Chimamanda Ngozi Adichie: The danger of a single story | TED

Chimamanda Adichie: Tek hikayenin tehlikesi

Çeviri: Ersun Kutlu Gözden geçirme: Ayşe Demirel

I'm a storyteller.

Ben bir hikaye anlatıcısıyım.

And I would like to tell you a few personal stories

Ve, benim tanımımca, "tek hikayenin tehlikesi" hakkında

about what I like to call "the danger of the single story."

size birkaç kişisel hikaye anlatmak istiyorum.

I grew up on a university campus in eastern Nigeria.

Doğu Nijerya'da bir üniversite kampüsünde büyüdüm.

My mother says that I started reading at the age of two,

Annem iki yaşında okumaya başladığımı söylüyor,

although I think four is probably close to the truth.

ama herhalde dört yaşında başlamış olmam daha gerçeğe yakın.

So I was an early reader,

Yani, erken okumaya başladım. Ve okuduklarım

and what I read were British and American children's books.

İngiliz ve Amerikan çocuk kitaplarıydı.

I was also an early writer,

Aynı zamanda erken yazmaya başladım.

and when I began to write, at about the age of seven,

Yaklaşık yedi yaşında,

stories in pencil with crayon illustrations

zavallı annemin okumak zorunda kaldığı,

that my poor mother was obligated to read,

kurşun ve boya kalemleriyle çizilmiş desenlerle bezeli hikayeleri yazmaya başladığımda,

I wrote exactly the kinds of stories I was reading:

okuduğum hikayelerin aynılarını yazıyordum.

All my characters were white and blue-eyed,

Bütün karakterlerim, beyaz tenli ve mavi gözlüydü.

they played in the snow,

Karda oynuyorlardı.

they ate apples,

Elma yiyorlardı.

(Laughter)

(Gülme sesleri)

and they talked a lot about the weather,

Ve hava durumu hakkında çok konuşuyor,

how lovely it was that the sun had come out.

güneşin çıkmış olması ne kadar hoş, diyorlardı.

(Laughter)

(Gülme sesleri)

Now, this despite the fact that I lived in Nigeria.

Halbuki, Nijerya'da yaşıyor olmama rağmen,

I had never been outside Nigeria.

hiç Nijerya'dan dışarı çıkmamıştım.

We didn't have snow, we ate mangoes,

Bizde kar yağmazdı. Biz mango yerdik.

and we never talked about the weather,

Ve hava hakkında hiç konuşmazdık,

because there was no need to.

çünkü gerek yoktu.

My characters also drank a lot of ginger beer,

Karakterlerim fazlasıyla zencefilli bira içerdi,

because the characters in the British books I read

çünkü okuduğum İngiliz kitaplarındaki karakterler de

drank ginger beer.

zencefilli bira içerdi.

Never mind that I had no idea what ginger beer was.

Zencefilli biranın ne olduğu hakkında hiçbir fikrim olmadığı halde.

(Laughter)

(Gülme sesleri)

And for many years afterwards,

Ve sonra yıllarca, zencefilli biranın tadına bakmak için

I would have a desperate desire to taste ginger beer.

içimde dayanılmaz bir arzu besledim.

But that is another story.

Ama bu başka bir hikayedir.

What this demonstrates, I think,

Bence bu, özellikle çocuk iken

is how impressionable and vulnerable we are

bir hikayeden ne kadar etkilenebileceğimizi

in the face of a story,

ve ne kadar zayıf

particularly as children.

kalabilecegimizi gösteriyor.

Because all I had read were books in which characters were foreign,

Okuduğum tüm kitapların

kahramaları yabancı olduğu için,

I had become convinced that books

kitapların hepsinde,

by their very nature had to have foreigners in them

doğal olarak, yabancı kahramanlar olması gerektiğine,

and had to be about things with which I could not personally identify.

ve kendimi kişisel olarak ilişkilendiremeyeceğim

konular hakkında olması gerektiklerine inanmıştım.

Now, things changed when I discovered African books.

Sonra, Afrika kitaplarını keşfedince herşey değişti.

There weren't many of them available,

Onlardan fazla yoktu. Ve, onları bulmak

and they weren't quite as easy to find as the foreign books.

yabancı kitapları bulmak kadar kolay değildi.

Ama, Chinua Achebe ve Camara Laye gibi yazarlar sayesinde

But because of writers like Chinua Achebe and Camara Laye,

I went through a mental shift in my perception of literature.

edebiyatı algılamamda, keskin bir

zihinsel dönüşüm yaşadım.

I realized that people like me,

Benim gibi insanların da;

girls with skin the color of chocolate,

kıvırcık saçlarına at topuzu yapılamayan,

whose kinky hair could not form ponytails,

çikolata renkli deriye sahip kızların da,

could also exist in literature.

edebiyatta yer alabileceğinin farkına vardım.

I started to write about things I recognized.

Aşina olduğum şeyler hakkında yazmaya başladım.

Now, I loved those American and British books I read.

Şimdi, okuduğum o Amerikan ve İngiliz kitaplarını seviyorum.

They stirred my imagination. They opened up new worlds for me.

Hayal gücümü canlandırdılar. Bana yeni dünyaların kapılarını açtılar.

But the unintended consequence

Ama istenmeyen etkileri,

was that I did not know that people like me

benim gibi insanların da edebiyatta yer alabileceğini

could exist in literature.

bilmememe yol açmalarıydı.

So what the discovery of African writers did for me was this:

Yani Afrikalı yazarları keşfetmem bana şunu sağladı:

It saved me from having a single story of what books are.

Kitapların ne olduğu hakkında

tek bir hikayeye sahip olmamı engelledi.

I come from a conventional, middle-class Nigerian family.

Geleneksel, orta sınıf bir Nijeryalı aileden geliyorum.

My father was a professor.

Babam bir profesördü.

My mother was an administrator.

Annem bir idareciydi.

And so we had, as was the norm,

Ve, alışıldık olduğu üzere,

live-in domestic help, who would often come from nearby rural villages.

çoğunlukla yakın çevre köylerden gelen, yardımcılarımız vardı.

So, the year I turned eight, we got a new house boy.

Sekiz yaşıma girdiğimde, yeni bir yardımcı çocuk geldi.

His name was Fide.

Adı Fide idi.

The only thing my mother told us about him was that his family was very poor.

Annemin onun hakkında tek söylediği şey

ailesinin çok fakir olduğuydu.

My mother sent yams and rice, and our old clothes, to his family.

Annem onun ailesine patates, pirinç

ve eski kıyafetlerimizi gönderirdi.

And when I didn't finish my dinner, my mother would say,

Ve annem, akşam yemeğimi bitirmediğim zaman

"Finish your food! Don't you know? People like Fide's family have nothing."

"Yemeğini bitir! Bilmiyor musun? Fide'nin ailesi gibilerin hiçbir şeyleri yok." diyordu.

So I felt enormous pity for Fide's family.

Ben de Fide'nin ailesi için çok acıyordum.

Then one Saturday, we went to his village to visit,

Derken, bir cumartesi, onun köyüne ziyarete gittik.

and his mother showed us a beautifully patterned basket

Ve annesi bize, kardeşinin boyalı palmiye lifinden yaptığı,

made of dyed raffia that his brother had made.

çok güzel desenli bir sepet gösterdi.

I was startled.

İrkilmiştim.

It had not occurred to me that anybody in his family

Onun ailesinden birinin, gerçekten birşey yapmış

could actually make something.

olabileceğini hiç tahmin edemezdim.

All I had heard about them was how poor they were,

Onlar hakkında tüm duyduğum ne kadar fakir olduklarıydı,

so that it had become impossible for me to see them as anything else but poor.

bu yüzden onları fakirlik dışında, başka bir şekilde görmem

imkansız hale gelmişti.

Their poverty was my single story of them.

Fakirlik, onlar hakkındaki tek hikayemdi.

Years later, I thought about this when I left Nigeria

Yıllar sonra, Nijerya'dan ayrılıp, ABD'de üniversiteye gittiğimde

to go to university in the United States.

bunu tekrar düşündüm.

I was 19.

19 yaşındaydım.

My American roommate was shocked by me.

Amerikalı oda arkadaşımı şok etmiştim.

She asked where I had learned to speak English so well,

Bana nerede bu kadar iyi İngilizce öğrendiğimi sorduğunda,

and was confused when I said that Nigeria

Nijerya'nın bir zamanlar resmi dilinin İngilizce olduğunu

happened to have English as its official language.

söylediğimde kafası karışmıştı.

She asked if she could listen to what she called my "tribal music,"

Kabile müziği olarak adlandırdığı şarkılarımızı dinlemek istediğinde ise,

and was consequently very disappointed

ona Mariah Carey kasedimi çaldığımda

when I produced my tape of Mariah Carey.

çok hayal kırıklığına uğramıştı.

(Laughter)

(Gülme sesleri)

She assumed that I did not know how to use a stove.

Fırını nasıl kullanacağımı bimediğimi

zannediyordu.

What struck me was this:

Asıl beni şaşkına çeviren ise, beni daha görmeden önce

She had felt sorry for me even before she saw me.

bana acıma duygusu beslemeseydi.

Her default position toward me, as an African,

Bir Afrikalı olduğumdan, bana karşı ilk tutumu

was a kind of patronizing, well-meaning pity.

hor görme ve küçümsemeydi.

My roommate had a single story of Africa:

Oda arkadaşımın Afrika hakkında tek hikayesi vardı.

a single story of catastrophe.

Tek bir felaket hikayesi.

In this single story,

Bu hikayede, Afrikalıların ona bir şekilde benzer

there was no possibility of Africans being similar to her in any way,

olabileceğine yer yoktu.

no possibility of feelings more complex than pity,

Küçümsemeden daha karmaşık bir duyguya da.

no possibility of a connection as human equals.

Eşit insanlar olarak iletişim kurulabileceğine de.

I must say that before I went to the U.S.,

Söylemeliyim ki, ABD'ye gitmeden önce,

I didn't consciously identify as African.

kendimi bilinçli olarak Afrikalı olarak nitelendirmiyordum.

But in the U.S., whenever Africa came up, people turned to me.

Ama ABD'de, ne zaman Afrika konuşulsa insanlar bana döndüler.

Never mind that I knew nothing about places like Namibia.

Namibya gibi yerler hakkında hiçbir şey bilmesem bile.

But I did come to embrace this new identity,

Ama bu yeni kimliğimi benimsedim.

and in many ways I think of myself now as African.

Birçok yönden kendimi artık Afrikalı olarak görüyorum.

Although I still get quite irritable when Africa is referred to as a country,

Ama, Afrika'dan bir ülke olarak bahsedildiği zaman

hala çok rahatsız oluyorum.

the most recent example being my otherwise wonderful flight

En son örnek, iki gün önce Lagos'tan dönerken,

from Lagos two days ago,

aslında herşeyin çok iyi olduğu,

in which there was an announcement on the Virgin flight

Virgin havayollarına ait uçakta, anons edilen

about the charity work in "India, Africa and other countries."

"Hindistan, Afrika ve diğer ülkelerdeki" yardım kampanyası çağrısıydı.

(Laughter)

(Gülme sesleri)

So, after I had spent some years in the U.S. as an African,

ABD'de bir Afrikalı olarak yıllar geçirdikten sonra,

I began to understand my roommate's response to me.

oda arkadaşımın bana olan tepkisini anlamaya başladım.

If I had not grown up in Nigeria,

Eğer Nijerya'da büyümemiş olsaydım, ve Afrika hakkında tek bildiklerim,

and if all I knew about Africa were from popular images,

popüler resimlerden ibaret olsaydı,

I too would think that Africa was a place of beautiful landscapes,

ben de, Afrika'nın

güzel manzaralar, güzel hayvanlar

beautiful animals,

and incomprehensible people,

ve yıllardır anlamsızca savaşan, fakirlik ve AIDS'den ölen,

fighting senseless wars, dying of poverty and AIDS,

kendileri için konuşmaktan aciz,

unable to speak for themselves

ve nazik beyaz yabancı tarafından

and waiting to be saved by a kind, white foreigner.

kurtarılmayı bekleyen

anlaşılmaz insanların yaşadığı bir yer olduğunu düşünürdüm.

I would see Africans in the same way that I,

Afrikalıları, çocukken Fide'nin ailesini nasıl gördüysem,

as a child, had seen Fide's family.

aynı şekilde görürdüm.

This single story of Africa ultimately comes, I think, from Western literature.

Afrika'nın bu tek hikayesinin, batı edebiyatından geldiğini düşünüyorum.

Now, here is a quote from the writing of a London merchant called John Lok,

Şimdi, 1561 yılında batı Afrika'ya yelken açan,

ve seyahatinin detaylı hikayesini yazan,

who sailed to west Africa in 1561

Londra'lı tüccar John Locke'un yazdıklarından

and kept a fascinating account of his voyage.

bir bölüm aktarmak istiyorum.

After referring to the black Africans as "beasts who have no houses,"

Siyah Afrika'lılardan, "evleri olmayan yaratıklar"

olarak bahsettikten sonra,

he writes, "They are also people without heads,

"Onlar kafaları olmayan,

having their mouth and eyes in their breasts."

ağızları ve gözleri, göğüslerinde olan olan bir halk" diye yazıyor.

Now, I've laughed every time I've read this.

Ne zaman okusam buna çok gülüyorum.

And one must admire the imagination of John Lok.

Ve bence John Locke'un hayalgücü takdir edilmeli.

But what is important about his writing

Ama bu yazı hakkında asıl önemli olan,

is that it represents the beginning

Afrika hikayelerinin, batı dünyasında anlatılma tarzına

of a tradition of telling African stories in the West:

başlangıç oluşturmasıdır.

A tradition of Sub-Saharan Africa as a place of negatives,

Sahraaltı Afrika'nın olumsuzluklarla dolu,

of difference, of darkness,

farklı, karanlık,

of people who, in the words of the wonderful poet Rudyard Kipling,

ünlü şair Rudyard Kipling'in sözleriyle,

"yarı şeytan, yarı çocuk" insanların yaşadığı

are "half devil, half child."

bir yer olduğuna dair anlatım geleneği.

And so, I began to realize that my American roommate

Ve böylece, Amerikalı oda arkadaşımın, hayatı boyunca

must have throughout her life

bu tek hikayenin değişik türlerini

seen and heard different versions of this single story,

gördüğünü ve duyduğunu

anlamaya başladım.

as had a professor,

Bir zamanlar bir profesörün,

who once told me that my novel was not "authentically African."

romanımın "otantik Afrika"yı yansıtmadığını söylemesi gibi.

Now, I was quite willing to contend

Romanım hakkında, bazı şeylerin yerinde olmadığını,

that there were a number of things wrong with the novel,

rahatlıkla ileri sürebilirim,

that it had failed in a number of places,

bazı yerlerinin başarısız olduğunu da.

but I had not quite imagined that it had failed

Fakat, otantik Afrika denilen kavramı yansıtmakta

at achieving something called African authenticity.

başarısız olduğunu hiç düşünmemiştim.

In fact, I did not know what African authenticity was.

Aslında, otantik Afrika'nın ne olduğunu da

bilmiyordum.

The professor told me that my characters were too much like him,

Profesör, romandaki karakterlerin

fazlasıyla kendisi gibi,

an educated and middle-class man.

eğitimli ve orta sınıf insanlar olduğunu söylemişti.

My characters drove cars.

Karakterlerim araba kullanıyordu.

They were not starving.

Açlık çekmiyorlardı.

Therefore they were not authentically African.

Bu yüzden otantik Afrikalı olamazlardı.

But I must quickly add that I too am just as guilty

Ama hemen eklemeliyim ki, ben de tek hikaye konusunda

in the question of the single story.

en az o kadar suçluyum.

A few years ago, I visited Mexico from the U.S.

Birkaç yıl önce, ABD'den Meksika'ya gittim.

The political climate in the U.S. at the time was tense,

O zamanlar, ABD'de politik hava oldukça gergindi.

and there were debates going on about immigration.

Göçmenler hakkında tartışmalar devam ediyordu.

And, as often happens in America,

Ve, Amerika'da alışıldık olduğu üzere,

immigration became synonymous with Mexicans.

göçmenler, Meksikalılarla eş anlamlıydı.

There were endless stories of Mexicans

Meksikalılar hakkında,

as people who were fleecing the healthcare system,

sağlık sistemini sömüren,

sınırdan kaçak geçen,

sneaking across the border,

veya sınırda tutuklanan insanlar olarak

being arrested at the border, that sort of thing.

sonu gelmeyen hikayeler vardı.

I remember walking around on my first day in Guadalajara,

Guadalajara'daki ilk günümde, etrafta dolaşırken

watching the people going to work,

işlerine giden, pazar yerinde tortilla saran,

rolling up tortillas in the marketplace,

sigara içen, gülüşen,

smoking, laughing.

insanları gördüğümü hatırlıyorum.

I remember first feeling slight surprise.

Önce biraz şaşırdığımı hatırlıyorum.

And then, I was overwhelmed with shame.

Ve sonra, utanç içinde kaldığımı.

I realized that I had been so immersed in the media coverage of Mexicans

Meksikalılar hakkındaki medya haberlerine

o kadar dalıp gitmiştim ki,

that they had become one thing in my mind,

kafamda tek bir simge halini almışlardı;

the abject immigrant.

sefil göçmen.

I had bought into the single story of Mexicans

Meksikalılar hakkındaki bu tek hikayeye inanmıştım,

and I could not have been more ashamed of myself.

ve kendimden daha fazla utanç duyamazdım.

So that is how to create a single story,

İşte tek hikaye böyle yaratılır,

show a people as one thing,

insanlara bir şey,

as only one thing,

sadece tek bir şey gibi gösterilir,

over and over again,

tekrar ve tekrar,

and that is what they become.

ve sonunda o olur.

It is impossible to talk about the single story

Tek hikayeden söz ederken,

without talking about power.

güç hakkında konuşmamak mümkün değildir.

There is a word, an Igbo word,

Igbo dilinde bir kelime var,

that I think about whenever I think about the power structures of the world,

dünyadaki güç dengelerini düşündüğümde,

hep aklıma gelen bir kelime; "nkali".

and it is "nkali."

It's a noun that loosely translates to "to be greater than another."

Bu bir isim ve yaklaşık çevirisi,

"bir başkasından daha güçlü olmak".

Like our economic and political worlds,

Ekonomik ve politik dünyalarımız gibi,

stories too are defined by the principle of nkali:

öyküler de,

nkali prensibi üzerine kurulu.

How they are told, who tells them,

Nasıl anlatıldığı, kimin anlattığı,

when they're told, how many stories are told,

ne zaman anlatıldığı, kaç hikayenin anlatıldığı,

are really dependent on power.

gerçekten güç ile bağlantılı.

Power is the ability not just to tell the story of another person,

Güç, sadece başka birinin hikayesini anlatabilme değil,

but to make it the definitive story of that person.

aynı zamanda bu hikayeyi kişinin tek hikayesi haline getirme yetisi.

The Palestinian poet Mourid Barghouti writes

Filistinli şair Mourid Barghouti diyor ki,

that if you want to dispossess a people,

eğer birilerini kötülemek istiyorsanız,

the simplest way to do it is to tell their story

en kolay yöntem, onların hikayesini,

and to start with, "secondly."

"ikinci" aşamasından başlayarak anlatmak.

Start the story with the arrows of the Native Americans,

Hikayeye, İngilizlerin gelişiyle değil,

and not with the arrival of the British,

Amerikan yerlilerinin oklarıyla başlarsanız,

and you have an entirely different story.

tamamen farklı bir hikayeniz olur.

Start the story with the failure of the African state,

Hikayeye,

Afrika'daki devletlerin kolonilerden ortaya çıkışı ile değil,

and not with the colonial creation of the African state,

başarısız yönetimleriyle başlayın,

and you have an entirely different story.

ve tamamen farklı bir öykünüz olsun.

I recently spoke at a university

Geçenlerde, bir üniversitede konuşmamda,

where a student told me that it was such a shame

öğrencilerden biri,

Nijeryalı erkeklerin,

that Nigerian men were physical abusers

romanımdaki erkek karakteri gibi fiziksel şiddetten hoşlanmalarının

like the father character in my novel.

üzüntü verici olduğunu söylemişti.

I told him that I had just read a novel called "American Psycho" --

Ona, geçenlerde,

"Amerikan Sapığı" adlı bir roman okuduğumu söyledim.

(Laughter)

(Gülme sesleri)

-- and that it was such a shame

- genç Amerikalıların seri katiller oluşu

that young Americans were serial murderers.

ne kadar da üzüntü vericiydi.

(Laughter)

(Gülme sesleri)

(Applause)

(Alkış sesleri)

Now, obviously I said this in a fit of mild irritation.

Bunu, tabi ki, biraz rahatsız olduğumdan söylemiştim.

(Laughter)

(Gülme sesleri)

But it would never have occurred to me to think

İçindeki karakteri seri katil olan

that just because I had read a novel in which a character was a serial killer

bir roman okuduğumdan ötürü,

onun tüm Amerikalıları temsil eden

that he was somehow representative of all Americans.

birisi olduğunu

hiçbir zaman aklımdan geçirmemiştim.

This is not because I am a better person than that student,

Gerçek şu ki, o öğrenciden daha iyi bir insan olduğum için değil,

but because of America's cultural and economic power,

ama, Amerika'nın kültürel ve ekonomik gücünden dolayı,

I had many stories of America.

Amerika hakkında birçok hikaye okumuştum.

I had read Tyler and Updike and Steinbeck and Gaitskill.

Tyler, Updike, Steinbeck ve Gaitskill gibi yazarları okudum.

I did not have a single story of America.

Amerika hakkında tek bir hikayem olmadı.

When I learned, some years ago,

Yıllar önce, yazarların başarılı olmak için

that writers were expected to have had really unhappy childhoods

mutsuz çocukluk dönemleri

to be successful,

geçirmiş olmaları beklendiğini öğrendiğimde,

I began to think about how I could invent horrible things my parents had done to me.

anne babamın bana yaptığı korkunç şeyleri

nasıl uydurabileceğimi düşünmeye başladım.

(Laughter)

(Gülme sesleri)

But the truth is that I had a very happy childhood,

Ama, asıl gerçek, mutluluk ve sevgi ile dolu,

full of laughter and love, in a very close-knit family.

birbirine yakından bağlı bir ailede, çok güzel bir çocukluk geçirdiğimdi.

But I also had grandfathers who died in refugee camps.

Ama, aynı zamanda, mülteci kamplarında ölen dedelerim vardı.

My cousin Polle died because he could not get adequate healthcare.

Kuzenim Polle, yeterli sağlık hizmeti alamadığı için öldü.

One of my closest friends, Okoloma, died in a plane crash

En yakın arkadaşlarımdan biri Okoloma, bir uçak kazasında öldü,

because our fire trucks did not have water.

çünkü itfaiye araçlarımızda su yoktu.

I grew up under repressive military governments

Eğitime önem vermeyen,

that devalued education,

baskıcı askeri yönetimler döneminde büyüdüm,

so that sometimes, my parents were not paid their salaries.

öyle ki, bazen anne ve babamın maaşları ödenmezdi.

And so, as a child, I saw jam disappear from the breakfast table,

Ve öyle ki, çocukken, reçelin kahvaltı soframızdan yok olduğunu gördüm,

then margarine disappeared,

sonra margarin yok oldu,

then bread became too expensive,

sonra ekmek çok pahalı oldu,

then milk became rationed.

sonra süt karneye bağlandı.

And most of all, a kind of normalized political fear

Ve herşeyden öte, bir şekilde alıştığımız politik korku,

invaded our lives.

hayatlarımızı sardı.

All of these stories make me who I am.

Bütün bu hikayeler, beni ben yapıyor.

But to insist on only these negative stories

Fakat sadece bu olumsuz hikayelere odaklanmak

is to flatten my experience

tecrübelerimi donuklaştırmak,

and to overlook the many other stories that formed me.

ve beni oluşturan bir çok başka hikayeyi,

gözardı etmek olur.

The single story creates stereotypes,

Tek hikaye kalıplaşmış kimlikler yaratır.

and the problem with stereotypes is not that they are untrue,

Kalıplaşmış kimlikler ile ilgili sorun ise,

doğru olmadıkları değil,

but that they are incomplete.

ama aslında eksik olduklarıdır.

They make one story become the only story.

Bir hikayeyi, tek hikaye haline getirirler.

Of course, Africa is a continent full of catastrophes:

Elbette, Afrika felaketlerle dolu bir kıtadır.

There are immense ones, such as the horrific rapes in Congo

Çok büyükleri yaşanmıştır, örneğin Kongo'da yaşanan korkunç tecavüzler.

and depressing ones,

Ve karartıcı olanlar, örneğin Nijerya'da

such as the fact that 5,000 people apply for one job vacancy in Nigeria.

bir iş pozisyonu için 5000 kişinin başvurması gerçeği gibi.

But there are other stories that are not about catastrophe,

Ama felaket ile ilgili olmayan hikayeler de var.

and it is very important, it is just as important, to talk about them.

Ve bunlar hakkında konuşmak, en az diğerlerini konuşmak kadar önemli.

I've always felt that it is impossible

Her zaman düşünmüşümdür ki,

to engage properly with a place or a person

bir kişi veya yer hakkında tüm hikayeleri incelemeden

without engaging with all of the stories of that place and that person.

o kişi veya yeri algılamak mümkün değildir.

The consequence of the single story is this:

Tek hikayenin sonucu şudur:

It robs people of dignity.

Kişilerin saygınlığını ve itibarını yok eder.

It makes our recognition of our equal humanity difficult.

Tüm insanların eşit olduğuna inanmamızı zorlaştırır.

It emphasizes how we are different rather than how we are similar.

Birbirimize ne kadar benzer olduğumuzdan ziyade,

ne kadar farklı olduğumuzu vurgular.

So what if before my Mexican trip,

Eğer Meksika seyahatimden önce,

I had followed the immigration debate from both sides,

ABD ve Meksika arasında süregelen,

the U.S. and the Mexican?

göç tartışmalarını iki taraftan da takip etmiş olsaydım ne olurdu?

What if my mother had told us that Fide's family was poor

Annem bize Fide'nin ailesinin fakir olduğu kadar,

and hardworking?

çalışkan da olduğu söyleseydi ne olurdu?

What if we had an African television network

Afrika'ya ait farklı hikayeleri tüm dünyaya yayınlayan,

that broadcast diverse African stories all over the world?

bir Afrika televizyon kanalı olsaydı ne olurdu?

What the Nigerian writer Chinua Achebe calls "a balance of stories."

Nijerya'lı yazar Chinua Achebe'nin

"hikayelerin dengesi" diye tanımladığı gibi.

What if my roommate knew about my Nigerian publisher,

Eğer oda arkadaşım, Nijeryalı yayıncım,

Muhtar Bakare,

Mukta Bakaray hakkında fikir sahibi olsaydı,

a remarkable man who left his job in a bank

ve bankacılığı bırakıp, rüyasını gerçekleştirmek için,

to follow his dream and start a publishing house?

bir yayınevi kuran sıradışı bir adam olduğunu bilseydi ne olurdu?

Now, the conventional wisdom was that Nigerians don't read literature.

Genel kanı Nijeryalıların edebiyat okumadığı yönündedir.

He disagreed.

O buna katılmıyordu.

He felt that people who could read, would read,

Eğer edebiyatı onların ulaşabilecekleri konuma getirebilirse,

if you made literature affordable and available to them.

okumayı bilenlerin, okuyacaklarına inanıyordu.

Shortly after he published my first novel,

İlk romanımı yayınladıktan kısa bir süre sonra,

I went to a TV station in Lagos to do an interview,

röportaj için Lagos'ta bir TV kanalına konuk oldum.

and a woman who worked there as a messenger came up to me and said,

Orada bir hizmetli olarak çalışan bir kadın yanıma gelerek dedi ki,

"I really liked your novel. I didn't like the ending.

"Romanınızı gerçekten beğendim. Sonunu beğenmedim.

Now, you must write a sequel, and this is what will happen ..."

Şimdi bir devam yazmanız gerekiyor, ve işte olacaklar da bunlar..."

(Laughter)

(Gülme sesleri)

And she went on to tell me what to write in the sequel.

Ve, bana devam romanımda neler yazmamı anlatmaya başladı.

I was not only charmed, I was very moved.

Sadece büyülenmemiştim, aynı zamanda çok heyecanlanmıştım.

Here was a woman, part of the ordinary masses of Nigerians,

Orada, Nijeryalı sıradan çoğunluktan,

who were not supposed to be readers.

okuyucu olacağı düşünülmeyen bir kadın vardı.

She had not only read the book,

Kitabı sadece okumakla kalmamış, aynı zamanda onu sahiplenmişti

but she had taken ownership of it

ve bana devamında ne yazacağımı söylerken,

and felt justified in telling me what to write in the sequel.

kendini ispat etmiş hissediyordu.

Now, what if my roommate knew about my friend Funmi Iyanda,

Şimdi, eğer oda arkadaşım, Lagos'ta bir TV programı sunan,

a fearless woman who hosts a TV show in Lagos,

ve kendini unutmayı tercih ettiğimiz hikayeleri anlatmaya adamış,

and is determined to tell the stories that we prefer to forget?

korkusuz bir kadın olan arkadaşım Fumi Onda'yı tanısaydı ne olurdu?

What if my roommate knew about the heart procedure

Eğer oda arkadaşım, geçen hafta Lagos hastanesinde

that was performed in the Lagos hospital last week?

gerçekleştirilen kalp operasyonunu bilseydi ne olurdu?

What if my roommate knew about contemporary Nigerian music,

Eğer oda arkadaşım çağdaş Nijerya müziğini tanısaydı?

talented people singing in English and Pidgin,

İngilizce ve Pidgin dilinde,

and Igbo and Yoruba and Ijo,

Igbo ve Yoruba ve Ijo dilinde,

mixing influences from Jay-Z to Fela

Jay-Z den Fela'ya, Bob Marley'den kendi büyükbabalarına kadar,

to Bob Marley to their grandfathers.

farklı yorumları harmanlayan yetenekleri tanısaydı.

What if my roommate knew about the female lawyer

Ya eğer, oda arkadaşım, yakın zamanda Nijerya mahkemesine giderek,

who recently went to court in Nigeria to challenge a ridiculous law

pasaportlarını yenilemek isteyen kadınların

kocalarının onayını almasını gerektiren

that required women to get their husband's consent

gülünç bir kanunu

before renewing their passports?

kaldırmaya çalışan genç avukatı tanısaydı ne olurdu?

What if my roommate knew about Nollywood,

Eğer oda arkadaşım, büyük teknik zorluklara rağmen,

full of innovative people making films despite great technical odds,

film çeken yaratıcı insanlarla dolu, Nollywood'u bilseydi ne olurdu?

films so popular

Öyle popüler filmler ki,

that they really are the best example of Nigerians consuming what they produce?

Nijeryalıların kendi ürettiklerini kendilerinin tüketmesinin

gerçekten en iyi örnekleri.

What if my roommate knew about my wonderfully ambitious hair braider,

Eğer oda arkadaşım, yakın zamanda kendine yapma saç satma işini kuran,

who has just started her own business selling hair extensions?

hırslı muhteşem saç örgücümü tanısaydı ne olurdu?

Or about the millions of other Nigerians who start businesses and sometimes fail,

Ya da, kendi işlerini kuran, bazen başarısız olan,

fakat hırslarından bir şey kaybetmeyen,

but continue to nurse ambition?

milyonlarca Nijeryalıdan haberi olsaydı?

Every time I am home I am confronted

Ne zaman vatanıma gelsem, çoğu Nijeryalının

with the usual sources of irritation for most Nigerians:

rahatsızlık kaynağı olan sorunlarla yüzyüze gelirim:

our failed infrastructure, our failed government,

bozuk altyapımız, başarısız hükümetimiz.

but also by the incredible resilience

Ama aynı zamanda, hükümet yüzünden değil,

of people who thrive despite the government,

fakat hükümete rağmen,

rather than because of it.

çabalayan insanların inanılmaz esnekliği.

I teach writing workshops in Lagos every summer,

Her yaz, Lagos'ta, yazarlık seminerleri veriyorum.

and it is amazing to me how many people apply,

Ve, ne kadar çok insanın başvurduğu,

how many people are eager to write,

ne kadar insanın yazmaya ve hikaye anlatmaya istekli olduğu,

to tell stories.

bana hayret veriyor.

My Nigerian publisher and I have just started a non-profit

Nijeryalı yayıncım ve ben, yakın zamanda, Farafina Trust adında

called Farafina Trust,

kar amacı olmayan bir şirket kurduk.

and we have big dreams of building libraries

Ve kütüphaneler kurmak,

and refurbishing libraries that already exist

varolan kütüphaneleri yenilemek,

and providing books for state schools

kütüphanelerinde hiç kitap olmayan

that don't have anything in their libraries,

devlet okullarına kitaplar temin etmek,

and also of organizing lots and lots of workshops,

ve okuma-yazma konusunda çok ama bir çok seminer

in reading and writing,

düzenleme konusunda büyük hayallerimiz var.

for all the people who are eager to tell our many stories.

Birçok hikayemizi anlatmaya gönüllü olan insanlar için.

Stories matter.

Hikayeler önemlidir.

Many stories matter.

Birçok hikaye önemlidir.

Stories have been used to dispossess and to malign,

Hikayeler mahrum etmek ve kötülemek için kullanıldı,

but stories can also be used to empower and to humanize.

Ama hikayeler güçlendirmek ve insancıllaştırmak için de kullanılabilir.

Stories can break the dignity of a people,

Hikayeler insanların saygınlığını kırabilir,

but stories can also repair that broken dignity.

Ama hikayeler aynı zamanda kırılan saygınlığı onarabilir.

The American writer Alice Walker wrote this

Amerikalı yazar Alice Walker,

about her Southern relatives who had moved to the North.

kuzeye göç etmiş olan,

güneyli akrabaları hakkında şunu yazmış.

She introduced them to a book about

Onları, geride bıraktıkları güneyli hayatı konusunda,

the Southern life that they had left behind.

bir kitapla tanıştırmış.

"They sat around, reading the book themselves,

"Etrafımda oturdular, kitabı kendileri okuyorlar,

listening to me read the book, and a kind of paradise was regained."

beni okurken dinliyorlardı, ve bir çeşit cennet geri gelmişti."

I would like to end with this thought:

Şu düşünceyle bitirmek istiyorum:

That when we reject the single story,

Tek hikayeyi reddettiğimiz zaman,

when we realize that there is never a single story

bir yer hakkında, hiç bir zaman tek bir hikaye olmadığını,

about any place,

farkettiğimiz zaman,

we regain a kind of paradise.

bir çeşit cennet geri gelir.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkışlar)