5 ways to listen better | Julian Treasure | TED

Аудармашы: Darkhan Sakenov Редактор: Sandibek Rysbay

We are losing our listening.

Ттыңдау қабілетіміз төмендеп барады.

We spend roughly 60 percent of our communication time listening,

Сөйлесудің 60 пайызы тыңдаумен өтеді,

but we're not very good at it.

бірақ оның өзі қолымыздан келмейді.

We retain just 25 percent of what we hear.

Естігенде тек 25 пайызын есте сақтаймыз.

Now -- not you, not this talk,

Дәл қазір және сізге қатысты емес шығар,

but that is generally true.

бірақ бұл - дәлелденген ақпарат.

(Laughter)

Тыңдауға қатысты "дыбыс мағына жасайды"

Let's define listening as making meaning from sound.

деген анықтаманы қарастырып көрейік.

It's a mental process,

Бұл - ақыл-ой және

and it's a process of extraction.

нәтиже шығару процесі.

Бұған қатысты қызықты әдістер бар.

We use some pretty cool techniques to do this.

Оның бірі - үлгіні тану.

One of them is pattern recognition.

(Көпшілік шуы) Осы ған ұқсас кеште

(Crowd noises) So in a cocktail party like this,

if I say, "David, Sara, pay attention" -- some of you just sat up.

"Дэвид, Сара, тыңдаңдаршы" деп айтсам,

кейбіреуіңіз назар аударуыңыз мүмкін.

We recognize patterns to distinguish noise from signal,

Біз үлгіні тану үшін

сигналдан шуылды ажыратамыз,

and especially our name.

әсіресе, адам есімдерін бірден танимыз.

Differencing is another technique we use.

Біз қолдана алатын келесі әдіс - ажырату.

If I left this pink noise on for more than a couple of minutes,

Егер осы шу белгілі уақыт қосылып тұрса,

(Pink noise) you would literally cease to hear it.

2 минуттан кейін шу сізге естілмей қалады.

яғни, айырмашылықты ажырата бастаймыз,

We listen to differences; we discount sounds that remain the same.

ұқсас дыбыстарды қалдырып кетеміз.

Келесі мәселе, бізде көптеген сүзгі түрлері бар.

And then there is a whole range of filters.

Бұл сүзгілер бізге қажетсіз дыбыстарды жөндейді

These filters take us from all sound

down to what we pay attention to.

[мәдениет, тіл, құндылық, ұстаным, дәмелену]

Most people are entirely unconscious of these filters.

Көп адам бұл сүзгілер туралы

ештеңе білмейді.

But they actually create our reality in a way,

Олар белгілі бір дәрежеде біздің шынайы өмірді қалыптастырады,

because they tell us what we're paying attention to right now.

себебі, сүзгілер - неге назар аударып отырғанымызды көрсетеді.

I'll give you one example of that.

Бір мысал келтірейін:

Intention is very important in sound, in listening.

Дыбыс үшін және тыңдау барысында, ынта - маңызды роль атқарады.

When I married my wife,

Үйленгеннен кейін,

I promised her I would listen to her every day

әйеліме оны алғаш тыңдаған сияқты

as if for the first time.

өмір бойы тыңдап өтемін деп уәде бердім.

Ал, қазір бұл уәде орындалмайтын деңгейге жетті.

Now that's something I fall short of on a daily basis.

(Күлкі)

(Laughter)

But it's a great intention to have in a relationship.

Дегенмен, қарым-қатынас құру үшін - керемет талпыныс болды.

(Laughter)

Мұнымен әлі біткен жоқ.

But that's not all.

Дыбыс - бізге кеңістік пен уақытта бағыт-бағдар көрсетеді.

Sound places us in space and in time.

Дәл қазір осы бөлмеде көзіңізді жұмсаңыз

If you close your eyes right now in this room,

you're aware of the size of the room

реверберация және

шағылысқан дыбыс арқылы

from the reverberation and the bouncing of the sound off the surfaces;

бөлменің көлемін елестетесіз.

you're aware of how many people are around you,

Қанша адам отырғанын біле аласыз,

Оған себепші - қабылдап отырған әлсіз дыбыстар.

because of the micro-noises you're receiving.

And sound places us in time as well,

Дыбыс бізді уақыт ішінде бағыттайды,

because sound always has time embedded in it.

өйткені, дыбыс әрқашан

өз ішіне уақытты кірістіреді.

In fact, I would suggest that our listening is the main way

Жалпы, менің ойымша, тыңдау қабілеті,

that we experience the flow of time

уақыт ағынын сезуге көмектесетін

from past to future.

жалғыз әдіс.

"Үн - уақыт пен мағынадан тұрады.

So, "Sonority is time and meaning" -- a great quote.

Басында біздің тыңдау қабілетіміз төмендеп барады деп айттым.

I said at the beginning, we're losing our listening.

Оны неліктен айттым деп ойлайсыз?

Why did I say that?

Well, there are a lot of reasons for this.

Бұған бірнеше себеп бар.

First of all, we invented ways of recording --

Біріншіден, сақтау тәсілін ойлап таптық:

хат жазу, аудио жазба,

first writing, then audio recording and now video recording as well.

қазір тіпті бейнежазба да бар.

The premium on accurate and careful listening has simply disappeared.

Нақты және мұқият тыңдау

қажеттілікті талап етпейтін болды.

Secondly, the world is now so noisy,

Екіншіден, әлем түрлі шуға толы

(Noise) with this cacophony going on visually and auditorily,

(Шу) мына жағымсыз дыбыстар мен

визуалды бытыраңқылық арасында,

it's just hard to listen;

дұрыс тыңдай алу қиынға соғып тұр,

it's tiring to listen.

тіпті, шаршатып жібереді. Бірақ,

Many people take refuge in headphones,

Көп адам құлақаспапқа жүгінеді,

but they turn big, public spaces like this,

олар осындай үлкен қоғамдық жерлерді,

shared soundscapes,

дыбыс кеңістіктерін,

into millions of tiny, little personal sound bubbles.

миллиондаған кішкентай дыбыс көпіршіктеріне бөліп жатыр.

In this scenario, nobody's listening to anybody.

Осылай жалғасатын болса, адамдар бір-бірін тыңдаудан қалады.

Біз сабырсыз болып барамыз.

We're becoming impatient.

Шешендік өнерді қажет деп таппаймыз,

We don't want oratory anymore; we want sound bites.

оның орнына дыбыс үзінділерін қалаймыз.

And the art of conversation is being replaced -- dangerously, I think --

Менің ойымша сөйлесу қабілеті

жеке бродкаст жасаумен

by personal broadcasting.

ығысып барады және ол - біз үшін қауіпті.

I don't know how much listening there is in this conversation,

Бүгінгі сөйлесу барысында қанша тыңдау бар екенін білмедім

бірақ, бұндай жағдай - өте жиі кездеседі,

which is sadly very common, especially in the UK.

әсіресе Ұлыбриятанияда.

We're becoming desensitized.

Біз зейінсіз болып барамыз.

Our media have to scream at us with these kinds of headlines

Медиа біздің назарымызды өзіне қарату үшін,

in order to get our attention.

осындай тақырып пен айқайлауға мәжбүр.

And that means it's harder for us to pay attention

Бұл біз үшін өз кезегінде,

тыныш, нәзік, ұстамды ақпаратты,

to the quiet, the subtle, the understated.

қабылдау қиындап бара жатқанын аңғартады.

This is a serious problem that we're losing our listening.

Тыңдау қабілетінің төмендеуі - маңызды проблема.

This is not trivial,

Бұл немқұрайлы қарайтын жайт емес.

because listening is our access to understanding.

Өйткені, тыңдау - түсінудің басты кілті.

Дұрыс тыңдай білу әрқашан ақпаратты түсінуге алып келеді.

Conscious listening always creates understanding,

and only without conscious listening

Тек дұрыс тыңдай алмағандықтан

can these things happen.

осындай жағдайлар орын алады.

A world where we don't listen to each other at all

Егер бір-бірімізді дұрыс тыңдай алмасақ,

мына әлем қорқынышты жерге айналып кетеді.

is a very scary place indeed.

Сонымен, мен сіздермен пайдалы және

So I'd like to share with you five simple exercises,

сіздің тыңдау қабілетіңізді арттыратын

tools you can take away with you,

бес қарапайым әдіспен бөліскім келіп тұр.

to improve your own conscious listening.

Сіздерге қажет пе?

Would you like that?

Audience: Yes!

(Көрермендер: Иә) Жақсы.

Good. The first one is silence.

Біріншісі - тыныштық.

Just three minutes a day of silence is a wonderful exercise

күніне үш минут ішінде

тыңдау қабілетін емдеу үшін үшін,

to reset your ears and to recalibrate,

таптырмас жаттығу және нәтижесінде

so that you can hear the quiet again.

қайтадан тыныш дыбыстарды ести аласыз.

Мүлде тыныш жер таба алмасаңыз,

If you can't get absolute silence,

go for quiet, that's absolutely fine.

жай ғана тыныш болса да жақсы.

Second, I call this "the mixer."

жай ғана тыныш болса да жақсы.

(Noise) So even if you're in a noisy environment like this --

(Шу) Егер сіз осындай шулы ортада болсаңыз

негізі, біз күнде осындай жерде уақыт өткіземіз

and we all spend a lot of time in places like this --

listen in the coffee bar to how many channels of sound can I hear?

кафенің ішінде назар аударып көріңіз,

дыбыстың қанша арнасын естіп тұрсыз?

How many individual channels in that mix am I listening to?

Миксер шығарып жатқан дыбыстың қанша арнасын естіп тұрсыз?

You can do it in a beautiful place as well, like in a lake.

Жаттығуды әдемі жерде жасауға болады, мысалы, көлдің жағасында.

Қанша құстың дауысын естіп тұрмын?

How many birds am I hearing?

Where are they? Where are those ripples?

Олар қайда тұр? Бұл қандай үн болды екен?

It's a great exercise for improving the quality of your listening.

Бұл тыңдау сапасын арттыруға арналған

керемет жаттығу.

Third, this exercise I call "savoring," and this is a beautiful exercise.

Үшіншісін мен рахаттану деп атаймын,

бұл - өте әдемі жаттығу.

It's about enjoying mundane sounds.

Күнделікті дыбыстардан рахаттану.

This, for example, is my tumble dryer.

Мысалға: бұл дыбыс кептіргіште.

(Dryer)

(Кептіргіш) Бұл- вальс.

It's a waltz -- one, two, three; one, two, three; one, two, three.

Бір, екі, үш. БІр, екі, үш. Бір, екі, үш.

Мен бұл дыбысты жақсы көремін.

I love it!

Or just try this one on for size.

Немесе мына дыбысты сезіп көріңіз.

(Coffee grinder)

(Кофе майдалағыш)

Wow!

Мәссаған!

So, mundane sounds can be really interesting --

Күнделікті дыбыстар өте қызықты.

if you pay attention.

Мен мұны көрінбейтін хор деп атаймын.

I call that the "hidden choir" -- it's around us all the time.

Ол әрқашан біздің қасымызда.

Келесі жаттығу

The next exercise is probably the most important of all of these,

қалған жаттығулырдың ішінде ең маңыздысы,

егер тек біреуін таңдайтын болсаңыз.

if you just take one thing away.

This is listening positions --

Бұл - тыңдау позициясы:

the idea that you can move your listening position

басты идея - тыңдау позициясын тыңдап тұрғанның

өзіңізге қолайлысына өзгерте аласыз.

to what's appropriate to what you're listening to.

Бұл - сүзгілермен ойнай білу деген сөз.

This is playing with those filters.

Басында сүзгілер туралы айтып едім ғой?

Remember I gave you those filters?

Сүзгі туралы өзге бағыттарда жылжуы үшін

It's starting to play with them as levers,

тетік ретінде қолданса болады.

to get conscious about them and to move to different places.

Қолданатын тыңдау позициясының түрлері.

These are just some of the listening positions,

немесе позиция дәрежесі деп атасақ болады.

or scales of listening positions, that you can use.

There are many.

Олар өте көп.

Have fun with that. It's very exciting.

Олар көңілді және қызықты.

And finally, an acronym.

Соңғысы - акроним.

You can use this in listening, in communication.

Сіз бұл жаттығуды тыңдауда және сөйлесуде қолдансаңыз болады.

If you're in any one of those roles --

Егер сіз мына рөлдің бірінде болсаңыз,

and I think that probably is everybody who's listening to this talk --

меніңше осы баяндаманы тыңдап отырған бәрі —

the acronym is RASA,

акроним мынадай: RASA,

which is the Sanskrit word for "juice" or "essence."

санскрит сөзі,

"шәрбат" немесе "мән" дегенді білдіреді.

And RASA stands for "Receive," which means pay attention to the person;

RASA мағынасы: Receive - "Қабылдау",

яғни сөйлесушіге назар аудару,

Appreciate - "Ризашылығыңызды" білдіру:

"Appreciate," making little noises like "hmm," "oh," "OK";

"хмм", "о", "түсіндім" деу арқылы;

"Summarize" -- the word "so" is very important in communication;

Summarize - "түйіндеу", "жақсы" сұқбаттасқанда өте маңызды сөз;

Ask - "сұрау", нәтижесінде сұрақ қойыңыз.

and "Ask," ask questions afterwards.

Now sound is my passion, it's my life.

Дауыс - бұл менің құмарым және өмірім.

I wrote a whole book about it. So I live to listen.

Бұл туралы тұтас бір кітап жаздым. Тыңдау үшін өмір сүрем.

Көп адамнан бұны талап ету мүмкін емес.

That's too much to ask for most people.

Бірақ барлық адамның

But I believe that every human being needs to listen consciously

ықыласпен тыңдау қажеттілігіне сенемін,

in order to live fully --

рахаттанып өмір сүруі үшін,

уақыт пен кеңістік арқылы

connected in space and in time to the physical world around us,

айналамыздағы физикалық әлеммен байланыса,

connected in understanding to each other,

бір-бірімізді түсіне отырып өмір сүру үшін,

рухани байланысты айтпағанда.

not to mention spiritually connected,

Себебі маған таныс әрбір рухани байланыстың

because every spiritual path I know of has listening and contemplation

негізінде

тыңдау мен пайымдау жатыр.

at its heart.

That's why we need to teach listening in our schools as a skill.

Сол себепті бізге

тыңдау қабілетін мектепте

маңызды сабақ ретінде оқыту керек.

Why is it not taught? It's crazy.

Не үшін оқытпайды? Ақылға сыймайды.

Егер біз бұны мектепте оқыта алсақ,

And if we can teach listening in our schools,

we can take our listening off that slippery slope

астарлап сөйлеген сөздердің барлығын толық түсінер едік,

to that dangerous, scary world that I talked about,

бағана айтқан қатігез қорқынышты өмір күтіп тұр десе,

and move it to a place where everybody is consciously listening all the time,

барлығы ниет қойып тыңдар еді,

or at least capable of doing it.

немесе тырысар еді.

Now, I don't know how to do that,

Бұның жауабы мен шешімін білмеймін,

but this is TED,

бірақ бұл - TED,

and I think the TED community is capable of anything.

TED қауымы барлық жауабын біледі деп сенемін.

So I invite you to connect with me, connect with each other,

Сонымен, сіздерді арамыздағы байланыстарды құруға шақырамын,

take this mission out.

мақсат қойып, тыңдауды мектепте оқытатындай жасайық,

And let's get listening taught in schools,

сөйтіп, ұрпақтың бірін ықыласпен тыңдайтын әлемге -

and transform the world in one generation

to a conscious, listening world -- a world of connection,

байланысқан әлемге,

a world of understanding

түсінетін әлемге және бейбітшілік әлеміне айналдырайық.

and a world of peace.

Thank you for listening to me today.

Зейін қойып тыңдағандарыңызға рақмет.

(Applause)

(Қол соғу)