Dean Ornish: The world's killer diet

Translator: YSLU MA translators 2010-2012 Reviewer: Varduhi Apoyan

With all the legitimate concerns about AIDS and avian flu --

ՁԻԱՀի և թռչնագրիպի հետ կապված բոլոր տրամաբանական մտահոգությունների մասին

and we'll hear about that from the

մենք դեռ կլսենք հիանալի

brilliant Dr. Brilliant later today --

բժիշկ Հիանալիից:

I want to talk about the other pandemic, which is

Ես ուզում եմ այլ հիվանդությույունների մասին խոսել.

cardiovascular disease, diabetes, hypertension --

օրինակ` սրտանոթային հիվանդության, շաքարախտի, հիպերտոնիայի:

all of which are completely preventable for at

Այս բորոլրը կանխարգելելի են,

least 95 percent of people

մարդկանց առնվազն 95 տոկոսը կարող է բուժվել,

just by changing diet and lifestyle.

եթե փոխի իր սննդակարգը և ապրելակերպը:

And what's happening is that there's a

Եվ պատահում է այն,

globalization of illness occurring, that people

որ հիվանության գլոբաիզացիա է տեղի ունենում. մարդիք

are starting to eat like us, and live like us, and

սկսում են ուտել այնպես, ինչպես մենք ենք ուտում, ապրել` ինչպես մենք ենք ապրում

die like us. And in one generation, for example,

և մահանալ` ինչպես մենք ենք մահանում: Իսկ մեկ սերունդը,

Asia's gone from having one of the lowest rates of

ինչպես օրինակ` Ասիայինը, որը ժամանակին սրտային հիվանդության, գիրության և շաքարախտի

heart disease and obesity and diabetes to one

ամենացածր տոկոսն ուներ,

of the highest. And in Africa, cardiovascular disease

հիմա իր ամենաբարձր տոկոսն ունեցողներից մեկն է: Եվ Աֆրիկայի շատ քաղաքներում

equals the HIV and AIDS deaths

սրտանոթային հիվանդությունից մահացողների քանակը հասնում է ՄԻԱՎ-ից և ՁԻԱՀ-ից

in most countries.

մահացողների քանակին:

So there's a critical window of opportunity we

Այնպես որ, հեռանկարը շատ կրիտիկական է. Մենք

have to make an important difference that can

պետք է զգալի փոփոխություն ստեղծենք,

affect the lives of literally millions of people,

որը մեղմ ասած կփրկի միլիոնավոր մարդկանց կյանքը,

and practice preventive medicine on a global

և պետք է փորձարկենք կանխարգելիչ դեղամիջոցներ համաշխարհային

scale.

մաշտաբով:

Heart and blood vessel diseases still kill more

Սրտի և արյունատար անոթների հիվանդությունը

people -- not only in this country, but also

ոչ միայն մեր մոտ, բայց ամբողջ աշխարհով մեկ

worldwide -- than everything else combined, and yet

շարունակում է ավելի շատ մարդկանց կյանք խլել, քան բոլոր հիվանդությունները միասին վերցրած,

it's completely preventable for almost everybody.

մինչդեռ այն ոչ միայն կանխարգելելի է,

It's not only preventable; it's actually

այլ իրականում` բուժելի:

reversible. And for the last almost 29 years,

Եվ վերջին գրեթե 29-ը տարիների ընթացքում

we've been able to show that by simply changing

կարողացանք ցույց տալ, որ պարզապես փոխելով

diet and lifestyle, using these very high-tech,

սննդակարգը և ապրելակերպը, կիրառելով ամենաբարձրագույն տեխնոլոգիական,

expensive, state-of-the-art measures to prove how

թանկարժեք, արվեստի միջոցներ, ապացուցեցին այն,

powerful these very simple and low-tech and low-cost

թէ որքան զորեղ կարող են լինել պարզ, ցածր տեխնոլոգիական և մատչելի միջամտությունները,

interventions can be like -- quantitative

ինչպես օրինակ քանակական արտեոգրաֆիան,

arteriography, before and after a year, and

մի տարի առաջ և մի տարի հետո,

cardiac PET scans.

ինչպես նաև պոզիտիոն էմիսիոնային տոմոգրաֆիայի սրտի սկանավորում:

We showed a few months ago -- we published the

Մի քանի ամիս առաջ մենք ցույց տվեցինք և տպագրեցինք

first study showing you can actually stop or

մեր առաջին հետազոտությունը, որը ցույց է տալիս, որ դուք կարող եք իրականում

reverse the progression of prostate cancer by

կանգնեցնել կամ հետադարձել շականակագեղձի քաղցկեղը,

making changes in diet and lifestyle, and 70 percent

եթե փոոփխություն մտցնեք սննդակարգի և ապրելկերպի մեջ, որի արդյունքում 70 տոկոսով

regression in the tumor growth, or inhibition of

շականակագեղձի քաղցկեղի աճը պակասել է կամ ընհամենը

the tumor growth, compared to only nine percent in the

համեմատ իննը տոկոսով վերահսկողության խմբում կասեցնում է

control group.

ուռուցքի աճը:

And in the MRI and MR spectroscopy here, the

Եվ այստեղ ըստ Մագնիսական Ռեզոնանսային տոմոգրաֆիայի տվյալների

prostate tumor activity is shown in red -- you can

կարմիրով երևում է շականակագեղձի քաղցկեղի գործողությունը… դուք կարող եք տեսնել,

see it diminishing after a year.

թէ ինչպես է այն անհետանում մի տարվա մեջ:

Now there is an epidemic of obesity: two-thirds of

Հիմա մենք գերության համաճարակով ենք տառապում,

adults and 15 percent of kids. What's really concerning

դրանց թվի մեջ է մտնում չափահասների երկու երրորդը և երեխաների 15 տոկոսը: Ինձ, իրականում, անհանգստացնում է այն,

to me is that diabetes has increased 70 percent in the

որ շաքարախտը 70 տոկոսով աճել է

past 10 years, and this may be the first

վերջին 10 տարվա ընթացքում և սա հնարավոր է, որ լինի առաջին

generation in which our kids live a shorter life

սերունդը որտեղ մեր երեխաների կյանքը ավելի կարճ կլինի,

span than we do. That's pitiful, and it's

քան մերը:

preventable.

Դա շատ ցավալի է բայց կանխարգելի:

Now these are not election returns, these are the

Այն, ինչ դուք հիմա տեսնում էք ընտրության ցուցանիշներ չեն,

people -- the number of the people who are obese

սրանք գեր մարդկանց թիվն է,

by state, beginning in '85, '86, '87 -- these are

որը սկում է '85, '86, '87 սրանք

from the CDC website -- '88, '89, '90, '91 -- you

ըստ CDC վեբ կայքի տվյալների են.. '88, '89, '90, '91.. իսկ հիմա դուք

get a new category -- '92, '93, '94, '95, '96,

նոր դաս եք տեսնում '92, '93, '94, '95, '96,

'97, '98, '99, 2000, 2001 -- it gets worse. We're

'97, '98, '99, 2000, 2001 ,, եվ գնալով վիճակը վատանում է:

kind of devolving. (Laughter)

Թվերի հարցում մենք շատ շռայլ ենք (ծիծաղ)

Now what can we do about this? Well, you know, the

Իսկ հիմա ինչ կարող ենք արդյոք սրա հետ անել: Դե գիտեք,

diet that we've found that can reverse heart

միակ դիետան, որ օգնում էր շրջանցել սրտային հիվանդությունը

disease and cancer is an Asian diet.

և քաղցկեղը, ասիական դիետան էր:

But the people in Asia are starting to eat like we

Բայց ասիացիները սկսել են մեզ պես ուտել,

are, which is why they're starting to get sick

այդ պատճառով էլ սկսել են

like we are.

մեր պես հիվանդանալ:

So I've been working with a lot of the big food

Այսպիսով ես շատ մեծ սննդային

companies. They can make it fun and sexy and hip

ընկերությունների հետ եմ աշխատել:

and crunchy and convenient to eat healthier foods,

Նրանք զվարճալի են, քարոզում են գայթակղիչ, մոդայիկ և հարմարավետ, առողջ սնունդ:

like -- I chair the advisory boards to McDonald's,

Ես, McDonald-ի, PepsiCo-ի, ConAgra-ի, Safeway-ի և շուտով Del Monte-ի

and PepsiCo, and ConAgra, and Safeway, and soon

խորհրդատվական

Del Monte, and they're finding that it's good

վահանակների ղեկավարն եմ,

business.

այդ պատճառով էլ գիտեմ,

The salads that you see at McDonald's came from

որ այս ընկերությունների պաշտոնյանները սա շատ լավ բիզնես են համարում:

the work -- they're going to have an Asian salad. At

Նրանք պատրաստվում են ասիական աղցաններ սարքել:

Pepsi, two-thirds of their revenue growth came

Pepsi –ն իր եկամուտների աճի երկու երրորդը եկել է

from their better foods.

իրնեց այսպես ասած “լավ” սննդից:

And so if we can do that, then we can free up

Եվ եթե մենք կարող ենք դա անել, ապա կարիք չունենք

resources for buying drugs that you really do need

գնել դեղամիջոցներ, որոնք իրականում անհրաժեշտ են

for treating AIDS and HIV and malaria and for

ՄԻԱՎը, ՁԻԱՀը, մալարիան և թռչնի գրիպը բուժելու համար:

preventing avian flu. Thank you.

Շնորհակալություն: