would start to chant,

Əl-ələ verib ucadan oxumağa başlardılar,

"Allah, Allah, Allah, God, God, God."

"Allah, Allah, Allah,Allah."

That's God, you know.

Bu Allahdır.

Curious historical footnote:

Maraqlı bir tarixi faktı da əlavə edim --

when the Moors invaded southern Spain, they took this custom with them

mavrların İspanıiyanın cənubunu işğalından sonra bu adət ispanlara

and the pronunciation changed over the centuries

keçdi və tələffüzü flaminqo və

from "Allah, Allah, Allah," to "Olé, olé, olé,"

öküz döyüşlərində səsləndiyi kimi

which you still hear in bullfights and in flamenco dances.

"Allah, Allah"dan "Oleh, Oleh"ə çevrildi.

In Spain, when a performer has done something impossible and magic,

İspaniyada ifaçı qeyri-adi və mümkünsüz nəysə ifa edəndə,

"Allah, olé, olé, Allah, magnificent, bravo,"

"Allah, oley, oley, Allah, əla, bravo"

incomprehensible, there it is -- a glimpse of God.

kimi Allahın da içində olduğu sözlər deyirlər.

Which is great, because we need that.

Əla bir haldır, çünki buna ehtiyac var.

But, the tricky bit comes the next morning,

Çətin hissə,

for the dancer himself, when he wakes up and discovers

rəqqas özü Çərşənbə günü səhər

that it's Tuesday at 11 a.m., and he's no longer a glimpse of God.

yuxudan oyanıb adi insan olduğunu qavrayanda olur.

He's just an aging mortal with really bad knees,

Onun zəif olacağı və bir daha o zirvəyə

and maybe he's never going to ascend to that height again.

çata bilməyəcəyi fikri onu bürüyür.

And maybe nobody will ever chant God's name again as he spins,

Həyatında bir daha Allahı belə təcəssüm etdirə bilməyəcəksə

and what is he then to do with the rest of his life?

ömrünün qalanını nəyə sərf edəcək?

This is hard.

Çətin andır.

This is one of the most painful reconciliations to make

Bu yaradıcılıqda yoluna qoymalı olduğunuz ən vacib

in a creative life.

məsələlərdən biridir.

But maybe it doesn't have to be quite so full of anguish

Ola bilsin ki, bu gücün tamamilə sənin nəzarətin altında

if you never happened to believe, in the first place,

olmadığını fikirləşmək bəlkə də

that the most extraordinary aspects of your being came from you.

kömək edə bilər.

But maybe if you just believed that they were on loan to you

Ola bilsin ki, bu mənbəyi bəlli olmayan təsəvvüredilməz gücün

from some unimaginable source for some exquisite portion of your life

sizə başqalarına ötürülmək üçün bəxş edildiyinə

to be passed along when you're finished,

inanmaq daha yaxşıdır.

with somebody else.

And, you know, if we think about it this way, it starts to change everything.

Belə fikirləşməyə başlasaq hər şey dəyişə bilər.

This is how I've started to think,

3 aya yaxındır ki, belə fikirləşirəm,

and this is certainly how I've been thinking in the last few months

bu yaxınarda nəşr olunacaq kitabı hazırlayarkən də

as I've been working on the book that will soon be published,

belə fikirləşirdim, əvvəlki uğurumdan

as the dangerously, frighteningly over-anticipated follow up

sonrakı gözləntilərdən

to my freakish success.

qurtulmaq üçün.

And what I have to sort of keep telling myself

Həmişə öz-özümə diqtə etdiyim söz isə,

when I get really psyched out about that is don't be afraid.

qorxamaq

olub.

Don't be daunted. Just do your job.

Qorxmayın.

İşinizdə olun.

Continue to show up for your piece of it, whatever that might be.

Ağlınıza nə gəlirsə, göstərməyə çalışın.

If your job is to dance, do your dance.

İşiniz rəqsdirsə, rəqsinizə davam edin.

If the divine, cockeyed genius assigned to your case

Sizin üçün müəyyəən edilmiş o dahi ruh

decides to let some sort of wonderment be glimpsed, for just one moment

nəysə heyrətamiz bir ifa etmənizə kömək etsə,

through your efforts, then "Olé!"

sizə "Oley!"

Digər halda, rəqsinizə davam edin.

And if not, do your dance anyhow.

And "Olé!" to you, nonetheless.

Sizə yenə də "Oley!" düşür.

I believe this and I feel that we must teach it.

Məncə bu fikri başqalarına da öyrətməliyik.

Hamınıza "Oley!" deyirəm,

"Olé!" to you, nonetheless,

just for having the sheer human love and stubbornness

həmişə parlaq insan sevgisini və inadçılığını

to keep showing up.

davam etdirdiyiniz üçün.

Thank you.

Çox sağ olun.

(Applause)

(Alqış)

Thank you.

Çox sağ olun.

(Applause)

(Alqış)

June Cohen: Olé!

June Cohen: Oley!

(Applause)

(Alqış)