Dean Ornish: The world's killer diet

Translator: Marko Marcevski Reviewer: Dragan Bocevski

With all the legitimate concerns about AIDS and avian flu --

И покрај сите легитимни грижи околу СИДА-та и

and we'll hear about that from the

птичјиот грип -- а ќе чуеме за нив од

brilliant Dr. Brilliant later today --

брилијантниот Др. Брилијант подоцна денес --

I want to talk about the other pandemic, which is

јас сакам да зборувам околу другата пандемија,

cardiovascular disease, diabetes, hypertension --

кардио-васкуларните болести, дијабетесот, високиот притисок --

all of which are completely preventable for at

сите од нив можат да се спречат за

least 95 percent of people

најмалку 95% од луѓето, само со

just by changing diet and lifestyle.

менување на исхраната и начинот на живот.

And what's happening is that there's a

Она што се случува е дека се појави

globalization of illness occurring, that people

болест на глобализацијата, луѓето

are starting to eat like us, and live like us, and

почнуваат да јадат како нас, да живеат како нас, и

die like us. And in one generation, for example,

да умираат како нас. На пример, за една генерација,

Asia's gone from having one of the lowest rates of

Азија имаше најниска стапка на срцеви болести, најмала дебелина

heart disease and obesity and diabetes to one

и најмалку дијабетес, а се претвори во потполно спротивното.

of the highest. And in Africa, cardiovascular disease

И во Африка, кардио-васкуларните болести

equals the HIV and AIDS deaths

се изедначија со ХИВ и СИДА поврзаните

in most countries.

смртни случаи во повеќето земји.

So there's a critical window of opportunity we

Имаме мал прозорец на можности каде

have to make an important difference that can

треба да направиме важна разлика која

affect the lives of literally millions of people,

ќе влијае на животите на милиони луѓе,

and practice preventive medicine on a global

и да практикуваме превентивна медицина

scale.

на глобално ниво.

Heart and blood vessel diseases still kill more

Срцевите и болестите на срцевите садови сеуште убиваат

people -- not only in this country, but also

повеќе луѓе од се друго комбинирано -- не само во оваа земја, туку исто

worldwide -- than everything else combined, and yet

во светски рамки -- и сеуште

it's completely preventable for almost everybody.

ова може да се спречли за скоро секого.

It's not only preventable; it's actually

Не само што е спречливо, туку всушност може и да се поправи.

reversible. And for the last almost 29 years,

За последните речиси 29 години,

we've been able to show that by simply changing

сме во состојба да покажеме дека со едноставно менување на

diet and lifestyle, using these very high-tech,

исхраната и начинот на живот, користејќи ги овие високо технолошки,

expensive, state-of-the-art measures to prove how

скапи, и модерни мерења да докажеме колку можат да бидат

powerful these very simple and low-tech and low-cost

моќни овие едноставни, не-технолошки и ефтини

interventions can be like -- quantitative

интервенции. Квантитативна

arteriography, before and after a year, and

артериографија, пред и после една година, и

cardiac PET scans.

кардио ПЕТ скенови.

We showed a few months ago -- we published the

Покажавме пред неколку месеци -- Ја објавивме

first study showing you can actually stop or

првата студија која покажува дека може всушност да ја запрете

reverse the progression of prostate cancer by

или да ја намалите прогресијата на ракот на простата со

making changes in diet and lifestyle, and 70 percent

правење промени во исхраната и во начинот на живот, и 70%

regression in the tumor growth, or inhibition of

намалување на растот на туморот, или инхибиција на

the tumor growth, compared to only nine percent in the

растот на туморот, споредено со само 9% во

control group.

контролната група.

And in the MRI and MR spectroscopy here, the

И во МРИ и МР спектроскопија овде,

prostate tumor activity is shown in red -- you can

туморот на простата е прикажан со црвено -- може да

see it diminishing after a year.

видите дека се губи после една година.

Now there is an epidemic of obesity: two-thirds of

Постои епидемија на преголема дебелина. 2/3 од

adults and 15 percent of kids. What's really concerning

возрасните и 15% од децата. Она што е вистински загрижувачко

to me is that diabetes has increased 70 percent in the

за мене е дека дијабетесот се покачи 70% во

past 10 years, and this may be the first

последните 10 години, и може да сме прва

generation in which our kids live a shorter life

генерација, каде нашите деца ќе имаат пократок животен

span than we do. That's pitiful, and it's

век од нас. Тоа е за жалење, и е

preventable.

сосема спречливо.

Now these are not election returns, these are the

Ова не се резултати од избори, ова

people -- the number of the people who are obese

се луѓе -- бројот на луѓе кои се многу дебели

by state, beginning in '85, '86, '87 -- these are

според држава, почнувајќи од 85 , 86, 87 -- ова се податоци

from the CDC website -- '88, '89, '90, '91 -- you

од веб сајтот на (ЦДЦ) централната служба за болести -- 88, 89, 90,91 --

get a new category -- '92, '93, '94, '95, '96,

имате нова категорија -- 92, 93, 94, 95, 96

'97, '98, '99, 2000, 2001 -- it gets worse. We're

97, 98, 99, 2000, 2001 -- станува се полошо.

kind of devolving. (Laughter)

Ние на одреден начин де-еволуираме.

Now what can we do about this? Well, you know, the

Што може да сториме во врска со ова? Па, знаете,

diet that we've found that can reverse heart

исхраната која ја откривме и која може да спречи срцеви

disease and cancer is an Asian diet.

болести и рак е Азиската исхрана.

But the people in Asia are starting to eat like we

Но, луѓето во Азија почнуваат да јадат како нас

are, which is why they're starting to get sick

што е причина да почнуваат да се

like we are.

разболуваат како нас.

So I've been working with a lot of the big food

Така јас работев со голем број од големите

companies. They can make it fun and sexy and hip

компании за храна. Тие можат да го направат забавно, секси и популарно

and crunchy and convenient to eat healthier foods,

и крцкаво и пријатно јадењето здрава храна,

like -- I chair the advisory boards to McDonald's,

-- јас раководам со неколку советнички групи за Мекдоналдс,

and PepsiCo, and ConAgra, and Safeway, and soon

Пепси, Кон Агра, Сафе веј и наскоро и

Del Monte, and they're finding that it's good

Дел Монте, и тие откриваат дека тоа

business.

е добар бизнис.

The salads that you see at McDonald's came from

Салатите што може да ги видите во Мекдоналдс дојдоа

the work -- they're going to have an Asian salad. At

од соработката -- ќе имаат азиска салата. Во Пепси,

Pepsi, two-thirds of their revenue growth came

две-третини од нивните приходи доаѓаат

from their better foods.

од нивното подобрување на храната.

And so if we can do that, then we can free up

И ако го направиме ова, тогаш може да ослободиме

resources for buying drugs that you really do need

ресурси за купување на лекови кои ни се потребни

for treating AIDS and HIV and malaria and for

за третирање на СИДА / ХИВ и Маларија, за

preventing avian flu. Thank you.

спречување птичји грип. Ви Благодарам