How to make stress your friend | Kelly McGonigal | TED

Translator: El No Reviewer: Levan Lashauri

I have a confession to make.

რაღაცაში უნდა გამოგიტყდეთ..

But first, I want you to make a little confession to me.

მაგრამ მანამდე მინდა, რომ თქვენ გამომიტყდეთ რაღაცაში.

In the past year, I want you to just raise your hand

მინდა, რომ აწიოთ ხელი თუ გასულ წელს

if you've experienced relatively little stress.

შედარებით უმნიშვნელო სტრესი გამოსცადეთ.

Anyone?

არავის?

How about a moderate amount of stress?

რას იტყვით არც თუ ისე დიდ სტრესზე?

Who has experienced a lot of stress?

ვინ გამოსცადა ძალიან დიდი სტრესი?

Yeah. Me too.

დიახ, მეც.

But that is not my confession.

მაგრამ ეს არ არის ჩემი აღიარება.

My confession is this:

ჩემი აღიარება გახლავთ ის,

I am a health psychologist,

რომ მე ჯანმრთელობის ფსიქოლოგი ვარ

and my mission is to help people be happier and healthier.

და ჩემი ვალია დავეხმარო ადამიანებს იყვნენ ბედნიერები და ჯანმრთელები.

But I fear that something I've been teaching

მაგრამ ვშიშობ რასაც ვასწავლიდი ბოლო 10 წელიწადია,

for the last 10 years is doing more harm than good,

უფრო საზიანოა ვიდრე სასარგებლო

and it has to do with stress.

და ეს ყველაფერი სტრესს შეეხება.

For years I've been telling people, stress makes you sick.

წლების განმავლობაში ვეუბნებოდი ადამიანებს სტრესი გაავადმყოფებთ.

It increases the risk of everything from the common cold

ის ზრდის რისკებს გაცივებიდან დაწყებული,

to cardiovascular disease.

გულ-სისხლძარღვთა დაავადებით დამთავრებული.

Basically, I've turned stress into the enemy.

მე სტრესი მტრად გადავაქციე,

But I have changed my mind about stress,

მაგრამ შევიცვალე აზრი სტრესთან დაკავშირებით

and today, I want to change yours.

და დღეს მინდა, რომ თქვენი აზრიც შევცვალო.

Let me start with the study that made me rethink

დავიწყებ კვლევით, რომელმაც შემიცვალა

my whole approach to stress.

დამოკიდებულება სტრესთან დაკავშირებით

This study tracked 30,000 adults in the United States for eight years,

კვლევის ფარგლებში 30 000 მოზარდს, აკვირდებოდნენ აშშ-ში რვა წლის განმავლობაში

and they started by asking people,

მათ დაიწყეს შემდეგი კითხვების დასმით,

"How much stress have you experienced in the last year?"

"რამდენად დიდი სტრესი გამოსცადეთ გასულ წელს?"

They also asked,

მათ ასევე ჰკითხეს:

"Do you believe that stress is harmful for your health?"

"გჯერათ, რომ სტრესი აზიანებს თქვენს ჯანმრთელობას?"

And then they used public death records to find out who died.

შემდეგ შეისწავლეს სიკვდილიანობა, რომ ენახათ ვინ გარდაიცვალა.

(Laughter)

(სიცილი)

Okay.

კარგი.

Some bad news first.

ცუდი ამბებით დავიწყოთ.

People who experienced a lot of stress in the previous year

ადამიანებმა, რომლებმაც გასულ წელს დიდი სტრესი გამოსცადეს,

had a 43 percent increased risk of dying.

გარდაცვალების რისკი 43 პროცენტით ჰქონდათ გაზრდილი,

But that was only true for the people

მაგრამ ასე იყო მხოლოდ იმ ადამიანებისთვის,

who also believed that stress is harmful for your health.

რომლებსაც ასევე სჯეროდათ, რომ სტრესი მათი ჯანმრთელებისთვის საზიანოა.

(Laughter)

(სიცილი)

People who experienced a lot of stress

ადამიანებმა, რომლებმაც დიდი სტრესი გადაიტანეს

but did not view stress as harmful

მაგრამ არ აღიქვამდნენ მას საზიანოდ,

were no more likely to die.

გარდაცვალების ნაკლები შანსი ჰქონდათ.

In fact, they had the lowest risk of dying

სინამდვილეში, მათ სიკვდილის ყველაზე დაბალი შესაძლო მაჩვენებელი ჰქონდათ,

of anyone in the study,

ვიდრეს სხვებს ამ კვლევაში.

including people who had relatively little stress.

იმ ადამიანების ჩათვლით, ვისაც მცირე სტრესი ჰქონდა გადატანილი.

Now the researchers estimated that over the eight years

მკვლევარებმა დაასკვნეს, რომ რვა წლის განმავლობაში

they were tracking deaths,

გამოკვლეული გარდაცვალებებიდან,

182,000 Americans died prematurely,

182 000 ამერიკელი ნაადრევად გარდაიცვალა

not from stress,

არა სტრესისგან,

but from the belief that stress is bad for you.

არამედ რწმენისგან, რომ სტრესი საზიანო იყო მათთვის.

(Laughter)

(სიცილი)

That is over 20,000 deaths a year.

ეს წელიწადში 20 000 გარდაცვალებაზე მეტია.

Now, if that estimate is correct,

თუ ეს დაკვირვება სწორია,

that would make believing stress is bad for you

მაშინ რწმენა, რომ სტრესი საზიანოა თქვენთვის,

the 15th largest cause of death in the United States last year,

აშშ-ში მე-15 ყველაზე დიდი სიკვდილიანობის გამომწვევია გასული წლისთვის და

killing more people than skin cancer, HIV/AIDS and homicide.

მისით გარდაიცალა უფრო მეტი ადამიანი ვიდრე კანის კიბოთი, შიდსით და მკვლელობით.

(Laughter)

(სიცილი)

You can see why this study freaked me out.

ალბათ ხვდებით, რატომ გამაგიჟა ამ კვლევამ.

Here I've been spending so much energy telling people

მე ამდენ დრო ვხარჯავ ავუხსნა ადამიანებს,

stress is bad for your health.

რომ სტრესი საზიანოა ჯანმრთელობისთვის.

So this study got me wondering:

ამ კვლევამ დამაფიქრა:

Can changing how you think about stress make you healthier?

შეიძლება სტრესთან დაკავშირებით აზროვნების შეცვლამ უფრო ჯანმრთელი გაგხადოს?

And here the science says yes.

მეცნიერება ამბობს, დიახ, შეიძლება.

When you change your mind about stress,

როდესაც აზრს შეიცვლით სტრესთან დაკავშირებით,

you can change your body's response to stress.

შეგეძლებათ შეცვალოთ თქვენი სხეულის პასუხი სტრესის მიმართ.

Now to explain how this works,

მოდით ავხსნათ ეს როგორ მუშაობს.

I want you all to pretend that you are participants

ყველამ წარმოიდგინეთ, რომ იმ კვლევუს მონაწილეები ხართ,

in a study designed to stress you out.

სადაც თქვენს გაღიზიანებას ცდილობენ.

It's called the social stress test.

ამას სოციალური სტრესის ტესტი ეწოდება.

You come into the laboratory,

თქვენ შემოხვედით ლაბორატორიაში

and you're told you have to give

და გეუბნებიან, რომ 5 წუთი ექსპრომტად

a five-minute impromptu speech on your personal weaknesses

პირად სისუსტეებზე უნდა ესაუბროთ,

to a panel of expert evaluators sitting right in front of you,

თქვენ წინ მჯდარ ექსპერტთა ჯგუფს.

and to make sure you feel the pressure,

უფრო მეტი დაძაბულობისთვის,

there are bright lights and a camera in your face,

ოთახში კაშკაშა სინათლეა და თქვენს სახეს კამერა იღებს.

kind of like this.

რაღაც ამის მსგავსი

(Laughter)

(სიცილი)

And the evaluators have been trained

დამკვირვებლები გაწრთვნილნი არიან,

to give you discouraging, non-verbal feedback,

რომ გიპასუხონ არავერბალურად, თავდაჯერებულობის დასაკარგად.

like this.

მაგალითად ასე

(Exhales)

(ამოსუნთქვა)

(Laughter)

(სიცილი)

Now that you're sufficiently demoralized,

ახლა, როცა საკმარისად დემორალიზებული ხართ,

time for part two: a math test.

მეორე ნაწილის დროა: მათემატიკის ტესტი.

And unbeknownst to you,

რომელიც თქვენთვის უცნობია,

the experimenter has been trained to harass you during it.

დამკვირვებელი დარიგებულია, რომ გაგაღიზიანოთ ტესტის დროს.

Now we're going to all do this together.

ჩვენ ამას ყველა ერთად გავაკეთებთ.

It's going to be fun.

სახალისო იქნება...

For me.

ჩემთვის.

Okay.

კარგი.

(Laughter)

(სიცილი)

I want you all to count backwards from 996

მინდა ყველამ დაითვალოთ 996-დან უკან

in increments of seven.

7-ის ტოლი ბიჯებით.

You're going to do this out loud,

თქვენ ეს ხმამაღლა უნდა გააკეთოთ.

as fast as you can,

მაქსიმალურად სწრაფად.

starting with 996.

996-დან ვიწყებთ

Go!

დაიწყეთ!

(Audience counting)

(აუდიტორია ითვლის)

Go faster. Faster please.

სწრაფად, სწრაფად, გთხოვთ

You're going too slow.

ძალიან ნელა აკეთებთ.

(Audience counting)

(აუდიტორია ითვლის)

Stop. Stop, stop, stop.

გაჩერდით, გაჩერდით, გაჩერდით.

That guy made a mistake.

ამ კაცმა შეცდომა დაუშვა.

We are going to have to start all over again.

ყველაფერი თავიდან უნდა დავიწყოთ.

(Laughter)

(სიცილი)

You're not very good at this, are you?

თქვენ ეს არც თუ ისე კარგად გამოგდით, არა?

Okay, so you get the idea.

კარგი, თქვენ უკვე მიხვდით აზრს.

If you were actually in this study,

თქვენ რომ ამ რეალურად კვლევაში ყოფილიყავით

you'd probably be a little stressed out.

სავარაუდოდ დაისტრესებოდით

Your heart might be pounding,

გულისცემა გაიზრდებოდა,

you might be breathing faster, maybe breaking out into a sweat.

სწრაფად ისუნთქებდით და გაოფლიანდებოდით.

And normally, we interpret these physical changes as anxiety

ჩვენ ამ ფიზიკურ ცვლილებებს მღელვარებად აღვიქვამთ,

or signs that we aren't coping very well with the pressure.

ან ზეწოლად, რომელსაც ვერ ვუმკლავდებით.

But what if you viewed them instead

ამის ნაცვლად, ამ ყველაფერს ისე რომ შევხედოთ,

as signs that your body was energized,

როგორც სხეულის ენერგიით შევსების ნიშნებს

was preparing you to meet this challenge?

და გამოწვევასთან გასამკლავებელ მომზადებას?

Now that is exactly what participants were told

ზუსტად ეს უთხრეს კვლევის მონაწილეებს,

in a study conducted at Harvard University.

რომელიც ჰარვარდის უნივერსიტეტში ჩატარდა.

Before they went through the social stress test,

სანამ ისინი სოციალური სტრესის ტესტს გაივლიდნენ.

they were taught to rethink their stress response as helpful.

მათ ასწავლეს აღექვათ სტრესი სასარგებლოდ

That pounding heart is preparing you for action.

გახშირებული გულისცემა გამზადებთ მოქმედებისთვის.

If you're breathing faster, it's no problem.

სწრაფად სუნთქვა პრობლემა არ არის,

It's getting more oxygen to your brain.

თქვენი ტვინი ამ დროს მეტ ჟანგბადს იღებს.

And participants who learned to view the stress response

მონაწილეები, რომლებსაც ასწავლეს

as helpful for their performance,

აღექვათ სტრესი სასარგებლოდ,

well, they were less stressed out, less anxious, more confident,

იყვნენ ნაკლებად დასტრესილი, განერვიულებელი და უფრო თავდაჯერებული,

but the most fascinating finding to me

მაგრამ ჩემთვის ყველაზე გასაოცარი აღმოჩნდა,

was how their physical stress response changed.

როგორ შეიცვალა მათი სხეულის პასუხი სტრესზე.

Now, in a typical stress response,

ჩვეულებრივ, სტრესისას საპასუხო რეაქცია ასეთია,

your heart rate goes up,

გულისცემა იზრდება

and your blood vessels constrict like this.

და თქვენი სისხლძარღვები აი ასე იკუმშება.

And this is one of the reasons that chronic stress

ეს არის მიზეზი, რატომაც აკავშირებენ ხშირად

is sometimes associated with cardiovascular disease.

ქრონიკულ სტრესს გულ-სისხლძარღვთა დაავადებასთან.

It's not really healthy to be in this state all the time.

ნამდვილად არ არის ჯანსაღი მუდმივად ამ მდგომარეობაში ყოფნა,

But in the study,

მაგრამ კველევაში,

when participants viewed their stress response as helpful,

როდესაც მონაწილეებმა იგი სასარგებლოდ აღიქვეს,

their blood vessels stayed relaxed like this.

სისხლძარღვები დარჩა აი ასე, შეუკუმშველი.

Their heart was still pounding,

მათი გულისცემა კვლავ გახშირებული იყო,

but this is a much healthier cardiovascular profile.

მაგრამ ეს უფრო ჯანმრთელი გულსისხლძარღვთა მდგომარეობაა.

It actually looks a lot like what happens

ეს იმ მდგომარეობას გავს, როდესაც თქვენ

in moments of joy and courage.

სიამოვნებას და სიმამაცეს განიცდით.

Over a lifetime of stressful experiences,

ცხოვრებისეული სტრესული გამოცდილებებიდან,

this one biological change

მხოლოდ ამ ერთ ბიოლოგიურ ცვლილებას

could be the difference

შეუძლია შეცვალოს

between a stress-induced heart attack at age 50

სტრესით გამოწვეული გულის შეტევა 50 წლამდე

and living well into your 90s.

და გაცხოვროთ ჯანმრთელად 90 წლამდე.

And this is really what the new science of stress reveals,

მეცნიერებამ სტრესის შესახებ აღმოაჩინა,

that how you think about stress matters.

რომ მნიშვნელოვანია როგორ აღიქვამთ სტრესს.

So my goal as a health psychologist has changed.

ჩემი მიზანი, როგორც ჯანმრთელობის ფსიქოლოგისა შეიცვალა.

I no longer want to get rid of your stress.

მე აღარ მსურს თქვენ თავი აარიდოთ სტრესს,

I want to make you better at stress.

მე მინდა თქვენ უკეთესები გახდეთ სტრესთან მიმართებაში.

And we just did a little intervention.

ჩვენ ეს უკვე მცირედით შევძელით.

If you raised your hand and said

თუ რომ აგეწიათ და გეთქვათ,

you'd had a lot of stress in the last year,

რომ გადაიტანეთ ბევრი სტრესი გასულ წელს,

we could have saved your life,

ჩვენ შევძლებდით გადაგვერჩინა თქვენი სიცოცხლე,

because hopefully the next time your heart is pounding from stress,

რადგან შემდგომში სტრესისგან გახშირებული გუსლისცემის დროს,

you're going to remember this talk

ეს საუბარი გაგახსენდებათ

and you're going to think to yourself,

და იფიქრებთ,

this is my body helping me rise to this challenge.

რომ თქვენი სხეული მასთან გასამკლავებლად გეხმარებათ.

And when you view stress in that way,

როდესაც სტრესს ასე აღიქვამთ,

your body believes you,

სხეული გიჯერებთ

and your stress response becomes healthier.

და თქვენი პასუხი სტრესსზე ხდება ჯანმრთელი.

Now I said I have over a decade of demonizing stress

როგორც გითხარით, წლების განმავლობაში სტრესის დემონიზებას ვახდენდი.

to redeem myself from,

ეს ყველაფერი, რომ გამოვისყიდო,

so we are going to do one more intervention.

ჩვენ კიდევ ერთი რამ უნდა გავაკეთოთ.

I want to tell you

მინდა გითხრათ,

about one of the most under-appreciated aspects of the stress response,

რომ სტრესის ერთ-ერთი ყველაზე დაუფასებელი ასპექტი

and the idea is this:

გახლავთ ის,

Stress makes you social.

რომ სტრესი უფრო მეტად სოციალურს გხდით.

To understand this side of stress,

სტრესი რომ მსგავსი კუთხით აღვიქვათ,

we need to talk about a hormone, oxytocin,

უნდა ვიცოდეთ ჰორმონ ოქსიტოცინის შესახებ,

and I know oxytocin has already gotten as much hype as a hormone can get.

და ვიცი ჰორმონი ოქსიტოცინი საკმაოდ ცნობილია.

It even has its own cute nickname, the cuddle hormone,

მას საყვარელი ზედმეტსახელიც კი შეარქვეს - ჩასახუტებელი ჰორმონი,

because it's released when you hug someone.

რადგან იგი გამოიყოფა, როცა ვინმეს ეხუტებით.

But this is a very small part of what oxytocin is involved in.

ეს მცირე ნაწილია იმისა, რაშიც ოქსიტოცინია ჩართული.

Oxytocin is a neuro-hormone.

ოქსიტოცინი ნეიროჰორმონია.

It fine-tunes your brain's social instincts.

ის ასტიმულირებს თქვენი ტვინის სოციალურ ინსტიქტებს.

It primes you to do things

ის გიბიძგებთ განახორციელოთ ქმედებები,

that strengthen close relationships.

რომელიც გაახლოებთ ადამიანებთან.

Oxytocin makes you crave physical contact with your friends and family.

ოქსიტოცინი გიძლიერებთ ოჯახის წევრებთან და მეგობრებთან კონტაქტის სურვილს.

It enhances your empathy.

ის გიძლიერებთ თანაგრძნობას.

It even makes you more willing to help and support

გიძლიერებთ ძვირფასი ადამიანების,

the people you care about.

დახმარებისა და მხარდაჭერის სურვილს.

Some people have even suggested we should snort oxytocin...

ზოგიერთი ოქსიტოცინის შესუნთქვასაც გვირჩევს,

to become more compassionate and caring.

რომ უფრო მზრუნველი და თანამგრძნობი გავხდეთ.

But here's what most people don't understand about oxytocin.

მაგრამ არსებობს რაღაც, რასაც ადამიანები ვერ აანალიზებენ ოქსიტოცინთან დაკავშირებით.

It's a stress hormone.

ის სტრესის ჰორმონია.

Your pituitary gland pumps this stuff out

თქვენი ჰიპოფიზი მას გამოყოფს,

as part of the stress response.

როგორც სტრესზე პასუხს.

It's as much a part of your stress response

ის ისეთივე საპასუხო ნაწილია სტრესისა,

as the adrenaline that makes your heart pound.

როგორც ადრენალინი, რომელიც იწვევს გულისცემის აჩქარებას.

And when oxytocin is released in the stress response,

ოქსიტოცინის სტრესის საპასუხოდ გამოყოფისას,

it is motivating you to seek support.

მოტივირებული ხდებით ეძებოთ მხარდაჭერა.

Your biological stress response

თქვენი ბიოლოგიური პასუხი სტრესსზე,

is nudging you to tell someone how you feel,

გიბიძგებთ შეკავების ნაცვლად,

instead of bottling it up.

მოუყვეთ ვინმეს, როგორ გრძნობთ თავს.

Your stress response wants to make sure you notice

თქვენს საპასაუხო რეაქციას სტრესზე სურს შეამჩნიოთ

when someone else in your life is struggling

ვიღაც ცხოვრებაში, ვისაც პრობლემები აქვს,

so that you can support each other.

შემდგომში ერთმანეთის მხარდაჭერისთვის.

When life is difficult,

როდესაც ცხოვრებისეული პრობლემები გაქვთ,

your stress response wants you to be surrounded

თქვენს საპასუხო რეაქციას სტრესზე სურს გარშემორტყმული იყოთ ადამიანებით,

by people who care about you.

რომელთათვისაც თქვენ ძვირფასი ხართ.

Okay, so how is knowing this side of stress going to make you healthier?

კარგი, როგორ გაგხდით სტრესის ამ ასპექტების ცოდნა უფრო ჯანმრთელს?

Well, oxytocin doesn't only act on your brain.

ოქსიტოცინი მხოლოდ ტვინზე არ მოქმდებს.

It also acts on your body,

ის ასევე მოქმედებს სხეულზე

and one of its main roles in your body

და მისი ერთ-ერთი მთავარი მიზანი სხეულში არის ის,

is to protect your cardiovascular system from the effects of stress.

რომ დაიცვას გულ-სისხლძარღვთა სისტემა სტრესის ეფექტისგან.

It's a natural anti-inflammatory.

ის ანთების წინააღმდეგ ბუნებრივი მებრძოლია.

It also helps your blood vessels stay relaxed during stress.

ის ეხმარება სისხლძარღვებს იყვნენ ჩვეულებრივ მდგომარეობაში სტრესის დროს.

But my favorite effect on the body is actually on the heart.

მაგრამ ჩემი საყვარელი ეფექტი სხეულთან მიმართებაში გულია.

Your heart has receptors for this hormone,

გულს აქვს რეცეპტორები ამ ჰორმონისთვის

and oxytocin helps heart cells regenerate

და ოქსიტოცინი ეხმარება გულის უჯრედებს რეგენერაციაში

and heal from any stress-induced damage.

და ეხმარება სტრესით გამოწვეული ზიანის განკურნებაში.

This stress hormone strengthens your heart.

ეს სტრესის ჰორმონი აძლიერებს გულს

And the cool thing is that all of these physical benefits

და ყველაზე მაგარი რამ ამ ფიზიკური სარგებელიდან არის ის,

of oxytocin are enhanced by social contact and social support.

რომ ოქსიტოცინი იზრდება სოციალური მხარდაჭერისა და დახმარების დროს.

So when you reach out to others under stress,

როდესაც თქვენ უკავშირდებით სხვებს, სტრესის დროს

either to seek support or to help someone else,

მხარდასაჭერად, ან დასახმარებლად,

you release more of this hormone,

უფრო მეტი ჰორმონი გამოიყოფა.

your stress response becomes healthier,

თქვენი საპასუხო რეაქცია სტრესზე უფრო ჯანმრთელია

and you actually recover faster from stress.

და უფრო სწრაფად შეგიძლიათ გამომჯობინება.

I find this amazing,

ჩემთვის საოცარია,

that your stress response has a built-in mechanism

რომ თქვენ საპასაუხო რეაქციას სტრესსზე, გააჩნია თავისთავშივე არსებული მექანიზმი

for stress resilience,

სტრესთან გასამკლავებლად

and that mechanism is human connection.

და ეს მექანიზმი ადამიანური კავშირია.

I want to finish by telling you about one more study.

ერთი კვლევის შესახებ მოყოლით დავასრულებ.

And listen up, because this study could also save a life.

მომისმინეთ, რადგან ამ კვლევამ ასევე შეიძლება სიცოცხლე გადაარჩინოს.

This study tracked about 1,000 adults in the United States,

კვლევაში 1 000 მოზარდს დააკვირდნენ აშშ-ში.

and they ranged in age from 34 to 93,

მათი ასაკი 34-დან 93-მდე მერყეობდა.

and they started the study by asking,

მათ დაიწყეს კვლევა შეკითხვით:

"How much stress have you experienced in the last year?"

"რამდენჯერ გამოსცადეთ სტრესი გასულ წელს?"

They also asked,

მათ ასევე ჰკითხეს:

"How much time have you spent helping out friends, neighbors,

"რამდენი დრო დახარჯეთ მეგობრების, მეზობლების,

people in your community?"

თქვენი თემის წევრების დასახმარებლად?"

And then they used public records for the next five years

შემდგომში მკვლევარებმა გამოიყენეს ბოლო ხუთი წლის ჩანაწერები,

to find out who died.

რომ ენახათ ვინ გარდაიცვალა.

Okay, so the bad news first:

ცუდი ამბით დავიწყოთ:

For every major stressful life experience,

ყველაზე დიდი სტრესული ცხოვრებისეული გამოცდილებები,

like financial difficulties or family crisis,

როგორიცაა ფინანსური პრობლემები, ან ოჯახური კრიზისი,

that increased the risk of dying by 30 percent.

სიკვდილის რისკს 30 პროცენტით ზრდის,

But -- and I hope you are expecting a "but" by now --

მაგრამ... იმედი მაქვს ამ "მაგრამ"-ს ელოდით...

but that wasn't true for everyone.

მაგრამ ეს ასე არ იყო ყველას შემთხვევაში.

People who spent time caring for others

ადამიანებში, რომლებიც სხვებზე ზრუნავდნენ,

showed absolutely no stress-related increase in dying.

სტრესისგან სიკვდილის ზრდა არ ფიქსირდებოდა.

Zero.

ნული.

Caring created resilience.

მზრუნველობამ ადამიანებს გამძლეობა შემატა.

And so we see once again

ჩვენ კიდევ ერთხელ ვხედავთ,

that the harmful effects of stress on your health

რომ სტრესისგან გამოწვეული ზიანი თქვენ ჯანმრთელობაზე,

are not inevitable.

არ არის გარდაუვალი.

How you think and how you act

იმას თუ როგორ ფიქრობთ და მოქმედებთ,

can transform your experience of stress.

შეუძლია შეცვალოს თქვენი გამოცდილება სტრესთან დაკავშირებით.

When you choose to view your stress response as helpful,

როდესაც გადაწყვეტთ სტრესი სასარგებლოდ აღიქვათ,

you create the biology of courage.

თქვენ გამბედაობას მატებთ სხეულს

And when you choose to connect with others under stress,

სტრესის დროს როცა გადაწყვეტთ სხვებს დაუკავშირდეთ,

you can create resilience.

შეგიძლიათ გაუმკლავდეთ სტრესს.

Now I wouldn't necessarily ask for more stressful experiences in my life,

მე ნამდვილად არ მოვითხოვდი უფრო მეტ სტრესს ჩემ ცხოვრებაში,

but this science has given me a whole new appreciation for stress.

მაგრამ მეცნიერებამ სტრესის სრულიად ახალი შეფასების შესაძლებლობა მომცა.

Stress gives us access to our hearts.

სტრესი გულთან დაახლოების შესაძლებლობას გვაძლევს.

The compassionate heart that finds joy and meaning

თანაგრძნობით აღვსილი გული, სიხარულს განიცდის

in connecting with others,

სხვებთან კონტაქტით.

and yes, your pounding physical heart,

დიახ, თქვენი გული სწრაფად ფეთქავს

working so hard to give you strength and energy.

და მძლავრად მუშაობს, რათა მოგანიჭოთ ენერგია და ძალა.

And when you choose to view stress in this way,

როდესაც გადაწყვეტთ სტრესი ასე აღიქვათ,

you're not just getting better at stress,

თქვენ არა მხოლოდ უკეთსები ხდებით სტრესში,

you're actually making a pretty profound statement.

თქვენ მნიშველოვან განაცხადსაც აკეთებთ.

You're saying that you can trust yourself to handle life's challenges.

თქვენ ამბობთ, რომ ენდობით საკუთარ თავს ცხოვრებისეულ პრობლემებთან გასამკლავებლად

And you're remembering that you don't have to face them alone.

და გახსოვთ, რომ მარტო არ ხართ მასთან გასამკლავებლად

Thank you.

მადლობა.

(Applause)

(აპლოდისმენტები)

Chris Anderson: This is kind of amazing, what you're telling us.

კრის ანდერსონი: საოცარ რამეს გვეუბნებით.

It seems amazing to me that a belief about stress

ჩემთვის გასაოცარია, რომ შეხედულებას სტრესთან დაკავშირებით

can make so much difference to someone's life expectancy.

შეუძლია ასეთი ზეგავლენის მოხდენა სიცოცლის ხანგრძლივობაზე.

How would that extend to advice,

როგორი რჩევა უნდა მივცეთ,

like, if someone is making a lifestyle choice

ვიღაცას ვინც ცხოვრებისეულ გადაწყვეტილებას იღებს.

between, say, a stressful job and a non-stressful job,

მაგალითად სტრესულ და არასტრესულ სამსახურს შორის.

does it matter which way they go?

აქვს მნიშვნელობა რომელ გზას აირჩევენ?

It's equally wise to go for the stressful job

სტრესული სამსახურის არჩევა ისეთივე აზრიანია,

so long as you believe that you can handle it, in some sense?

თუ გჯერათ, რომ მასთან გამკლავებას შეძლებთ?

KM: Yeah, and one thing we know for certain

კ.მ.: დიახ, ერთი რაღაც, რაც ზუსტად ვიცით არის ის,

is that chasing meaning is better for your health

რომ მნიშვნელობის ძიება უფრო სასიკეთოა ჯანმრთელობისთვის,

than trying to avoid discomfort.

ვიდრე დისკომფორტისთვის თავის დაღწევის მცდელობა.

And so I would say that's really the best way to make decisions,

ვიტყოდი, ეს საუკეთესო გზაა გადაწყვეტილებების მისაღებად.

is go after what it is that creates meaning in your life

როცა მიხვდებით რა არის მნიშვნელოვანი თქვენს ცხოვრებაში

and then trust yourself to handle the stress that follows.

და შემდეგ ენდობით საკუთარ თავს სტრესთან გასამკლავებლად.

CA: Thank you so much, Kelly. It's pretty cool.

კ.ა.: დიდი მადლობა კელი

(აპლოდისმენტები)

(Applause)