Chimamanda Ngozi Adichie: The danger of a single story | TED

Translator: Jane Bozinovski Reviewer: Dragan Bocevski

I'm a storyteller.

Јас сум раскажувач на приказни.

And I would like to tell you a few personal stories

И би сакала да ви раскажам неколку лични приказни

about what I like to call "the danger of the single story."

за она што го нарекувам „опасност од еднострана приказна“.

I grew up on a university campus in eastern Nigeria.

Израснав во универзитетски кампус во источна Нигерија.

My mother says that I started reading at the age of two,

Мајка ми вели дека сум почнала да читам на две години,

although I think four is probably close to the truth.

иако мислам дека поверојатно е дека сум имала четири.

So I was an early reader,

Значи, читам уште од мала.

and what I read were British and American children's books.

А читав американски и британски книги за деца.

I was also an early writer,

И пишував од мала.

and when I began to write, at about the age of seven,

Отприлика на седум години почнав да пишувам приказни со молив

stories in pencil with crayon illustrations

што ги илустрирав со боички

that my poor mother was obligated to read,

и кои мојата сирота мајка мораше да ги чита.

I wrote exactly the kinds of stories I was reading:

Приказните што ги пишував беа исти како оние што ги читав.

All my characters were white and blue-eyed,

Сите ликови беа бели и со сини очи.

they played in the snow,

Си играа во снегот.

they ate apples,

Јадеа јаболка.

(Laughter)

(Смеа)

and they talked a lot about the weather,

Постојано коментираа за времето,

how lovely it was that the sun had come out.

колку е убаво што конечно е сончево.

(Laughter)

(Смеа)

Now, this despite the fact that I lived in Nigeria.

Зборуваа вака и покрај тоа што живеев во Нигерија.

I had never been outside Nigeria.

Никогаш немав излезено од Нигерија.

We didn't have snow, we ate mangoes,

Немавме снег. Јадевме манго.

and we never talked about the weather,

И никогаш не зборувавме за времето,

because there was no need to.

бидејќи немаше потреба.

My characters also drank a lot of ginger beer,

Моите ликови пиеја пиво од ѓумбир,

because the characters in the British books I read

затоа што ликовите од британските книги што ги читав

drank ginger beer.

пиеја пиво од ѓумбир.

Never mind that I had no idea what ginger beer was.

Не беше важно што немав поим што е тоа пиво од ѓумбир.

(Laughter)

(Смеа)

And for many years afterwards,

И многу години потоа, душа давав

I would have a desperate desire to taste ginger beer.

да пробам пиво од ѓумбир.

But that is another story.

Ама тоа е друга приказна.

What this demonstrates, I think,

Според мене, од ова се гледа

is how impressionable and vulnerable we are

колку длабок впечаток

in the face of a story,

ни оставаат приказните и колку ни влијаат,

particularly as children.

особено како деца.

Because all I had read were books in which characters were foreign,

Во сите книги што ги читав

имаше странски ликови,

I had become convinced that books

па бев убедена дека книгите сами по себе

by their very nature had to have foreigners in them

мора да имаат странски ликови

and had to be about things with which I could not personally identify.

и да се за нешта

што ми се туѓи.

Now, things changed when I discovered African books.

Сѐ се смени кога ги открив африканските книги.

There weren't many of them available,

Ги немаше многу.

and they weren't quite as easy to find as the foreign books.

А и многу потешко се наоѓаа од странските.

Но, поради писатели како Чинуа Ачебе и Камара Лае

But because of writers like Chinua Achebe and Camara Laye,

I went through a mental shift in my perception of literature.

книжевноста почнав да ја гледам

со други очи.

I realized that people like me,

Сфатив дека и сличните на мене,

girls with skin the color of chocolate,

девојките со чоколаден тен

whose kinky hair could not form ponytails,

и со пуцвал коса што не може да се врзе во репче,

could also exist in literature.

можат да бидат во приказните.

I started to write about things I recognized.

Така почнав да пишувам за нешта што ми се блиски.

Now, I loved those American and British books I read.

Ги обожавав американските и британските книги што ги читав.

They stirred my imagination. They opened up new worlds for me.

Ми ја разбранува фантазијата. Ми ги прошируваа видиците.

But the unintended consequence

Но, исто така, поради нив не знаев

was that I did not know that people like me

и дека во литературата,

could exist in literature.

постојат и луѓе како мене.

So what the discovery of African writers did for me was this:

Откако ги открив африканските писатели,

It saved me from having a single story of what books are.

се спасив од опасноста да имам еднострана приказна

за тоа како треба да изгледаат книгите.

I come from a conventional, middle-class Nigerian family.

Потекнувам од просечно нигериско семејство од средната класа.

My father was a professor.

Татко ми беше професор.

My mother was an administrator.

Мајка ми беше службеничка.

And so we had, as was the norm,

Како и сите други,

live-in domestic help, who would often come from nearby rural villages.

имавме куќна послуга, обично луѓе од околните села.

So, the year I turned eight, we got a new house boy.

Кога наполнив осум години, дојде уште едно момче во послугата.

His name was Fide.

Се викаше Фиде.

The only thing my mother told us about him was that his family was very poor.

За него мајка ми ни кажа

само дека е од многу сиромашно семејство.

My mother sent yams and rice, and our old clothes, to his family.

Мајка ми им праќаше компири и ориз,

како и износената облека.

And when I didn't finish my dinner, my mother would say,

И кога немаше да ја дојадам вечерата, мајка ми ќе речеше,

"Finish your food! Don't you know? People like Fide's family have nothing."

„Дојади! Знаеш дека луѓе како семејството на Фиде немаат леб да јадат“.

So I felt enormous pity for Fide's family.

Затоа, многу ми беше жал за семејството на Фиде.

Then one Saturday, we went to his village to visit,

Една сабота отидовме кај него в село.

and his mother showed us a beautifully patterned basket

Мајка му ни покажа кошничка од обоена рафија

made of dyed raffia that his brother had made.

со интересна плетка, што брат му ја изработил.

I was startled.

Бев вчудоневидена.

It had not occurred to me that anybody in his family

Ни на крај памет не ми беше

could actually make something.

дека некој од неговото семејство може да направи било што.

All I had heard about them was how poor they were,

Единствено што слушав за нив е дека биле многу сиромашни,

so that it had become impossible for me to see them as anything else but poor.

па не можев да ги гледам

никако поинаку.

Their poverty was my single story of them.

Нивната сиромаштија беше мојата еднострана приказна за нив.

Years later, I thought about this when I left Nigeria

Години подоцна, размислував за ова

to go to university in the United States.

кога заминав од Нигерија на студии во САД.

I was 19.

Имав деветнаесет години.

My American roommate was shocked by me.

Ја шокирав цимерката, што беше Американка.

She asked where I had learned to speak English so well,

Ме праша каде сум научила англиски толку добро

and was confused when I said that Nigeria

и се збуни кога ѝ кажав дека по некоја случајност

happened to have English as its official language.

англискиот е официјален јазик на Нигерија.

She asked if she could listen to what she called my "tribal music,"

Побара да ѝ пуштам “племенска музика”, како што ја нарекуваше,

and was consequently very disappointed

и се разочара

when I produced my tape of Mariah Carey.

кога ја извадив касетата од Мараја Кери.

(Laughter)

(Смеа)

She assumed that I did not know how to use a stove.

Мислеше дека не знам

да уклучам шпорет.

What struck me was this:

Ме погоди тоа што ме сожалувала

She had felt sorry for me even before she saw me.

уште пред да ме види.

Her default position toward me, as an African,

Кон мене, како Африканка,

was a kind of patronizing, well-meaning pity.

покажуваше еден вид снисходливо, добронамерно сожалување.

My roommate had a single story of Africa:

Цимерка ми имаше еднострана приказна за Африка.

a single story of catastrophe.

Еднострана приказна за катастрофа.

In this single story,

Во оваа еднострана приказна немаше шанси

there was no possibility of Africans being similar to her in any way,

Африканците да имаат некаква сличност со неа.

no possibility of feelings more complex than pity,

Немаше шанси за нешто повеќе од сожалување.

no possibility of a connection as human equals.

Немаше шанси да бидеме еднакви како луѓе.

I must say that before I went to the U.S.,

Мора да признаам дека пред да заминам за САД

I didn't consciously identify as African.

свесно не се идентификував како Африканка.

But in the U.S., whenever Africa came up, people turned to me.

Но, кога и да се споменеше Африка таму, луѓето ми се обраќаа,

Never mind that I knew nothing about places like Namibia.

без разлика што не знаев ништо за места како Намибија.

But I did come to embrace this new identity,

Сепак, на крајот го прифатив овој нов идентитет

and in many ways I think of myself now as African.

и сега се сметам за Африканка поради многу причини.

Although I still get quite irritable when Africa is referred to as a country,

Сепак, многу се нервирам

кога Африка ја нарекуваат држава.

the most recent example being my otherwise wonderful flight

Последен пример за ова е летот од Лагос пред два дена

from Lagos two days ago,

кој цело време беше пријатен,

in which there was an announcement on the Virgin flight

освен кога од авиокомпанијата Вирџин нѐ известија

about the charity work in "India, Africa and other countries."

за хуманитарната работа во „Индија, Африка и други држави“.

(Laughter)

(Смеа)

So, after I had spent some years in the U.S. as an African,

По неколку години поминати во САД како Африканка,

I began to understand my roommate's response to me.

почнав да ѝ ги разбирам реакциите на цимерката.

If I had not grown up in Nigeria,

Да не пораснев во Нигерија и ако за Африка знаев само

and if all I knew about Africa were from popular images,

од општоприфатената слика,

I too would think that Africa was a place of beautiful landscapes,

тогаш и јас ќе мислев дека Африка

е земја на преубави пејзажи, преубави животни

beautiful animals,

and incomprehensible people,

и неразбирливи луѓе,

fighting senseless wars, dying of poverty and AIDS,

кои водат бесмислени војни, умираат од сиромаштија и сида,

unable to speak for themselves

немаат право на свое мислење

and waiting to be saved by a kind, white foreigner.

и чекаат да ги спаси

некој љубезен бел странец.

I would see Africans in the same way that I,

Тогаш би ги доживувала Африканците на ист начин

as a child, had seen Fide's family.

како што го доживував семејството на Фиде кога бев мала.

This single story of Africa ultimately comes, I think, from Western literature.

Според мене, единостраната приказна за Африка потекнува од западната литература.

Now, here is a quote from the writing of a London merchant called John Lok,

Еве еден цитат

од делата на Џон Лок, трговец од Лондон,

who sailed to west Africa in 1561

кој отпловил во западна Африка во 1561 година

and kept a fascinating account of his voyage.

и фантастично го опишал своето патување.

After referring to the black Africans as "beasts who have no houses,"

Откако црните Африканци ги опишува

како „ѕверови без куќи“,

he writes, "They are also people without heads,

вели „Тие се и луѓе без глави,

having their mouth and eyes in their breasts."

со устата и очите на градите“.

Now, I've laughed every time I've read this.

Кога и да го прочитам ова, се смеам.

And one must admire the imagination of John Lok.

Фантазијата на Џон Лок е за восхит.

But what is important about his writing

Но, неговите дела се важни

is that it represents the beginning

зашто го означуваат почетокот

of a tradition of telling African stories in the West:

на традицијата на раскажување приказни за Африка на Западот,

A tradition of Sub-Saharan Africa as a place of negatives,

во која супсахарска Африка е место на негативности,

of difference, of darkness,

на разлики, на мрак,

of people who, in the words of the wonderful poet Rudyard Kipling,

на луѓе кои се, како што вели прекрасниот поет

Радјард Киплинг,

are "half devil, half child."

„пола ѓаволи, пола деца“.

And so, I began to realize that my American roommate

Така, почнав да сфаќам дека цимерката од Америка

must have throughout her life

сигурно слушнала и видела

seen and heard different versions of this single story,

само различни верзии

на оваа еднострана приказна,

as had a professor,

исто како и еден професор

who once told me that my novel was not "authentically African."

кој еднаш ми рече дека мојот роман не бил „автентично африкански“.

Now, I was quite willing to contend

Искрено, спремна бев да признаам дека многу работи во романот

that there were a number of things wrong with the novel,

не чинеа

that it had failed in a number of places,

и дека во многу погледи тој беше неуспешен.

but I had not quite imagined that it had failed

Но, ни на крај памет не ми падна дека не сум успеала

at achieving something called African authenticity.

да доловам нешто наречено „африканска автентичност“.

In fact, I did not know what African authenticity was.

Всушност, не ни знаев

што е африканска автентичност.

The professor told me that my characters were too much like him,

Професорот ми кажа дека моите ликови

премногу личат на него,

an educated and middle-class man.

образован човек од средната класа.

My characters drove cars.

Моите ликови возеа коли

They were not starving.

и не гладуваа.

Therefore they were not authentically African.

Затоа, тие не беа автентични Африканци.

But I must quickly add that I too am just as guilty

Но, веднаш да ви кажам дека и јас сум исто толку виновна

in the question of the single story.

во однос на едностраната приказна.

A few years ago, I visited Mexico from the U.S.

Пред неколку години, од САД го посетив Мексико.

The political climate in the U.S. at the time was tense,

Тогаш политичката клима во САД беше напната.

and there were debates going on about immigration.

Се дебатираше за имиграцијата.

And, as often happens in America,

И како што често се случува во САД,

immigration became synonymous with Mexicans.

имиграцијата стана синоним за Мексиканец.

There were endless stories of Mexicans

Се ширеа безброј приказни

as people who were fleecing the healthcare system,

дека Мексиканците

го дерат здравството,

sneaking across the border,

минуваат граница на црно,

being arrested at the border, that sort of thing.

ги апсат на граница, такви работи.

I remember walking around on my first day in Guadalajara,

Се сеќавам на првиот ден во Гвадалахара.

watching the people going to work,

Се шетав, ги гледав луѓето како одат на работа,

rolling up tortillas in the marketplace,

виткаат тортиљи на пазар,

smoking, laughing.

пушат, се смеат.

I remember first feeling slight surprise.

Се сеќавам дека отпрвин се подизненадив.

And then, I was overwhelmed with shame.

А потоа, пропаднав во земја.

I realized that I had been so immersed in the media coverage of Mexicans

Сфатив дека медиумскиот приказ

на Мексиканците толку многу ми влијаел

that they had become one thing in my mind,

што ги гледав

the abject immigrant.

само како бедни имигранти.

I had bought into the single story of Mexicans

Наседнав на едностраната приказна за Мексиканците

and I could not have been more ashamed of myself.

и умрев од срам.

So that is how to create a single story,

Ете така се создава еднострана приказна;

show a people as one thing,

ако постојано претставувате само една особина на народот,

as only one thing,

само една,

over and over again,

без престан,

and that is what they become.

тогаш само по тоа и ги препознаваме.

It is impossible to talk about the single story

Невозможно е да се зборува за еднострана приказна

without talking about power.

без да се зборува за моќ.

There is a word, an Igbo word,

Кога и да помислам

that I think about whenever I think about the power structures of the world,

на структурите на моќ во светот,

ми текнува на зборот „нкали“, од јазикот Игбо.

and it is "nkali."

It's a noun that loosely translates to "to be greater than another."

Тоа е именка што во слободен превод

значи „да се биде поголем од другиот“.

Like our economic and political worlds,

Принципот „нкали“

stories too are defined by the principle of nkali:

не ги одредува само економијата и политиката,

туку и приказните.

How they are told, who tells them,

Од моќта зависи како се раскажани,

when they're told, how many stories are told,

кој ги раскажува, кога ги раскажува

are really dependent on power.

и колку приказни раскажува.

Power is the ability not just to tell the story of another person,

Кога имате моќ, не само што можете на другите да им раскажете приказна за еден човек,

but to make it the definitive story of that person.

туку приказната да ја претставите и како единствената приказна за тој човек.

The Palestinian poet Mourid Barghouti writes

Палестинскиот поет Моурид Бархоти пишува

that if you want to dispossess a people,

дека ако сакате да негирате еден народ,

the simplest way to do it is to tell their story

најлесно е да ја започнете приказната

and to start with, "secondly."

со „и како второ “.

Start the story with the arrows of the Native Americans,

Наместо со пристигнувањето на Британците,

and not with the arrival of the British,

почнете ја приказната со стрелите на домородците од Америка,

and you have an entirely different story.

и имате сосем поинаква приказна.

Start the story with the failure of the African state,

Почнете ја приказната

со пропаѓањето на африканската држава,

and not with the colonial creation of the African state,

а не со создавањето на африканската држава со колонизација,

and you have an entirely different story.

и имате сосема поинаква приказна.

I recently spoke at a university

Неодамна говорев на еден универзитет,

where a student told me that it was such a shame

каде еден студент ми рече

дека е огромна штета

that Nigerian men were physical abusers

што Нигеријците се насилници,

like the father character in my novel.

како ликот на таткото во мојот роман.

I told him that I had just read a novel called "American Psycho" --

Му реков дека само што го прочитав романот

„Американски психопат“

(Laughter)

(Смеа)

-- and that it was such a shame

и дека е жалосно

that young Americans were serial murderers.

што младите Американци се сериски убијци.

(Laughter)

(Смеа)

(Applause)

(Аплауз)

Now, obviously I said this in a fit of mild irritation.

Секако, бев благо изреволтирана кога го реков тоа.

(Laughter)

(Смеа)

But it would never have occurred to me to think

Никогаш не би ми паднало на памет

that just because I had read a novel in which a character was a serial killer

дека сите Американци се сериски убијци

само зашто сум прочитала роман

that he was somehow representative of all Americans.

во кој еден од ликовите

бил сериски убиец.

This is not because I am a better person than that student,

Значи, не дека сум подобра од тој студент,

but because of America's cultural and economic power,

туку заради културната и економската моќ на Америка

I had many stories of America.

имав пристап до многу приказни за Америка.

I had read Tyler and Updike and Steinbeck and Gaitskill.

Ги имам прочитано Тајлер, Апдајк, Стајнбек и Гејтскил.

I did not have a single story of America.

Немав само еднострана приказна за Америка.

When I learned, some years ago,

Кога дознав пред неколку години дека писателите

that writers were expected to have had really unhappy childhoods

требало да имаат мошне тешко детство

to be successful,

за да бидат успешни,

I began to think about how I could invent horrible things my parents had done to me.

ми падна на ум дека можам да измислам

триста работи што ми ги направиле моите родители.

(Laughter)

(Смеа)

But the truth is that I had a very happy childhood,

Што е за право, имав среќно детство,

full of laughter and love, in a very close-knit family.

исполнето со смеа и љубов, и во семејството бевме многу блиски.

But I also had grandfathers who died in refugee camps.

Но имав и дедовци кои умреле во кампови за бегалци.

My cousin Polle died because he could not get adequate healthcare.

Братучед ми Поли умре зашто не доби соодветна здравствена нега.

One of my closest friends, Okoloma, died in a plane crash

Една блиска другарка, Околома, загина во авионска несреќа

because our fire trucks did not have water.

бидејќи немало вода во противпожарните камиони.

I grew up under repressive military governments

Пораснав во време на репресивен воен режим

that devalued education,

што не го ценеше образованието,

so that sometimes, my parents were not paid their salaries.

па се случуваше моите да не добијат плата.

And so, as a child, I saw jam disappear from the breakfast table,

Така, како дете, почна да снемува мармалад за доручек,

then margarine disappeared,

па снема и маргарин,

then bread became too expensive,

па лебот поскапе,

then milk became rationed.

па се чекаше ред за млеко.

And most of all, a kind of normalized political fear

Како капак на сѐ, бевме присилени да го прифатиме

invaded our lives.

наметнатиот страв од властите.

All of these stories make me who I am.

Сиве овие приказни ме дефинираат.

But to insist on only these negative stories

Но, ако се фокусирам само на негативните приказни,

is to flatten my experience

го гледам животното искуство само дводимензионално

and to overlook the many other stories that formed me.

и ги прескокнувам многуте други приказни

што ме оформија.

The single story creates stereotypes,

Со едностраната приказна се создаваат стереотипи.

and the problem with stereotypes is not that they are untrue,

Не дека стереотипите

не се вистинити,

but that they are incomplete.

туку се нецелосни.

They make one story become the only story.

Една приказна ја претставуваат како единствената приказна.

Of course, Africa is a continent full of catastrophes:

Секако, Африка е континент преплавен со несреќи.

There are immense ones, such as the horrific rapes in Congo

Некои се страшни, како ѕверските силувања во Конго.

and depressing ones,

Некои се очајни, како што во Нигерија

such as the fact that 5,000 people apply for one job vacancy in Nigeria.

за едно работно место се пријавуваат 5000 луѓе.

But there are other stories that are not about catastrophe,

Но, има и други приказни што не се за несреќи.

and it is very important, it is just as important, to talk about them.

Како и негативните приказни, навистина е важно да ги раскажуваме и овие добри приказни.

I've always felt that it is impossible

Цел живот верувам дека не е можно

to engage properly with a place or a person

човек вистински да се поврзе со едно место или личност

without engaging with all of the stories of that place and that person.

без претходно да се поврзе со сите приказни за тоа место и таа личност.

The consequence of the single story is this:

Едностраната приказна има една последица :

It robs people of dignity.

го лишува човека од достоинството.

It makes our recognition of our equal humanity difficult.

Тешко согледуваме дека сите сме еднакви.

It emphasizes how we are different rather than how we are similar.

Ги истакнува нашите разлики,

а не нашите сличности.

So what if before my Mexican trip,

Што ако пред да одам во Мексико ги следев

I had followed the immigration debate from both sides,

и американската и мексиканската страна

the U.S. and the Mexican?

на дебатата за имиграција?

What if my mother had told us that Fide's family was poor

Што ако мајка ми ни имаше кажано дека семејството на Фиде е сиромашно

and hardworking?

и трудољубиво?

What if we had an African television network

Што ако имавме африканска национална телевизија

that broadcast diverse African stories all over the world?

која емитува најразлични африкански приказни низ целиот свет?

What the Nigerian writer Chinua Achebe calls "a balance of stories."

Она што нигерискиот писател Чинуа Ачебе

го нарекува „рамнотежа на приказни“.

What if my roommate knew about my Nigerian publisher,

Што ако цимерка ми знаеше за мојот нигериски издавач,

Muhtar Bakare,

Мукта Бакарај,

a remarkable man who left his job in a bank

неверојатен човек кој си даде отказ во банката

to follow his dream and start a publishing house?

за да си го оствари сонот и да отвори издавачка куќа?

Now, the conventional wisdom was that Nigerians don't read literature.

Општото мислење беше дека Нигеријците не читаат литература.

He disagreed.

Тој не се сложуваше. Според него,

He felt that people who could read, would read,

луѓето кои знаат да читаат би читале

if you made literature affordable and available to them.

доколку литературата им е поевтина и подостапна.

Shortly after he published my first novel,

Откако тој го објави мојот прв роман,

I went to a TV station in Lagos to do an interview,

за кратко време бев на интервју во една телевизија во Лaгос.

and a woman who worked there as a messenger came up to me and said,

Една жена која таму работеше како курир, ми пријде и ми рече:

"I really liked your novel. I didn't like the ending.

„Многу ми се допадна книгата, но не ми се допадна крајот.

Now, you must write a sequel, and this is what will happen ..."

Напиши втор дел, и вака да биде...“

(Laughter)

(Смеа)

And she went on to tell me what to write in the sequel.

И продолжи да ми кажува што да напишам во вториот дел.

I was not only charmed, I was very moved.

Ме восхити, но и ме трогна.

Here was a woman, part of the ordinary masses of Nigerians,

Пред мене стоеше жена, од широките народни маси во Нигерија

who were not supposed to be readers.

што наводно не читаат.

She had not only read the book,

Но таа не само што ја имаше прочитано книгата,

but she had taken ownership of it

туку ја чувствуваше како своја и си зеде за право

and felt justified in telling me what to write in the sequel.

да ми каже што да напишам во вториот дел.

Now, what if my roommate knew about my friend Funmi Iyanda,

Што ако цимерка ми знаеше за другарка ми Фуми Онда,

a fearless woman who hosts a TV show in Lagos,

бестрашна жена која води ТВ емисија во Лагос,

and is determined to tell the stories that we prefer to forget?

и е решена да ги раскаже приказните што ги избегнуваме?

What if my roommate knew about the heart procedure

Што ако цимерка ми знаеше за операцијата на срце

that was performed in the Lagos hospital last week?

што ја изведоа минатата недела во болницата во Лагос?

What if my roommate knew about contemporary Nigerian music,

Што ако цимерка ми знаеше за современата нигериска музика?

talented people singing in English and Pidgin,

Талентирани луѓе кои пеат на англиски и на пиџин,

and Igbo and Yoruba and Ijo,

на игбо, на јоруба и на иџо,

mixing influences from Jay-Z to Fela

со најразлични влијанија, од Џеј-Зи до Фела,

to Bob Marley to their grandfathers.

Боб Марли и нивните дедовци?

What if my roommate knew about the female lawyer

Што ако цимерка ми ја знаеше адвокатката

who recently went to court in Nigeria to challenge a ridiculous law

која неодамна отиде во суд во Нигерија

за да оспори еден апсурден закон

that required women to get their husband's consent

со кој на жените им се забранува да ги обноват пасошите

before renewing their passports?

без претходна дозвола од мажот?

What if my roommate knew about Nollywood,

Што ако цимерка ми знаеше за Ноливуд,

full of innovative people making films despite great technical odds,

град полн со креативни луѓе кои снимаат филмови и покрај техничките тешкотии?

films so popular

Овие филмови се толку популарни

that they really are the best example of Nigerians consuming what they produce?

што се најдобар пример

за тоа како Нигеријците го трошат она што го произведуваат.

What if my roommate knew about my wonderfully ambitious hair braider,

Што ако цимерка ми знаеше за мојата амбициозна фризерка,

who has just started her own business selling hair extensions?

која само што започна бизнис со надградба на коса?

Or about the millions of other Nigerians who start businesses and sometimes fail,

Или за милиони други Нигеријци

кои почнуваат бизнис, понекогаш не успеваат,

but continue to nurse ambition?

ама и понатаму се амбициозни?

Every time I am home I am confronted

Кога и да сум дома се соочувам

with the usual sources of irritation for most Nigerians:

со она што секојдневно ги нервира повеќето Нигеријци:

our failed infrastructure, our failed government,

пропаднатата инфраструктура, пропаднатата власт.

but also by the incredible resilience

Но се соочувам и со неверојатно истрајни луѓе

of people who thrive despite the government,

кои успеваат и покрај власта,

rather than because of it.

а не поради неа.

I teach writing workshops in Lagos every summer,

Секое лето во Лагос водам работилници по пишување.

and it is amazing to me how many people apply,

И ме зачудува колку многу луѓе се пријавуваат,

how many people are eager to write,

колку многу луѓе се желни да пишуваат,

to tell stories.

да раскажуваат приказни.

My Nigerian publisher and I have just started a non-profit

Со нигерискиот издавач основавме непрофитна организација,

called Farafina Trust,

„Фондација Фарафина“.

and we have big dreams of building libraries

И имаме визија да изградиме библиотеки

and refurbishing libraries that already exist

и да ги реновираме постоечките,

and providing books for state schools

да набавиме книги за државните училишта,

that don't have anything in their libraries,

што имаат речиси празни библиотеки,

and also of organizing lots and lots of workshops,

и да организираме уште повеќе работилници,

in reading and writing,

за читање и пишување,

for all the people who are eager to tell our many stories.

за сите кои се желни да ги раскажат нашите бројни приказни.

Stories matter.

Приказните се битни.

Many stories matter.

Важно е да се има многу приказни.

Stories have been used to dispossess and to malign,

Сведоци сме за приказни што се користеа за омаловажување и оцрнување.

but stories can also be used to empower and to humanize.

Но, исто така, приказните можат да се користат и за охрабрување и сочувствување.

Stories can break the dignity of a people,

Со приказните можете да му го скршите достоинството на еден народ.

but stories can also repair that broken dignity.

Но, со приказните може и да се врати тоа достоинство.

The American writer Alice Walker wrote this

Американската писателка Алис Вокер

about her Southern relatives who had moved to the North.

вака ги опишува роднините од југот

кои се преселиле на север.

She introduced them to a book about

Им дала книга за животот на југот

the Southern life that they had left behind.

кој го оставиле зад себе.

"They sat around, reading the book themselves,

„Испоседнати, ја читаа книгата,

listening to me read the book, and a kind of paradise was regained."

ме слушаа кога им ја читав, и повторно како да придобија еден вид рај“.

I would like to end with this thought:

Би завршила со една мисла:

That when we reject the single story,

Кога ја отфрламе едностраната приказна,

when we realize that there is never a single story

кога сфаќаме дека никогаш не постои само еднострана приказна

about any place,

за едно место,

we regain a kind of paradise.

повторно сме го придобиле рајот.

Thank you.

Ви благодарам.

(Applause)

(Аплауз)