Chimamanda Ngozi Adichie: The danger of a single story | TED

Translator: Kakhaber Gordadze Reviewer: Beka Dadiani

I'm a storyteller.

მე ნოველისტი ვარ

And I would like to tell you a few personal stories

და მინდა რამდენიმე პირადი ისტორია გაგიზიაროთ,

about what I like to call "the danger of the single story."

იმაზე, რასაც "ცალმრივი ისტორიების საფრთხეს" ვუწოდებ.

I grew up on a university campus in eastern Nigeria.

საუნივერსიტეტო დასახლებაში გავიზარდე, აღმოსავლეთ ნიგერიაში.

My mother says that I started reading at the age of two,

დედა ამბობს, რომ კითხვა 2 წლის ასაკში დავიწყე,

although I think four is probably close to the truth.

თუმცა მგონია ოთხი წელი უფრო ახლოსაა სიმართლესთან.

So I was an early reader,

ასე რომ, მცირეწლოვანი მკითხველი ვიყავი,

and what I read were British and American children's books.

ვეცნობოდი ბრიტანულ და ამერიკულ საბავშვო წიგნებს.

I was also an early writer,

მცირეწლოვანი მწერალიც ვიყავი.

and when I began to write, at about the age of seven,

როდესაც 7 წლის ასაკში წერა დავიწყე,

ფანქრით ჩანაწერებს ვაკეთებდი, პასტელის ილუსტრაციებით,

stories in pencil with crayon illustrations

that my poor mother was obligated to read,

რომელთა წაკითხვა საწყალ დედაჩემს ევალებოდა.

I wrote exactly the kinds of stories I was reading:

ზუსტად ისეთ ისტორიებს ვწერდი, როგორსაც ვკითხულობდი:

ყველა ჩემი პერსონაჟი თეთრკანიანი იყო, ცისფერი თვალებით.

All my characters were white and blue-eyed,

ისინი თოვლში თამაშობდნენ,

they played in the snow,

they ate apples,

ვაშლს ჭამდნენ,

(Laughter)

და ბევრს საუბრობდნენ ამინდზე,

and they talked a lot about the weather,

how lovely it was that the sun had come out.

თუ როგორი სასიამოვნო მზიანი დღე იყო.

(Laughter)

Now, this despite the fact that I lived in Nigeria.

გარდა იმისა, რომ ნიგერიაში ვცხოვრობდი,

I had never been outside Nigeria.

არასდროს ვყოფილვარ ნიგერიის გარეთ.

ჩვენთან არასდროს თოვდა,

We didn't have snow, we ate mangoes,

მანგოს მივირთმევდით,

and we never talked about the weather,

და არასდროს ვსაუბრობდით ამინდზე,

because there was no need to.

რადგან საჭიროც არ იყო.

My characters also drank a lot of ginger beer,

ჩემი პერსონაჟები ასევე უხვად სვამდნენ ჯანჯაფილის ლუდს,

because the characters in the British books I read

რადგან ბრიტანული წიგნების პერსონაჟებიც

drank ginger beer.

ჯანჯაფილის ლუდს სვამდნენ.

Never mind that I had no idea what ginger beer was.

მერე რა, რომ საერთოდ არ ვიცოდი ჯანჯაფილის ლუდი რა იყო.

(Laughter)

(სიცილი)

And for many years afterwards,

თუმცა, წლების განმავლობაში

I would have a desperate desire to taste ginger beer.

მწველი სურვილი მქონდა ჯანჯაფილის ლუდი გამესინჯა.

But that is another story.

მაგრამ ეს სხვა ისტორიაა.

What this demonstrates, I think,

მე ვფიქრობ, ეს ისტორია იმას წარმოაჩენს

is how impressionable and vulnerable we are

თუ რამდენად ღია და მოწყვლადები ვართ ისტორიების წინაშე,

in the face of a story,

particularly as children.

განსაკუთრებით კი, როგორც ბავშვები.

Because all I had read were books in which characters were foreign,

რადგან ყველა წაკითხული წიგნის პერსონაჟი უცხოელი იყო,

I had become convinced that books

დავიჯერე, რომ წიგნებს აუცილებლად უცხოელი პერსონაჟები უნდა ჰყავდეს

by their very nature had to have foreigners in them

and had to be about things with which I could not personally identify.

და უნდა იყოს ისეთ საკითხებზე, რაზეც უშუალო შეხება არ მქონია.

Now, things changed when I discovered African books.

სიტუაცია მას შემდეგ შეიცვალა, რაც აფრიკული წიგნები აღმოვაჩინე.

There weren't many of them available,

ბევრი წიგნი არც იყო ხელმისაწვდომი

და ვერც ისე მარტივად იშოვიდით, როგორც უცხოურ წიგნებს.

and they weren't quite as easy to find as the foreign books.

მაგრამ ჩინუა აჩებეს და კამარა ლაის მსგავსი მწერლების წყალობით,

But because of writers like Chinua Achebe and Camara Laye,

ლიტერატურის აღქმა ჩემს გონებაში სრულიად შეიცვალა.

I went through a mental shift in my perception of literature.

I realized that people like me,

გავაანალიზე, რომ ჩემნაირი ადამიანები,

girls with skin the color of chocolate,

გოგონები შოკოლადისფერი კანით,

whose kinky hair could not form ponytails,

რომლეთა დახუჭუჭებული თმის შეკვრაც კი შეუძლებელია,

could also exist in literature.

შეიძლება, რომ ლიტერატურაში არსებობდნენ.

I started to write about things I recognized.

მე ნაცნობ თემებზე წერა დავიწყე.

Now, I loved those American and British books I read.

რა თქმა უნდა, ის ამერიკული და ბრიტანული წიგნებიც მომწონდა.

ისინი ჩემს წარმოსახვას აძლიერებდნენ და ახალ სამყაროს მიხსნიდნენ.

They stirred my imagination. They opened up new worlds for me.

მაგრამ ჩემდა უნებურად

But the unintended consequence

was that I did not know that people like me

არ ვიცოდი, რომ ჩემნაირ პერსონაჟებს ლიტერატურაში არსებობა შეეძლოთ.

could exist in literature.

So what the discovery of African writers did for me was this:

ასე რომ, აფრიკელი მწერლების აღმოჩენამ ეს შეცვალა:

გადამარჩინა ცალმხრივი ისტორიისგან წიგნების შესახებ.

It saved me from having a single story of what books are.

I come from a conventional, middle-class Nigerian family.

მე ტრადიციული, საშუალო კლასის ნიგერიული ოჯახი მყავს.

My father was a professor.

მამაჩემი პროფესორი იყო.

My mother was an administrator.

დედაჩემი კი ადმინისტრატორი.

And so we had, as was the norm,

და როგორც მიღებულია, ჩვენც მოსამსახურე გვყავდა,

live-in domestic help, who would often come from nearby rural villages.

როგორც წესი ახლომდებარე სოფლებიდან.

So, the year I turned eight, we got a new house boy.

როდესაც 8 წლის გავხდი, ჩვენთან ახალმა ბიჭმა დაიწყო მუშაობა.

მას ფიდი ერქვა.

His name was Fide.

The only thing my mother told us about him was that his family was very poor.

ერთადერთი, რაც მის შესახებ დედისგან ვიცოდით, მისი ღარიბი ოჯახი იყო.

My mother sent yams and rice, and our old clothes, to his family.

დედა მათ კარტოფილს, ბრინჯს და ძველ ტანსაცმელს უგზავნიდა ხოლმე.

And when I didn't finish my dinner, my mother would say,

და თუ სადილს არ დავასრულებდი დედა მეტყოდა:

"Finish your food! Don't you know? People like Fide's family have nothing."

"დაასრულე ჭამა! ხალხს, ფიდის ოჯახივით, საჭმელი არ აქვს !"

So I felt enormous pity for Fide's family.

ასე რომ, ფიდის ოჯახი ძალიან მეცოდებოდა.

Then one Saturday, we went to his village to visit,

ერთ შაბათსაც მის სოფელში სტუმრად წავედით

and his mother showed us a beautifully patterned basket

და დედამისმა ულამაზესად დაწნული კალათი გვაჩვენა,

made of dyed raffia that his brother had made.

რომელიც მის ძმას პალმის ფოთლებისგან გაეკეთებინა.

I was startled.

თავზარი დამეცა!

It had not occurred to me that anybody in his family

არადროს მიფიქრია, რომ ვინმეს მის ოჯახში რამის გაკეთება შეეძლო.

could actually make something.

All I had heard about them was how poor they were,

მათზე მხოლოდ ის მესმოდა რამდენად ღარიბები იყვნენ

so that it had become impossible for me to see them as anything else but poor.

და ჩემთვის მათი სიღარიბის გარდა სხვა რამის დანახვა შეუძლებელი გახდა.

Their poverty was my single story of them.

სიღარიბე, ჩემი ცალმხირივი ისტორია იყო მათ შესახებ.

წლების შემდეგაც გავიხსენე ეს ამბავი, როდესაც ნიგერიიდან გავემგზავრე

Years later, I thought about this when I left Nigeria

to go to university in the United States.

ამერიკის შეერთებულ შტატებში სასწავლებლად.

I was 19.

მაშინ 19 წლის ვიყავი.

My American roommate was shocked by me.

ჩემი ამერიკელი მეზობელი გაოცებული იყო.

She asked where I had learned to speak English so well,

მეკითხებოდა ასე კარგად სად ვისწავლე ინგლისური

and was confused when I said that Nigeria

და დაიბნა, როდესაც ვუპასუხე, რომ ნიგერიაში ინგლისური სახელმწიფო ენაა.

happened to have English as its official language.

She asked if she could listen to what she called my "tribal music,"

სურვილი ჰქონდა ჩემი ე.წ. "ხალხური მუსიკისთვის" მოესმინა

და საკმაოდ იმედგაცრუებული დარჩა,

and was consequently very disappointed

when I produced my tape of Mariah Carey.

როდესაც მერაია ქერის დისკი ვაჩვენე.

(Laughter)

(სიცილი)

She assumed that I did not know how to use a stove.

იმასაც ვარაუდობდა, რომ გაზქურის გამოყენება არ ვიცოდი.

What struck me was this:

ყველაზე მეტად კი ეს ჩამრჩა გონებაში:

She had felt sorry for me even before she saw me.

ვიდრე მნახავდა მანამდეც კი ვეცოდებოდი.

Her default position toward me, as an African,

მისი პირვანდელი დამოკიდებულება ჩემდამი, როგორც აფრიკელისადმი,

was a kind of patronizing, well-meaning pity.

ერთგვარი მფარველობა და შეცოდება იყო, კეთილი განზრახვით.

My roommate had a single story of Africa:

ჩემს მეზობელს ცალხმრივი ისტორია ჰქონდა აფრიკის შესახებ:

a single story of catastrophe.

ცალმხრივი ისტორია კატასტროფების შესახებ.

In this single story,

ამ ცალმხრივ ისტორიაში კი,

there was no possibility of Africans being similar to her in any way,

შეუძლებელი იყო აფრიკელები რამით ყოფილიყვნენ მისი მსგავსნი,

შეუძლებელი იყო ეგრძნო რამე უფრო ძლიერი, ვიდრე შეცოდება,

no possibility of feelings more complex than pity,

no possibility of a connection as human equals.

შეუძლებელი იყო ურთიერთობა, როგორც თანასწორ ადამიანებს შორის.

I must say that before I went to the U.S.,

უნდა ავღნიშნო, რომ ამერიკაში გადასვლამდე

I didn't consciously identify as African.

ჩემს თავს გაცნობიერებულად არ აღვიქვამდი, როგორც აფრიკელს.

But in the U.S., whenever Africa came up, people turned to me.

მაგრამ ამერიკაში, აფრიკის ხსენებისთანავე ხალხი მე მიყურებდა

Never mind that I knew nothing about places like Namibia.

მიუხედავად იმისა, რომ მაგალითად ნამიბიაზე არაფერი ვიცოდი.

But I did come to embrace this new identity,

მაგრამ ეს ახალი იდენტობაც შევითვისე

and in many ways I think of myself now as African.

და ბევრი კუთხით ჩემს თავს უკვე აღვიქვამ, როგორც აფრიკელს.

Although I still get quite irritable when Africa is referred to as a country,

თუმცა საკმაოდ მაღიზიანებს, როდესაც აფრიკას, როგორც ერთ ქვეყანას მოიხსენიებენ,

the most recent example being my otherwise wonderful flight

მაგალითად ჩემი ბოლო ფრენის დროს, რომელიც სხვამხრივ შესანიშნავი იყო,

ლაგოსიდან, ორი დღის წინ,

from Lagos two days ago,

in which there was an announcement on the Virgin flight

ბორტზე გამოაცხადეს ინფორმაცია

about the charity work in "India, Africa and other countries."

საქველმოქმედო პროექტებზე "ინდოეთში, აფრიკასა და სხვა ქვეყნებში".

(Laughter)

(სიცილი)

So, after I had spent some years in the U.S. as an African,

ამერიკაში, როგორც აფრიკელის მრავალწლიანი ცხოვრების შემდეგ,

I began to understand my roommate's response to me.

დავიწყე ჩემი მეზობლის უკეთ გაგება.

If I had not grown up in Nigeria,

ნიგერიაში რომ არ დავბადებულიყავი

and if all I knew about Africa were from popular images,

და ყველაფერი აფრიკის შესახებ ცნობილი სურათებიდან მცოდნოდა,

I too would think that Africa was a place of beautiful landscapes,

მეც ვიფიქრებდი, რომ აფრიკა იყო ადგილი ლამაზი ხედებით,

beautiful animals,

ლამაზი ცხოველებით

და უგუნური ადამიანებით,

and incomprehensible people,

fighting senseless wars, dying of poverty and AIDS,

რომელიც უაზრო ომებში იბრძვიან, სიღარიბესა და შიდსისგან იხოცებიან,

unable to speak for themselves

საკუთარი აზრის გამოხატვა არ შეუძლიათ

and waiting to be saved by a kind, white foreigner.

და ელიან როდის გადაარჩენს კეთილი, თეთრკანიანი უცხოელი.

აფრიკელებს აღვიქვამდი ზუსტად ისე, როგორც მე, ბავშვობისას

I would see Africans in the same way that I,

as a child, had seen Fide's family.

ფიდის ოჯახი აღვიქვი.

This single story of Africa ultimately comes, I think, from Western literature.

უპირველესად ეს ცალმხრივი ისტორია აფრიკაზე დასავლური ლიტერატურიდან მოდის.

Now, here is a quote from the writing of a London merchant called John Lok,

გთავაზობთ ციტატას ლონდონელი ვაჭრის, ჯონ ლოკის ჩანაწერიდან,

რომელმაც 1561 წელს იმოგზაურა აფრიკაში

who sailed to west Africa in 1561

and kept a fascinating account of his voyage.

და გასაოცრად აღწერა მისი მოგზაურობა.

ის აფრიკელებს მოიხსენიებს, როგორც "ურჩხულებს სახლების გარეშე"

After referring to the black Africans as "beasts who have no houses,"

he writes, "They are also people without heads,

და დასძენს: "ეს უთავო ხალხია,

having their mouth and eyes in their breasts."

პირი და თვალები კი მკერდზე აქვთ".

Now, I've laughed every time I've read this.

გულიანად ვიცინე ყოველ ჯერზე როცა ეს წავიკითხე.

And one must admire the imagination of John Lok.

ჯონ ლოკის წარმოსახვა ხოტბას იმსახურებს.

But what is important about his writing

მაგრამ ამ ჩანაწერში მნიშვნელოვანია, რომ

is that it represents the beginning

ის წარმოადგენს დასავლეთში აფრიკული ისტორიების ტრადიციის დასაწყისს:

of a tradition of telling African stories in the West:

A tradition of Sub-Saharan Africa as a place of negatives,

ტრადიცია სუბსაჰარულ აფრიკაზე, როგორც ნეგატივების სავანეზე,

of difference, of darkness,

განსხვავებულობაზე, წყვდიადზე,

of people who, in the words of the wonderful poet Rudyard Kipling,

ადამიანებზე, რომელიც შესანიშნავი პოეტის, რადიარდ კიპლინგის სიტყვებით,

"ნახევრად დემონები, ნახევრად ბავშვები" არიან.

are "half devil, half child."

And so, I began to realize that my American roommate

ამგვარად გავაანალიზე, რომ ჩემს ამერიკელ მეზობელს

must have throughout her life

მთელი ცხოვრების განმავლობაში

seen and heard different versions of this single story,

მოსმენილი და ნანახი აქვს ცალმხრივი ისტორიის სხვადასხვა ვერსია,

as had a professor,

ისევე როგორც ერთერთ პროფესორს,

who once told me that my novel was not "authentically African."

რომელმაც ერთხელ მითხრა რომ ჩემი მოთხრობა "ავთენტურად აფრიკული არ იყო."

მზად ვიყავი შევდავებოდი,

Now, I was quite willing to contend

that there were a number of things wrong with the novel,

რომ მოთხრობას ნამდვილად გქონდა რამდენიმე ხარვეზი,

that it had failed in a number of places,

და რომ ის რამდენიმე ასპექტში არასრულყოფილი იყო,

მაგრამ ვერაფრით წარმოვიდგენდი, რომ მოთხრობამ ვერ შეძლო

but I had not quite imagined that it had failed

at achieving something called African authenticity.

მიეღწია ისეთი რამისთვის, რასაც "აფრიკული ავთენტურობა" ჰქვია.

In fact, I did not know what African authenticity was.

რეალურად, არც კი ვიცოდი "აფრიკული ავთენტურობა" რა იყო.

The professor told me that my characters were too much like him,

პროფესორმა მითხრა, რომ ჩემი პერსონაჟები მას ჰგავდნენ,

an educated and middle-class man.

განათლებულ, საშუალო კლასის მამაკაცს.

My characters drove cars.

ჩემ პერსონაჟები მანქანებს მართავდნენ.

They were not starving.

ისინი არ შიმშილობდნენ.

ამიტომაც ისინი "ავთენტურად აფრიკული" არ იყვნენ.

Therefore they were not authentically African.

მაგრამ აქვე დავსძენ, რომ მეც თანაბრად დამნაშავე ვარ

But I must quickly add that I too am just as guilty

in the question of the single story.

ცალმხრივი ისტორიის საკითხში.

A few years ago, I visited Mexico from the U.S.

რამდენიმე წლის წინ მექსიკას ვეწვიე ამერიკიდან.

იმ პერიოდში, ამერიკაში საკმაოდ დაძაბული პოლიტიკური კლიმატი იყო

The political climate in the U.S. at the time was tense,

and there were debates going on about immigration.

და მიგრაციის შესახებ დებატები მიმდინარეობდა.

და როგორც ხშირად ხდება ხოლმე ამერიკაში,

And, as often happens in America,

immigration became synonymous with Mexicans.

იმიგრაცია მექსიკელების სინონიმი გახდა.

There were endless stories of Mexicans

მექსიკელებზე უამრავ ისტორიას მოისმენდით,

as people who were fleecing the healthcare system,

როგორც ცდილობდნენ ჯანდაცვის სისტემის გაფრცქვნას,

sneaking across the border,

ძვრებოდნენ საზღვარზე,

being arrested at the border, that sort of thing.

როგორ აპატიმრებდნენ საზღვართან და ა.შ.

I remember walking around on my first day in Guadalajara,

მახსოვს პირველ დღეს გვადალაჰარას ქუჩებში ვსეირნობდი,

ვუყურებდი სამსახურისკენ მიმავალ ადამიანებს,

watching the people going to work,

rolling up tortillas in the marketplace,

როგორ ახვევდნენ ტორტილას ბაზარში,

smoking, laughing.

როგორ ეწეოდნენ, იცინოდნენ.

მახსოვს თავიდან ცოტა გავოცდი,

I remember first feeling slight surprise.

შემდეგ კი მთლიანად სირცხვილის გრძნობამ მომიცვა.

And then, I was overwhelmed with shame.

I realized that I had been so immersed in the media coverage of Mexicans

გავაცნობიერე, რომ იმდენად ვიყავი მექსიკის შესახებ მედია ცნობებში ჩაძირული,

რომ ისინი მხოლოდ ერთ რამედ იქცნენ ჩემს გონებაში -

that they had become one thing in my mind,

the abject immigrant.

საძაგელ იმიგრანტებად.

I had bought into the single story of Mexicans

მექსიკელებზე ცალმხრივი ისტორია დავიჯერე

and I could not have been more ashamed of myself.

და საშინლად შემრცხვა საკუთარი თავის.

So that is how to create a single story,

ასე იქმნება ცალმხრივი ისტორია.

show a people as one thing,

აჩვენე ადამიანს მხოლოდ ერთი მხარე,

as only one thing,

მხოლოდ და მხოლოდ ერთი მხარე,

over and over again,

ისევ და ისევ,

და ის გახდება ისტორიის ერთადერთი მხარე.

and that is what they become.

It is impossible to talk about the single story

ცალმხრივ ისტორიებზე ვერ ვისაუბრებთ

without talking about power.

თუ ძალაუფლებასაც არ შევეხებით.

There is a word, an Igbo word,

იგბოს ტომის ენაზე ერთი სიტყვაა,

that I think about whenever I think about the power structures of the world,

რომელიც პირველი მახსენდება, როდესაც მსოფლიოში ძალაუფლების სტრუქტურაზე ვფიქრობ

and it is "nkali."

და ეს სიტყვაა "ნკალი".

It's a noun that loosely translates to "to be greater than another."

ეს სიტყვა დაახლოებით ასე ითარგმნება - "იყო სხვაზე უფრო მეტი".

Like our economic and political worlds,

როგორც ჩვენს ეკონომიკურ და პოლიტიკურ სამყაროში,

stories too are defined by the principle of nkali:

ისტორიებსაც განსაზღვრავს "ნკალის" პრინციპი:

როგორ ხდება მათი გადმოცემა, ვინ გადმოგვცემს მათ,

How they are told, who tells them,

when they're told, how many stories are told,

როდის და რამდენ ვერსიას გადმოგვცემენ,

are really dependent on power.

რეალურად ეს ძალაუფლებაზეა დამოკიდებული.

Power is the ability not just to tell the story of another person,

ძალაუფლება საშუალებას გაძლევს არა მარტო სხვა ადამიანის ისტორია მოჰყვე,

but to make it the definitive story of that person.

არამედ მის ერთადერთ ისტორიად აქციო.

The Palestinian poet Mourid Barghouti writes

პალესტინელი მწერალი მურიდ ბარღუტი წერს,

that if you want to dispossess a people,

რომ თუ გსურთ ადამიანები დააკნინოთ,

the simplest way to do it is to tell their story

მათი ისტორიის მოყოლა დაიწყეთ - "მეორე მხრივ".

and to start with, "secondly."

Start the story with the arrows of the Native Americans,

ისტორია დაიწყეთ აბორიგენი ამერიკელების ისრებით

and not with the arrival of the British,

და არა ბრიტანელების ამერიკაში ჩასვლით

და სრულიად სხვა ისტორიას მიიღებთ.

and you have an entirely different story.

ისტორია დაიწყეთ აფრიკელი სახელმწიფოს დაცემით

Start the story with the failure of the African state,

and not with the colonial creation of the African state,

და არა კოლონიური აფრიკული სახელმწიფოს შექმნით

and you have an entirely different story.

და სრულიად სხვა ისტორიას მიიღებთ.

ახლახანს უნივერსიტეტში სიტყვით გამოვედი,

I recently spoke at a university

where a student told me that it was such a shame

სადაც სტუდენტმა მითხრა როგორი სირცხვილი იყო,

that Nigerian men were physical abusers

რომ ნიგერიელი კაცები მოძალადეები არიან

like the father character in my novel.

ჩემი ერთერთი პერსონაჟის მსგავსად.

I told him that I had just read a novel called "American Psycho" --

მე ვუპასუხე, რომ ახლახანს წავიკითხე "ამერიკელი ფსიქოპათი" -

(Laughter)

(სიცილი)

-- and that it was such a shame

- და როგორი სირცხვილია, რომ

that young Americans were serial murderers.

ახალგაზრდა ამერიკელები სერიული მკვლელები არიან.

(Laughter)

(სიცილი)

(აპლოდისმენტები)

(Applause)

Now, obviously I said this in a fit of mild irritation.

რა თქმა უნდა ეს ცოტა გაღიზიანების ფონზე ვთქვი.

(Laughter)

მაგრამ აზრად არასდროს მომსვლია მეფიქრა,

But it would never have occurred to me to think

that just because I had read a novel in which a character was a serial killer

რომ, რადგან წიგნის პერსონაჟი სერიული მკვლელია

ასეთივეა ყველა ამერიკელიც.

that he was somehow representative of all Americans.

არა იმიტომ, რომ იმ სტუდენტზე უკეთესი პიროვნება ვარ,

This is not because I am a better person than that student,

but because of America's cultural and economic power,

არამედ ამერიკის კულტურული და ეკონომიკური ძალაუფლების გამო

I had many stories of America.

ამ ქვეყანაზე მრავალმხრივი ისტორია მაქვს.

I had read Tyler and Updike and Steinbeck and Gaitskill.

წაკითხული მაქვს ტაილერი, აფდაიკი, შტაინბეკი და გაიტსკილი.

I did not have a single story of America.

ამერიკის მხოლოდ ერთ მხარეს არ ვიცნობ.

When I learned, some years ago,

წლების წინ როცა გავიგე, რომ

that writers were expected to have had really unhappy childhoods

მწერლებს უბედური ბავშვობა უნდა ჰქონოდათ

to be successful,

რომ წარმატებული ყოფილიყვნენ,

I began to think about how I could invent horrible things my parents had done to me.

მძიმე ბავშვობის შესახებ ისტორიების მოგონებაზე ფიქრი დავიწყე.

(Laughter)

(სიცილი)

But the truth is that I had a very happy childhood,

მაგრამ რეალურად ძალიან ბედნიერი ბავშვობა მქონდა,

სიცილითა და სიყვარულით სავსე, შეკრულ ოჯახში.

full of laughter and love, in a very close-knit family.

But I also had grandfathers who died in refugee camps.

თუმცა ბებია და ბაბუა ლტოლვილთა ბანაკში დაიღუპნენ.

My cousin Polle died because he could not get adequate healthcare.

ბიძაშვილი პოლი კი არასათანადო სამედიცინო დახმარებას ემსხვერპლა.

უახლოესი მეგობარი ოკოლომა ავიაკატასტროფაში დამეღუპა,

One of my closest friends, Okoloma, died in a plane crash

because our fire trucks did not have water.

რადგან სახანძრო მანქანებში წყალი არ აღმოაჩნდა.

I grew up under repressive military governments

რეპრესიულ სამხედრო რეჟიმში გავიზარდე,

that devalued education,

რომელიც განათლებას არაფრად აგდებდა

so that sometimes, my parents were not paid their salaries.

და რის გამოც ხანდახან ჩემი მშობლები ხელფასს ვერ იღებდნენ.

ერთ დღეს აღმოვაჩინე, რომ საუზმისას ჯემი არ გვქონდა

And so, as a child, I saw jam disappear from the breakfast table,

then margarine disappeared,

შემდეგ კარაქი გაქრა,

then bread became too expensive,

პური გაძვირდა,

then milk became rationed.

რძის რაციონი შეიზღუდა.

And most of all, a kind of normalized political fear

და მოუწესრიგებელი პოლიტიკის შიშმა მოიცვა ჩვენი ცხოვრება.

invaded our lives.

All of these stories make me who I am.

ამ ისტორიებმა შემქმნეს ასეთად.

But to insist on only these negative stories

მაგრამ მხოლოდ ნეგატივზე აქცენტით

is to flatten my experience

ჩემს გამოცდილებას შევზუდავდი

and to overlook the many other stories that formed me.

და გამომრჩებოდა სხვა ასპექტები რამაც მე ჩამომაყალიბა.

The single story creates stereotypes,

ცალმხრივი ისტორიები სტერეოტიპებს ქმნიან

and the problem with stereotypes is not that they are untrue,

და სტრერეოტიპების პრობლემა მის ნამდვილობაში კი არაა,

არამედ მის არასრულყოფილებაში.

but that they are incomplete.

They make one story become the only story.

ისინი ერთ ისტორიას ერთადერთად აქცევენ.

რა თქმა უნდა აფრიკა კატასტროფების კონტინენტია:

Of course, Africa is a continent full of catastrophes:

There are immense ones, such as the horrific rapes in Congo

მასშტაბური მაგალითებით, როგორიც საშინელი გაუპატიურებებია კონგოში

and depressing ones,

და სამწუხარო მაგალითებით, როგორიც

such as the fact that 5,000 people apply for one job vacancy in Nigeria.

5,000 განაცხადია ერთ ვაკანსიაზე ნიგერიაში.

მაგრამ კატასტროფების გარდა სხვა ისტორიებიც არსებობს

But there are other stories that are not about catastrophe,

and it is very important, it is just as important, to talk about them.

და მათზე საუბარი თანაბრად მნიშვნელოვანია.

I've always felt that it is impossible

ყოველთვის მჯეროდა, რომ შეუძლებელია გქონდეს

to engage properly with a place or a person

სრულფასოვანი წარმოდგენა ქვეყანასა თუ ადამიანზე

without engaging with all of the stories of that place and that person.

მათი თითოეული ისტორიის ცოდნის გარეშე.

The consequence of the single story is this:

ცალმხრივი ისტორიის შედეგი ესაა:

It robs people of dignity.

ადამიანებს ღირსებას ართმევს.

It makes our recognition of our equal humanity difficult.

ადამიანების თანასწორად აღქმას ართულებს.

It emphasizes how we are different rather than how we are similar.

ხაზს უსვამს ჩვენს განსხვავებულობას, მსგავსების ნაცვლად.

რა იქნებოდა მექსიკაში მოგზაურობამდე

So what if before my Mexican trip,

I had followed the immigration debate from both sides,

იმიგრაციაზე დებატების ორივე მხარე მცოდნოდა,

the U.S. and the Mexican?

ამერიკულიც და მექსიკურიც?

What if my mother had told us that Fide's family was poor

რა იქნებოდა დედას ეთქვა, რომ ფიდის ოჯახი ღარიბი

მაგრამ თავდაუზოგავად მშრომელი იყო?

and hardworking?

What if we had an African television network

რა იქნებოდა აფრიკული ტელევიზია გვქონოდა,

that broadcast diverse African stories all over the world?

რომელიც აფრიკის მრავალფეროვნებას მსოფლიოს გაუზიარებდა?

ის რასაც ნიგერიელი მწერალი ჩინუა აჩებე "ისტორიების ბალანსს" უწოდებს.

What the Nigerian writer Chinua Achebe calls "a balance of stories."

What if my roommate knew about my Nigerian publisher,

რა იქნებოდა ჩემს მეზობელს სცოდნოდა ნიგერიელ რედაქტორზე,

Muhtar Bakare,

მუჰთარ ბაკარეზე,

საოცარ ადამიანზე, რომელმაც ბანკში სამსახური მიატოვა,

a remarkable man who left his job in a bank

to follow his dream and start a publishing house?

რომ მისი საოცნებო გამომცემლობა დაეარსებინა.

Now, the conventional wisdom was that Nigerians don't read literature.

საყოველთაო მოსაზრება იყო, რომ ნიგერიელები წიგნებს არ კითხულობენ.

He disagreed.

ის კი არ ეთანხმებოდა.

He felt that people who could read, would read,

მისი აზრით ვისაც კითხვა შეეძლო, კიდეც წაიკითხავდა,

if you made literature affordable and available to them.

თუ მათთვის ლიტერატურა ხელმისაწვდომი იქნებოდა.

Shortly after he published my first novel,

როცა მან ჩემი პირველი წიგნი გამოსცა,

I went to a TV station in Lagos to do an interview,

ლაგოსის ტელევიზიაში გავემგზავრე ინტერვიუს მისაცემად.

and a woman who worked there as a messenger came up to me and said,

პერსონალიდან ერთერთი ქალბატონი მომიახლოვდა და მითხრა:

"I really liked your novel. I didn't like the ending.

"თქვენი ნოველა მომეწონა. მაგრამ დასასრული არ ვარგოდა.

Now, you must write a sequel, and this is what will happen ..."

ამიტომ გაგრძელება უნდა დაწეროთ, რომელშიც აი ეს მოხდება..."

(Laughter)

(სიცილი)

And she went on to tell me what to write in the sequel.

და გააგრძელა იმის მოყოლა თუ რა უნდა დამეწერა.

I was not only charmed, I was very moved.

ამ ამბავმა საოცრად შემძრა.

Here was a woman, part of the ordinary masses of Nigerians,

ჩემ წინაშე უბრალო ნიგერიელი ქალბატონი იდგა,

who were not supposed to be readers.

რომლებიც წესით არ კითხულობენ.

მაგრამ მან არა მარტო წაიკითხა ჩემი წიგნი,

She had not only read the book,

but she had taken ownership of it

არამედ გაითავისა

and felt justified in telling me what to write in the sequel.

და გაგრძელების იდეასაც კი მიზიარებდა.

Now, what if my roommate knew about my friend Funmi Iyanda,

რა იქნებოდა ჩემს მეზობელს სცოდნოდა ჩემივე მეგობარ ფუნმი ლიანდაზე,

a fearless woman who hosts a TV show in Lagos,

უშიშარ ქალბატონზე, რომელიც სატელევიზიო შოუს უძღვება ლაგოსში

and is determined to tell the stories that we prefer to forget?

და გვიყვება ისტორიებს, რომელთა დავიწყება ყველას გვირჩევნია?

What if my roommate knew about the heart procedure

რა იქნებოდა ჩემს მეზობელს სცოდნოდა გულის ოპერაციაზე,

that was performed in the Lagos hospital last week?

რომელიც გასულ კვირას ლაგოსის ჰოსპიტალში ჩაატარეს?

What if my roommate knew about contemporary Nigerian music,

რა იქნებოდა ჩემს მეზობელს სცოდნოდა თანამედროვე ნიგერიულ მუსიკაზე,

ნიჭიერი ადამიანების შესრულებით ინგლისურად და პიჯინურად,

talented people singing in English and Pidgin,

and Igbo and Yoruba and Ijo,

ასევე იგბოს, იორუბას და იჯოს ენებზე,

mixing influences from Jay-Z to Fela

Jay-Z და Fela-ს გავლენით დაწყებული

to Bob Marley to their grandfathers.

ბობ მარლით და ბაბუების სტილით დამთავრებული.

What if my roommate knew about the female lawyer

რა იქნებოდა ჩემს მეზობელს სცოდნოდა ქალი ადვოკატის შესახებ,

who recently went to court in Nigeria to challenge a ridiculous law

რომელმაც სულ ახლახანს სასამართლოში უაზრო კანონი გაასაჩივრა,

that required women to get their husband's consent

რომელიც ქალებს ავალდებულებდა ქმრის თანხმობა მიეღოთ

before renewing their passports?

პასპორტის განახლებაზე?

What if my roommate knew about Nollywood,

რა იქნებოდა ჩემს მეზობელს სცოდნოდა ნოლივუდის შესახებ,

შემოქმედებით ადამიანებზე, რომლებიც არაფრისგან ფილმებს ქმნიან,

full of innovative people making films despite great technical odds,

films so popular

ისეთ პოლულარულ ფილმებს, რომ

that they really are the best example of Nigerians consuming what they produce?

ნათელი მაგალითია ნიგერიელები როგორ მოიხმარენ იმას რასაც ქმნიან.

What if my roommate knew about my wonderfully ambitious hair braider,

რა იქნებოდა ჩემს მეზობელს სცოდნოდა ჩემს ამბიციურ სტილისტზე,

who has just started her own business selling hair extensions?

რომელმაც საკუთარი ბიზნესი წამოიწყო და თმის დამაგრძელებლებს ყიდის.

Or about the millions of other Nigerians who start businesses and sometimes fail,

ან მილიონობით სხვა ნიგერიელზე, რომლებიც ბიზნესს იწყებენ და ხანდახან არ უმართლებთ,

but continue to nurse ambition?

მაგრამ ამბიციურობას ინარჩუნებენ.

Every time I am home I am confronted

ყოველ ჯერზე, როდესაც სახლში ვარ,

ნიგერიელებისთვის ჩვეული გაღიზიანება მეუფლება

with the usual sources of irritation for most Nigerians:

our failed infrastructure, our failed government,

ჩვენი დანგრეული ინფრასტრუქტურის, უუნარო მთავრობის გამო,

but also by the incredible resilience

მაგრამ საოცარია ის მოქნილობა,

of people who thrive despite the government,

რომელსაც ხალხი ამჟღავნებს, მთავრობის მიუხედავად

rather than because of it.

და არა მისი ხელშეწყობით.

I teach writing workshops in Lagos every summer,

ყოველ ზაფხულს ლაგოსში მხატვრულ წერას ვასწავლი

and it is amazing to me how many people apply,

და საოცარია რამდენ ადამიანს სურს მონაწილეობა,

how many people are eager to write,

რამდენ მათგანს სურს რომ წერდეს,

რომ ისტორიებს გვიზიარებდეს.

to tell stories.

My Nigerian publisher and I have just started a non-profit

ჩემს ნიგერიულ გამომცემლობასთან ერთად ახლახანს არასამთავრობო დავაფუძნე,

called Farafina Trust,

სახელად "Farafina Trust"

და ვგეგმავთ ახალი ბიბლიოთეკები შევქმნათ

and we have big dreams of building libraries

and refurbishing libraries that already exist

ან განვაახლოთ უკვე არსებული.

and providing books for state schools

მოვამარაგოთ სკოლები წიგნებით,

that don't have anything in their libraries,

რომელთაც ცარიელი თაროები აქვთ.

and also of organizing lots and lots of workshops,

ასევე ჩავატაროთ უამრავი სემინარი

in reading and writing,

კითხვასა და წერაზე,

for all the people who are eager to tell our many stories.

მათთვის, ვისაც ჩვენი ისტორიების გაზიარება სურთ.

Stories matter.

ისტორიები მნიშვნელოვანია.

Many stories matter.

ბევრი მათგანია მნიშვნელოვანი.

Stories have been used to dispossess and to malign,

ისტორიებს ღვარძლისა და დაკნინებისთვის იყენებენ,

but stories can also be used to empower and to humanize.

მაგრამ მათი შთაგონებისთვის გამოყენებაც თანაბრად შესაძლებელია.

Stories can break the dignity of a people,

ისტორიებს ადამიანების ღირსების შელახვა შეუძლიათ,

but stories can also repair that broken dignity.

მაგრამ ისინი შელახულ ღირსებასაც აღადგენენ.

The American writer Alice Walker wrote this

ამერიკელი მწერალი, ალის ვოკერი,

მის სამხრეთელ ნათესავებზე წერს, რომლებიც ჩრდილოეთში გადასახლდნენ.

about her Southern relatives who had moved to the North.

ალისმა მათ წიგნი წარუდგინა,

She introduced them to a book about

რომელიც მათ ყოფილ სამხრეთულ ცხოვრებაზეა.

the Southern life that they had left behind.

"They sat around, reading the book themselves,

"წრეზე ისხდნენ, წიგნს კითხულობდნენ,

listening to me read the book, and a kind of paradise was regained."

ან მისმენდნენ როგორ ვუკითხავდი

და თითქოს სამოთხემ დაისადგურა..."

I would like to end with this thought:

მოდით ამით დავასრულებ:

That when we reject the single story,

როდესაც უარს ვეტყვით ცალმხრივ ისტორიებს,

when we realize that there is never a single story

როდესაც გავიაზრებთ, რომ ცალმხრივი ისტორია არ არსებობს,

about any place,

არცერთ ქვეყანაზე,

we regain a kind of paradise.

ერთგვარი სამოთხე დაისადგურებს...

Thank you.

მადლობა!

(Applause)

(აპლოდისმენტები)